فاضل السلطانى

صدمین سال نازک الملائکه... آیا بخشی از «مظلومیتش» را کنار می‌زند؟

شاید صدمین سالگرد شاعر نازیک الملائکه (1923-2007) و انتخاب او به عنوان «نماد فرهنگ عرب در سال 2023» توسط سازمان عربی آموزش، فرهنگ و علم (ALECSO)، منتقدان ما را برانگیزد تا میراث شعری و نقدی الملائکه را که به نظر می‌رسد تا حدودی از درخشش آن کاسته شده است دوباره بخوانند؛ با خوانشی سنجیده و موضوعی که…

در مرگ عدالتی نیست همانگونه که در زندگی 

‌واژه‌ها در برابر بلاهای بزرگ می‌گریزند. در لامکان ناپدید می‌شوند، شاید از شدت سرشرم. شاید هم می‌دانند در اولین آزمون سرنگون می‌شوند. بیهوده است انتظار کشیدن که از دل جهنمی که در اعماق زمین امتداد دارد بالا بیایند، یا شاید اکنون خود زیر لایه‌های ضخیم خاکستر، به سترونی تاریخ شعله بگیرند. کلمات حتی…

فیلسوفان کجا رفتند و شاعران کجا غیب شدند؟

فیلسوفان کجا رفتند؟ و شاعران به کجا مهاجرت کردند؟ آن رمان‌های بزرگی که درآنها خیر و شر، خدعه و حقیقت، نور و تاریکی و شک و یقین با هم می‌جنگند کجا ناپدید شدند؟ «سازندگان جهان» از فلاسفه، شاعران و نویسندگان که فضای بشریت را از همان سپیده دم سرشار از رؤیاهایی درهیئت مدینه‌های فاضله کردند که درآنها…

وقتی ایدئولوژی ترجمه را مدیریت می‌کند

در یک مصاحبه اختصاصی که سال 1999 در روزنامه «الشرق الاوسط» منتشر شد، از شاعره بریتانیایی کتلین رین که سال 2004 در سن نود و پنج سالگی درگذشت و یکی از بزرگ‌ترین شاعران بریتانیایی قرن بیستم به شمار می‌آید پرسیدم، آیا این روزها شعری باشکوه یا شاعری بزرگ در سطح ییتس(1865-1939) که در پایان عمرش معاصرش شد…

میان این تا آن موضع؛ تشتت عقل‌های عربی

برسر هرنقطه عطفی، خواه عربی یا خارجی حقیقتی عریان پیش چشم ما هویدا می‌شود که نمی‌خواهیم آن را به رسمیت بشناسیم یا اندکی برآن درنگ تا ظواهر و تجلیاتش و مهم‌تر از آن دلایلش را بررسی کنیم؛ منظور من در اینجا این است که ما فاقد یک منظومه فکری و اخلاقی دارای انسجام درونی هستیم که بر رفتار و آراء ما حاکم…

عشق در زمان وبا و اوکراین

در کتاب هنری میلر« کتاب‌ها و زندگی من» که اصل آن در اوایل دهه شصت میلادی منتشر شد و سال 2014 توسط اسامه منزلجی به عربی ترجمه و انتشارات المدی منتشر کرد، جمله‌ای به چشم می‌خورد که به نظر می‌رسد در نوشته‌های میلر و طبیعت زندگی‌اش استثنایی و عجیب است و منتقدان آن را «عبثی»، «نهیلیستی» و برخی …

عراق فرهنگ است و نه چیز دیگر

زیاد به خودتان زحمت ندهید که عراق را در منطقه الخضرا نمی‌یابید، جایی که سیاست‌مدارها حدود بیست سال است درآن پناه گرفته‌اند بلکه در نقیض تاریخی آن... قهوه خانه الشابندر، و کافه «قهوه و کتاب»، خیابان المتنبی و نمایشگاه‌های همزمان کتاب در نجف و بصره و سلیمانیه و اخیراً در بغداد می‌یابید که زنان و…

آیا مغربی‌ها زبان عربی ما را نجات می‌دهند؟

درسفر اخیرم به مغرب که به دعوت بزرگوارانه «مؤسسه اصیلة» در چهل و دومین دوره بین‌المللی خود مشاهده کردم، میان آنچه طی چندین دهه از زمانی که به مدت دو سال در اواخر دهه هفتاد تصحیل کردم و آنچه اکنون لمس می‌کردم دست به مقایسه می‌زدم. درخصوص سطح آموزش و تدریس زبان عربی، تغییری هائل روی داده است. زبان…

آیا بشریت دوره نوجوانی را پشت سرگذاشته؟

نویسنده ایتالیایی آلبرتو موراویا در مصاحبه‌ای که ده سال پیش از پایان قرن گذشته با او انجام شد درباره تصورش از آینده جهان صحبت کرد. او دراین گفت‌وگو از خوشبینی‌اش به آینده بشریت گفت که نسبت به دیروز و زمانی که مردم « شمشیرها می‌کشیدند و موی مصنوعی برسر می‌گذاشتند و سوار براسب می‌شدند» پیشرفت بسیاری…

نویسندگی یا جنون

جورج اورول می‌گوید، زندگینامه خودنوشت( اتوبیوگرافی) که پرده از «مسائل وحشتناک» در زندگی صاحب آن برندارد، اتوبیوگرافی نیست. منظور از مسائل وحشتناک در اینجا، این است که نویسنده از نقاط ضعف خود که بی شک هرانسانی از آنها رنج می‌برد، شکننده بودنش در مراحل زندگی‌ و شکست‌هایش در مسیر زندگی و ادبی پرده…