زبان زنده رشد می‌کند و غنا می‌یابد. دست‌اندرکاران فرهنگ فرانسوی «لاروس» عادت دارند هرساله چاپ جدید را با ضمیمه‌ای منتشر کنند که شامل همه واژه‌های جدید می‌شود که خود را برزبان مردم تحمیل می‌کند. 150 واژه جدید یا به عاریت گرفته شده از زبان‌های دیگر درآخرین چاپ این فرهنگ در اواسط ماه آینده وارد می‌شوند از جمله «حلّومی»، پنیر سفید قبرسی که دل فرانسوی‌ها را برد و در مغازه‌های مواد غذایی لبنانی و ترکی به فروش می‌رشد. این چاپ خلاصه و مختصر فرهنگ یعنی «لاروس کوچک» است. این فرهنگ با بیش از دو هزار صفحه شامل 64 هزار واژه است. راهنمایی که در صدر همه کتابخانه‌ها و در کنار کتاب مقدس می‌نشست. مانند دیگر کتاب‌ها غبار برآن نمی‌نشیند چون دست‌ها پیوسته به سمتش می‌روند. و امروز کاربرها از آن به شکل الکترونیکی مشورت می‌گیرند.
پیر لاروس(1817-1875) در اوسط قرن نوزده یک کتابفروشی در محله لاتینی پاریس افتتاح کرد. معلمی که به همراه همکارش بویه از روستا آمده بودند و آرزو داشتند کتاب‌هایی منتشر تا به دانش آموزان مدارس کمک کنند مواد درسی تعیین شده را خوب بفهمند. فعالیت کتابفروشی توسعه یافت و درسال1856 «فرهنگ جدید زبان فرانسه» منتشر شد. پدر بزرگ «لاروس کوچک». بعد از آن فرهنگ‌های انتشارات متعدد و حجم و تخصص‌شان متنوع شد. مهم‌ترین آنها «فرهنگ بزرگ جهانی قرن نوزدهم» در 15 بخش و بیش از دو هزار صفحه بود. مرد ازپا افتاد و پیش از شصت سالگی مرد. فرزندی نداشت و همسر و دوستانش مسئولیت کتابفروشی و انتشارات را به عهده گرفتند. بعد مؤسسه «هاشت» آن را بلعید.
زبان‌ها از دیگران غنا می‌یابند به شرط آنکه افسار به تازه وارد داده نشود. به این معنا که طناب شتر را برکوهانش نگذارند تا هرجا که بخواهد بچرد. مجمع‌های زبان عربی برای ترجمه واژه‌های بیگانه تشکیل می‌شدند که در زبان عامه مردم رایج می‌شد. اینگونه بود که تلفن هاتف، رادیو مذیاع و تلویزیون مشواف شد. و کلمه نغز ساندویچ را به کاربردیم که به شاطر، مشطور و میان آنها کامخ شد. و امروز به تماشای مشواف می‌نشینیم و برنامه‌هایی با نام‌های انگلیسی می‌بینیم در کشورهایی که بودجه‌های میلیونی برای حفظ زبان عربی اختصاص می‌دهند. چرا «داکترز» و نه «اطباء»؟ و نکته عجیب اینکه طبیب وارد فرهنگ زبان فرانسوی شده است. آیا کسی که حقوق پخش را می‌خرد نمی‌تواند عربی کردن عنوان را شرط بگذارد؟
امروز فعل یُبرّک را داریم و برای کسی به کارمی‌برند که ماشین را «پارک» و یفوّل الخزان یعنی باک را پر از بنزین می‌کند. و وارد راه «وان وی» می‌شود. و «یو ترن» می‌کند. در سریال‌ها واژه‌هایی مانند «اووره» را به معنای اغراق گرفته شده از «اوور» انگلیسی می‌‌شنویم. همین طور «نرفزه»(نروز) یعنی خشم یا «انتمی» به معنای دوست نزدیک. و البته صیغه‌هایی از آن مشتق می‌شود مانند نَرفَزَ یُنرفِزُ نرفز. و آن خانم تتنرفز و آن دو یتنرفزان. و آنها یترفزنون.
زبان فرانسوی بیش از 400 واژه از ریشه عربی دارد. قهوه، زرافه، بلاد و قائد. سروال را از ما گرفتند و به آنها بنطال پس دادیم. «لاروس» در سال‌های اخیر اصطلاحاتی مانند فدائی، انتفاضه، جهاد و برقع را افزود. طبیعی بود که کرونا با همه وزنش و واژه‌هایی مانند «کووید»، «مجوز بهداشتی» و «واکسینودروم» که میدان بزرگ ویژه تزریق است در چاپ سال 2022 حضور یابند.
«لاروس» پشت به جهان نمی‌کند. زبان، بده بستان است. فرانسه را همین بس که اصطلاح «رونده وو» یعنی قرار (که زیباترین آن عاشقانه است) را به انگلیسی داد. و در کنار پنیر حلّومی کاکابو یک طوطی در نیوزلند، کونجاک یک گیاه ژاپنی، تومت یک دیو سوئدی و یودل که روشی آوازخوانی ژرمنی است قرارگرفته‌اند. به همین دلیل چاپ سالانه «لاروس» نه با بزرگواری ازکنار کلمه‌ای می‌گذرد و نه با بی‌رحمی نادیده می‌گیرد. بلکه همراه با پوشش رسانه‌ای و بیانیه رسمی همراه می‌شود که فضایی در مطبوعات و بخش‌های خبری به آن داده می‌شود. کلمات جدید به موضوع صحبت‌های دوستانه و شب‌نشینی‌های خانوادگی تبدیل می‌شوند. جشن زیبای زبانی ملتی که رنج خود از هجوم زبان انگلیسی به فکر جوان‌ها پنهان نمی‌کند، اما جمع می‌کند و هضم.
اضغط هنا للطباعة.
