واشنگتن به دنبال «توازن» بین واکنش به شبه‌نظامیان و عدم شعله‌ورکردن منطقه

افزایش تلفات در غزه حملات گروه‌های طرفدار ایران را گسترش داد



شبه نظامیان ایرانی در سوریه (دیده‌بان سوریه)
شبه نظامیان ایرانی در سوریه (دیده‌بان سوریه)
TT

واشنگتن به دنبال «توازن» بین واکنش به شبه‌نظامیان و عدم شعله‌ورکردن منطقه



شبه نظامیان ایرانی در سوریه (دیده‌بان سوریه)
شبه نظامیان ایرانی در سوریه (دیده‌بان سوریه)

شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران در عراق و سوریه مدت‌هاست که با نیروهای آمریکایی و ائتلاف می‌جنگند و حملات پراکنده‌ای را به پایگاه‌هایی در منطقه، جایی که نیروها برای مبارزه با شبه‌نظامیان داعش مستقر هستند، انجام داده‌اند. اما از ۱۷ اکتبر، همزمان با افزایش تلفات غیرنظامیان در جنگ اسرائیل علیه حماس، حملات نیروهای نیابتی ایران که زیر چتر مقاومت اسلامی در عراق فعالیت می‌کنند، افزایش چشمگیری داشته‌است.
در حالی که بیشتر افزون بر ۱۵ حمله تا حد زیادی بی اثر بودند، اکنون حداقل ۶۰ پرسنل آمریکایی جراحات جزئی گزارش کردند. به گفته پنتاگون، اینها اغلب آسیب‌های مغزی ناشی از انفجار بود و همه سربازان به محل خدمت بازگشته‌اند.
در واکنش به این حملات، ایالات متحده خط ظریفی را طی کرد، به طوری که ارتش ایالات متحده تنها سه بار پاسخ داد، در حالی که دولت بایدن تلاش می‌کند تا تلاش‌ها را برای بازدارندگی شبه‌نظامیان بدون تحریک درگیری گسترده‌تر در خاورمیانه متعادل کند. به گفته پنتاگون، شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران از ۱۷ اکتبر ۶۱ حمله به پایگاه‌ها و تأسیساتی که پرسنل آمریکایی در عراق و سوریه در آن مستقر هستند، انجام داده‌اند. از این تعداد ۲۹ مورد در عراق و ۳۲ مورد در سوریه بوده‌است.

عکسی که دیده‌بان سوریه از اعضای شبه نظامیان ایرانی در سوریه منتشر کرده‌است

مقابله با داعش

ایالات متحده طبق توافق با دولت بغداد حدود ۲۰۰۰ سرباز آمریکایی در عراق و حدود ۹۰۰ سرباز در سوریه دارد. این نیروها عمدتاً برای مقابله با داعش است، اما با استفاده از پادگان التنف در منتهی الیه جنوب بر مأموران ایرانی فعال در انتقال سلاح از مرزها نظارت می‌کنند.
آخرین جهش در حملات ۱۰ روز پس از تهاجم حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر آغاز شد که طی آن حداقل ۱۲۰۰ نفر کشته شدند. پاسخ نظامی خشونت‌آمیز اسرائیل باعث کشته شدن هزاران غیرنظامی گرفتار در غزه شده و تهدیدات تلافی جویانه طیفی از گروه‌های مورد حمایت ایران از جمله حزب‌الله لبنان، حوثی‌های مستقر در یمن و شبه نظامیان در عراق و سوریه را تقویت کرده‌است. این تهدیدها پس از انفجار بیمارستانی در غزه در ۱۷ اکتبر که منجر به کشته شدن صدها غیرنظامی شد، تشدید شد. حماس اسرائیل را مسئول این انفجار دانست، اما اسرائیل این موضوع را رد کرد و مقامات اسرائیلی و آمریکایی این انفجار را خطای موشکی جنبش جهاد اسلامی فلسطین دانستند.
به گزارش آسوشیتدپرس، عمده حملات به پایگاه‌ها و تأسیسات توسط پهپادها یا موشک‌های انتحاری در یک جهت انجام شده‌است. در حملات اولیه که بین ۱۷ تا ۲۱ اکتبر به پایگاه هوایی الاسد در عراق و التنف روی داد، تعداد زیادی جراحات، به ویژه آسیب‌های مغزی وجود داشت. در این میان یک پیمانکار آمریکایی در حالی که در پی حمله احتمالی هواپیمای بدون سرنشین به دنبال پناهگاه بود، دچار حمله قلبی شد و جان باخت.

آرشیویی / آموزش شبه نظامیان ایران در سوریه، از جمله جنگجویان حزب‌الله لبنان (دیده‌بان سوریه)

خلاء قدرت

با خلاء قدرت و سال‌ها درگیری داخلی پس از تهاجم به رهبری ایالات متحده به عراق در سال ۲۰۰۳، شبه‌نظامیان در عراق رشد کرده و تکثیر شده‌اند که برخی از آنها توسط ایران حمایت می‌شوند. یک دهه بعد، زمانی که داعش به عراق حمله کرد، تعدادی از شبه نظامیان تحت حمایت ایران زیر چتر نیروهای الحشد الشعبی گرد هم آمدند و با داعش مبارزه کردند.
این گروه‌ها شامل عصائب اهل الحق، گردان‌های بدر و گردان‌های حزب‌الله، گروهی جدا از حزب‌الله لبنان بودند. تعدادی از شبه‌نظامیان عراقی نیز در سوریه فعالیت می‌کنند، جایی که ایران از دولت بشار اسد علیه گروه‌های مخالف در قیام‌هایی که در سال ۲۰۱۱ به جنگ داخلی تبدیل شد، حمایت می‌کند. پس از آغاز جنگ بین اسرائیل و حماس، جمعی از گروه‌های تحت حمایت ایران خود را تحت عنوان مقاومت نوین اسلامی در عراق طبقه‌بندی کردند و آخرین موج حملات را به پایگاه‌هایی که نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه در آن مستقر هستند، آغاز کردند.
این حملات محمد شیاع السودانی نخست‌وزیر عراق را در موقعیت دشواری قرار داد. او در حالی که با حمایت گروه‌های مورد حمایت ایران به قدرت رسیده‌است، خواهان ادامه روابط خوب با ایالات متحده است و از ادامه حضور نیروهای آمریکایی در کشورش حمایت کرده‌است.

یک سرباز تفنگدار آمریکایی در پایگاه «عین الاسد» عراق (آرشیویی- سنتکام)

پیامدهای حمایت از شبه نظامیان

به نوبه خود، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، در دیدار با السودانی در ماه جاری، نسبت به عواقب تداوم حمله شبه نظامیان مورد حمایت ایران به تأسیسات آمریکا در عراق و سوریه هشدار داد. السودانی سپس به تهران سفر کرد و با علی خامنه ای رهبر ایران دیدار کرد، دیداری که مقامات آمریکایی آن را یک اتفاق مثبت ارزیابی کردند. یک مقام شبه نظامی مورد حمایت ایران گفت که السودانی «فشار زیادی» بر شبه نظامیان برای انجام حملات در طی دیدار بلینکن اعمال کرد. وی افزود که السودانی در مقابل متعهد شده‌است که آمریکایی‌ها را تحت فشار قرار دهد تا به شبه نظامیانی که حملات را انجام داده‌اند پاسخ قاطعانه ندهند. این مقام به شرط ناشناس ماندن صحبت کرد زیرا او مجاز به اظهار نظر علنی نبود.
از زمان حمله حماس در ۷ اکتبر، دولت بایدن کشتی‌های جنگی، جت‌های جنگنده، سیستم‌های دفاع هوایی و نیروهای بیشتری را به خاورمیانه منتقل کرده‌است تا گروه‌های مسلح را از گسترش درگیری منصرف کند.
اما واکنش نظامی آمریکا به حملات به نیروهایش بسیار کم بود. در ۲۷ اکتبر، جنگنده‌های آمریکایی دو انبار اسلحه و مهمات را در شرق سوریه در نزدیکی آلبوکمال بمباران کردند که توسط سپاه پاسداران ایران و گروه‌های مورد حمایت ایران استفاده می‌شد.
در ۸ نوامبر، جت‌های جنگنده بمب‌هایی را بر روی یک انبار اسلحه متعلق به سپاه پاسداران در نزدیکی میسلون در دیرالزور پرتاب کردند. در ۱۲ نوامبر، حملات هوایی آمریکا یک مرکز آموزشی و یک خانه امن را در منطقه بلبل در المیادین هدف قرار داد. مقامات آمریکایی گفتند که افراد مرتبط با سپاه پاسداران در آنجا بودند و احتمالاً آنها را مورد ضرب و شتم قرار دادند، اما جزئیاتی ارائه نکردند.

تجهیزات نظامی آمریکا در پایگاه هوایی عین الاسد در الانبار عراق (رویترز)

نگرانی‌های دولت آمریکا

در داخل دولت ایالات متحده نگرانی‌هایی وجود دارد که انتقام جویانه تر می‌تواند منجر به تشدید خشونت و تحریک حملات مرگبارتر شود. پنتاگون می‌گوید این حملات به انبارهای نظامی این گروه آسیب رساند و سایت‌ها را غیرقابل استفاده کرد، اما منتقدان می‌گویند که واکنش ایالات متحده در مقایسه با ۶۰ حمله و تلفات آمریکایی کمرنگ‌تر است و مهم‌تر از آن، به وضوح نمی‌تواند گروه‌ها را بازدارد.
اگرچه نزدیک به نیمی از حملات به پایگاه‌های ایالات متحده در عراق بود، اما ایالات متحده حملات هوایی تلافی جویانه را تنها علیه سایت‌هایی در سوریه انجام داد. پنتاگون با بیان اینکه ایالات متحده در حال حمله به سایت‌های سپاه پاسداران است که تأثیر مستقیم‌تری بر تهران دارد، از تصمیم‌های حمله دفاع می‌کند. مقامات می‌گویند هدف، فشار بر ایران است تا به شبه نظامیان بگوید حملات را متوقف کنند. آنها همچنین می‌گویند که این مکان‌ها به این دلیل انتخاب شده‌اند که انبارهای سلاح و مراکز لجستیکی هستند که توسط شبه‌نظامیان مرتبط با ایران مورد استفاده قرار می‌گیرند و حذف آنها توانایی‌های تهاجمی شورشیان را از بین می‌برد.

بیگانه کردن دولت عراق

با این حال، یکی از دلایل اصلی تمرکز ایالات متحده بر سوریه این است که ایالات متحده نمی‌خواهد با انجام حملاتی در داخل مرزهای خود، دولت عراق را که می‌تواند منجر به کشته یا زخمی شدن عراقی‌ها شود، به خطر بیاندازد. در اوایل ژانویه ۲۰۲۰، ایالات متحده حمله هوایی را در بغداد آغاز کرد که در آن ژنرال قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس ایران و ابومهدی المهندس، معاون فرمانده شبه نظامیان مورد حمایت ایران در عراق کشته شدند. این حمله منجر به تنش روابط با دولت عراق شد و جرقه ای را برای خروج همه نیروهای آمریکایی از این کشور برانگیخت.
ایالات متحده حضور خود در عراق را در جنگ علیه داعش، توانایی خود در حمایت از نیروهای سوریه و تداوم نفوذ خود در منطقه را حیاتی می‌داند. رهبران نظامی برای احیای روابط خوب با بغداد از جمله حمایت مستمر از نیروهای عراقی تلاش کرده‌اند.



رایزنی‌های سیاسی میان مصر و ایران برای توسعه روابط دوجانبه

کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)
کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)
TT

رایزنی‌های سیاسی میان مصر و ایران برای توسعه روابط دوجانبه

کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)
کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)

مصر و ایران توافق کردند مسیر بررسی و شناسایی ظرفیت‌های روابط دوجانبه را ادامه دهند.
وزیر خارجه و مهاجرت مصر، بدر عبدالعاطی، در یک نشست خبری مشترک با همتای ایرانی‌اش، عباس عراقچی، در قاهره در روز دوشنبه اعلام کرد: «مسیر جدیدی برای مشورت‌های سیاسی بین دو کشور آغاز شده که در سطحی پایین‌تر از وزیران خارجه برگزار خواهد شد و ابعاد مختلف روابط دوجانبه را بررسی خواهد کرد.»

عباس عراقچی روز دوشنبه به قاهره سفر کرد و با رئیس‌جمهور مصر، عبدالفتاح السیسی، دیدار داشت. همچنین دو نشست، یکی دوجانبه و دیگری گسترده‌تر، با وزیر خارجه مصر، بدر عبدالعاطی برگزار کرد. این دیدارها به‌عنوان نشانه‌ای از حرکت روابط دو کشور به‌سوی گام‌های نزدیک‌تر تلقی شد.

بر اساس بیانیه رسمی دفتر ریاست‌جمهوری مصر، السیسی و عراقچی «بر اهمیت ادامه مسیر فعلی برای بررسی چشم‌اندازهای توسعه مشترک روابط بین دو کشور تأکید کردند.»

وزیر خارجه مصر در این نشست خبری گفت که گفتگوها «بر لزوم گسترش روابط دوجانبه تمرکز داشت، با در نظر گرفتن نگرانی‌های هر دو طرف»، و تأکید کرد که «تمایل متقابل برای توسعه روابط وجود دارد.» او افزود که دیدارهای متقابل دو طرف «نشان‌دهنده تحول مثبتی در روابط دوجانبه است.»

از سوی دیگر، عباس عراقچی در این نشست خبری گفت: «این چهارمین دیدار من با رئیس‌جمهور السیسی است و بیش از ۱۰ دیدار نیز با وزیر خارجه مصر داشته‌ام. این نشان می‌دهد که کشورم چقدر به گسترش روابط با مصر اهمیت می‌دهد.»

او اضافه کرد: «اراده‌ای برای توسعه روابط و گسترش همکاری‌ها در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و دیگر زمینه‌ها وجود دارد.» عراقچی ادامه داد: «ما اراده‌ای داریم برای تقویت روابط و رفع موانع آن. مسیر اکنون بیش از هر زمان دیگری برای توسعه روابط باز است.»

وی همچنین به «ادامه گفت‌وگوهای سیاسی و توافق بر افزایش مبادلات تجاری و همکاری در چارچوب سازمان‌های بین‌المللی، به‌ویژه در موضوعات منطقه‌ای» اشاره کرد و گفت: «سطح اعتماد بین قاهره و تهران هیچ‌گاه تا این حد بالا نبوده است.»

ایران و مصر در سال ۱۹۷۹ روابط دیپلماتیک خود را قطع کردند و پس از ۱۱ سال، تنها در سطح کاردار روابط را از سر گرفتند. در دو سال گذشته، چندین دیدار میان وزیران دو کشور برای بررسی امکان توسعه روابط انجام شد. در مه ۲۰۲۳، دولت ایران به وزارت خارجه دستور داد تا گام‌هایی برای تقویت روابط با مصر بردارد.

افزون بر دیدارهای وزرای خارجه، دیدار میان السیسی و رئیس‌جمهور فقید ایران، ابراهیم رئیسی، در نوامبر ۲۰۲۴ در ریاض نیز از جمله نقاط عطف در این مسیر بود.

هدی رؤوف، استاد علوم سیاسی و رئیس بخش مطالعات ایران در مرکز مطالعات استراتژیک مصر، به روزنامه «الشرق الاوسط» گفت: «سفر عراقچی به قاهره با هدف تداوم گفت‌وگوها و بررسی امکان نزدیکی بیشتر میان دو کشور انجام شده، به‌ویژه در شرایطی که ایران در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای بهبود روابط انجام داده و مصر نیز با احتیاط به این موضوع نگاه کرده است.»

او افزود: «این سفر حاکی از تحول مثبت در روابط و نشانگر گام‌هایی عملی در جهت نزدیکی بیشتر دو کشور در آینده است، به‌ویژه در زمینه گردشگری و تجارت، و نیز همکاری در پرونده‌های منطقه‌ای، به‌ویژه جنگ غزه و امنیت دریای سرخ.»

در دیدار میان السیسی و عراقچی، تحولات شتاب‌زده منطقه بررسی شد. رئیس‌جمهور مصر بر موضع کشورش مبنی بر رد گسترش دایره درگیری تأکید کرد و هشدار داد که «تشدید بحران ممکن است به جنگی فراگیر در سطح منطقه بینجامد که پیامدهای خطرناکی برای امنیت و منابع کشورهای منطقه خواهد داشت.» او همچنین بر اهمیت مذاکرات جاری بین ایران و آمریکا تأکید کرد.

السیسی همچنین خواستار «توقف فوری درگیری‌ها در نوار غزه و ارسال کمک‌های انسانی» شد و تأکید کرد که «بازگشت وضعیت عادی در تنگه باب‌المندب و دریای سرخ ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.»

عبدالعاطی و عراقچی در مشورت‌های سیاسی خود، علاوه بر روابط دوجانبه، به وضعیت در غزه، سوریه، لبنان، امنیت دریایی در دریای سرخ و مذاکرات ایران و آمریکا پرداختند.

وزیر خارجه مصر بر لزوم «حفظ آزادی کشتیرانی در دریای سرخ و بازگرداندن آرامش به منطقه» تأکید کرد و گفت: «مصر بیشترین آسیب را از تنش‌های نظامی منطقه دیده است.» او همچنین از توافق اخیر یمن و آمریکا و تأثیر مثبت احتمالی آن بر امنیت دریایی و تجارت جهانی استقبال کرد.

عراقچی نیز گفت: «مذاکرات درباره یمن و دریای سرخ به‌طور جزئی بررسی شد» و تأکید کرد که «حوثی‌ها همانند حماس و حزب‌الله گروه‌هایی مستقل هستند که تصمیمات خود را مستقل از تهران می‌گیرند.» او افزود: «حملات حوثی‌ها علیه اسرائیل و در حمایت از فلسطین است.»

از نوامبر ۲۰۲۳، حوثی‌ها در حمایت از غزه، به کشتی‌ها در دریای سرخ حمله کرده‌اند. این حملات موجب اختلال در تجارت جهانی و کاهش شدید درآمدهای کانال سوئز شده است.

عبدالعاطی همچنین گزارش همتای ایرانی‌اش درباره نتایج پنج دور مذاکرات میان ایران و آمریکا بر سر برنامه هسته‌ای ایران را شنید و ابراز امیدواری کرد که این گفت‌وگوها به موفقیت برسد و «راه‌حلی مسالمت‌آمیز، جامع و پایدار برای کاهش تنش‌ها و برقراری آرامش در منطقه حاصل شود.»

او تأکید کرد که مصر مصمم است از هرگونه تنش و آشوب بیشتر در منطقه جلوگیری کند، چراکه این منطقه هم‌اکنون نیز با بحران‌های بزرگی دست‌وپنجه نرم می‌کند. عبدالعاطی گفت که قاهره کاملاً از مذاکرات برای کاهش تنش حمایت می‌کند و این مذاکرات را «فرصتی مناسب برای جلوگیری از تشدید بحران» دانست و از نقش مثبت عمان در این زمینه تمجید کرد.

او افزود: «در صورت وقوع درگیری نظامی، همه بازنده‌اند. این گزینه‌ای عاقلانه نیست. مصر همواره تأکید کرده که راه‌حل‌ها باید سیاسی باشد و نگرانی‌های همه طرف‌ها را در نظر بگیرد.»