مانور دیپلماتیک اروپا؛ نامه به شورای امنیت دربارهٔ تجاوزات هسته‌ای ایران

مانور دیپلماتیک اروپا؛ نامه به شورای امنیت دربارهٔ تجاوزات هسته‌ای ایران
TT

مانور دیپلماتیک اروپا؛ نامه به شورای امنیت دربارهٔ تجاوزات هسته‌ای ایران

مانور دیپلماتیک اروپا؛ نامه به شورای امنیت دربارهٔ تجاوزات هسته‌ای ایران

سه قدرت اروپایی با ارسال نامه به شورای امنیت سازمان ملل متحد، جزئیات موارد نقض توافق توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ از سوی ایران را تشریح کردند، اقدامی که دیپلمات‌ها روز پنجشنبه اعلام کردند هدفش فشار بر تهران برای حل مسئله به‌صورت دیپلماتیک و جلوگیری از بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران است.
به گزارش خبرگزاری رویترز، در پیام ارسال شده توسط بریتانیا، فرانسه و آلمان، تهدیدی صریح برای «بازگرداندن» تحریم‌های سازمان ملل مطرح نشده است، اما ذکر شده است که قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل که از توافق هسته‌ای حمایت می‌کند و اجازه بازگرداندن تحریم‌ها را می‌دهد، در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ منقضی می‌شود.
ایران در پیام خود موضع اروپایی را رد و اشاره کرد که رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده، دونالد ترامپ، در سال ۲۰۱۸ از توافق هسته‌ای خارج شد و تحریم‌های اقتصادی آمریکا را بر ایران بازگرداند و گفت که توافق، حقوق ایران برای گسترش فعالیت‌های هسته‌ای خود را تضمین می‌کند.
تلاش‌های بریتانیا، فرانسه و آلمان، که به‌طور غیررسمی به گروه (E3) معروف هستند، نیز این هفته در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نمایان شد، جایی که این گروه علیرغم محافظه کاری ایالات متحده، موفق به تصویب قطعنامه‌ای انتقادی علیه ایران شد.
نامه این گروه به تاریخ ۳ ژوئن به گزارشی از آژانس در ماه گذشته اشاره کرد که در آن آمده بود پیشرفت هسته‌ای ایران از جمله اقداماتی برای گسترش ذخایر اورانیوم غنی‌شده بالا و نرخ تولید آن، توافق ۲۰۱۵ را نقض می‌کند.
توافقنامه منعقد شده با سه کشور اروپایی، چین، روسیه و ایالات متحده موسوم به برجام، توانایی ایران در غنی‌سازی اورانیوم را محدود می‌کند، فرآیندی که می‌تواند مواد مورد استفاده در ساخت سلاح‌های هسته‌ای را تولید کند. در مقابل، ایالات متحده، سازمان ملل و اتحادیه اروپا تحریم‌های اعمال‌شده بر ایران را لغو می‌کنند.
تنش‌ها با ایران از زمان حمله گروه حماس فلسطین که توسط ایران حمایت می‌شود به جنوب اسرائیل در ۷ اکتبر افزایش یافته است. گروه‌های دیگر هم‌پیمان با ایران نیز به اهداف آمریکایی، اسرائیلی و غربی حمله می‌کنند. تهران فعالیت‌های برنامه هسته‌ای خود را تسریع می‌کند و در عین حال توانایی آژانس را برای نظارت بر فعالیت‌هایش محدود می‌کند.
گروه E3 در پیامی اعلام کرد: «اوج‌گیری برنامه هسته‌ای ایران برجام را بی‌محتوا کرده و ارزش آن را در زمینه منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای کاهش داده است».
سفیر ایران در سازمان ملل در پیامی به تاریخ ۵ ژوئن گفت: «تصمیم ایران برای اتخاذ تدابیر اصلاحی، در پاسخ به خروج غیرقانونی یکجانبه ایالات متحده و کاملاً با حقوق ذاتی خود سازگار است».
دیپلمات‌های غربی و منابع دیگر مطلع از پیام گفتند که هدف از آن تلاش برای افزایش فشار بر ایران در داخل شورای امنیت سازمان ملل و خریدن زمان برای حل دیپلماتیک قبل از انقضای قطعنامه سال آینده است که به کشورها اجازه بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را می‌دهد.
یک منبع مطلع از پیام گفت که هدف «ارزیابی پیشرفت هسته‌ای ایران است که غیرقابل قبول شده و شدت گرفته است و همچنین به منظور افزایش فشار در داخل شورای امنیت سازمان ملل است».
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، دربارهٔ اجرای توافق ۲۰۱۵ دو گزارش سالانه به شورا ارائه می‌دهد که معمولاً در ژوئن و دسامبر است. قرار است شورای امنیت گزارش بعدی او را در ۲۴ ژوئن بررسی کند.



ایران و اسرائیل: تقابل پاسخ‌ها و معادلات قدرت و بازدارندگی

تصویری که ارتش اسرائیل از یکی از جنگنده‌های خود پس از حملات هوایی به ایران در روز شنبه منتشر کرده است (ارتش اسرائیل - خبرگزاری فرانسه)
تصویری که ارتش اسرائیل از یکی از جنگنده‌های خود پس از حملات هوایی به ایران در روز شنبه منتشر کرده است (ارتش اسرائیل - خبرگزاری فرانسه)
TT

ایران و اسرائیل: تقابل پاسخ‌ها و معادلات قدرت و بازدارندگی

تصویری که ارتش اسرائیل از یکی از جنگنده‌های خود پس از حملات هوایی به ایران در روز شنبه منتشر کرده است (ارتش اسرائیل - خبرگزاری فرانسه)
تصویری که ارتش اسرائیل از یکی از جنگنده‌های خود پس از حملات هوایی به ایران در روز شنبه منتشر کرده است (ارتش اسرائیل - خبرگزاری فرانسه)

آمریکا همیشه کار درست را انجام می‌دهد، اما پس از تجربه تمامی گزینه‌های دیگر. این سخن وینستون چرچیل درباره آمریکاست که به‌خوبی به وضعیت کنونی درگیری ایران و اسرائیل از زمان انقلاب ایران در اواخر دهه ۱۹۷۰ می‌پردازد. اسرائیل و ایران از تمام راه‌های مختلف در این نبرد استفاده کرده‌اند؛ از جنگ نیابتی و عملیات اطلاعاتی تا تقابل مستقیم. همکاری ایران و اسرائیل در ماجرای ایران-کنترا در دهه ۱۹۸۰ تنها استثنا بود که به درخواست آمریکا صورت گرفت. هرچند شرایط تغییر کرده است، بازیگران همچنان همان‌ها هستند. حتی می‌توان گفت که آمریکا تا کنون، به‌جز تلاش جیمی کارتر برای آزادسازی گروگان‌های آمریکایی در تهران در سال ۱۹۸۰، به‌طور مستقیم ایران را هدف نظامی قرار نداده است. همچنین ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، که در عراق در سال ۲۰۲۰ و با توجیه ترامپ مبنی بر «تهدید قریب‌الوقوع» انجام شد، نمونه‌ای دیگر از این رویکرد است.

رهبر ایران علی خامنه‌ای در دیداری در تهران در روز یکشنبه سخنرانی می‌کند (خبرگزاری غرب آسیا - رویترز)

قدرت تصویر

امروزه، تصویر به عنصر مهمی برای نمایش پیروزی یا شکست تبدیل شده است. در عصر دیجیتال، تصویر خود پیام است، همان‌طور که فیلسوف فرانسوی، رژی دوبریه، اشاره می‌کند. تصویر امروز همپای توپ و هواپیما و جنگ سایبری حرکت می‌کند. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، ماه گذشته تصویری منتشر کرد که نشان می‌داد دستور ترور حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله، را صادر می‌کند. همچنین، هفته گذشته، از مرکز فرماندهی و کنترل وزارت دفاع اسرائیل، تصاویری از نتانیاهو در حال رهبری جنگ علیه ایران منتشر شد. در مقابل، ایران هم تصویری از سرتیپ امیر علی حاجی زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران، در حال صدور دستور شلیک موشک به اسرائیل در اوایل اکتبر و طی عملیات «وعده صادق-۲» منتشر کرد. پس از آن، تصویری از آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران، در حال اعطای نشان به حاجی زاده منتشر شد.

هنگام اجرای عملیات «وعده صادق-۲»، تصاویر موشک‌های ایرانی که در هوا پخش می‌شد، به‌طور زنده در رسانه‌ها نمایش داده شد. این تصاویر برای داخل اسرائیل نگران‌کننده بود، زیرا به دلیل کوچک بودن مساحت اسرائیل، صدمات قابل توجهی می‌توانست وارد شود. اما در پاسخ اخیر اسرائیل، چنین تصویری از نمایش قدرت وجود نداشت، هرچند وسعت و قدرت ابزارهای استفاده‌شده از سوی اسرائیل بسیار بیشتر بود. دلیل این تفاوت چیست؟

تصویری ماهواره‌ای گرفته شده توسط شرکت «پلانت لبز» خسارات وارده به تأسیسات نظامی پارچین در جنوب شرقی تهران را در تاریخ ۲۴ اکتبر نشان می‌دهد (رویترز)

حمایت پشت پرده

همواره باید به دنبال حامیان این درگیری‌ها بود. آمریکا نقشی عملیاتی در غزه و کنترلی در لبنان ایفا می‌کند. در غزه، اسرائیل با هدایت آمریکا و تحت نظارت‌های گاه محدود و گاه شدید واشنگتن عمل می‌کند. اما در لبنان، جنگ تحت هدایت اسرائیل با آزادی عملی بیشتری از سوی آمریکا پیش می‌رود. در سطح ژئوپلیتیکی و در رابطه با ایران، آمریکا با محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌ای مواجه است که نمی‌تواند آن‌ها را نادیده بگیرد.

معادلات قدرت و بازدارندگی

در معادلات کنونی قدرت و بازدارندگی منطقه‌ای، پس از واکنش اخیر اسرائیل به ایران، نکات زیر قابل بررسی هستند:

در زمان جنگ، بازدارندگی از بین می‌رود و برای بازسازی آن، استفاده از خشونت تنها راه است. ایران نشان داده که می‌تواند به عمق اسرائیل حمله کند و اسرائیل نیز ثابت کرده که بازوی قدرتمندش به ایران می‌رسد. اما هنوز هیچ یک موفق به تثبیت معادلات بازدارندگی جدیدی نشده‌اند که آینده نظم منطقه‌ای را تعیین کند.

با واکنش اسرائیل، دینامیک جنگ در صحنه‌های لبنان و غزه دوباره فعال شده است، زیرا پس از هر پاسخ، اجراکننده در حالت دفاعی قرار می‌گیرد و منتظر واکنش طرف مقابل می‌ماند.

بنیامین نتانیاهو در جلسه امنیتی در وزارت دفاع در تل‌آویو در جریان حمله‌ای که آخر هفته گذشته ایران را هدف قرار داد (دفتر رسانه‌ای دولت اسرائیل - خبرگزاری فرانسه)

ایران نمی‌تواند خود را ضعیف نشان دهد، زیرا ضعف به معنای دعوت از دشمن به حمله است. هنری کیسینجر گفته است که ضعف، تجاوز را جلب می‌کند؛ ازاین‌رو، ایران باید با اقدامات خود نشان دهد که قدرتمند است.

مبدأ «صبر استراتژیک» دیگر برای ایران با شرایط فعلی مطابقت ندارد، چرا که ایران در وضعیت بحرانی استراتژیک قرار دارد. اگر پاسخ دهد، مشکل ایجاد می‌شود و اگر پاسخ ندهد، ضعف نشان می‌دهد. گزارش‌ها حاکی از این است که اسرائیل در حمله اخیر خود، تمامی سامانه‌های دفاعی ایران را هدف قرار داده است که در صورت صحت، به اسرائیل امکان پرواز آزادانه در آسمان ایران را می‌دهد.

این شرایط برای اسرائیل هم صادق است. ضعف، حتی در حد تصور، برای اسرائیل مسئله‌ای مرگ و زندگی است. دیوید بن گوریون به موشه دایان گفت که اسرائیل با شکست در اولین جنگ سقوط می‌کند.

مشکل ایران در این است که هنگام پاسخ، تنها و بدون حمایت خارجی است، به‌ویژه پس از تضعیف نیروهای متحدش، مانند حزب‌الله. در مقابل، اسرائیل با حمایت کامل آمریکا واکنش نشان می‌دهد.

پایان دادن به چرخه پاسخ‌ها

پایان دادن به چرخه پاسخ‌ها و پاسخ به پاسخ، نیاز به ترتیب و شرایط خاصی دارد که همه طرف‌ها بتوانند آن را بپذیرند. به نظر می‌رسد که هنوز شرایط به این مرحله نرسیده است.