سرنوشت مرموز قاآنی؛ روی دیگر «جنگ سایه»https://persian.aawsat.com/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/5070169-%D8%B3%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA-%D9%85%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%B2-%D9%82%D8%A7%D8%A2%D9%86%DB%8C%D8%9B-%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87
اسماعیل قاآنی در حال صحبت با حسین سلامی، فرمانده «سپاه پاسداران»
لندن:«الشرق الأوسط»
TT
لندن:«الشرق الأوسط»
TT
سرنوشت مرموز قاآنی؛ روی دیگر «جنگ سایه»
اسماعیل قاآنی در حال صحبت با حسین سلامی، فرمانده «سپاه پاسداران»
در ساعات اخیر، شایعات زیادی در مورد سرنوشت اسماعیل قاآنی، فرمانده «نیروی قدس» سپاه پاسداران ایران، مطرح شده است. این شایعات به نتایج متناقضی منجر شدهاند. برخی گزارشها حاکی از آن است که او در نتیجه یک حمله اسرائیلی در خارج از کشور زخمی شده یا در حال تحقیق به خاطر «تجسس» به نفع اسرائیل است. در حالی که نهادهای رسمی ایران همچنان به حفظ ابهام پرداخته و اطلاعات محدودی درباره وضعیت او ارائه میدهند.
تاریخچه وقایع
قاآنی آخرین بار در تاریخ ۲۹ سپتامبر در دفتر «حزبالله» در تهران دیده شد، جایی که به مناسبت ترور دبیرکل «حزبالله» به ابراز تسلیت پرداخته بود. پنج روز بعد، علی خامنهای، رهبر ایران، در «مصلی تهران» در مراسم بزرگداشت نصرالله حاضر شد، اما قاآنی و دیگر رهبران غایب بودند.
در تاریخ ۶ اکتبر، خبرگزاری «تسنیم» تصاویری از خامنهای منتشر کرد که در آن «نشان فتح» را به امیر علی حاجیزاده، فرمانده نیروی هوایی سپاه، اهدا میکرد. قاآنی نیز در آن مراسم غایب بود. در تاریخ ۹ اکتبر، ایران به شکلی مشکوک به سرنوشت قاآنی اشاره کرد و گفت خامنهای به زودی به او «مدال فتح» خواهد داد. خبرگزاری «تسنیم» اعلام کرد که اسماعیل قاآنی در «سلامت کامل» است.
اما در ۱۰ اکتبر، گزارشهایی مبنی بر اینکه «فرمانده نیروی قدس تحت تحقیق است» منتشر شد.
موجهای شایعه
در این دوره از آخرین ظهور قاآنی تا ۱۰ اکتبر، سه شایعه مختلف در مورد او منتشر شد.
شایعه اول، بلافاصله پس از ترور نصرالله، حاکی از این بود که قاآنی زخمی یا کشته شده است و «سپاه» به سرعت این شایعه را تکذیب کرد.
در تاریخ ۵ اکتبر، اسرائیل به یک ساختمان در ضاحیه حمله کرد و ادعا کرد که هدف آنها هاشم صفیالدین، رئیس شورای اجرایی «حزبالله» بوده است. در این زمان شایعه دوم مطرح شد که قاآنی در آنجا بوده و کشته یا زخمی شده است.
«سپاه» سه روز بعد تکذیب کرد که قاآنی زخمی شده باشد. در ۱۰ اکتبر، بابک تقوایی، کارشناس نظامی، در رسانههای اجتماعی نوشت که قاآنی تحت تحقیق است. برخی گزارشها به شدت از این موضوع صحبت کردند و ادعا کردند که او به دلیل «شکنجه» دچار حمله قلبی شده است.
خبرگزاریهای «تسنیم» و «فارس» که وابسته به «سپاه» هستند، ادعای بازداشت قاآنی را رد کردند و «تسنیم» از گزارشی که به ۱۰ منبع نسبت داده شده بود، تمسخر کرد.
سرّ تضارب
تأیید شایعات مربوط به وضعیت قاآنی دشوار است، زیرا آنها به سیستم خبری پیچیده و سازمانیافته «سپاه» وابسته هستند که در شکلدهی و هدایت افکار عمومی نقش مهمی ایفا میکند. این وضعیت پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳، به طرز فزایندهای افزایش یافته است.
این فرضیه وجود دارد که تهران از اینکه چگونه به شکل دراماتیک حسن نصرالله و رهبری «حزبالله» را در یک هفته از دست داده است، شوکه شده و احساس میکند که نفوذ اطلاعاتی یک واقعیت هولناک است. به همین دلیل، از مکان قاآنی محافظت میشود.
اما این فرضیه به دلیل ابهامات موجود در اعتبار ایران، به فرضیه دیگری منجر شده است که بر اساس آن، رقابت درون «سپاه» ممکن است برخی طرفها را به کنار گذاشتن قاآنی ترغیب کند.
شک و تردید در توانایی قاآنی برای پر کردن جای قاسم سلیمانی، به ویژه در مقابله با جنگ شدید با اسرائیل، افزایش یافته است.
فرضیه دیگری وجود دارد که هدف از ایجاد نظرات عمومی درباره سرنوشت قاآنی، ترغیب ایرانیها به تعامل است تا مشخصات دقیقی درباره وضعیت و مکان قاآنی افشا کنند، به خصوص اینکه او در فهرست اهداف اسرائیل قرار دارد.
با این حال، سرنوشت قاآنی به طور نامحدود مخفی نخواهد ماند و ممکن است ایران به زودی فرضیه و گمانهزنی جدیدی ارائه دهد، زمانی که ادعاهای «سپاه» مبنی بر اینکه خامنهای «مدال فتح» را به قاآنی اعطا خواهد کرد، واقعیت پیدا کند.
وزیر خارجه ایران: خلع سلاح حزبالله طرحی اسرائیلی است
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، میگوید خلع سلاح حزبالله یک طرح کاملاً اسرائیلی است (عکس: علی خمج)
عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، گفت موضع پادشاهی عربی سعودی در قبال حملات اخیر علیه تهران «بسیار عالی» بوده است. او اظهار کرد که ریاض در این بحران از ایران و مردم ایران حمایت کرده است.
عراقچی در گفتوگویی مفصل با روزنامه «الشرق الاوسط» که بهزودی منتشر میشود، تأکید کرد ایران آماده از سرگیری مذاکرات هستهای با ایالات متحده، مشروط بر دریافت تضمینهای عدم تجاوز است.
او همزمان احتمال درگیری تازه با اسرائیل را رد نکرد و تأکید کرد کشورش برای همه شرایط آماده است. او افزود گزینه نظامی شکستخورده است.
وزیر خارجه ایران توضیح داد که نشست وزیران خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی درباره تحولات غزه، همراه با صدور بیانیههای خوب و تصمیمات مهم بود. اما به گفته او، نکته اصلی این است که «مردم غزه بیش از بیانیه و تصمیم، به حمایت عملی نیاز دارند. پیش از هر چیز به غذا، آب و دارو نیاز دارند و سپس به صلح، عدالت و پایان اشغالگری».
عراقچی اتهام مداخله ایران در امور لبنان را رد کرد و گفت کشورش همانند دیگر کشورها دیدگاههای خود را بیان میکند. او اظهار کرد موضوع سلاح حزبالله به خود حزب و دولت لبنان مربوط است، اما «طرح خلع سلاح آن کاملاً اسرائیلی است».
عراقچی گفت ایران از وحدت سرزمینی سوریه، حفظ حاکمیت و مرزهای آن حمایت میکند و با هرگونه تلاش برای تقسیم این کشور مخالف است. او اضافه کرد تاکنون هیچ تماسی با دولت جدید سوریه برقرار نشده است.
در پاسخ به پرسشی درباره تهدید بستن تنگه هرمز، وزیر خارجه ایران تأکید کرد سیاست رسمی ایران «کاملاً روشن» است و بر صلح و آرامش در منطقه حیاتی خلیج تأکید دارد. او گفت: «ایران کشوری تولیدکننده و صادرکننده نفت است و اقتصادش به میزان زیادی بر آن متکی است، بنابراین میخواهد که کشتیرانی برای همه آزاد باشد».
عراقچی فاش کرد اسرائیل در جنگ اخیر تلاش کرد نبرد را به منطقه خلیج بکشاند و «جنگ نفتی» به راه بیندازد، اما به گفته او، تهران همه تلاش خود را کرد تا جنگ به خلیج کشیده نشود.
رایزنیهای سیاسی میان مصر و ایران برای توسعه روابط دوجانبهhttps://persian.aawsat.com/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/5150211-%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B5%D8%B1-%D9%88-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7-%D8%AF%D9%88%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%87
رایزنیهای سیاسی میان مصر و ایران برای توسعه روابط دوجانبه
کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)
مصر و ایران توافق کردند مسیر بررسی و شناسایی ظرفیتهای روابط دوجانبه را ادامه دهند.
وزیر خارجه و مهاجرت مصر، بدر عبدالعاطی، در یک نشست خبری مشترک با همتای ایرانیاش، عباس عراقچی، در قاهره در روز دوشنبه اعلام کرد: «مسیر جدیدی برای مشورتهای سیاسی بین دو کشور آغاز شده که در سطحی پایینتر از وزیران خارجه برگزار خواهد شد و ابعاد مختلف روابط دوجانبه را بررسی خواهد کرد.»
عباس عراقچی روز دوشنبه به قاهره سفر کرد و با رئیسجمهور مصر، عبدالفتاح السیسی، دیدار داشت. همچنین دو نشست، یکی دوجانبه و دیگری گستردهتر، با وزیر خارجه مصر، بدر عبدالعاطی برگزار کرد. این دیدارها بهعنوان نشانهای از حرکت روابط دو کشور بهسوی گامهای نزدیکتر تلقی شد.
بر اساس بیانیه رسمی دفتر ریاستجمهوری مصر، السیسی و عراقچی «بر اهمیت ادامه مسیر فعلی برای بررسی چشماندازهای توسعه مشترک روابط بین دو کشور تأکید کردند.»
وزیر خارجه مصر در این نشست خبری گفت که گفتگوها «بر لزوم گسترش روابط دوجانبه تمرکز داشت، با در نظر گرفتن نگرانیهای هر دو طرف»، و تأکید کرد که «تمایل متقابل برای توسعه روابط وجود دارد.» او افزود که دیدارهای متقابل دو طرف «نشاندهنده تحول مثبتی در روابط دوجانبه است.»
از سوی دیگر، عباس عراقچی در این نشست خبری گفت: «این چهارمین دیدار من با رئیسجمهور السیسی است و بیش از ۱۰ دیدار نیز با وزیر خارجه مصر داشتهام. این نشان میدهد که کشورم چقدر به گسترش روابط با مصر اهمیت میدهد.»
او اضافه کرد: «ارادهای برای توسعه روابط و گسترش همکاریها در عرصههای سیاسی، اقتصادی و دیگر زمینهها وجود دارد.» عراقچی ادامه داد: «ما ارادهای داریم برای تقویت روابط و رفع موانع آن. مسیر اکنون بیش از هر زمان دیگری برای توسعه روابط باز است.»
وی همچنین به «ادامه گفتوگوهای سیاسی و توافق بر افزایش مبادلات تجاری و همکاری در چارچوب سازمانهای بینالمللی، بهویژه در موضوعات منطقهای» اشاره کرد و گفت: «سطح اعتماد بین قاهره و تهران هیچگاه تا این حد بالا نبوده است.»
ایران و مصر در سال ۱۹۷۹ روابط دیپلماتیک خود را قطع کردند و پس از ۱۱ سال، تنها در سطح کاردار روابط را از سر گرفتند. در دو سال گذشته، چندین دیدار میان وزیران دو کشور برای بررسی امکان توسعه روابط انجام شد. در مه ۲۰۲۳، دولت ایران به وزارت خارجه دستور داد تا گامهایی برای تقویت روابط با مصر بردارد.
افزون بر دیدارهای وزرای خارجه، دیدار میان السیسی و رئیسجمهور فقید ایران، ابراهیم رئیسی، در نوامبر ۲۰۲۴ در ریاض نیز از جمله نقاط عطف در این مسیر بود.
هدی رؤوف، استاد علوم سیاسی و رئیس بخش مطالعات ایران در مرکز مطالعات استراتژیک مصر، به روزنامه «الشرق الاوسط» گفت: «سفر عراقچی به قاهره با هدف تداوم گفتوگوها و بررسی امکان نزدیکی بیشتر میان دو کشور انجام شده، بهویژه در شرایطی که ایران در سالهای اخیر تلاشهایی برای بهبود روابط انجام داده و مصر نیز با احتیاط به این موضوع نگاه کرده است.»
او افزود: «این سفر حاکی از تحول مثبت در روابط و نشانگر گامهایی عملی در جهت نزدیکی بیشتر دو کشور در آینده است، بهویژه در زمینه گردشگری و تجارت، و نیز همکاری در پروندههای منطقهای، بهویژه جنگ غزه و امنیت دریای سرخ.»
در دیدار میان السیسی و عراقچی، تحولات شتابزده منطقه بررسی شد. رئیسجمهور مصر بر موضع کشورش مبنی بر رد گسترش دایره درگیری تأکید کرد و هشدار داد که «تشدید بحران ممکن است به جنگی فراگیر در سطح منطقه بینجامد که پیامدهای خطرناکی برای امنیت و منابع کشورهای منطقه خواهد داشت.» او همچنین بر اهمیت مذاکرات جاری بین ایران و آمریکا تأکید کرد.
السیسی همچنین خواستار «توقف فوری درگیریها در نوار غزه و ارسال کمکهای انسانی» شد و تأکید کرد که «بازگشت وضعیت عادی در تنگه بابالمندب و دریای سرخ ضرورتی اجتنابناپذیر است.»
عبدالعاطی و عراقچی در مشورتهای سیاسی خود، علاوه بر روابط دوجانبه، به وضعیت در غزه، سوریه، لبنان، امنیت دریایی در دریای سرخ و مذاکرات ایران و آمریکا پرداختند.
وزیر خارجه مصر بر لزوم «حفظ آزادی کشتیرانی در دریای سرخ و بازگرداندن آرامش به منطقه» تأکید کرد و گفت: «مصر بیشترین آسیب را از تنشهای نظامی منطقه دیده است.» او همچنین از توافق اخیر یمن و آمریکا و تأثیر مثبت احتمالی آن بر امنیت دریایی و تجارت جهانی استقبال کرد.
عراقچی نیز گفت: «مذاکرات درباره یمن و دریای سرخ بهطور جزئی بررسی شد» و تأکید کرد که «حوثیها همانند حماس و حزبالله گروههایی مستقل هستند که تصمیمات خود را مستقل از تهران میگیرند.» او افزود: «حملات حوثیها علیه اسرائیل و در حمایت از فلسطین است.»
از نوامبر ۲۰۲۳، حوثیها در حمایت از غزه، به کشتیها در دریای سرخ حمله کردهاند. این حملات موجب اختلال در تجارت جهانی و کاهش شدید درآمدهای کانال سوئز شده است.
عبدالعاطی همچنین گزارش همتای ایرانیاش درباره نتایج پنج دور مذاکرات میان ایران و آمریکا بر سر برنامه هستهای ایران را شنید و ابراز امیدواری کرد که این گفتوگوها به موفقیت برسد و «راهحلی مسالمتآمیز، جامع و پایدار برای کاهش تنشها و برقراری آرامش در منطقه حاصل شود.»
او تأکید کرد که مصر مصمم است از هرگونه تنش و آشوب بیشتر در منطقه جلوگیری کند، چراکه این منطقه هماکنون نیز با بحرانهای بزرگی دستوپنجه نرم میکند. عبدالعاطی گفت که قاهره کاملاً از مذاکرات برای کاهش تنش حمایت میکند و این مذاکرات را «فرصتی مناسب برای جلوگیری از تشدید بحران» دانست و از نقش مثبت عمان در این زمینه تمجید کرد.
او افزود: «در صورت وقوع درگیری نظامی، همه بازندهاند. این گزینهای عاقلانه نیست. مصر همواره تأکید کرده که راهحلها باید سیاسی باشد و نگرانیهای همه طرفها را در نظر بگیرد.»
راهی بهسوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟https://persian.aawsat.com/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/5131866-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B0%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D9%84%D8%AD%D8%B8%D9%87-%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D9%86%D8%AF%D8%9F
راهی بهسوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگآمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
امروز، شنبه، در سلطاننشین عمان، گفتوگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقفشده درباره برنامه هستهای شتابگرفته تهران.
با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی که رئیسجمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات بهصورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و بهصورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفتوگو خواهد کرد.
گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، بهویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاستجمهوریاش پس از سه سال از امضای توافق هستهای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.
دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)
در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.
از آن زمان، ترامپ تحریمهای جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنهای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.
در مقابل، خامنهای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبهرو خواهد شد.
در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هستهای ایران، و تنشهای مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه میشود:
چرا ترامپ پیام فرستاد؟
ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنهای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعهبار خواهد بود.»
ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی که تحریمها را تشدید کرده و تهدید میکند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هستهای ایران را هدف قرار دهند.
ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هستهای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش میگذارد (آسوشیتدپرس)
او در دوره اول ریاستجمهوریاش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنهای روبهرو شد. با این حال، پیامهای پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هستهای و موشکهای بالستیک کره شمالی که توانایی هدفگیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.
پاسخ ایران چه بود؟
رئیسجمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفتوگو فرار نمیکنیم، اما تجربههای گذشته نشان داد وعدههای توخالی، ریشه بحرانها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»
رهبر ایران، خامنهای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آنها تهدید به آشوب میکنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم میدانیم. و اگر چنین حملهای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبندهای خواهیم داد.»
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بینالمللی است. خشونت خشونت میآورد، صلح صلح میآورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»
رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنهای، در خطبههای نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)
در فضای رسانهای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنهای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشکهایی آماده کرده که میتوانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش همزمان با استقرار بمبافکنهای رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیهگو گارسیا منتشر شد؛ جزیرهای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثیهای مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آنها را افزایش داده است.
چرا برنامه هستهای ایران باعث نگرانی غرب است؟
با اینکه تهران همواره بر صلحآمیز بودن برنامه هستهای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقامها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هستهای باشد.
ایران اکنون در حال غنیسازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هستهای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هستهای، به آن دست نمیزند.
دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)
طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیرهای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنیسازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی نشان میدهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنیشده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنیسازی شده است.
نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد میکنند که ایران هنوز ساخت سلاح هستهای را آغاز نکرده، اما فعالیتهایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.
در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هستهای را دارد، اما بهدنبال آن نیست و با بازرسیهای بینالمللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چارهای جز رفتن بهسوی سلاح هستهای نداشته باشد.
ریشههای تنش در روابط دو کشور چیست؟
در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاحهای آمریکایی میخرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاههای شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخستوزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.
اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روحالله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.
در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلماتها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.
در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، بهویژه در جریان «جنگ نفتکشها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.
از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصتهای دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهمترین نقطه امید، توافق هستهای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یکجانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنشها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.
در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروههای تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنشها در خلیج افزایش یافت.
بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابانهای تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)
در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.
در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عینالاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.
لم تشترك بعد
انشئ حساباً خاصاً بك لتحصل على أخبار مخصصة لك ولتتمتع بخاصية حفظ المقالات وتتلقى نشراتنا البريدية المتنوعة