چین در ریاض پا جای پای آمریکا گذاشت و ابتکار عمل را به دست گرفت

بن صقر به «الشرق الاوسط»: جهان عرب و چین باید درباره نحوه درک متقابل فکر کنند

چین در ریاض پا جای پای آمریکا گذاشت و ابتکار عمل را به دست گرفت
TT

چین در ریاض پا جای پای آمریکا گذاشت و ابتکار عمل را به دست گرفت

چین در ریاض پا جای پای آمریکا گذاشت و ابتکار عمل را به دست گرفت

دن مورفی گوینده شبکه «سی ان بی سی» با موهای بلند پشت یک نمایشگر غول پیکر که رویش نوشته «دهمین دوره کنفرانس مشترک تجاری چین و کشورهای عربی» نشست و با شاهزاده عبد العزیز بن سلمان وزیر انرژی سعودی درباره چگونگی افزایش همکاری بین کشورهای عربی و چین گفتگو کرد.
مورفی گویا تنها فرد خارجی بین ده ها چهره عربی و چینی که تمام راهروها و سالن های مرکز کنفرانس های ملک عبد العزیز در ریاض را قرق کرده بودند به نظر می رسد و به همین دلیل حضور او جلب نظر می کرد و عده ای گفتند این گواه این است که چین در منطقه ای که همواره صحنه رقابت ابرقدرت ها بوده از آمریکا جلو زده.
اظهارات وزیر انرژی سعودی و پاسخ او به سوالات دن مورفی سیگنال دیگری درباره رشد فزاینده نقش چین و اهمیت حضور چین در سعودی و کشورهای عربی دیگر بود.
شاهزاده عبد العزیز در این جلسه افزود «ابتکار چینی کمربند و جاده و اهداف سعودی و سند چشم انداز ۲۰۳۰ سعودی نقاط مشترک فراوانی دارند. این همکاری به معنای معادله برد – باخت نیست و ما در این همکاری با گزینه هایی همچون یا با ما یا علیه ما روبرو نیستیم بلکه ما با همه همکاری می کنیم».
اظهارات شاهزاده عبد العزیز دو روز پس از پایان سفر سه روزه آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا به سعودی عنوان می شود. بلینکن در یک نشست خبری مشترک با همتای سعودی اش گفت «آمریکا از خاورمیانه خارج نخواهد شد و اگر توافق از سرگیری روابط دیپلماتیک بین سعودی و ایران باعث کاهش تنش شود گام خوبی است».
وزیر انرژی سعودی تاکید کرد که به انتقادها درباره همکاری رو به رشد بین سعودی و چین توجه نمی کند. او افزود «ما هر جا فرصت هست خواهیم بود و با همه همکاری می کنیم. تقاضای چین برای نفت همچنان در حال افزایش است و ما باید بخشی از این تقاضا را به دست بیاوریم. همچنین به دنبال سرمایه گذاری در چین هستیم. حقیقت این است که چین امروز ابتکار عمل را به دست گرفته و به این کار ادامه خواهد داد. ما نباید با چین رقابت کنیم بلکه باید با چین همکاری کنیم».
دهمین نشست تجاری بین کشورهای عربی و چین بزرگ ترین دوره به شمار می رود چون حدود ۳ هزار نفر از چهره های تصمیم گیرنده و سرمایه گذار و بازرگانان و کارشناسان روابط جهان عرب و چین در این نشست حضور دارند.
از سوی دیگر عبد العزیز بن صفر رئیس مرکز پژوهش های الخلیج معتقد است «چین به مرحله ای رسیده که می خواهد پا جا پای آمریکا بگذارد و خود را به این نحو معرفی می کند. چین می گوید که وقتی واگرایی با آمریکا اتفاق می افتد چین جایگزین آمریکا برای کشورهای عربی خواهد بود. این دلیل بسیار مهم افزایش حضور چین است و نمونه آن را در احیای روابط بین سعودی و چین با پادرمیانی چین دیدیم».
رونی چان رئیس شرکت چینی هانگ لانگ در این نشست گفت «سعودی در دوره کنونی در حال گشایش روابط اقتصادی با چین است و این مناسبات ۴۰ سال پیش آغاز شد».
دکتر بن صقر با ارزیابی اینکه فرصت های عظیمی در مسیر گسترش روابط اقتصادی جهان عرب و چین وجود دارد از این مساله انتقاد کرد که چرا باید شرکت کنندگان عرب و چینی برای گفتگو درباره مسائل عربی و چینی به انگلیسی صحبت کنند. او معتقد است «زبان صرفا ابزار ارتباطی نیست بلکه یک المان فرهنگی و آگاهی و بینش به شمار می رود».
او بر این باور است «کشورهای عربی و چین باید به نحوه درک متقابل فکر کنند. زبان یک المان فرهنگی است و با این حساب چینی ها و جهان عرب با استفاده از یک المان فرهنگی غربی چه نگرشی نسبت به همدیگر دارند».



حضور محمد بن سلمان نقش پیشروانه سعودی در سیاست بین‌الملل را توسعه بخشید

ولیعهد سعودی شاهزاده محمد بن سلمان در حال استقبال از ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در ریاض، دسامبر ۲۰۲۳ (واس)
ولیعهد سعودی شاهزاده محمد بن سلمان در حال استقبال از ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در ریاض، دسامبر ۲۰۲۳ (واس)
TT

حضور محمد بن سلمان نقش پیشروانه سعودی در سیاست بین‌الملل را توسعه بخشید

ولیعهد سعودی شاهزاده محمد بن سلمان در حال استقبال از ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در ریاض، دسامبر ۲۰۲۳ (واس)
ولیعهد سعودی شاهزاده محمد بن سلمان در حال استقبال از ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در ریاض، دسامبر ۲۰۲۳ (واس)

از زمان صدور فرمان ملک سلمان بن عبدالعزیز، خادم حرمین شریفین، در ژوئن ۲۰۱۷ (۲۶ رمضان ۱۴۳۸ هجری قمری) مبنی بر انتخاب شاهزاده محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد «برای حفظ موجودیت دولت و آینده آن، و تضمین تداوم آن بر پایه‌های خدمت به دین، سپس کشور و مردم، و تحقق خیر برای ملت وفادارش»، پادشاهی عربی سعودی وارد مرحله‌ای جدید با آرزوهای گسترده شد.

هشت سال پس از آن، تحولات اقتصادی و اجتماعی کشور شتاب گرفت و نقش منطقه‌ای و بین‌المللی آن گسترده‌تر و تاثیرگذارتر شد. سعودی به بازیگری پیشرو در عرصه سیاسی تبدیل شد که نه تنها مورد اعتماد بازیگران بین‌المللی و منطقه‌ای، بلکه حتی متحدان در زمان اختلافات شدیدشان است.

تقویت ثبات بین‌المللی

ولیعهد سعودی از همان ابتدا رهبری تقویت گشایش سعودی به جهان را در ابعاد اقتصادی، فرهنگی و به‌ویژه سیاسی برعهده گرفت. این گشایش سیاسی در سال‌های اخیر به مناطقی بی‌سابقه در تاریخ سعودی و خاورمیانه، مانند کشورهای کارائیب و آسه‌آن، گسترش یافت تا همکاری‌ها در زمینه‌های اقتصاد، سرمایه‌گذاری، تجارت و گردشگری تقویت شود.

ولیعهد سعودی شاهزاده محمد بن سلمان در حال استقبال از ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، در دیدار قبلی وی به سعودی (رویترز)

سیاست خارجی سعودی نقش خود را به عنوان حامی صلح، توسعه و ثبات گسترش داد. در حالی که دومین سالگرد «توافق پکن» بین سعودی و ایران نزدیک می‌شود، ریاض به ابتکار شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد و نخستوزیر، میزبان مذاکرات آمریکا-اوکراین برای حل بحران بود. این نقش‌آفرینی به لطف روابط متوازن سعودی با تمام طرف‌ها ممکن شد. نشست‌های اخیر در الدرعیه و جده بین آمریکا و روسیه و همچنین آمریکا و اوکراین نشان داد که سیاست خارجی سعودی مورد اعتماد متحدان و رقبا است. این نقش شامل میانجیگری در بحران روسیه-اوکراین، ارائه کمک‌های بشردوستانه، و میانجیگری برای آزادی اسرا بوده است.

ولیعهد سعودی در یک اقدام بشردوستانه، موفق به آزادی ۱۰ اسیر با ملیت‌های مختلف از نیروهای اوکراینی شد که پس از انتقال به سعودی، به کشورهایشان بازگردانده شدند. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، نیز از تلاش‌های شاهزاده محمد بن سلمان در میانجیگری برای تبادل اسرا بین آمریکا و روسیه در سال گذشته تقدیر کرد.

پرونده فلسطین و عادی‌سازی

مسئله فلسطین پس از دهه‌ها شاهد تحرکی بی‌سابقه بوده است. سعودی در ماهها و سال‌های اخیر بسیاری از کشورها را به رسمیت شناختن دولت فلسطین ترغیب کرده است، به طوری که تعداد این کشورها به ۱۴۹ مورد (بر اساس آمار وزارت خارجه فلسطین) رسیده است. شاهزاده محمد بن سلمان شرط سعودی برای عادی‌سازی با اسرائیل را «تحقق دولت فلسطینی» اعلام کرده است.

سعودی میزبان دو اجلاس پیاپی از کشورهای عربی و اسلامی در ریاض برای هماهنگی مواضع و فشار بر جامعه بین‌المللی بوده است. همچنین ریاض نخستین نشست ائتلاف بین‌المللی برای اجرای راه‌حل دو دولتی را برگزار کرد.

ولیعهد سعودی شاهزاده محمد بن سلمان در حال استقبال از بیعت‌کنندگان در قصر الصفا در مکه (واس)

بسیاری از ناظران معتقدند سیاست‌های ریاض تحت رهبری شاهزاده محمد بن سلمان در سال‌های اخیر با تمرکز بر پرونده‌های پیچیده و گردآوری تمام طرف‌ها به میز مذاکره، از شدت بحران‌های جهانی کاسته است. این رویکرد، صلح را از مسیر گفت‌وگو ممکن ساخته است.

مقصد راه‌حل‌های صلح آمیز

مذاکرات آمریکا-اوکراین در جده در ماه جاری به پیشنهاد آتش‌بس فوری ۳۰ روزه و گام‌هایی به سوی صلح پایدار در اوکراین انجامید. این نتیجه پس از سه هفته مذاکرات آمریکا-روسیه، اولین گفت‌وگوها از آغاز جنگ اوکراین، حاصل شد. دو طرف بر تشکیل گروه‌های سطح بالا برای پایان دادن به جنگ و بازگشایی کانال‌های دیپلماتیک توافق کردند.

در زمینه یمن، سعودی با ارائه «ابتکار پایان بحران یمن» و حمایت از آتش‌بس، نقش میانجیگری خود را تقویت کرد که به نقشه راه سازمان ملل برای یمن منجر شد.

حل اختلاف تاریخی اتیوپی و اریتره از طریق «توافقنامه جده برای صلح» در سپتامبر ۲۰۱۸ تحت حمایت پادشاه سلمان، جایگاه سعودی را به عنوان پایگاهی برای صلح تقویت کرد. عمر گله، رئیس‌جمهور جیبوتی، این نقش را ستود.

در سودان، سعودی با انجام عملیات تاریخی تخلیه افراد گرفتار پس از جنگ داخلی ۲۰۲۳ و میزبانی «مذاکرات جده» بین طرف‌های درگیر، نقش بشردوستانه و صلح آفرین خود را نشان داد.

واشنگتن و پکن در ریاض

در دهه گذشته، سعودی تنها کشور خاورمیانی بوده که توانسته در میانه تنش‌های جهانی—از جنگ اوکراین تا مناقشات تجاری و جنگ غزه—زعمای آمریکا، چین و روسیه را در فاصله کوتاهی میزبانی کند. این جایگاه، سعودی را به بازیگری کلیدی در تاثیرگذاری بر سیاست‌های بین‌المللی تبدیل کرده است، امری که با حجم و سطح سفرها و نشست‌های بین‌المللی در ریاض، به‌ویژه پس از جنگ غزه، مشهود است.

ولیعهد سعودی در حال استقبال از رئیس‌جمهور چین در یکی از دیدارهای اخیر به سعودی (واس)

نقش سعودی در جهان عرب و اسلام

سعودی تحت رهبری شاهزاده محمد بن سلمان، در هشت سال گذشته میزبان ۷ اجلاس مهم عربی و اسلامی از جمله «اجلاس اضطراری مکه» (۲۰۱۹)، «اجلاس عربی-چینی» (۲۰۲۲)، و «اجلاس مشترک عربی-اسلامی» (۲۰۲۳) بوده است. همچنین ۱۲ دوره از ۴۵ دوره اجلاس شورای همکاری خلیج در سعودی برگزار شده است.

سعودی میزبان رویدادهای بین‌المللی بزرگی مانند «اجلاس گروه ۲۰» در ۲۰۲۰ (به صورت مجازی)، «اجلاس سعودی-آفریقا» (۲۰۲۳)، و «اجلاس سعودی-کارائیب» (۲۰۲۳) بوده است.