آیا گروه‌های عراقی وارد جنگ غزه می‌شوند؟

نیروهای جنبش شیعی النُجَباء عراق در جریان گردهمایی یکشنبه گذشته در بغداد برای حمایت از عملیات حماس علیه اسرائیل (AFP)
نیروهای جنبش شیعی النُجَباء عراق در جریان گردهمایی یکشنبه گذشته در بغداد برای حمایت از عملیات حماس علیه اسرائیل (AFP)
TT

آیا گروه‌های عراقی وارد جنگ غزه می‌شوند؟

نیروهای جنبش شیعی النُجَباء عراق در جریان گردهمایی یکشنبه گذشته در بغداد برای حمایت از عملیات حماس علیه اسرائیل (AFP)
نیروهای جنبش شیعی النُجَباء عراق در جریان گردهمایی یکشنبه گذشته در بغداد برای حمایت از عملیات حماس علیه اسرائیل (AFP)

رهبران ائتلاف حاکم؛ «چارچوب هماهنگی» در عراق تمایل به نشان دادن مواضع علنی در حمایت از«مقاومت فلسطینی» در غزه بودند، با این حال، بحث‌هایی که در چند روز گذشته در مورد «مشارکت جناح‌ها» در درگیری‌های جاری علیه اسرائیلی‌ها صورت گرفت، به موضع تعیین‌کننده و قاطعی منجر نشد، اما به گفته یک سیاستمدار عراقی، اگر اوضاع در آنجا به مداخله قدرت‌های بین‌المللی مانند آمریکا تبدیل شود، این تصمیم با مشورت با ایران اتخاذ خواهد شد.
بعید است که همه رهبران احزاب سیاسی شرکت کننده در دولت السودانی مشتاق درگیر شدن در یک رویارویی بزرگتر بین فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها باشند، اما وخامت اوضاع در آنجا ممکن است بر همه از جمله ایران و دیگر متحدان منطقه فشار بیاورد.
نوری المالکی، نخست‌وزیر اسبق، طی دو روز گذشته خواهان «کمک به مقاومت در غزه» شد و گفت: «موعد در بیت‌المقدس امری الهی است و مربوط به همه مردم شریف جهان عرب است»، با این حال، وی در جریان سخنرانی ویدئویی که روز پنجشنبه پخش شد، از هیچ برنامه ای برای حضور میدانی در غزه صحبت نکرد.
دبیرکل گردان‌های حزب‌الله عراق معروف به ابوحسین الحمیداوی نیز گفت: «وظیفه شرعی ما حضور در میدان برای دفع شر دشمنان را می‌طلبد». پیش از آن قیس الخزعلی رهبر عصائب اهل الحق با انتشار پستی در تریبون ایکس تأکید کرده بود که جنبش او «از نزدیک وقایع را رصد می‌کند، آماده است و فقط تماشاگر نیست».
بر اساس اطلاعاتی که «الشرق الاوسط» به دست آورده‌است، گروه‌های عراقی پیام‌های مکرری از ایرانی‌ها در خصوص وضعیت نوار غزه دریافت کردند که اکثر قریب به اتفاق آنها حاکی از آن هستند که مداخله مستقیم مستلزم شرایطی غیر از این است و ممکن است به زودی این اتفاق بیفتد: «این امر بسته به گسترش جنگ و مشارکت بیشتر طرف‌های دیگر دارد».
این اطلاعات نشان می‌دهد که تماس‌هایی بین رهبران گروه‌های فلسطینی و عراقی‌ها برای گفت و گو دربارهٔ وضعیت نوار غزه برقرار شده‌است که الخزعلی یکی از این تماس‌ها را که با اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس بود، رسانه ای کرد.
بر اساس اطلاعات تأیید شده توسط سه تن از اعضای چارچوب هماهنگی، مقاومت فلسطین تنها نخواهد ماند و تهران برای این جنگ برنامه سنجیده‌ای دارد، در حالی که این روزها بسیاری از درون ائتلاف برای توصیف واکنش جناح‌های طرفدار ایران در مورد نبردهای غزه از عبارت «برخورد باز جغرافیایی» استفاده کرده‌اند.
یکی از رهبران این چارچوب که از افشای نام خود خودداری کرد، گفت: «جناح‌های مقاومت متحد برای ساعت صفر آماده می‌شوند و در مورد عراق، ممکن است عملیات‌ها اهداف خارجی را هدف قرار دهند که منافعی با اسرائیل و آمریکا دارند».
اما بسیاری از کسانی که خود را یک جنبش شیعی میانه‌رو در این چارچوب توصیف می‌کنند، معتقدند که «صحبت در مورد چنین طرح‌هایی بسیار اغراق‌آمیز است و ثبت مواضع در حمایت از فلسطینی‌ها بعد دیگری مرتبط با رو کم کنی سیاسی به خود گرفته‌است».
هادی العامری، رهبر ائتلاف فتح، هفته گذشته در سخنرانی خود اشاره کرد که در صورت مداخله آمریکا در فلسطین، این گروه‌ها «در هدف قرار دادن مواضع تردید نخواهند کرد». جبار المعموری، رئیس اتحادیه علمای مسلمان نیز در همین زمینه اظهار کرد: «سه دلیل نیروهای مقاومت عراق را برای ورود به رویارویی با تل‌آویو سوق می‌دهد: گسترش رویارویی و رسیدن آن به (حزب‌الله) در لبنان، هدف قرار دادن مقاومت در سوریه، یا ارسال هواپیماها و جنگجویان از سوی واشینگتن برای حمایت از رژیم صهیونیستی».
نزدیکان به رهبران چارچوب که برخی از آنها با بحث در مورد نبردهای نوار غزه آشنا هستند، گفتند: «نگرانی اصلی جناح‌های مسلح از پیامدهای حمله اسرائیل، تهدید مستقیم متحدان در لبنان و سوریه است و این همان چیزی است که ایران سعی خواهد کرد به هر نحوی از آن جلوگیری کند، اما عراقی‌ها هنوز نمی‌دانند این کار چگونه انجام خواهد شد».
نیروهای چارچوب هماهنگی در حال بحث دربارهٔ آنچه به گفته آنها «اطلاعات اولیه» است در مورد امکان استفاده از پایگاه‌های آمریکایی «عین الاسد» و «حریر» در عراق برای انجام حملات یا اعزام جنگنده‌ها برای حمایت از اسرائیلی‌ها در نوار غزه است. یکی از آنها می‌گوید: «اگر این اتفاق بیفتد، ما از اجرای توافقنامه چارچوب استراتژیک بین عراق و آمریکا دست می‌کشیم».



حضور محمد بن سلمان نقش پیشروانه سعودی در سیاست بین‌الملل را توسعه بخشید

ولیعهد سعودی شاهزاده محمد بن سلمان در حال استقبال از ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در ریاض، دسامبر ۲۰۲۳ (واس)
ولیعهد سعودی شاهزاده محمد بن سلمان در حال استقبال از ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در ریاض، دسامبر ۲۰۲۳ (واس)
TT

حضور محمد بن سلمان نقش پیشروانه سعودی در سیاست بین‌الملل را توسعه بخشید

ولیعهد سعودی شاهزاده محمد بن سلمان در حال استقبال از ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در ریاض، دسامبر ۲۰۲۳ (واس)
ولیعهد سعودی شاهزاده محمد بن سلمان در حال استقبال از ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در ریاض، دسامبر ۲۰۲۳ (واس)

از زمان صدور فرمان ملک سلمان بن عبدالعزیز، خادم حرمین شریفین، در ژوئن ۲۰۱۷ (۲۶ رمضان ۱۴۳۸ هجری قمری) مبنی بر انتخاب شاهزاده محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد «برای حفظ موجودیت دولت و آینده آن، و تضمین تداوم آن بر پایه‌های خدمت به دین، سپس کشور و مردم، و تحقق خیر برای ملت وفادارش»، پادشاهی عربی سعودی وارد مرحله‌ای جدید با آرزوهای گسترده شد.

هشت سال پس از آن، تحولات اقتصادی و اجتماعی کشور شتاب گرفت و نقش منطقه‌ای و بین‌المللی آن گسترده‌تر و تاثیرگذارتر شد. سعودی به بازیگری پیشرو در عرصه سیاسی تبدیل شد که نه تنها مورد اعتماد بازیگران بین‌المللی و منطقه‌ای، بلکه حتی متحدان در زمان اختلافات شدیدشان است.

تقویت ثبات بین‌المللی

ولیعهد سعودی از همان ابتدا رهبری تقویت گشایش سعودی به جهان را در ابعاد اقتصادی، فرهنگی و به‌ویژه سیاسی برعهده گرفت. این گشایش سیاسی در سال‌های اخیر به مناطقی بی‌سابقه در تاریخ سعودی و خاورمیانه، مانند کشورهای کارائیب و آسه‌آن، گسترش یافت تا همکاری‌ها در زمینه‌های اقتصاد، سرمایه‌گذاری، تجارت و گردشگری تقویت شود.

ولیعهد سعودی شاهزاده محمد بن سلمان در حال استقبال از ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، در دیدار قبلی وی به سعودی (رویترز)

سیاست خارجی سعودی نقش خود را به عنوان حامی صلح، توسعه و ثبات گسترش داد. در حالی که دومین سالگرد «توافق پکن» بین سعودی و ایران نزدیک می‌شود، ریاض به ابتکار شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد و نخستوزیر، میزبان مذاکرات آمریکا-اوکراین برای حل بحران بود. این نقش‌آفرینی به لطف روابط متوازن سعودی با تمام طرف‌ها ممکن شد. نشست‌های اخیر در الدرعیه و جده بین آمریکا و روسیه و همچنین آمریکا و اوکراین نشان داد که سیاست خارجی سعودی مورد اعتماد متحدان و رقبا است. این نقش شامل میانجیگری در بحران روسیه-اوکراین، ارائه کمک‌های بشردوستانه، و میانجیگری برای آزادی اسرا بوده است.

ولیعهد سعودی در یک اقدام بشردوستانه، موفق به آزادی ۱۰ اسیر با ملیت‌های مختلف از نیروهای اوکراینی شد که پس از انتقال به سعودی، به کشورهایشان بازگردانده شدند. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، نیز از تلاش‌های شاهزاده محمد بن سلمان در میانجیگری برای تبادل اسرا بین آمریکا و روسیه در سال گذشته تقدیر کرد.

پرونده فلسطین و عادی‌سازی

مسئله فلسطین پس از دهه‌ها شاهد تحرکی بی‌سابقه بوده است. سعودی در ماهها و سال‌های اخیر بسیاری از کشورها را به رسمیت شناختن دولت فلسطین ترغیب کرده است، به طوری که تعداد این کشورها به ۱۴۹ مورد (بر اساس آمار وزارت خارجه فلسطین) رسیده است. شاهزاده محمد بن سلمان شرط سعودی برای عادی‌سازی با اسرائیل را «تحقق دولت فلسطینی» اعلام کرده است.

سعودی میزبان دو اجلاس پیاپی از کشورهای عربی و اسلامی در ریاض برای هماهنگی مواضع و فشار بر جامعه بین‌المللی بوده است. همچنین ریاض نخستین نشست ائتلاف بین‌المللی برای اجرای راه‌حل دو دولتی را برگزار کرد.

ولیعهد سعودی شاهزاده محمد بن سلمان در حال استقبال از بیعت‌کنندگان در قصر الصفا در مکه (واس)

بسیاری از ناظران معتقدند سیاست‌های ریاض تحت رهبری شاهزاده محمد بن سلمان در سال‌های اخیر با تمرکز بر پرونده‌های پیچیده و گردآوری تمام طرف‌ها به میز مذاکره، از شدت بحران‌های جهانی کاسته است. این رویکرد، صلح را از مسیر گفت‌وگو ممکن ساخته است.

مقصد راه‌حل‌های صلح آمیز

مذاکرات آمریکا-اوکراین در جده در ماه جاری به پیشنهاد آتش‌بس فوری ۳۰ روزه و گام‌هایی به سوی صلح پایدار در اوکراین انجامید. این نتیجه پس از سه هفته مذاکرات آمریکا-روسیه، اولین گفت‌وگوها از آغاز جنگ اوکراین، حاصل شد. دو طرف بر تشکیل گروه‌های سطح بالا برای پایان دادن به جنگ و بازگشایی کانال‌های دیپلماتیک توافق کردند.

در زمینه یمن، سعودی با ارائه «ابتکار پایان بحران یمن» و حمایت از آتش‌بس، نقش میانجیگری خود را تقویت کرد که به نقشه راه سازمان ملل برای یمن منجر شد.

حل اختلاف تاریخی اتیوپی و اریتره از طریق «توافقنامه جده برای صلح» در سپتامبر ۲۰۱۸ تحت حمایت پادشاه سلمان، جایگاه سعودی را به عنوان پایگاهی برای صلح تقویت کرد. عمر گله، رئیس‌جمهور جیبوتی، این نقش را ستود.

در سودان، سعودی با انجام عملیات تاریخی تخلیه افراد گرفتار پس از جنگ داخلی ۲۰۲۳ و میزبانی «مذاکرات جده» بین طرف‌های درگیر، نقش بشردوستانه و صلح آفرین خود را نشان داد.

واشنگتن و پکن در ریاض

در دهه گذشته، سعودی تنها کشور خاورمیانی بوده که توانسته در میانه تنش‌های جهانی—از جنگ اوکراین تا مناقشات تجاری و جنگ غزه—زعمای آمریکا، چین و روسیه را در فاصله کوتاهی میزبانی کند. این جایگاه، سعودی را به بازیگری کلیدی در تاثیرگذاری بر سیاست‌های بین‌المللی تبدیل کرده است، امری که با حجم و سطح سفرها و نشست‌های بین‌المللی در ریاض، به‌ویژه پس از جنگ غزه، مشهود است.

ولیعهد سعودی در حال استقبال از رئیس‌جمهور چین در یکی از دیدارهای اخیر به سعودی (واس)

نقش سعودی در جهان عرب و اسلام

سعودی تحت رهبری شاهزاده محمد بن سلمان، در هشت سال گذشته میزبان ۷ اجلاس مهم عربی و اسلامی از جمله «اجلاس اضطراری مکه» (۲۰۱۹)، «اجلاس عربی-چینی» (۲۰۲۲)، و «اجلاس مشترک عربی-اسلامی» (۲۰۲۳) بوده است. همچنین ۱۲ دوره از ۴۵ دوره اجلاس شورای همکاری خلیج در سعودی برگزار شده است.

سعودی میزبان رویدادهای بین‌المللی بزرگی مانند «اجلاس گروه ۲۰» در ۲۰۲۰ (به صورت مجازی)، «اجلاس سعودی-آفریقا» (۲۰۲۳)، و «اجلاس سعودی-کارائیب» (۲۰۲۳) بوده است.