نشست سران سعودی و آفریقا برای همکاری جامع استراتژیک

حجم تجارت سعودی و کشورهای آفریقایی در سال جاری: ۲۰ میلیارد دلار

شاهزاده محمد بن سلمان بن عبد العزیز ولیعهد سعودی در افتتاحیه نشست سران سعودی و آفریقا سخنرانی کرد (الشرق الاوسط)
شاهزاده محمد بن سلمان بن عبد العزیز ولیعهد سعودی در افتتاحیه نشست سران سعودی و آفریقا سخنرانی کرد (الشرق الاوسط)
TT

نشست سران سعودی و آفریقا برای همکاری جامع استراتژیک

شاهزاده محمد بن سلمان بن عبد العزیز ولیعهد سعودی در افتتاحیه نشست سران سعودی و آفریقا سخنرانی کرد (الشرق الاوسط)
شاهزاده محمد بن سلمان بن عبد العزیز ولیعهد سعودی در افتتاحیه نشست سران سعودی و آفریقا سخنرانی کرد (الشرق الاوسط)

نشست سران پادشاهی عربی سعودی و کشورهای آفریقایی روز جمعه در ریاض برای نهادینه کردن همکاری‌های راهبردی دو طرف در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، سرمایه‌گذاری، امنیتی و فرهنگی به منظور افزایش منافع مشترک و دستیابی به توسعه و ثبات آغاز شد.دکتر خالد منزلاوی، دستیار دبیرکل اتحادیه عرب در امور سیاسی در این باره گفت: سعودی از اعتماد و احترام زیادی در میان رهبران کشورهای آفریقایی برخوردار است، زیرا این کشور سوپاپ اطمینانی برای جهان عرب و اسلام است و سیاست عاقلانه ای را پیش می‌برد که بر منافع اقتصادی و توسعه تمرکز دارد.منزلاوی در مصاحبه با «الشرق الاوسط» توضیح داد که میزبانی پادشاهی از این تعداد از رهبران آفریقایی در ریاض نشان از ایجاد همکاری استراتژیک است که به نفع هر دو طرف است.وی افزود: همان‌طور که می‌دانیم آفریقا علاوه بر کشورهای نوظهور در کانون توجه کشورهای بزرگی مانند آمریکا، چین و روسیه قرار دارد و نقش جهانی فزاینده سعودی مستلزم گسترش روابط با شرق و غرب از جمله قاره آفریقا است.حجم مبادلات تجاری بین سعودی و کشورهای آفریقایی در سال ۲۰۲۳ به ۷۴٫۷۳۵ میلیارد ریال سعودی (۲۰ میلیارد دلار) رسید که از این میزان ۵۳٫۰۷۱ میلیارد ریال (۱۴ میلیارد دلار) صادرات بود، در حالی که میزان واردات ۲۱٫۶۶۴ میلیارد ریال (۵٫۸ میلیارد دلار) بوده‌است.

رئیس‌جمهور مالاوی برای شرکت در اجلاس سران وارد ریاض شد و از سوی معاون امیر ریاض مورد استقبال قرار گرفت (واس)

شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد و نخست‌وزیر سعودی، به عنوان تأکیدی بر نقش پیشگام سعودی، از تلاش‌های بین‌المللی و منطقه ای با هدف ایجاد پایه‌های امنیت، ثبات و حل مناقشه در قاره آفریقا حمایت کرد که منجر به امضای توافقنامه صلح تاریخی جده بین اتیوپی و اریتره شد.همچنین مذاکرات بین دو طرف درگیری در سودان در شهر جده با هدف دستیابی به یک توافق سیاسی برای دستیابی به امنیت، ثبات و رفاه سودان و مردم آن از سر گرفته شد.دکتر منزلای اظهار کرد که آفریقا به سرمایه‌گذاری، تجارت و پروژه‌های توسعه نیاز دارد. کشورهای آفریقایی امروز اهداف توسعه ای و اقتصادی دارند و چشم‌انداز ۲۰۳۰ سعودی نیز در همین راستا است.دکتر خالد اضافه کرد: نشست سران سعودی و آفریقا با توجه به اشتراکات فراوان بین دو طرف به موفقیت بزرگی دست خواهد یافت؛ از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به تاریخ پرافتخار سعودی در قاره آفریقا، مجاورت جغرافیایی آن علاوه بر بعد مذهبی و سیاست روشن و شفاف این پادشاهی در قبال آفریقا اشاره کرد.به گفته دستیار دبیرکل اتحادیه عرب در امور سیاسی، حوزه‌های همکاری سعودی و کشورهای آفریقایی، چه در زمینه‌های اقتصادی، تجاری و سرمایه‌گذاری و چه در زمینه‌های سیاسی، امنیتی و مبارزه با تروریسم که برخی از کشورهای آفریقایی از آن رنج می‌برند، گسترده و بسیار امیدوارکننده است.با توجه به اهمیت ژئواستراتژیک بین پادشاهی و قاره آفریقا، ۱۶ کمیته مشترک، دو شورای هماهنگی و ۷ شورای بازرگانی و همچنین انعقاد بیش از ۲۵۰ موافقت نامه همکاری در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و توسعه ایجاد شد.پادشاهی سعودی همچنین در حمایت از تلاش‌های بین‌المللی و منطقه‌ای با هدف ایجاد پایه‌های امنیت و ثبات، حل و فصل درگیری‌ها، مبارزه با گروه‌های تروریستی و افراط‌گرایی و ارتقای قابلیت‌های امنیتی کشورهای آفریقایی نقشی اساسی ایفا می‌کند.صندوق سرمایه‌گذاری عمومی سعودی پروژه‌های سرمایه‌گذاری را در کشورهای آفریقایی در بخش‌هایی مانند انرژی، معدن، ارتباطات و غذا با مجموع ۱۵ میلیارد ریال سعودی (۴ میلیارد دلار) راه اندازی کرد.این کشور به جستجوی فرصت‌های جدید برای سرمایه‌گذاری در قاره آفریقا، چه به‌طور مستقیم یا غیر مستقیم، ادامه می‌دهد.ولیعهد سعودی همچنین در اجلاس مقابله با چالش کمبود بودجه آفریقا در پاریس ۲۰۲۱ شرکت کرد.تلاش‌های او در دوران ریاست پادشاهی بر گروه ۲۰ در سال ۲۰۲۰ همچنین به راه‌اندازی ابتکار G20 برای تعلیق پرداخت‌های بدهی و کار مشترک برای رسیدگی به بدهی‌ها کمک کرد، که نقدینگی فوری را برای ۷۳ کشور از فقیرترین کشورها فراهم کرد. از این تعداد، ۳۸ کشور آفریقایی بیش از ۵ میلیارد دلار دریافت کردند.سرمایه‌گذاری سعودی در آفریقا در ده سال گذشته بالغ بر ۴۹٫۵ میلیارد ریال (۱۳ میلیارد دلار) بوده‌است.از سوی دیگر، تعداد شرکت‌های سعودی که در آنجا فعالیت می‌کنند به ۴۷ شرکت رسیده که در زمینه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر، غذا و نوشیدنی، خدمات تجاری، خدمات مالی و محصولات مصرفی فعالیت می‌کنند.



سفیر ایران در سعودی: ریاض نقش مؤثری در جلوگیری از تنش ایفا کرد

عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)
عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)
TT

سفیر ایران در سعودی: ریاض نقش مؤثری در جلوگیری از تنش ایفا کرد

عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)
عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)

در پنجم سپتامبر ۲۰۲۳، دکتر علیرضا عنایتی وارد فرودگاه بین‌المللی ملک خالد در ریاض شد تا مأموریت خود را به عنوان سفیر ایران در پادشاهی عربی سعودی آغاز کند. این اتفاق پس از امضای توافق ازسرگیری روابط دیپلماتیک در دهم مارس همان سال با میانجی‌گری چین و پس از قطع روابطی نزدیک به هفت سال رخ داد.

با گذشت نزدیک به دو سال از بازسازی روابط دیپلماتیک میان ریاض و تهران، سفیر عنایتی در گفت‌وگو با «الشرق الأوسط» بیان کرد آنچه در این مدت محقق شده معادل «دستاوردهای چندین سال» است و این را ناشی از «استحکام و ماهیت روابط» میان دو کشور دانست.

دیپلمات ایرانی موضع پادشاهی عربی سعودی در قبال حملات اخیر رژیم اسرائیل به ایران را «قابل‌تقدیر» توصیف کرد و گفت ریاض نقش فعالی در آرام‌سازی اوضاع و اعمال فشار برای جلوگیری از تنش ایفا کرده است. او افزود: «از هرگونه نقشی از سوی برادران‌مان در پادشاهی، به‌ویژه شاهزاده محمد که همواره همراه ما بوده، استقبال می‌کنیم.»

عنایتی سابقه طولانی فعالیت در پادشاهی عربی سعودی دارد. او کار خود را از سال ۱۹۹۰ به عنوان کنسول ایران در جده آغاز کرد و در اوایل دهه ۲۰۰۰ به عنوان کاردار در ریاض منصوب شد. او پس از بیش از دو دهه، در سال ۲۰۲۳ به‌عنوان سفیر به این کشور بازگشت و تجربه‌ای انباشته در امور منطقه‌ای با خود دارد.

حملات «آشکار» به ایران

سفیر ایران، حملات اخیر اسرائیل به ایران را «آشکار» توصیف کرد و توضیح داد که در آن زمان، تهران در حال مذاکره غیرمستقیم با ایالات متحده بود. او گفت:
«ایران نیمه‌شب، در حالی که مردم در خانه‌هایشان خواب بودند، مورد حمله قرار گرفت و عده‌ای شهید شدند. این حمله در معنای کامل آن، جنایت آشکار بود. ما با تکیه بر منشور سازمان ملل، پاسخ متقابل دادیم و به دشمن نشان دادیم که ایران آغازگر جنگ نیست اما با قدرت و پایداری از خود دفاع می‌کند.»

انسجام کشورهای منطقه

عنایتی گفت که واکنش کشورهای منطقه به حملات اسرائیل، نشان‌دهنده انسجام آشکاری بود. او اشاره کرد که نخستین تماس تلفنی وزیر امور خارجه ایران، از جانب همتای سعودی‌اش، شاهزاده فیصل بن فرحان برای محکومیت «حمله آشکار» دریافت شد و سپس بیانیه وزارت امور خارجه پادشاهی نیز منتشر شد.
او افزود: «این مواضع قابل‌تقدیر با تماس تلفنی شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد و رئیس شورای وزیران، با رئیس‌جمهور پزشکیان برای محکوم‌کردن و ابراز انزجار از این حملات تکمیل شد. پس از آن، تماس رئیس‌جمهور پزشکیان با برادرش شاهزاده محمد برقرار شد و دیگر کشورهای شورای همکاری نیز مواضعی در حمایت از جمهوری اسلامی گرفتند.»

محمد بن سلمان «همیشه همراه ما بوده»

سفیر تهران از تلاش‌های اخیر پادشاهی عربی سعودی برای آرام‌سازی اوضاع و توقف حملات اسرائیلی قدردانی کرد و گفت: «این تلاش‌ها ارزشمند بود و ما از آن استقبال کردیم. ما بر نقش پادشاهی در آرام‌سازی شرایط و جلوگیری از حملات تأکید می‌کنیم، این نقش بسیار شرافتمندانه است. در گفت‌وگوها، تماس‌ها و دیدارهای دوجانبه، ایران همواره بر نقش و مواضع قابل‌تحسین پادشاهی تأکید کرده است؛ از محکوم‌کردن حملات گرفته تا تلاش برای جلوگیری از آنها. از هرگونه نقش برادران‌مان در پادشاهی، به‌ویژه شاهزاده محمد که همواره همراه ما بوده، استقبال می‌کنیم.»

۴۰۰ هزار ایرانی از پادشاهی عربی سعودی بازدید کردند

دکتر عنایتی توضیح داد که روابط پس از بازگشت، پیشرفت چشمگیری داشته است و گفت: «آنچه در طول دو سال از این روابط برداشتیم، به‌گونه‌ای است که گویی در چند سال رخ داده است. گویی روابط اصلاً قطع نشده بود و این نشان از عمق و اصالت این روابط دارد.»

او افزود: «در سال جاری، بیش از ۲۰۰ هزار زائر عمره از ایران به پادشاهی آمده‌اند و اگر تعداد حجاج را نیز بیفزاییم، تعداد بازدیدکنندگان ایرانی از پادشاهی در طول یک سال به ۴۰۰ هزار نفر می‌رسد، که این شاخص بسیار مثبتی است. همه این افراد از پادشاهی بازدید کرده و آن را از نزدیک شناخته‌اند.»

سفر خالد بن سلمان

سفیر درباره سفر وزیر دفاع پادشاهی عربی سعودی به تهران گفت: «ایران این سفر را اقدامی حاکمیتی و بسیار مهم دانست و آن را نقطه عطفی تاریخی در روابط تلقی کرد.»
او افزود: «این سفر، دیدار شاهزاده با رئیس‌جمهور پزشکیان، رهبری و رئیس ستاد کل نیروهای مسلح (که در رویدادهای اخیر جان باخت) باعث ایجاد درکی مشترک بین دو طرف شد مبنی بر اینکه ما شریک در ساختن منطقه هستیم. این برداشت در طرف ایرانی بسیار مثبت بود.»

او ادامه داد: «برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا پیگیری‌های لازم پس از این سفر را ادامه دهیم و معتقدیم این سفر روابط ایران و پادشاهی عربی سعودی را از سطحی عادی به روابطی عمیق و بنیادین ارتقا داد.»

روابط و چشم‌اندازها

سفیر عنایتی معتقد است که روابط اقتصادی و تجاری میان دو کشور نیازمند تلاش بیشتری برای تقویت است. او گفت: «ما توافق‌نامه‌ای جامع در زمینه تجارت، اقتصاد، سرمایه‌گذاری، فرهنگ، جوانان و ورزش داریم که در توافق پکن بر آن تأکید شده است. توافق‌نامه‌ای دیگر نیز برای جلوگیری از مالیات مضاعف به صورت مقدماتی امضا شده و ما پیش‌نویس توافق‌نامه‌ای برای حمایت و تشویق سرمایه‌گذاری متقابل نیز ارائه کرده‌ایم. همچنین توافق‌نامه‌ای در زمینه حمل‌ونقل زمینی وجود دارد که می‌تواند پادشاهی، امارات و عمان را به سواحل شمالی متصل کرده و آن را به گذرگاهی به آسیای مرکزی تبدیل کند.»

در مورد نقش ایران در منطقه، دکتر علیرضا عنایتی اظهار کرد که تهران از مدلی برای امنیت منطقه‌ای حمایت می‌کند که بر توسعه، اقتصاد و فرهنگ متکی است، نه قدرت نظامی. در پاسخ به اینکه برخی نگاه‌ها، نقش ایران را عامل بی‌ثباتی می‌دانند، گفت: «ما بیگانه‌ای نیستیم که وارد منطقه شویم و نقشی را تحمیل کنیم. ما بخشی از منطقه هستیم، از فرزندان آن هستیم و در آن زندگی می‌کنیم.»

او افزود: «ما اشتراکات فرهنگی، تاریخی و دینی زیادی در منطقه داریم. اگر در برخی دیدگاه‌های سیاسی اختلافی وجود داشته باشد، این نباید به قطع رابطه بیانجامد. این اختلاف را می‌توان تنها از طریق گفت‌وگو حل کرد. هیچ راهی بهتر – بلکه جایگزینی برای آن وجود ندارد – از گفت‌وگو میان برادر با برادر، همسایه با همسایه و میان مسائل مختلف.»

او تأکید کرد: «امنیت ما یکپارچه است. نمی‌توانیم از امنیت تکه‌تکه سخن بگوییم. ما آنچه از منطقه می‌شنویم را تکرار می‌کنیم: امنیت مبتنی بر توسعه. ما از این رویکرد حمایت می‌کنیم. زمانی که از امنیت مبتنی بر تسلیحات، جنگ‌افزار، نظامی‌گری، ژئوپلیتیک و سیاست فاصله گرفته شود، می‌توان آن را با امنیت مبتنی بر توسعه، اقتصاد، تجارت، فرهنگ و مردم جایگزین کرد.»