دکتر برنارد هیگل، استاد مطالعات خاور نزدیک در دانشگاه پرینستون، گفت سفر رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، به پادشاهی عربی سعودی در اواسط هفته جاری، پیام نمادین بسیار مهمی دارد. او تأکید کرد این سفر تنها پیامی به خارج نیست، بلکه پیامی به داخل آمریکا نیز هست که نشان می‌دهد سعودی نه تنها در خاورمیانه، بلکه در سطح جهانی مهم‌ترین کشور برای منافع ایالات متحده است.
هیگل در گفت‌وگویی با روزنامه «الشرق الأوسط»، ولیعهد سعودی، شاهزاده محمد بن سلمان، را فردی توصیف کرد که زندگی خود را وقف خدمت به کشورش کرده و رویکردی عمل‌گرا دارد که منافع ملی را بر هر چیزی ترجیح می‌دهد، بدون توجه به احساسات یا منافع شخصی.
هیگل پیش‌بینی کرد که سفر ترامپ به ریاض منجر به امضای مجموعه‌ای از توافق‌های دوجانبه میان آمریکا و سعودی شود؛ با توجه به سابقه ترامپ در حوزه تجارت، این توافق‌ها شامل زمینه‌های مهمی مانند هوش مصنوعی، توسعه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز و تسهیل در فروش سلاح خواهد بود.
در مقابل، او احتمال دستیابی به هرگونه توافق برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل را رد کرد، مگر اینکه با تعهدی صریح برای تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی همراه باشد.
سفر ترامپ به ریاض
هیگل انتظار دارد سفر ترامپ به ریاض، در زمینه‌های مختلفی مانند روابط دوجانبه یا مسائل بین‌المللی مانند جنگ اوکراین، موفقیت‌آمیز باشد. او گفت: «در بیش از یک پرونده شاهد موفقیت خواهیم بود؛ از جمله پرونده اوکراین و برخی توافق‌هایی که سعودی با دولت بایدن درباره آن مذاکره کرده بود. ممکن است در این سفر اعلام رسمی برخی از این توافق‌ها، مانند موضوع هسته‌ای و هوش مصنوعی را ببینیم.»
او همچنین احتمال داد که سعودی، مانند سفر اول ترامپ در سال ۲۰۱۷، شماری از رهبران عرب و مسلمان را گرد هم آورد. هیگل گفت: «تلاشی برای برقراری ارتباط میان ترامپ و برخی رهبران در جریان است.»
روابط بسیار خوب در دوره اول و دوم ترامپ
هیگل روابط میان ریاض و واشنگتن را «بسیار خوب» توصیف کرد و افزود که این روابط حتی در دو سال آخر دولت بایدن هم با وجود تفاوت در سیاست‌ها، خوب بوده است. او گفت بازگشت ترامپ به صحنه، انرژی تازه‌ای به روابط دوجانبه داده است، در حالی که سعودی به خوبی تفاوت میان دو دولت را درک می‌کند.
او تأکید کرد سعودی موفق شده با هر دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات روابط محکمی برقرار کند، چون سیاست آن بر «تثبیت امنیت و ثبات منطقه» استوار است؛ چیزی که با منافع آمریکا در مسائل مختلف، به‌ویژه برنامه هسته‌ای ایران و صلح منطقه‌ای، هم‌راستا است.
او یادآوری کرد که ترامپ و بایدن هر دو مخالف دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای هستند و در پایان دادن به جنگ در غزه و اوکراین نیز دیدگاه‌های مشابهی دارند. همچنین، درباره سیاست نفتی نیز توافقاتی وجود دارد؛ دولت ترامپ از تولید نفت حمایت می‌کرد، در حالی که دولت بایدن سیاست‌های «سبز» مخالف نفت و گاز را دنبال می‌کند.
هیگل تفاوتی اساسی میان دوره اول و دوم ترامپ نمی‌بیند و گفت: «شعار ترامپ (اول آمریکا) با شعار سعودی (اولویت با منافع کشور) تناقضی ندارد»، که نشان‌دهنده درک مشترک دو طرف از مفهوم منافع است.
سفر ترامپ، بازتاب‌دهنده جایگاه جهانی سعودی
هیگل گفت سفر ترامپ به سعودی در دور دوم ریاست‌جمهوری‌اش، پیام روشنی دارد؛ اینکه سعودی شریکی کلیدی برای آمریکا است، نه فقط در خاورمیانه بلکه در کل جهان.
او افزود نقش سعودی در مسائل جهانی پیچیده، مانند جنگ روسیه و اوکراین، نشان می‌دهد این کشور قدرتی تأثیرگذار در صحنه بین‌الملل است و همین، اهمیت این سفر را بیشتر می‌کند.
با این حال، او هشدار داد که این سفر بدون ریسک نیست، چون ترامپ همچنان با مخالفان داخلی سرسختی روبه‌رو است که ممکن است از طریق رسانه‌ها به سعودی حمله کنند؛ همان‌طور که در دور اول ریاست‌جمهوری او رخ داد.
با این حال، هیگل معتقد است شرایط تغییر کرده است و گفت: «فکر نمی‌کنم حملات رسانه‌ای به سعودی مانند گذشته تأثیرگذار باشد، چون سیاست خارجی آن متعادل‌تر شده و با هر دو حزب آمریکا روابط خوبی دارد.» او تأکید کرد سعودی در مسائل مهمی مانند پایان جنگ غزه، دفاع از حقوق فلسطینی‌ها و نقش فعالش در سودان، با حزب دموکرات هم‌نظر است.
ولیعهد منافع کشور را بر هر چیز مقدم می‌داند
هیگل از توانایی ولیعهد در ایجاد روابط مستحکم با رهبران جهان تمجید کرد و گفت شاهزاده محمد بن سلمان زندگی‌اش را وقف خدمت به کشورش کرده و به همین دلیل می‌داند که داشتن روابط قوی با رهبران جهان تا چه حد مهم است.
او افزود ولیعهد سعودی، منافع کشور را بر احساسات یا منافع شخصی ترجیح می‌دهد و تصمیم او برای آغاز روابط جدید با ایران نمونه‌ای از این رویکرد است.
آینده توافق‌ها بدون عادی‌سازی روابط
هیگل انتظار دارد توافق‌های راهبردی در حال مذاکره میان سعودی و آمریکا شامل همکاری امنیتی، برنامه هسته‌ای غیرنظامی، تجارت، هوش مصنوعی و تسهیل فروش سلاح باشد.
او توضیح داد که بخشی از این توافق‌ها به روند عادی‌سازی با اسرائیل گره خورده، اما تحقق آن را بدون «امتیازات واقعی از سوی اسرائیل برای فلسطینی‌ها، از جمله پذیرش یک کشور مستقل فلسطینی» بعید دانست.
هیگل تأکید کرد: «به‌وضوح سعودی بدون تحقق خواسته‌های فلسطینی‌ها، مسیر عادی‌سازی را ادامه نخواهد داد، حتی اگر واشنگتن همه توافقات را تضمین کند.»
او گفت ممکن است در آینده برخی توافق‌ها از مسیر عادی‌سازی جدا شوند و به‌طور مستقل مثلاً درباره همکاری هسته‌ای یا دفاعی امضا شوند.
نقش محوری سعودی در حل منازعات
هیگل نقش دیپلماتیک روبه‌رشد سعودی در حل منازعات منطقه‌ای و جهانی را موفقیت بزرگی برای سیاست خارجی این کشور دانست. او گفت: «ریاض وارد جزئیات نمی‌شود، بلکه چارچوبی حمایتی ایجاد می‌کند که در آن طرف‌ها بتوانند به مصالحه برسند، بدون اینکه راه‌حل خاصی تحمیل شود.»
او یادآوری کرد سعودی روابط قوی با روسیه از طریق توافق‌های نفتی، روابط متمایز با آمریکا، و روابط نزدیک با اوکراین از طریق کمک‌های بشردوستانه دارد؛ همین موضوع به این کشور امکان می‌دهد میان طرف‌ها نقش واسطه ایفا کند.
او تأکید کرد این نقش میانجی‌گرانه نتیجه موفقیت سعودی در ایجاد شبکه‌ای از روابط مستحکم در سال‌های اخیر است.
در مورد پیچیدگی‌های منطقه‌ای، هیگل گفت: «فکر نمی‌کنم راه‌حلی فوری برای جنگ داخلی در یمن یا سودان، وضعیت در غزه و فلسطین، بحران‌های داخلی عراق، یا مسائل ایران، لبنان و سوریه بدون نقش محوری و مهم سعودی وجود داشته باشد.»
تغییر نگاه نخبگان آمریکا به تحولات در سعودی
هیگل تأکید کرد نگاه نخبگان سیاسی آمریکا به تحولات در سعودی واقع‌بینانه‌تر شده است. او گفت پیش‌تر، دشمنی با سعودی جنبه ایدئولوژیک داشت و برخی در آمریکا نیت‌های سعودی را زیر سوال می‌بردند و آن را متهم می‌کردند که می‌خواهد چهره‌اش را نزد غرب زیبا جلوه دهد.
اما او افزود این افراد در نظر نمی‌گرفتند که سیاست‌های سعودی از دل نیازهای داخلی جامعه سعودی شکل گرفته و هدفش مخاطب غربی نبوده است.
هیگل گفت امروز نخبگان آمریکایی و غربی درک کرده‌اند که این تحولات واقعی است و بازتاب‌دهنده اصلاحات عمیق اقتصادی و اجتماعی در سعودی است. این اقدامات برای زیبا جلوه دادن ظاهر نیست، بلکه ریشه در نیازهای واقعی دارد.
او در پایان گفت برخی در غرب نوعی «خودشیفتگی» دارند و فکر می‌کنند دیگر کشورها برای جلب نظر آن‌ها تصمیم می‌گیرند، در حالی که کشورهایی مانند سعودی تصمیماتشان را بر اساس منافع و نیازهای داخلی خود اتخاذ می‌کنند.
