عراق: آیا السودانی از اصلاح کابینه عقب‌نشینی کرده‌است؟

  محمد شیاع السودانی نخست‌وزیر عراق (توئیتر)
  محمد شیاع السودانی نخست‌وزیر عراق (توئیتر)
TT

عراق: آیا السودانی از اصلاح کابینه عقب‌نشینی کرده‌است؟

  محمد شیاع السودانی نخست‌وزیر عراق (توئیتر)
  محمد شیاع السودانی نخست‌وزیر عراق (توئیتر)

هل تراجع رئيس الوزراء العراقي محمد شياع السوداني، عن إجراء التعديل الوزاري، الذي كان مصراً عليه قبل أسابيع؟ الإجابة المعلنة على هذا السؤال مؤطرة بظروف فنية ومالية، إذ تحتاج الحكومة إلى منح وزرائها مخصصات الموازنة لتحكم على أدائهم، وأن توفر لهم فريقاً قوياً من المديرين والمستشارين.

آخر ما قاله السوداني عن التغيير الوزاري كان تلميحاً بالتأجيل، حين صرح الخميس الماضي، بأن تقييم الوزير أمر صعب «دون أن نقر الموازنة المالية، لذلك فإنه بحاجة إلى مساحة من الوقت».

وقال أحد قيادات «تيار الحكمة» من أجنحة تحالف «الإطار التنسيقي» الحاكم، في تصريح صحافي، إن التغيير الوزاري «قد لا يغير وزيراً»، لأن المقصود منه هو «تقييم عمل الوزراء»، مستدركاً بأن «السوداني لا يريد إخفاقاً في حكومته، وهو مصر على الإصلاح».

لكن مصادر متطابقة تقول إن «العملية توقفت الآن»، وإن السوداني لن يجري أي تعديل وزاري في المدى المنظور.

وأوضح السوداني، في مناسبات عدة، أنه «يستند إلى صلاحياته الدستورية، وسيختار الوزراء الذين ينوي استبدالهم، ويرسل قائمة بالمرشحين الجدد إلى البرلمان لتمريرهم».

ورغم تضارب الأنباء بشأن التعديل، ومن هم الوزراء المشمولون، لكن قراراً حكومياً بإعفاء 57 مديراً عاماً منح الانطباع بأن استبدال أكثر من 5 وزراء بات وشيكاً.

وقال المكتب الإعلامي لرئيس الوزراء، إن الأخير حدد 9 شروط لتولي منصب مدير عام، من بينها ألا يزيد عمر المرشح على 55 عاماً، وأن يكون حاصلاً على شهادة جامعية أولية، وبخدمة فعلية لا تقل عن 10 سنوات.

و ذكر 3 أعضاء في «الإطار التنسيقي»، أن إعفاء هذا العدد الكبير من المديرين في الحكومة أربك الجهاز الإداري، وبث حالة من القلق لدى المسؤولين التنفيذيين، وأثر على أدائهم.

ويتفق مراقبون وسياسيون عراقيون على أن ملف التعديل الوزاري «أكبر اختبار لقدرة السوداني»، أمام معادلة سياسية تحكمها شبكة مصالح تجمع الفرقاء داخل الائتلاف الحاكم.

وعلى ما يبدو، فإن واحداً من العوامل الأساسية التي أثارت الخلاف بين قادة «الإطار التنسيقي» والسوداني بشأن التعديل الوزاري، هو ما يشاع عن ضغوط أميركية لاستبدال شخصيات حكومية تنتمي لفصائل مسلحة، صنفتها واشنطن على لائحة الإرهاب.

وإلى جانب ذلك، فإن عملية التعديل يجب أن تقترن بقائمة مرشحين للبدلاء، وهؤلاء سيخضعون لنظام المحاصصة، وليس لإرادة السوداني الكاملة، إذ يتعين عليه انتظار مرشحين يقدمهم زعماء الأحزاب، والتفاوض عليهم، كما حدث عند تشكيل الحكومة قبل نحو 7 أشهر.

وتفرض هذه الصيغة على السوداني التعايش مع الأوزان السياسية التي تتحكم بالقرار في «الإطار التنسيقي»، كما أن المعركة التي أراد خوضها مع قادة هذا التحالف من خلال التعديل الوزاري أظهرت له الحاجة إلى أدوات غير تقليدية.

ومنذ إعلان السوداني نيته إجراء التعديل، تعامل الإطار التنسيقي مع هذا الملف بطريقتين؛ الأولى هي إظهار التأييد للمشروع، وإعلان دعمهم رئيس الوزراء، لكنه في الثانية أطلق رسائل عن مخاطر المشروع بمعزل عن اتفاق الحصص، وصلاحية قادة الأحزاب في ترشيح الوزراء، ووصلت تلك الرسائل إلى التلويح بشمول السوداني نفسه بالتغيير.

مع ذلك، فإن مقربين من رئيس الوزراء يقولون إنه «لم يتراجع عن التعديل»، وإن قرار التأجيل جاء للتأكد من الآليات المتبعة لن تخضع لأي اتجاه سياسي، سوى فاعلين في المطبخ السياسي الشيعي يعتقدون أن السوداني بالغ كثيراً في «الحديث عن صلاحيات رئيس الوزراء، لأنه أراد الحصول على تأييد شعبي واسع بعد مرور شهور قليلة على توليه المنصب».

Read also



نگرانی ساکنان صنعاء از درگیری طولانی بین واشنگتن و حوثی‌ها 

الدخان يتصاعد بعد غارة جوية أمريكية على مواقع الجماعة الحوثية في صنعاء (أ.ب)
الدخان يتصاعد بعد غارة جوية أمريكية على مواقع الجماعة الحوثية في صنعاء (أ.ب)
TT

نگرانی ساکنان صنعاء از درگیری طولانی بین واشنگتن و حوثی‌ها 

الدخان يتصاعد بعد غارة جوية أمريكية على مواقع الجماعة الحوثية في صنعاء (أ.ب)
الدخان يتصاعد بعد غارة جوية أمريكية على مواقع الجماعة الحوثية في صنعاء (أ.ب)

با وجود اینکه ساکنان پایتخت یمن، صنعاء، که تحت کنترل حوثی‌ها است، در سال‌های گذشته به صحنه‌ها و صداهای بمباران مواضع گروه حوثی عادت کرده‌اند و با ترس از تأثیرات بزرگ آن بر زندگی خود کنار آمده‌اند، اما حملات اخیر آمریکا نگرانی‌های آن‌ها را از یک درگیری طولانی مدت تجدید کرده است. آن‌ها پیش‌بینی می‌کنند که این درگیری بر معیشت آن‌ها، به ویژه با توجه به پیامدهای تحریم‌های اقتصادی تأثیر بگذارد.

صنعاء و شهرها و مناطق دیگر تحت کنترل گروه حوثی، شب گذشته (شنبه) مورد حملات هوایی آمریکا قرار گرفتند. این حملات پس از آن صورت گرفت که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اعلام کرد دستور انجام یک عملیات نظامی قاطع و قدرتمند علیه حوثی‌ها در یمن را صادر کرده است.

ساکنان نگران هستند که حملات هوایی جدید بر مواضع گروه حوثی، مقدمه‌ای برای یک جنگ طولانی، به ویژه با ادامه چالش‌های گروه حوثی در برابر غرب و تمایل آن‌ها به تشدید اقدامات نظامی در دریای سرخ، در مقابل سخنان تندتر آمریکا نسبت به دوران دولت بایدن باشد.

یک رسانه‌نگار مقیم صنعاء می‌گوید که قدرت حملات اخیر، احساسات ساکنان را به روزهای آغاز جنگ و کودتای حوثی‌ها بازگردانده است. با این حال، آن‌ها به بمباران‌های مکرر عادت کرده‌اند و معمولاً فقط ساکنان محله‌های نزدیک به مواضع حوثی‌ها و ساختمان‌های تحت کنترل آن‌ها از این حملات می‌ترسند.

اما نگرانی‌ای که در میان ساکنان دوباره زنده شده است، به گفته این رسانه‌نگار، مربوط به تأثیر احتمالی درگیری بین حوثی‌ها و غرب بر وضعیت معیشتی است. او اشاره می‌کند که این بار موضوع به تصمیم دولت آمریکا برای طبقه‌بندی گروه حوثی به عنوان یک سازمان تروریستی خارجی مرتبط است، تصمیمی که انتظار می‌رود پیامدهای سختی بر وضعیت معیشتی و دسترسی به کمک‌های انسانی داشته باشد.

دود غلیظی که تمام شب پس از حملات هوایی آمریکا در صنعاء ادامه داشت (AFP)

سردرگمی حوثی‌ها

سردرگمی گروه حوثی در برابر حملات اخیر آمریکا آشکار بود. محمد عبدالسلام، سخنگوی رسمی گروه حوثی، از اتهامات ترامپ مبنی بر تهدید کشتیرانی بین‌المللی در دریای سرخ و تنگه باب‌المندب ابراز تعجب کرد و ادعا کرد که این اتهامات گمراه‌کننده‌اند. او گفت که ممنوعیت دریایی اعلام‌شده توسط حوثی‌ها تنها در حمایت از غزه بوده است.

عبدالسلام ادعا کرد که این ممنوعیت فقط شامل کشتی‌های اسرائیلی می‌شود تا فشار برای ورود کمک‌های انسانی به مردم غزه افزایش یابد. او گفت که این اقدام پس از یک مهلت ۴ روزه و بر اساس توافق آتش‌بس در غزه انجام شده است و افزود که کشتیرانی بین‌المللی در دریای سرخ امن باقی می‌ماند، مگر اینکه حملات آمریکایی باعث بازگشت نظامی‌گری به این منطقه شود.

واکنش رهبران حوثی به اعلام ترامپ و حملات هوایی با تمسخر گسترده‌ای مواجه شد، در حالی که حملات آمریکا با محکومیت و خشم روبرو شد. بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی معتقدند که این حملات به نوعی مشارکت با حوثی‌ها در آزار یمنی‌ها و نقض حقوق آن‌ها است.

از جمله تأسیساتی که هدف این حملات اعلام شد، یک کارخانه ساخت و مونتاژ سلاح و مواد منفجره در شهر رداع در استان بیضاء بود که در فاصله ۲۶۸ کیلومتری جنوب شرقی صنعاء قرار دارد.

ساختمانی در استان صعده، پایگاه حوثی‌ها، که در اثر حمله هوایی آمریکا آسیب دیده است (رويترز)

هشدارها و مالیات‌های اجباری

در شبکه‌های اجتماعی، ویدئوهایی از دوربین‌های مداربسته در دفاتر شرکت‌های تجاری و همچنین فیلم‌هایی از خیابان‌ها منتشر شده است که تأثیر لرزش‌های ناشی از حملات آمریکا و میزان خرابی‌های ایجادشده را نشان می‌دهد.

فعالان حوثی از مردم خواسته‌اند که از گفت‌وگو و تبادل اطلاعات درباره اهداف احتمالی حملات هوایی از طریق تلفن‌های همراه خودداری کنند، زیرا به ادعای آن‌ها، این تلفن‌ها در معرض جاسوسی آمریکا هستند.

این فعالان همچنین هشدارهای قبلی «سازمان امنیت و اطلاعات» حوثی‌ها را بازنشر کرده‌اند که در آن از مردم خواسته شده بود از انتشار اطلاعاتی که ارتش آمریکا درباره هدف‌گیری مقرهای رهبران حوثی ارائه می‌دهد، خودداری کنند، زیرا این اطلاعات می‌تواند به آمریکا کمک کند تا مکالمات و پیام‌های مربوط به محل اقامت و تحرکات این رهبران را رصد کرده و اهداف بیشتری را شناسایی کند.

در میان این درخواست‌ها، گروه حوثی از این حملات برای راه‌اندازی یک کمپین جدید برای جمع‌آوری مالیات و عوارض تحت عنوان «حمایت از نیروهای دریایی» استفاده کرده است.

با وجود تمسخر بسیاری از کاربران تلفن همراه در مناطق تحت کنترل حوثی‌ها نسبت به پیامک‌هایی که پس از شروع حملات دریافت کرده‌اند و از آن‌ها خواسته شده برای مقابله با غرب و اسرائیل کمک مالی کنند، آن‌ها از شروع یک کمپین جمع‌آوری کمک‌های اجباری از مردم در شرایط سخت معیشتی نگران هستند.

یکی از مالکان نمایشگاه خودرو در صنعاء پیش‌بینی کرد که این کمپین به زودی آغاز خواهد شد، همان‌طور که معمول است، و در آن از تجار و فروشندگان خواسته می‌شود تا پول‌هایی را برای حمایت از حوثی‌ها در مقابله با حملات آمریکا پرداخت کنند. او همچنین از مشکلاتی که تجارتش پس از حملات اخیر آمریکا با آن مواجه خواهد شد، سخن گفت. علاوه بر مالیات‌هایی که بر او و دیگر تجار تحمیل می‌شود، این تشدید وضعیت می‌تواند باعث توقف واردات خودروهای دست‌دوم از خارج شود، در حالی که تنها خریداران این خودروها رهبران حوثی هستند.

گروه حوثی متعهد شده است که به حملات آمریکا پاسخ داده و فعالیت‌های نظامی خود در دریای سرخ را ادامه دهد. یحیی السریع، سخنگوی نظامی حوثی‌ها، صبح دوشنبه اعلام کرد که ناو هواپیمابر «یواس‌اس هری ترومن» و چند کشتی همراه آن برای دومین بار در ۲۴ ساعت گذشته هدف قرار گرفته‌اند.

شدت حملات بی‌سابقه آمریکا باعث شکستن شیشه‌های بسیاری از ساختمان‌ها در خیابان‌های صنعاء شده است.