شهرک نشینان افراطی و «جنگی از جنس دیگر» در قدس و کرانه باختری

   فشار شدید ارتش اسرائیل بر فلسطینیان به بهانه جلوگیری از درگیری  

مراسم خاکسپاری کرم ایمن دویکات جوان فلسطینی که در درگیری با شهرک نشینان افراطی در کرانه باختری کشته شد (د پ آ)
مراسم خاکسپاری کرم ایمن دویکات جوان فلسطینی که در درگیری با شهرک نشینان افراطی در کرانه باختری کشته شد (د پ آ)
TT

شهرک نشینان افراطی و «جنگی از جنس دیگر» در قدس و کرانه باختری

مراسم خاکسپاری کرم ایمن دویکات جوان فلسطینی که در درگیری با شهرک نشینان افراطی در کرانه باختری کشته شد (د پ آ)
مراسم خاکسپاری کرم ایمن دویکات جوان فلسطینی که در درگیری با شهرک نشینان افراطی در کرانه باختری کشته شد (د پ آ)

ارتش اسرائیل سعی می کند جنگ صرفا در محدوده غزه بماند و دامنه آن به جاهای دیگر نرسد و پای لبنان و سوریه به جنگ کشیده نشود اما رفتار فعالان راست افراطی در شهرک های یهودی نشین ممکن است به آغاز جنگ در کرانه باختری بینجامد. ارتش اسرائیل می گوید که رفتار شهرک نشینان ربطی به موسسه ارتش ندارد اما در عین حال همین ارتش فشار سنگین بر فلسطینیان اعمال می کند و به مداراگرایی با شهرک نشینان افراطی ادامه می دهد.
۵۶ نفر از فلسطینیان در کرانه باختری و قدس تا حالا در این درگیری ها به دست ارتش و شهرک نشینان کشته شده اند که در میان قربانیان ۱۷ کودک به چشم می خورد و از آغاز عملیات «طوفان الاقصی» ۵۰۰ شهروند فلسطینی در مناطق یاد شده بازداشت شدند. تخریب املاک و محصولات کشاورزی فلسطینیان در سطح گسترده اعمال می شود و بسیاری از فلسطینیان از خانه و زمین هایشان طرد شده اند.

تیم های پزشکی در حال امداد یکی از جوانان فلسطینی در نابلس هستند که در درگیری با شهرک نشینان زخمی شده است (أژانس عکس اروپا)

بازداشت های گسترده

باشگاه اسیر فلسطینی که مقر آن در رام الله است گفت «نیروهای اشغالگر شامگاه شنبه و بامداد یکشنبه (۱۵ اکتبر) دست به بازداشت های گسترده زدند که دستکم ۶۵ فلسطینی در اکثر استان های کرانه باختری از جمله قدس بازداشت شدند».
این نهاد فلسطینی افزود «۶ هزار نفر از آغاز سال جاری بازداشت شدند اما بازداشت ها از آغاز جنگ کنونی با وحشی گری بیشتری نسبت به گذشته انجام می شود».
روزنامه «هاآرتص» در گزارشی گفت «دیگر چاره ای به جز این نیست که بگوییم بخش قابل توجهی از شهرک نشینان می خواهند پای اسرائیل را به جنگی دیگر در کرانه باختری باز کنند». موارد حمله و ضرب و شتم فلسطینیان از سوی شهرک نشینان افراطی در کرانه باختری از زمان آغاز جنگ در غزه افزایش پیدا کرده است. ۶ شهروند فلسطینی در دو حادثه جداگانه هفته پیش در روستای قصره کشته شدند. اهالی روستا می گویند که پنج نفر از این جوانان فلسطینی به دست شهرک نشینان افراطی به قتل رسیدند. ارتش اسرائیل در تحقیق خود در این باره گفت که یک گروه از ارتش صدای تیراندازی شنیدند و خود را به محل وقوع حادثه رساندند. ماموران در یکی از شهرک نشینان در حال آماده باش بودند. بنا به روایت این سربازان آنها به سمت اهالی روستا تیراندازی نکردند و در فضای باز شلیک کردند.
یک منبع در دستگاه امنیت اسرائیل گفت این گروه از ارتش متوجه شدند که چندین نفر با نقاب سوار بر یک تراکتور کوچک از روستا خارج شدند. عکس های هوایی نیز نشان می دهد که چطور این عناصر نقاب پوش در روستا تیراندازی می کنند.
چند روز قبل از وقوع این حادثه بود که گروهی از شهرک نشینان در واتس آپ پیامی خطاب به اهالی روستای قصره دادند و گفتند «ما خط قرمز نداریم. بلایی سرتان می آوریم که مردم ببینند و وحشت کنند».

خانه یک خانواده فلسطینی که شهرک نشینان ۲۳ ژوئن ۲۰۲۳ آن را آتش زدند (د پ آ)

مستند سازی «بتسلیم»

هاآرتص در ادامه گفت «یک ویدیو مستند شده که نشان می دهد یکی از شهرک نشینان از فاصله نزدیک به سمت یک جوان فلسطینی در روستای التوانی تیراندازی می کند».
سازمان حقوق بشری اسرائیلی «بتسلیم» که این حادثه را مستند کرده گفت «این شهرک نشین به جوان فلسطینی نزدیک می شود و او را هل می دهد و به سمتش شلیک می کند. یکی از سربازان ارتش اسرائیل کنار این شهرک نشین ایستاده بود. ارتش اسلحه این شهرک نشین را پس از تیراندازی مصادره کرد و از او بازجویی می کند اما ارتش هفته پیش اعلام کرد که هزار قبضه اسلحه به شهرک نشینان برای دفاع از مناطقشان می دهد».
«بتسلیم» خاطر نشان کرد «سخنگوی ارتش اسرائیل در پی حمله شهرک نشینان به فلسطینیان گفت که شهرک نشینان نباید مانع مبارزه ارتش با عملیات تروریستی شوند و حفظ امنیت فقط مسئولیت ارتش اسرائیل است اما این حرف ها اصلا گوش شنوا ندارد به خصوص اینکه در خود دولت اسرائیل عده ای از وزیران از پروژه شهرک نشینی حمایت می کنند».
هاآرتص در ادامه خاطر نشان کرد «شهرک نشینان و یارانشان در کابینه حمله و آزار و اذیت و تصاحب املاک و دارایی فلسطینیان را گسترش می دهند و حامی خشونت شهرک نشینان هستند. دولت به ریاست بنیامین نتانیاهو شهرک های جنوب اسرائیل را به حال خود و بی دفاع گذاشته اند اما در مقابل ارتش اسرائیل هر چه از دستش ساخته بود برای پر و بال دادن به شهرک نشینان و شهرک سازان انجام داد و از آنها برای نیایش در قبر یوسف یا کوه عیبال حمایت کرد».

اسرائیلی ها در یک شهرک افراطی نشین نزدیک شهرستان کریات در شهر الخلیل در کرانه باختری در ماه ژوئیه (آژانس عکس اروپا)

سوء استفاده از جنگ برای کوچ

گزارش دیگری توسط جریان های صلح طلب اسرائیلی درباره سوءاستفاده شهرک نشینان از جنگ کنونی برای پیشبرد سریع طرح جا به جایی اجباری فلسطینیان ساکن مناطق دور افتاده منتشر شده است. این گزارش گفت «از آغاز جنگ موج فرار فلسطینیان از یکی از مناطق کرانه باختری شروع شد که دلیل آن خشونت شهرک نشینان است. برخی مناطق خالی از سکنه شده اند و در تعدادی دیگر چندین خانواده یا زنان و کودکان مجبور به ترک خانه هایشان شده اند. اهالی تهدید شهرک نشینان مسلح را ابلاغ می کنند. به عنوان مثال یکی از ساکنان فلسطینی تماس تلفنی تهدید آمیز از سوی فردی که خود را یکی از مقامات موساد جا زده بود دریافت کرد و با فحش و بد و بیراه از او خواسته بود که ظرف دو روز خانه اش را تخلیه کند».
این گزارش اضافه کرد «اکثر اهالی روستای عین شبلی در غور اردن در چند روز گذشته خانه هایشان را ترک کرد. جمعیت این روستا چندین ده نفر است. عایشه اشتیه، ۷۰ ساله ساکن این روستا می گوید که پسرش یک گفتگوی تلفنی با فردی ضبط کرده که خود را یکی از افراد شاباک معرفی می کند. فردی به عبری در تماس تلفنی دیگری می گوید که اسمش ساعر و مامور پلیس است. ساعر به پسر عایشه می گوید «یک چیز به تو می گویم... همه جا بوی جنگ و خون است.. خون ها به جوش آمده است... یک نصیحت مجانی از من بشنو..دو روز وقت داری که جایی که هستی را ترک کنی.. وگرنه وای به روزگارت»!



«بزرگ‌ترین شبکه حماس در کرانه باختری طی یک دهه»... شاباک چه چیزی پیدا کرد؟


فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته در کرانه باختری پرچم‌های حماس را در جشن آزادی اسرای فلسطینی از زندان‌های اسرائیل برافراشته‌اند (رویترز)
فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته در کرانه باختری پرچم‌های حماس را در جشن آزادی اسرای فلسطینی از زندان‌های اسرائیل برافراشته‌اند (رویترز)
TT

«بزرگ‌ترین شبکه حماس در کرانه باختری طی یک دهه»... شاباک چه چیزی پیدا کرد؟


فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته در کرانه باختری پرچم‌های حماس را در جشن آزادی اسرای فلسطینی از زندان‌های اسرائیل برافراشته‌اند (رویترز)
فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته در کرانه باختری پرچم‌های حماس را در جشن آزادی اسرای فلسطینی از زندان‌های اسرائیل برافراشته‌اند (رویترز)

سرویس امنیت داخلی اسرائیل، «شاباک»، اعلام کرد که یکی از بزرگ‌ترین زیرساخت‌های جنبش «حماس» در شهر الخلیل واقع در جنوب کرانه باختری را کشف و خنثی کرده است. این شبکه، بنا بر اعلام شاباک، یکی از «بزرگ‌ترین شبکه‌هایی است که در یک دهه گذشته کشف شده‌اند».

شاباک گفت که طی عملیات بزرگی که سه ماه به طول انجامید، «بیش از ۶۰ عضو حماس» را که برنامه‌ریزی برای اجرای حملات در آینده نزدیک داشتند، بازداشت کرده است. در جریان این عملیات، افرادی که در حملات قبلی مشارکت داشته یا کمک کرده بودند نیز بازداشت شده‌اند.

در بیانیه‌ای که رسانه‌های اسرائیلی با توجه بسیار آن را پوشش دادند، آمده است که «در طول سه ماه گذشته، فعالیت‌های روزانه گسترده‌ای از سوی شاباک، با همکاری ارتش و پلیس، اجرا شد که طی آن، زیرساختی گسترده، پیچیده و عظیم متعلق به حماس در شهر الخلیل کشف شد؛ شبکه‌ای که برای اجرای حملات مختلف در آینده نزدیک آماده‌سازی شده بود».

عکسی که توسط شاباک منتشر شده و آن را تسلیحات کشف‌شده از سلول حماس در کرانه باختری توصیف کرده‌اند

طبق تحقیقات شاباک، «در چارچوب فعالیت‌های این شبکه زیرساختی، که از دست‌کم ۱۰ سلول تشکیل شده بود، مسئولان ارشد حماس — اغلب از جمله اسیران سابق در زندان‌های اسرائیل — اقدام به جذب، مسلح‌سازی و آموزش عناصر جدید در منطقه، با هدف اجرای حملات تیراندازی و کارگذاری بمب‌های دست‌ساز علیه اهداف اسرائیلی کرده‌اند».

رسانه‌های عبری‌زبان گزارش دادند که اتهامات واردشده به افراد بازداشت‌شده شامل «تمرین تیراندازی، جمع‌آوری اطلاعات درباره اهداف اسرائیلی، ساخت مواد منفجره، سرهم‌بندی بمب‌ها و برنامه‌ریزی برای حملات در داخل کرانه باختری و اسرائیل» است.

در مجموع، ۶۰ نفر بازداشت شده‌اند که بنا بر ادعای شاباک، اطلاعات اطلاعاتی گسترده‌ای ارائه داده‌اند؛ اطلاعاتی که به کشف ۲۲ نوع سلاح مختلف، ۱۱ نارنجک دستی، مواد انفجاری و مقادیر زیادی مهمات منجر شده است. همچنین یک مخفیگاه زیرزمینی کشف شده که برای پناه‌دادن به افراد تحت تعقیب و ذخیره‌سازی سلاح‌ها استفاده می‌شده است.

بزرگ‌ترین پرونده در یک دهه

تحقیقات نشان داد که برخی از بازداشت‌شدگان، در حملاتی شرکت داشته‌اند که در سال‌های گذشته رخ داده، از جمله یکی از افراد که در عملیات تیراندازی ۳۱ اوت ۲۰۱۰ در تقاطع بنی نعیم در الخلیل شرکت داشت؛ حمله‌ای که به کشته‌شدن ۴ اسرائیلی انجامید.

عکس یک مخفیگاه زیرزمینی در الخلیل که شاباک آن را به حماس نسبت داده و گفته برای فعالیت‌های مسلحانه استفاده می‌شده است (شاباک)

یکی از مقام‌های ارشد شاباک گفت: «این بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین پرونده‌ای است که طی دهه گذشته در کرانه باختری توسط شاباک خنثی شده است». او افزود: «اکثر اعضای این شبکه، قبلاً در زندان‌های اسرائیل محبوس بوده‌اند و تجربه‌ بالایی در مواجهه با بازجویی دارند». او تأکید کرد که «کشف این شبکه، ناکامی بزرگی برای حماس در اجرای مجموعه‌ای از حملات خطرناک در اسرائیل به شمار می‌رود».

رسانه‌های اسرائیلی نیز گزارش دادند که در روزهای آینده، کیفرخواست‌هایی جدی علیه متهمان صادر خواهد شد؛ از جمله اتهاماتی نظیر «رهبری یک سازمان تروریستی، تصدی سمت‌های اجرایی یا رهبری، تلاش برای قتل عمد و اقدامات منجر به قتل عمد».

تلاش برای برافراشتن مجدد در کرانه باختری

این نخستین‌ بار نیست که سلول‌هایی در کرانه باختری که وابسته به حماس هستند کشف می‌شود، اما این رویداد توجه را به تلاش‌های حماس برای بازسازی حضور خود در کرانه باختری جلب کرده است — تلاشی که پس از حدود دو سال جنگ اسرائیل با هدف از میان‌بردن حماس در نوار غزه شدت گرفته است.

حماس همواره در کرانه باختری حضور داشته و دوره‌های مختلفی از حضور پررنگ و کم‌رنگ را تجربه کرده، اما به گفته ناظران، هرگز شرایط پیچیده‌تری از وضعیت فعلی را — که پس از حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد — تجربه نکرده است.

تظاهرات فلسطینی‌ها در الخلیل در ژوئیه ۲۰۲۴ در اعتراض به ترور اسماعیل هنیه، رهبر حماس (AFP)

منبعی در حماس در کرانه باختری به روزنامه «الشرق الاوسط» گفت: «کل جنبش در وضعیت پیچیده، دشوار و بی‌سابقه‌ای قرار دارد». وی افزود: «پیگرد مداوم اسرائیلی‌ها علیه رهبران، امکانات و پایگاه‌های حماس از زمان ۷ اکتبر، در غزه، کرانه و حتی خارج، آسیب زیادی به ما زده است».

این منبع ادامه داد: «شرایط امنیتی در کرانه باختری همیشه پیچیده‌تر از نوار غزه بوده، اما اکنون حتی پیچیده‌تر شده است. پیگرد امنیتی دائم، نظارت بر منابع مالی، و کاهش شدید توانایی حماس در تأمین منابع و حرکت، به بحران‌های ترکیبی و عمیق منجر شده است».

با این حال، منبع یادشده ابراز اطمینان کرد که این بحران نیز خواهد گذشت و افزود: «بازداشت‌ها، تعقیب‌ها و ترورها از بدو پیدایش حماس ادامه داشته، اما هرگز موفق به نابودی آن نشده‌اند. این یک جنگ قدیمی و همیشگی است».

حماس چگونه در کرانه باختری آغاز شد؟

حضور حماس در کرانه باختری از زمان تأسیس آن در سال ۱۹۸۷ آغاز شد. ابتدا تمرکز فعالیت آن بر جذب فلسطینیان از طریق مساجد بود و سپس به اجرای عملیات‌های تیراندازی و تلاش برای ربایش نظامیان روی آورد.

حماس با اجرای عملیات‌های انفجاری در داخل اسرائیل، در کرانه باختری شناخته‌تر شد و این اقدامات با آغاز انتفاضه دوم در سال ۲۰۰۰ شدت یافت. سپس در انتخابات ۲۰۰۶ مشارکت کرد و رهبرانی از کرانه باختری را برای شرکت در انتخابات قانون‌گذاری معرفی کرد که منجر به پیروزی بر فتح شد و جایگاه سیاسی حماس را تقویت کرد.

می‌توان گفت که پیش از شکاف داخلی فلسطین در سال ۲۰۰۷، فعالیت‌های حماس در کرانه باختری رسمی، علنی و گسترده بود، اما پس از آن، هر نوع فعالیتی برای حماس ممنوع اعلام شد. تشکیلات خودگردان فلسطینی اعضای حماس را بازداشت، منابع مالی آن را تعقیب و سلاح‌هایش را مصادره کرد و مؤسسات وابسته به آن را بست؛ اقدامی که به تضعیف حضور این جنبش در کرانه باختری انجامید.

منبعی امنیتی در فلسطین گفت: «دستور کار حماس همواره عامل بی‌ثباتی در کرانه بوده و این همان چیزی است که تشکیلات خودگردان با آن مقابله کرده، نه با خود جنبش».

پیش و پس از ۷ اکتبر، استفاده حماس از سلاح در کرانه باختری کاملاً ممنوع بود. این موضوع بارها به برخوردهایی با تشکیلات خودگردان منجر شد. با این حال، پس از ۷ اکتبر، برخی سلول‌های حماس حملاتی را علیه اهداف اسرائیلی در کرانه انجام دادند، اما این حملات در حد انتظارات رهبران حماس نبود.

فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته پرچم‌های حماس، فلسطین و حزب‌الله را در کرانه باختری برافراشته‌اند (رویترز)

یک منبع آگاه فلسطینی در کرانه باختری گفت که رهبری حماس در نوار غزه «روی حضوری بزرگ‌تر در کرانه باختری حساب کرده بود، حضوری که بتواند توازن را بر هم بزند».

رهبران سیاسی و نظامی حماس از همان لحظات آغازین حمله ۷ اکتبر، بارها از کرانه باختری خواستند وارد عرصه نبرد شود، اما چنین چیزی رخ نداد.

احتمال ورود کرانه به خط درگیری، یکی از نگرانی‌های دائمی اسرائیل در طول جنگ بود. شاباک بارها هشدار داده بود که انتفاضه‌ای سوم ممکن است شکل بگیرد و سلول‌های خفته حماس فعال شوند.

شاباک اعلام کرده که در سال ۲۰۲۴ موفق به خنثی‌سازی ۱۰۴۰ «عملیات تروریستی بزرگ» در کرانه باختری شده است، از جمله ۶۸۹ مورد تیراندازی، ۳۲۶ مورد انفجار، ۱۳ مورد چاقوکشی، ۹ مورد زیر گرفتن با خودرو، ۲ عملیات انتحاری و یک مورد آدم‌ربایی.