«زبان خشن عراق» با ایران را چگونه بفهمیم؟

سفیر بغداد «تا اطلاع ثانوی» به تهران باز نمی‌گردد

این اولین بار از سال 2003 است که عراق موضعی تند در این سطح علیه ایران به کار می گیرد و از این کشور به شورای امنیت سازمان ملل شکایت و حمله تهران به اربیل را «تجاوز آشکار» توصیف می کند. ما از همه این تحولات چه پیش بینی ای می کنیم؟
لحن فواد حسین، وزیر امور خارجه عراق، زمانی که از ایران، بزرگترین متحد دولت های بغداد پس از سقوط رژیم صدام حسین، نام می برد، در سیاست عراق غیرعادی به نظر می رسد.
رئیس دستگاه دیپلماسی عراق در داووس اظهارات بی سابقه ای درباره «ناتوانی ایران در مقابله با اسرائیل» مطرح کرد.
وی در مصاحبه ای اختصاصی با روزنامه «الشرق الاوسط» توضیح داد که تهران با اسرائیلی ها «قواعد درگیری توافق شده» داشته و چون نمی تواند به آنها حمله کند، «هدف نظامی ضعیف» را انتخاب کرده است.
برخی از مقامات دولتی که این روزها محمد شیاع السودانی، نخست وزیر را همراهی می کنند، در مجمع داووس می گویند که فؤاد حسین «نظر شخصی خود را بیان نمی کند»، زیرا بغداد «به این نتیجه رسیده که باید بدون ابهام پاسخ دهد».
پیش از آن، و به گفته یک مشاور امنیتی در دولت عراق، کسانی که نگران توافقنامه امنیتی امضا شده با ایران در سال گذشته بودند، همیشه از تهران می‌پرسیدند: «اطلاعات خود را در مورد جاسوسی برای اسرائیل در اختیار ما قرار دهید تا ما بتوانیم آن را بررسی کنیم».
بر اساس اطلاعات موجود، این قرارداد که در مارس 2023 امضا و در سپتامبر همان سال اجرایی شد، «جلوگیری از نفوذ شبه‌نظامیان، استرداد افراد تحت تعقیب، خلع سلاح و حذف اردوگاه‌های متعلق به گروه‌های مخالف ایرانی در داخل خاک عراق را تضمین می‌کند».
مشخص نیست که در توافق بین دو کشور بندهایی «مخفی» در رابطه با جاسوسی برای اسرائیل وجود دارد یا خیر، اما مقامات عراقی تأکید کردند که «این توافق بین دو کشوری نوشته شده است که استقلال و حق حاکمیت کامل دارند» و اینکه «به ایران اجازه حمله موشکی به عراق را نمی دهد».
چه اتفاقی افتاد که عراق زبان خشن و سختی برای خطاب به ایران انتخاب کرده است؟ یکی از این مقامات می گوید: «بغداد پس از غافلگیری ایران با حمله به اربیل در شوک شدیدی قرار گرفته است» و می افزاید: «حتی نخست وزیر هم نمی دانست و احساس می کند که ایران از ملاحظات کشوری مانند عراق فراتر رفته است و هنوز همه چیز را در مقیاس ایرانی می سنجد».
سیاستمداران بر این باورند که تهران برای مهار یک بحران داخلی به حمله ای به این بزرگی و به این شکل نیاز دارد و در نتیجه بغداد را درگیر یک «سوایی بزرگ» کرده است.
«چگونه به این سؤال پاسخ دهیم که چرا ایران اربیل را با موشک‌های بالستیک بمباران کرد؟» این سخنان در ساعات گذشته از زبان سیاستمداران و دیپلمات‌های بلندپایه بغداد شنیده شد و به یک جو سیاسی تبدیل شد که اکنون بر مواضع دولتی چیره شده است. به نظر می‌رسد السودانی‌ اکنون از تمام «وسایل دیپلماتیک موجود» برای پر کردن خلأ ناشی از حمله سپاه پاسداران به شهر اربیل استفاده می‌کند و از این تشدید برای ارسال پیام به آمریکایی‌ها استفاده می‌کنند.
همذات پنداری با ایرانی‌ها در توجیه حمله به معنای «رسوایی بزرگ‌تر» در زمانی مبهم با آمریکایی‌ها بود.
پس از حمله به مقر جنبش «النجباء» در اوایل ماه جاری که منجر به کشته شدن یکی از رهبران این جنبش در حملات به پایگاه‌های نظامی در عراق و سوریه شد، دولت و جناح‌های وفادار به تهران از آمریکایی ها خواستند کشور را ترک کنند.
اطلاعات دریافتی از بغداد حاکی از آن است که بغداد که سفیر خود در تهران، نصیر عبدالمحسن را فراخوانده است، بر اساس توصیه‌های «مستشارانی که نگران حذف اثرات سیاسی حمله اخیر ایران هستند»، السودانی او را تا اطلاع ثانوی در عراق نگه خواهد داشت.
منابع آگاه می گویند: سفیر حتی الامکان در بغداد خواهد ماند و به این زودی باز نخواهد گشت.
اما بعد از آن، حتی پس از طرح شکایت رسمی علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل چه اتفاقی می افتد؟ بسیاری گمانه زنی می کنند که دولت از این تشدید به دستاوردهای سیاسی دست خواهد یافت، اما به دلیل برخورد شدید ایران با نظام سیاسی کشور، راه چندانی نخواهد داشت و بمباران اربیل توازن قوا را در آنجا بر هم نخواهد زد.