برای نخستین بار، روحانیون عراقی و لبنانی فاش کردند که دفتر مرجع شیعی، آیت‌الله علی سیستانی، پیامی به «حزب‌الله» در لبنان، چند هفته پیش از ترور دبیرکل پیشین حزب، حسن نصرالله ارسال کرده است. این پیام، هشدار داد که «جنگ بی‌قاعده می‌تواند پیامدهای خطرناکی در منطقه داشته باشد» و بر «حفاظت از جان تمامی غیرنظامیان در لبنان» تأکید کرد.
به گزارش اختصاصی «الشرق الأوسط» به نقل از شخصیت‌های دینی شیعه در بیروت و نجف، پیام به‌صورت «نصیحت» و پس از انفجار تجهیزات «پیجر» در لبنان به رهبری حزب‌الله ارسال شد.
یک روحانی لبنانی که در جلسه خصوصی یک هفته پس از انفجارهای «پیجر» به مضمون پیام گوش داده بود، گفت: «نصیحت مرجع دینی (علی سیستانی) تشویق به اتخاذ تصمیماتی کرد که اولویت اصلی را نه تنها به زندگی شیعیان، بلکه به تمامی غیرنظامیان ساکن لبنان بدهد.»
در ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۴، بسیاری از دستگاه‌های ارتباطی «پیجر» که توسط اعضای حزب‌الله استفاده می‌شد، منفجر شدند و باعث کشته شدن ۹ نفر و زخمی شدن بیش از ۲۷۰۰ نفر در بیروت و جنوب لبنان شد.
در آن روز، شوک و حیرت گسترده‌ای در لبنان حاکم شد، و یک روحانی لبنانی به «الشرق الأوسط» گفت: «انفجار دستگاه‌های پیجر آغاز پایان بود.» در هفته‌های بعد، اسرائیل حملات خود را شدت داد و این روند تا ترور نصرالله ادامه یافت.
جنگ بی‌قاعده
پیام دفتر سیستانی، طبق گفته این روحانی شیعه لبنانی، هشدار می‌دهد که «تهاجم به لبنان هیچ مرزی ندارد و آتش جنگ با قواعد محدود نمی‌شود؛ بنابراین مسئولیت حفاظت از جان لبنانی‌ها بر عهده همه است.»
این روحانی که حدودا در میانه شصت سالگی است، با عمامه سفید صحبت می‌کرد و کنار او تصاویری از جوانان خانواده‌اش که در حمله اسرائیل سال گذشته کشته شدند، قرار داشت.
طبق اعلام مقامات لبنانی، تا نوامبر ۲۰۲۴، حدود ۳۷۰۰ نفر در لبنان کشته و بیش از ۱۵ هزار نفر زخمی شدند، در جنگی که از ۸ اکتبر آغاز شد.
دو تن از روحانیون شیعه به «الشرق الأوسط» گفتند که پیام دفتر سیستانی تأکید داشت که تصمیمات در شرایط حساس «باید با مصلحت مؤمنان هماهنگ باشد و لبنان نباید به جنگ‌هایی کشیده شود که به دستور برنامه‌های خارجی، رنج مردم آن را افزایش دهد.»
یک روحانی عراقی گفت: «پیام مرجع شیعیان در عراق و جهان باید صرفاً در چارچوب نصیحت و راهنمایی در نظر گرفته شود... این‌ها سنت‌های مرجعیت نجف است که تغییر نمی‌کند.» او افزود: «نصیحت سیستانی اجباری نیست، اما به خوبی شنیده می‌شود.»
پیروان حزب‌الله در مراسم سالگرد ترور نصرالله (AFP)
«الشرق الأوسط» مطلع شد که این پیام پس از پرسش‌های پیروان مرجعیت در لبنان ارسال شد، بسیاری از آن‌ها در طول دوره‌های جنگ به نجف پناه برده بودند.
طبق گفته روحانی عراقی، «ده‌ها نفر از مقلدان سیستانی در لبنان درباره اقداماتی که باید با گسترش دامنه جنگ انجام دهند، سوال کردند.» سیستانی مرجعی روحانی برای میلیون‌ها مسلمان شیعه در جهان است و پیروان زیادی در کشورهای خاورمیانه و ایران دارد.
مؤسسات دینی در نجف و کربلا که تحت نظارت دفتر سیستانی هستند، با توافق دولت عراق، به اسکان هزاران لبنانی که از جنگ فرار کرده بودند، کمک کردند.
تا اواسط اکتبر ۲۰۲۴، داده‌های دولت لبنان نشان می‌داد که حدود ۲۰ هزار لبنانی تصمیم گرفتند تا پایان جنگ در عراق بمانند که بیشتر آن‌ها از روستاهای جنوب لبنان بودند.
دفتر سیستانی در نجف در بیانیه‌ای در ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۴ خواستار «بهره‌گیری از تمام تلاش ممکن برای حفاظت از مردم لبنان در برابر تجاوز اسرائیل» شد و همچنین خواستار «کاهش رنج لبنانی‌ها و تأمین نیازهای انسانی آن‌ها» شد.
روز بعد، نصرالله در بیانیه‌ای گفت: «نبرد میان حق و باطل است... ما به تعداد زیاد اسرائیلی‌ها و خیانت حامیان اهمیتی نمی‌دهیم.»
جایگاه لبنان در نجف
کارشناسان بر این باورند که پیام دفتر سیستانی بازتاب نگرانی از سقوط منطقه به پرتگاه هرج‌ومرج بود.
هشام داود، پژوهشگر مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه، گفت: «لبنان برای مرجعیت نجف کشوری مهم است، نه فقط به دلیل جمعیت زیاد شیعیان، و نه تنها برای تأثیرگذاری مرجعیت در آن، بلکه به دلیل درک اهمیت لبنان در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی با وجود شرایط دشوار آن.»
او افزود: «لبنان برای مرجعیت نجف نقطه‌ای کلیدی برای ارتباط با جهان، به‌ویژه اروپا و غرب است.»
به گفته داود، «زندگی با دیگری که مذهبی متفاوت دارد از لبنان آغاز می‌شود و این مستلزم پذیرش تنوع است، نه به خشونت کشیدن توازن‌های موجود.»
داود تأکید کرد که این به معنای عدم علاقه مرجعیت سیستانی به جایگاه سیاسی شیعیان لبنان نیست، اما باید این موضوع به‌صورت مسالمت‌آمیز و از طریق دولت و نهادهای آن و با احترام به توازنات داخلی دقیق انجام شود.
طبق گفته رهبران حزب، پس از بیش از یک سال از پایان جنگ در لبنان، حزب‌الله تحت فشار شدیدی برای تحویل سلاح خود و ادغام در زندگی سیاسی به‌صورت مسالمت‌آمیز قرار دارد، اما این گروه وابسته به ایران همچنان از اجرای طرح «انحصار سلاح» خودداری می‌کند و بهانه آن را «خدمت به اسرائیل» اعلام کرده است.
«الشرق الأوسط» در ۱۲ اکتبر جاری فاش کرد که واشنگتن پیشنهادی را که توسط واسطه‌ها ارائه شده بود و شامل انتقال سلاح‌های استراتژیک حزب‌الله به «سپرده‌ای» در عراق بود، رد کرده است.
