نجات رئیس بنیاد فرهنگ و هنر «المدی» از ترور در مرکز بغداد

شلیک ۱۱ گلوله و نجات فخری کریم با عبور اتفاقی کاروان دولتی از محل حادثه 

فخری کریم و محمد شیاع السودانی نخست وزیر عراق در افتتاح نمایشگاه کتاب در بغداد (الشرق الاوسط)
فخری کریم و محمد شیاع السودانی نخست وزیر عراق در افتتاح نمایشگاه کتاب در بغداد (الشرق الاوسط)
TT

نجات رئیس بنیاد فرهنگ و هنر «المدی» از ترور در مرکز بغداد

فخری کریم و محمد شیاع السودانی نخست وزیر عراق در افتتاح نمایشگاه کتاب در بغداد (الشرق الاوسط)
فخری کریم و محمد شیاع السودانی نخست وزیر عراق در افتتاح نمایشگاه کتاب در بغداد (الشرق الاوسط)

فخری کریم ناشر و سیاستمدار برجسته عراقی شامگاه پنجشنبه (۲۲ فوریه) از ترور نجات پیدا کرد. چند نفر از عناصر مسلح در مرکز بغداد ۱۱ گلوله به خودروی کریم شلیک کردند.
کریم که بعد از حضور در نمایشگاه بین المللی کتاب بغداد در خودرو در مسیر خانه اش در محله قادسیه بغداد بود هدف حمله چند نفر مسلح قرار گرفت. بنیاد فرهنگ و هنر «المدی» که فخری کریم اوایل دهه نود میلادی آن را تاسیس کرد نمایشگاه کتاب بغداد را برگزار می کند.

فخری کریم قبل از خارج شدن از نمایشگاه کتاب در یک میزگرد با حضور حیدر العبادی نخست وزیر اسبق عراق شرکت کرد و به انتقاد از دشواری تردد سیاستمداران در خیابان های بغداد پرداخت. یک ساعت پس از این اظهارات بود که فخری کریم در معرض ترور ناکام قرار گرفت و به طرز معجزه آسایی از مرگ نجات پیدا کرد.

آخر صورة التُقطت لفخري كريم رفقة رئيس الوزراء الأسبق حيدر العبادي في معرض الكتاب الدولي

یک منبع نزدیک به خانواده فخری کریم به «الشرق الاوسط» گفت «فخری کریم در صندلی جلو کنار راننده نشسته بود که یک خودرو جلوی آنها ایستاد و چند نفر مسلح از آن پیاده شدند و خودروی فخری کریم را به تیر بستند. یکی از افراد مسلح به علی کریم نزدیک شد تا او را بکشد و در این لحظات یک کاروان دولتی اتفاقی از محل حادثه رد می شد. عناصر مسلح تا کاروان دولتی را دیدند فرار کردند».
این منبع افزود «حال فخری کریم خوب است و او به طرز معجزه آسایی نجات پیدا کرد. این حادثه صرفا پیام تهدید نبود بلکه می خواستند کریم را به طرز فجیعی بکشند».

محمد شیاع السودانی نخست وزیر عراق وسط فخری کریم و عاطف ابو سیف رمان نویس فلسطینی در افتتاحیه نمایشگاه بین المللی کتاب بغداد ایستاده است (الشرق الاوسط)

یک نامه امنیتی عراق که به دست «الشرق الاوسط» رسیده گفت «یک پیکاپ هایلوکس پنجشنبه ساعت ۲۱:۰۰ جلوی یک لندکروز را می گیرد و ۱۱ گلوله از پیکاپ به سمت لندکروز شلیک می شود. فخری کریم مشاور سابق رئیس جمهور سرنشین خودروی لندکروز بوده که از ترور نجات پیدا کرد و آسیبی به او وارد نشد».
فخری کریم از ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۴ مشاور ارشد جلال طالبانی رئیس جمهور فقید عراق بود.

صورة متداولة لمركبة فخري كريم وعليها آثار إطلاقات نارية (إكس)

بنیاد فرهنگ و هنر «المدی» در بیانیه ای گفت «ترور نافرجام (فخری کریم) گواه این است که گروه های ارتجاعی و تاریک اندیش مقصر این آشفته بازار در عراق است. آنها نمی خواهند ببینند که عراقی ها در یک رویداد فرهنگی موثر و بزرگ همچون نمایشگاه بین المللی کتاب عراق شرکت می کنند. صدها هزار نفر از استان های دور و نزدیک از نمایشگاه بازدید کردند».
این بیانیه افزود «ترور ناکام (فخری کریم) گواه نقش موثر استاد فخری و بنیاد المدی در عرصه سیاست و فرهنگ عراق است و همین نقش آفرینی موجب خشم کسانی شده که چشم دیدن پیشرفت عراق را ندارند».
«المدی» در این بیانیه خواهان «تحقیق سریع در مورد عاملان و آمران این جنایت شده چرا که آنها نمی خواهند شکوفایی و رونق فرهنگی و اجتماعی بغداد را ببینند. این افراد باید با محاکمه به سزای عادلانه جنایتشان برسند».
فخری کریم از چهره های فرهنگی برجسته عراقی است که نقش عمده در روند سیاسی کشور پس از ۲۰۰۳ داشت. او همچنین یکی از شخصیت های شناخته شده مخالف رژیم صدام حسین در ۳۰ سال گذشته بوده است.



«بزرگ‌ترین شبکه حماس در کرانه باختری طی یک دهه»... شاباک چه چیزی پیدا کرد؟


فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته در کرانه باختری پرچم‌های حماس را در جشن آزادی اسرای فلسطینی از زندان‌های اسرائیل برافراشته‌اند (رویترز)
فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته در کرانه باختری پرچم‌های حماس را در جشن آزادی اسرای فلسطینی از زندان‌های اسرائیل برافراشته‌اند (رویترز)
TT

«بزرگ‌ترین شبکه حماس در کرانه باختری طی یک دهه»... شاباک چه چیزی پیدا کرد؟


فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته در کرانه باختری پرچم‌های حماس را در جشن آزادی اسرای فلسطینی از زندان‌های اسرائیل برافراشته‌اند (رویترز)
فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته در کرانه باختری پرچم‌های حماس را در جشن آزادی اسرای فلسطینی از زندان‌های اسرائیل برافراشته‌اند (رویترز)

سرویس امنیت داخلی اسرائیل، «شاباک»، اعلام کرد که یکی از بزرگ‌ترین زیرساخت‌های جنبش «حماس» در شهر الخلیل واقع در جنوب کرانه باختری را کشف و خنثی کرده است. این شبکه، بنا بر اعلام شاباک، یکی از «بزرگ‌ترین شبکه‌هایی است که در یک دهه گذشته کشف شده‌اند».

شاباک گفت که طی عملیات بزرگی که سه ماه به طول انجامید، «بیش از ۶۰ عضو حماس» را که برنامه‌ریزی برای اجرای حملات در آینده نزدیک داشتند، بازداشت کرده است. در جریان این عملیات، افرادی که در حملات قبلی مشارکت داشته یا کمک کرده بودند نیز بازداشت شده‌اند.

در بیانیه‌ای که رسانه‌های اسرائیلی با توجه بسیار آن را پوشش دادند، آمده است که «در طول سه ماه گذشته، فعالیت‌های روزانه گسترده‌ای از سوی شاباک، با همکاری ارتش و پلیس، اجرا شد که طی آن، زیرساختی گسترده، پیچیده و عظیم متعلق به حماس در شهر الخلیل کشف شد؛ شبکه‌ای که برای اجرای حملات مختلف در آینده نزدیک آماده‌سازی شده بود».

عکسی که توسط شاباک منتشر شده و آن را تسلیحات کشف‌شده از سلول حماس در کرانه باختری توصیف کرده‌اند

طبق تحقیقات شاباک، «در چارچوب فعالیت‌های این شبکه زیرساختی، که از دست‌کم ۱۰ سلول تشکیل شده بود، مسئولان ارشد حماس — اغلب از جمله اسیران سابق در زندان‌های اسرائیل — اقدام به جذب، مسلح‌سازی و آموزش عناصر جدید در منطقه، با هدف اجرای حملات تیراندازی و کارگذاری بمب‌های دست‌ساز علیه اهداف اسرائیلی کرده‌اند».

رسانه‌های عبری‌زبان گزارش دادند که اتهامات واردشده به افراد بازداشت‌شده شامل «تمرین تیراندازی، جمع‌آوری اطلاعات درباره اهداف اسرائیلی، ساخت مواد منفجره، سرهم‌بندی بمب‌ها و برنامه‌ریزی برای حملات در داخل کرانه باختری و اسرائیل» است.

در مجموع، ۶۰ نفر بازداشت شده‌اند که بنا بر ادعای شاباک، اطلاعات اطلاعاتی گسترده‌ای ارائه داده‌اند؛ اطلاعاتی که به کشف ۲۲ نوع سلاح مختلف، ۱۱ نارنجک دستی، مواد انفجاری و مقادیر زیادی مهمات منجر شده است. همچنین یک مخفیگاه زیرزمینی کشف شده که برای پناه‌دادن به افراد تحت تعقیب و ذخیره‌سازی سلاح‌ها استفاده می‌شده است.

بزرگ‌ترین پرونده در یک دهه

تحقیقات نشان داد که برخی از بازداشت‌شدگان، در حملاتی شرکت داشته‌اند که در سال‌های گذشته رخ داده، از جمله یکی از افراد که در عملیات تیراندازی ۳۱ اوت ۲۰۱۰ در تقاطع بنی نعیم در الخلیل شرکت داشت؛ حمله‌ای که به کشته‌شدن ۴ اسرائیلی انجامید.

عکس یک مخفیگاه زیرزمینی در الخلیل که شاباک آن را به حماس نسبت داده و گفته برای فعالیت‌های مسلحانه استفاده می‌شده است (شاباک)

یکی از مقام‌های ارشد شاباک گفت: «این بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین پرونده‌ای است که طی دهه گذشته در کرانه باختری توسط شاباک خنثی شده است». او افزود: «اکثر اعضای این شبکه، قبلاً در زندان‌های اسرائیل محبوس بوده‌اند و تجربه‌ بالایی در مواجهه با بازجویی دارند». او تأکید کرد که «کشف این شبکه، ناکامی بزرگی برای حماس در اجرای مجموعه‌ای از حملات خطرناک در اسرائیل به شمار می‌رود».

رسانه‌های اسرائیلی نیز گزارش دادند که در روزهای آینده، کیفرخواست‌هایی جدی علیه متهمان صادر خواهد شد؛ از جمله اتهاماتی نظیر «رهبری یک سازمان تروریستی، تصدی سمت‌های اجرایی یا رهبری، تلاش برای قتل عمد و اقدامات منجر به قتل عمد».

تلاش برای برافراشتن مجدد در کرانه باختری

این نخستین‌ بار نیست که سلول‌هایی در کرانه باختری که وابسته به حماس هستند کشف می‌شود، اما این رویداد توجه را به تلاش‌های حماس برای بازسازی حضور خود در کرانه باختری جلب کرده است — تلاشی که پس از حدود دو سال جنگ اسرائیل با هدف از میان‌بردن حماس در نوار غزه شدت گرفته است.

حماس همواره در کرانه باختری حضور داشته و دوره‌های مختلفی از حضور پررنگ و کم‌رنگ را تجربه کرده، اما به گفته ناظران، هرگز شرایط پیچیده‌تری از وضعیت فعلی را — که پس از حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد — تجربه نکرده است.

تظاهرات فلسطینی‌ها در الخلیل در ژوئیه ۲۰۲۴ در اعتراض به ترور اسماعیل هنیه، رهبر حماس (AFP)

منبعی در حماس در کرانه باختری به روزنامه «الشرق الاوسط» گفت: «کل جنبش در وضعیت پیچیده، دشوار و بی‌سابقه‌ای قرار دارد». وی افزود: «پیگرد مداوم اسرائیلی‌ها علیه رهبران، امکانات و پایگاه‌های حماس از زمان ۷ اکتبر، در غزه، کرانه و حتی خارج، آسیب زیادی به ما زده است».

این منبع ادامه داد: «شرایط امنیتی در کرانه باختری همیشه پیچیده‌تر از نوار غزه بوده، اما اکنون حتی پیچیده‌تر شده است. پیگرد امنیتی دائم، نظارت بر منابع مالی، و کاهش شدید توانایی حماس در تأمین منابع و حرکت، به بحران‌های ترکیبی و عمیق منجر شده است».

با این حال، منبع یادشده ابراز اطمینان کرد که این بحران نیز خواهد گذشت و افزود: «بازداشت‌ها، تعقیب‌ها و ترورها از بدو پیدایش حماس ادامه داشته، اما هرگز موفق به نابودی آن نشده‌اند. این یک جنگ قدیمی و همیشگی است».

حماس چگونه در کرانه باختری آغاز شد؟

حضور حماس در کرانه باختری از زمان تأسیس آن در سال ۱۹۸۷ آغاز شد. ابتدا تمرکز فعالیت آن بر جذب فلسطینیان از طریق مساجد بود و سپس به اجرای عملیات‌های تیراندازی و تلاش برای ربایش نظامیان روی آورد.

حماس با اجرای عملیات‌های انفجاری در داخل اسرائیل، در کرانه باختری شناخته‌تر شد و این اقدامات با آغاز انتفاضه دوم در سال ۲۰۰۰ شدت یافت. سپس در انتخابات ۲۰۰۶ مشارکت کرد و رهبرانی از کرانه باختری را برای شرکت در انتخابات قانون‌گذاری معرفی کرد که منجر به پیروزی بر فتح شد و جایگاه سیاسی حماس را تقویت کرد.

می‌توان گفت که پیش از شکاف داخلی فلسطین در سال ۲۰۰۷، فعالیت‌های حماس در کرانه باختری رسمی، علنی و گسترده بود، اما پس از آن، هر نوع فعالیتی برای حماس ممنوع اعلام شد. تشکیلات خودگردان فلسطینی اعضای حماس را بازداشت، منابع مالی آن را تعقیب و سلاح‌هایش را مصادره کرد و مؤسسات وابسته به آن را بست؛ اقدامی که به تضعیف حضور این جنبش در کرانه باختری انجامید.

منبعی امنیتی در فلسطین گفت: «دستور کار حماس همواره عامل بی‌ثباتی در کرانه بوده و این همان چیزی است که تشکیلات خودگردان با آن مقابله کرده، نه با خود جنبش».

پیش و پس از ۷ اکتبر، استفاده حماس از سلاح در کرانه باختری کاملاً ممنوع بود. این موضوع بارها به برخوردهایی با تشکیلات خودگردان منجر شد. با این حال، پس از ۷ اکتبر، برخی سلول‌های حماس حملاتی را علیه اهداف اسرائیلی در کرانه انجام دادند، اما این حملات در حد انتظارات رهبران حماس نبود.

فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته پرچم‌های حماس، فلسطین و حزب‌الله را در کرانه باختری برافراشته‌اند (رویترز)

یک منبع آگاه فلسطینی در کرانه باختری گفت که رهبری حماس در نوار غزه «روی حضوری بزرگ‌تر در کرانه باختری حساب کرده بود، حضوری که بتواند توازن را بر هم بزند».

رهبران سیاسی و نظامی حماس از همان لحظات آغازین حمله ۷ اکتبر، بارها از کرانه باختری خواستند وارد عرصه نبرد شود، اما چنین چیزی رخ نداد.

احتمال ورود کرانه به خط درگیری، یکی از نگرانی‌های دائمی اسرائیل در طول جنگ بود. شاباک بارها هشدار داده بود که انتفاضه‌ای سوم ممکن است شکل بگیرد و سلول‌های خفته حماس فعال شوند.

شاباک اعلام کرده که در سال ۲۰۲۴ موفق به خنثی‌سازی ۱۰۴۰ «عملیات تروریستی بزرگ» در کرانه باختری شده است، از جمله ۶۸۹ مورد تیراندازی، ۳۲۶ مورد انفجار، ۱۳ مورد چاقوکشی، ۹ مورد زیر گرفتن با خودرو، ۲ عملیات انتحاری و یک مورد آدم‌ربایی.