آیا فصل جدیدی از تشدید تنش بین بغداد و اربیل آغاز شده‌است؟

قوه قضائیه کردستان انتقادات شدیدی را به دادگاه فدرال وارد کرد.. کارشناسان در انتظار «گام بعدی»

قضات اقلیم کردستان در میزگردی به میزبانی رئیس جمهوری در بغداد (رسانه های دولتی)
قضات اقلیم کردستان در میزگردی به میزبانی رئیس جمهوری در بغداد (رسانه های دولتی)
TT

آیا فصل جدیدی از تشدید تنش بین بغداد و اربیل آغاز شده‌است؟

قضات اقلیم کردستان در میزگردی به میزبانی رئیس جمهوری در بغداد (رسانه های دولتی)
قضات اقلیم کردستان در میزگردی به میزبانی رئیس جمهوری در بغداد (رسانه های دولتی)

با توجه به تصمیمات دادگاه فدرال عراق و پس از کناره‌گیری یک قاضی کرد از آن، ناظران عراقی اقدامات تشدید کننده ای را از سوی دولت اقلیم کردستان علیه مقامات بغداد پیش‌بینی کردند.کارشناسان به «الشرق الاوسط» گفتند که روابط بغداد و اربیل در آستانه یک «بهار داغ» است، اما توانایی کردها برای گرفتن مواضع اصلی ممکن است به دلیل شکاف سیاسی بین دو حزب اصلی، حزب دمکرات کردستان و اتحادیه میهنی محدود باشد.اربیل تا سال‌های اخیر یکی از برجسته‌ترین بازیگران در سطح فدرال بود و بیشتر اختلافات بین حزب بارزانی و احزاب شیعی حاکم در بغداد به خصوص حزب الدعوه به رهبری نوری المالکی و دارای ماهیت سیاسی بود، اما اکنون به یک ماهیت حقوقی و قانونی تبدیل شده و پای دادگاه فدرال به آن باز شده‌است.

مانورهای قانون اساسیبه نظر می‌رسد «مانورهای قانون اساسی» که بغداد متهم به انجام آن علیه منطقه است، اربیل را به «ضد مانور» سوق می‌دهد؛ نشانه‌های آن با خروج عبدالرحمن زیباری، عضو کرد دادگاه فدرال، که مورد حمایت حزب بارزانی است، نمایان شد.به گفته برخی کارشناسان حقوقی این اقدام به منظور اخلال در کار دادگاه فدرال از طریق برهم زدن اصل «توازن قومی و ملی» در بین اعضای آن صورت گرفته‌است.انتقاد شدید شورای قضایی اقلیم کردستان در روز چهارشنبه به دادگاه فدرال پس از حکم اخیر این دادگاه مبنی بر لغو «سهمیه» برای اقلیت‌ها صورت گرفت.قاضی عبدالجبار عزیز حسن، رئیس شورای قضایی اقلیم کردستان در یک بیانیه مطبوعاتی گفت: «عراق با صدور قانون مدیریت دولتی برای دوره انتقالی در سال ۲۰۰۴ به یک دولت فدرال تبدیل شد. نظام حکومتی آن بر اساس (ماده چهار) آن تعیین شد که بر اساس حقایق تاریخی و جغرافیایی، تفکیک قوا و تقسیم قانون اساسی آن قوا بین مرکز و اقلیم کردستان ساخته شد. پس از صدور قانون اساسی ۲۰۰۵، اقلیم کردستان و مقامات موجود آن را به رسمیت شناخت و به آن حق اعمال اختیارات اعطا شده به این مقامات را به استثنای اختیارات انحصاری مقامات فدرال داد».قاضی حسن افزود: «هر چیزی که در اختیارات انحصاری مقامات فدرال پیش‌بینی نشده باشد در صلاحیت منطقه کردستان است و اولویت قوانین منطقه نسبت به قوانین فدرال در خصوص اختیارات مشترک است. همچنین به منطقه این حق را داد که در صورت تعارض یا تناقض بین آنها، اعمال قوانین فدرال را اصلاح کند و قوانین منطقه حاکم خواهد بود».

حق قانون اساسیقاضی حسن توضیح داد «اصول قانون اساسی را نمی‌توان به هیچ بهانه‌ای زیر پا گذاشت، زیرا برای همه، از جمله دادگاه فدرال، که موظف شده‌است به آن پایبند باشد و به بهانه‌های واهی آن را نقض نکند، الزام‌آور است».وی ادامه داد: «دادگاه فدرال از اختیارات قانونی خود فراتر رفته‌است، زیرا به خود حق مداخله در همه امور بزرگ و کوچک در منطقه را داد».به گفته قاضی حسن، «تصمیم فوق‌الذکر مغایر با قانون اساسی است که مقرر می‌دارد قوانین اقلیم کردستان در مواردی که با قوانین فدرال تعارض یا مغایرت داشته باشد، ارجحیت دارد و چیزی در آن مغایر با قانون اساسی نیست. دادگاه فدرال در تصمیم خود، با اصلاح کرسی‌های پارلمان کردستان و همچنین اصلاح قانون کمیسیون انتخابات، خود را قانونگذار کرد».بر اساس این بیانیه، قوه قضائیه کردستان معتقد است که «تقسیم مناطق انتخاباتی جزو اختیارات انحصاری پارلمان منطقه است و دادگاه فدرال کاری به آن ندارد».در همین حال، مسرور بارزانی، نخست‌وزیر اقلیم کردستان، بار دیگر بر پایبندی اقلیم کردستان به «حقوق قانون اساسی خود و دفاع از آن» تأکید کرد.او پس از دیدار روز چهارشنبه خود با سفیر بریتانیا در عراق، استیون هیچن، از «تسلیم نشدن تحت فشار و هرگونه شرایط» خبر داد.

تقسیم کردیحیی الکبیسی، محقق، در مورد تنش‌های اخیر قانون اساسی و سیاسی بین بغداد و اربیل معتقد است که «اقلیم کردستان با بغداد که به دنبال تضعیف مقامات آن است، ارتباط زیادی دارد»، اما «شکاف زیاد بین دو حزب اصلی در منطقه مانع از توانایی آنها برای انجام کارهای زیادی در طول این بحران می‌شود».الکبیسی به «الشرق الاوسط» گفت: منطقه روابط خوبی با بسیاری از کشورهای جهان دارد و می‌تواند از آنها برای اعمال فشار بر بغداد در بسیاری از مسائل استفاده کند، به ویژه اینکه جامعه جهانی می‌داند که بازیگر سیاسی شیعه، به ویژه متحد ایران، قدرت را به‌طور کامل در انحصار خود دارد.



حملات هوایی متمرکز آمریکا به پناهگاه‌های حوثی‌ها در صنعا و صعده

 جنگنده F/A-18 سوپر هورنت از ناو هواپیمابر هری اس. ترومن در تاریخ ۱۶ مارس  به پرواز درمی‌آید (ا.ف.ب)
جنگنده F/A-18 سوپر هورنت از ناو هواپیمابر هری اس. ترومن در تاریخ ۱۶ مارس به پرواز درمی‌آید (ا.ف.ب)
TT

حملات هوایی متمرکز آمریکا به پناهگاه‌های حوثی‌ها در صنعا و صعده

 جنگنده F/A-18 سوپر هورنت از ناو هواپیمابر هری اس. ترومن در تاریخ ۱۶ مارس  به پرواز درمی‌آید (ا.ف.ب)
جنگنده F/A-18 سوپر هورنت از ناو هواپیمابر هری اس. ترومن در تاریخ ۱۶ مارس به پرواز درمی‌آید (ا.ف.ب)

کارزار آمریکایی که توسط رئیس‌جمهور دونالد ترامپ علیه حوثی‌ها دستور داده شد، وارد دهمین روز خود شد. این حملات پس از ضربات متمرکزی صورت گرفت که صنعا و صعده، پایگاه اصلی این گروه را هدف قرار دادند. حوثی‌ها در تلاش برای حفظ روحیه هواداران خود، میزان تلفات رهبران هدف‌گیری شده و توانایی‌های نظامی‌شان را پنهان می‌کنند.

این گروه که از سوی ایران حمایت می‌شود، پس از توقف مرحله دوم آتش‌بس در غزه بین "جنبش حماس" و اسرائیل، مجدداً به تشدید حملات علیه اسرائیل پرداخته است. ترامپ در همین راستا دستور یک عملیات قاطع علیه این گروه را صادر کرده و با وعده "نیروی کشنده" قصد نابودی آنها را دارد. در همین حال، شک‌هایی در یمن درباره تأثیرگذاری این حملات وجود دارد، به‌ویژه اگر مانند دوره بایدن با همان شدت ادامه یابد.

شب یکشنبه، حملات متمرکزی بر پناهگاه‌های حوثی‌ها و انبارهای تجهیزات نظامی در غرب صنعا صورت گرفت و گمانه‌زنی‌هایی درباره هدف‌گیری عناصر فرماندهی وجود دارد. این گروه ادعا کرد که این حملات یک ساختمان مسکونی در محله عصر منطقه معین را هدف قرار داده و منجر به کشته شدن یک نفر و زخمی شدن ۱۵ نفر از جمله کودکان و زنان شده است.

در استان صعده، محل اصلی استقرار این گروه، رسانه‌های وابسته به حوثی‌ها از ۴ حمله شبانه در اطراف شهر صعده و سپس دو حمله دیگر در مناطق سحار و ساقین خبر دادند. این حملات ادامه حملات روزهای گذشته به این استان با توپوگرافی دشوار بوده است.

حوثی‌ها به ماهیت اهداف مورد حمله یا خسارات جانی و مادی اشاره نکرده‌اند، اما ناظران پیش‌بینی می‌کنند که این حملات احتمالاً پناهگاه‌های تقویت‌شده ای را هدف قرار داده که شامل توانایی‌های نظامی مانند موشک‌ها و پهپادها، همراه با متخصصان مسئول پرتاب‌ها بوده است.

از آغاز عملیات جدید ارتش آمریکا، جزئیات اهداف حوثی‌ها افشا نشده، اما تأکید شده است که این عملیات به‌صورت ۲۴ ساعته ادامه دارد و هدف آن حفظ آزادی کشتیرانی در دریای سرخ است.

گفتنی است این گروه در دوره ریاست‌جمهوری بایدن، از ۱۲ ژانویه ۲۰۲۴ تا اجرای آتش‌بس در غزه، حدود یک هزار حمله هوایی آمریکایی و بریتانیایی را تجربه کرد، اما این حملات نتوانستند تهاجمات آنها را متوقف کنند. واشنگتن معتقد است این حملات از سوی ایران حمایت می‌شود.

حملات ترامپ علیه حوثی‌ها در یمن وارد دهمین روز شد (رویترز)

از ۱۵ مارس ۲۰۲۴ تاکنون، حوثی‌ها بیش از ۱۰۰ حمله هوایی و دریایی را در مناطق مختلف از جمله صنعا، صعده، مأرب، الجوف، بیضاء، ذمار، حجه و بخش‌هایی از استان ساحلی حدیده در دریای سرخ دریافت کرده‌اند که پایگاه‌ها و پادگان‌های نظامی را هدف قرار داده است.

در واکنش، حوثی‌ها از سه‌شنبه گذشته ۵ موشک بالیستیک به سمت اسرائیل شلیک کردند که ارتش اسرائیل مدعی انهدام همه آنها بدون خسارت شد. این گروه همچنین ادعا کرد که ناو هواپیمابر "هری ترومان" و کشتی‌های همراه آن را ۶ بار با موشک و پهپاد مورد حمله قرار داده است، اما ارتش آمریکا در مورد این ادعاها اظهارنظری نکرده است.

از زمان ورود حوثی‌ها به چرخه تشدید تنش‌ها علیه اسرائیل پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳، حدود ۲۰۰ موشک و پهپاد پرتاب کرده‌اند که تنها یک مورد در ۱۹ ژوئن ۲۰۲۴ منجر به کشته شدن یک غیرنظامی بر اثر انفجار پهپاد در یک آپارتمان شد.

نگرانی‌هایی در یمن وجود دارد که اسرائیل ممکن است حملات تلافی‌جویانه‌ای مشابه ۵ موج حمله سال گذشته به زیرساخت‌های صنعا و حدیده از جمله فرودگاه، بندر و نیروگاه‌های برق انجام دهد.

از نوامبر ۲۰۲۳ تا آتش‌بس غزه بین اسرائیل و حماس، حوثی‌ها مسئولیت حمله به ۲۱۱ کشتی را بر عهده گرفتند که موجب غرق شدن ۲ کشتی، دزدی دریایی کشتی "گالاکسی لیدر" و کشته شدن ۴ ملوان شد.

پذیرش آتش‌بس توسط اسرائیل و حماس در ۱۹ ژانویه، حوثی‌ها را وادار به توقف حملات دریایی و علیه اسرائیل کرد، اما با شکست مرحله دوم آتش‌بس، مجدداً به درگیری‌ها بازگشتند.