عملیات پیجر؛ اعلان جنگ یا آغاز توافق؟

پاسخ حزب‌الله مسیر رویارویی‌ها را تعیین خواهد کرد

سوگواری حزب‌الله برای ۴ تن از کشته شدگان خود در حملات پیجری (AP)
سوگواری حزب‌الله برای ۴ تن از کشته شدگان خود در حملات پیجری (AP)
TT

عملیات پیجر؛ اعلان جنگ یا آغاز توافق؟

سوگواری حزب‌الله برای ۴ تن از کشته شدگان خود در حملات پیجری (AP)
سوگواری حزب‌الله برای ۴ تن از کشته شدگان خود در حملات پیجری (AP)

نفوذ اسرائیل به شبکه‌های ارتباطی حزب‌الله، تمامی استانداردها و پیش‌بینی‌ها را به هم ریخت. برخی این اقدام را «اعلان جنگ» دانستند که اسرائیل مدت‌ها به آن تهدید می‌کرد. دیگران اما بر این باورند که این حمله برتری آشکاری به نفع اسرائیل ایجاد کرده و شرایط را برای حزب‌الله دشوارتر کرده است؛ چرا که این گروه ممکن است توانایی پاسخگویی به همان میزان و آغاز جنگ آشکار را نداشته باشد.

پیش‌بینی‌های زیادی درباره وضعیت در ساعات و روزهای آینده، به ویژه در مورد واکنش حزب‌الله، که ضربه‌ای به یکی از مهم‌ترین سلاح‌های خود دریافت کرده، مطرح شده است. باید یادآور شد که حزب‌الله در گذشته، پس از تصمیم دولت مبنی بر غیرقانونی بودن شبکه ارتباطی‌اش، برای دفاع از آن در «حوادث ۷ مه ۲۰۰۸» به بیروت و مناطقی در جبل لبنان حمله نظامی کرد. همچنین در آن زمان، سرتیپ وفیق شقیر، فرمانده امنیتی فرودگاه و از نزدیکان حزب‌الله، به دلیل نقض خطوط قرمز از سمت خود برکنار شد.

با وجود اینکه آمریکا تمایلی به جنگ ندارد، مقامات اسرائیلی بر تغییر وضعیت امنیتی در شمال پافشاری می‌کنند. ناظران بر این باورند که تعیین‌کننده بودن پاسخ حزب‌الله در تعیین مسیر این ماجرا بسیار مهم است. اگرچه انتظار نمی‌رود که واکنش حزب‌الله بزرگ باشد، اما ممکن است مشابه واکنش این گروه به ترور فؤاد شکر باشد.

شهروندان مقابل یک فروشگاه تلفن همراه در حال آتش تجمع کردند (رویترز)

دکتر سامی نادر، رئیس مؤسسه مطالعات استراتژیک لوانت، درباره این موضوع می‌گوید که این حمله ممکن است یا به جنگ گسترده منجر شود یا به حل و فصل سیاسی. او به الشرق الاوسط گفت: «همه چیز به واکنش حزب‌الله بستگی دارد. اگر واکنش حزب‌الله شدید باشد، بدون شک اوضاع به سمت تنش و جنگ پیش خواهد رفت.» او افزود: «اما ممکن است حزب‌الله تجدید نظر کند. سؤال اصلی این است که آیا حزب‌الله پس از لو رفتن این اطلاعات، آمادگی لازم برای ادامه مسیر به سمت جنگ آشکار را دارد؟ این گروه پیش از این گفته بود که جنگ نمی‌خواهد، اما برای آن آماده است.»

به باور نادر، توازن قدرت به نفع تل‌آویو تغییر کرده است. او پرسید: «آیا امروز امکان جنگ وجود دارد، یا ممکن است این وضعیت به یک راه‌حل و توافق منجر شود؟» او تأکید کرد که پاسخ حزب‌الله تعیین‌کننده خواهد بود.

نادر همچنین به بن‌بست سیاسی و شکست همه تلاش‌ها برای حل و فصل اشاره کرد و گفت که بازگشت آوارگان به شمال یکی از اهداف اصلی جنگ اسرائیل شده است. نخست‌وزیر اسرائیل نیز از یک معادله نظامی جدید سخن می‌گوید که متفاوت از قطعنامه ۱۷۰۱ است و اسرائیل به دنبال تضمین‌های امنیتی جدید از طریق ایجاد یک منطقه حائل در داخل لبنان است.

نادر همچنین یادآور شد که آمریکا به دلیل ملاحظات مربوط به انتخابات، تمایلی به جنگ ندارد. او افزود: «به نظر می‌رسد نخست‌وزیر اسرائیل امروز بر عملیات‌های خاص مانند بمب‌گذاری پیجر تمرکز کرده است تا از یک سو آمریکا را درگیر نکند و از سوی دیگر، فشار زیادی بر حزب‌الله وارد نکند. اگر این عملیات موفق نباشد، به نظر می‌رسد که اوضاع به سوی جنگی اجتناب‌ناپذیر خواهد رفت که تنها از طریق یک راه‌حل دیپلماتیک، با ضمانت ایران، قابل جلوگیری است. اما در حال حاضر چنین امکانی وجود ندارد.»

علی الامین، تحلیلگر سیاسی، احتمال هرگونه پاسخ بزرگ از سوی حزب‌الله را رد کرد و معتقد است که تل‌آویو به سیاست عملیات‌های کیفی خود ادامه خواهد داد، بدون اینکه وارد جنگی گسترده شود. او به الشرق الاوسط گفت: «مسیر اوضاع به واکنش حزب‌الله بستگی دارد که به احتمال زیاد از خطوط تعیین‌شده توسط رهبری در ایران فراتر نخواهد رفت. ایران و حزب‌الله تمایلی به کشیده شدن به جنگ منطقه‌ای ندارند، در حالی که اسرائیل به دنبال این جنگ است.»

الامین افزود که احتمال دارد حزب‌الله تلاش کند با وجود دشواری‌ها، این حمله را هضم کند.

او معتقد است که اگر ایران موضع خود را تغییر ندهد، اسرائیل به حملات امنیتی به عنوان جایگزین جنگ زمینی ادامه خواهد داد و برتری فناورانه خود را برای مقابله با ایدئولوژی‌های محور مقاومت به کار خواهد گرفت. این خلاء فناورانه اکنون آشکار شده است.

الامین در پایان گفت: «حزب‌الله یا باید جام زهر توافق را بنوشد یا به جنگی برود که از دستورات ایران و ملاحظات لبنان فراتر است.»



جشن مشترک فلسطینیان «الیرموک» و سوری‌ها پس از «سرنگونی دیکتاتوری»

بازگشت امنیت و آرامش به محله تضامن و اردوگاه یرموک پس از سقوط نظام (فرانس پرس)
بازگشت امنیت و آرامش به محله تضامن و اردوگاه یرموک پس از سقوط نظام (فرانس پرس)
TT

جشن مشترک فلسطینیان «الیرموک» و سوری‌ها پس از «سرنگونی دیکتاتوری»

بازگشت امنیت و آرامش به محله تضامن و اردوگاه یرموک پس از سقوط نظام (فرانس پرس)
بازگشت امنیت و آرامش به محله تضامن و اردوگاه یرموک پس از سقوط نظام (فرانس پرس)

پناهندگان فلسطینی که در شادی سوری‌ها از سقوط «دیکتاتوری» شریک بودند، امیدی نداشتند که اردوگاه «یرموک» در نزدیکی دمشق بار دیگر به نماد «حق بازگشت» و «پایتخت آوارگان فلسطینی» تبدیل شود. نظام برکنار شده بشار اسد این نماد را محو کرده بود. اما پیروزی انقلاب سوریه و سرنگونی او، این نماد و ویژگی را به اردوگاه بازگرداند.

در حالی که اشک شادی بازگشت آوارگان با جشن پیروزی در «محله تضامن» در داخل اردوگاه آمیخته بود، در شمال این منطقه، هواداران نظام برکنار شده به خیابان‌ها آمدند و بازگشت زندگی عادی به این منطقه را جشن گرفتند. آن‌ها احساس اطمینان کردند؛ چراکه گروه‌های مسلح مخالف تلاش کردند آسیبی به آن‌ها نرسانند.

آرامش و تبریک

در روز پنجم سقوط حکومت اسد، روزنامه «الشرق الأوسط» از بیشتر مناطق اردوگاه که در هفت کیلومتری جنوب دمشق قرار دارد، بازدید کرد.

ایست بازرسی برکه در ورودی محله تضامن و دف الشوک که به «ایست وحشت» معروف بود (الشرق الأوسط)

در ورودی شمالی اردوگاه، تغییر به‌وضوح دیده می‌شود. نخستین چیزی که توجه را جلب می‌کند، نوشته «مخیم الیرموک» (اردوگاه یرموک) روی قوس سیمانی ابتدای خیابان یرموک است. پیش از این فقط «خیابان یرموک» نوشته شده بود. این عبارت بین پرچم انقلاب سوریه و فلسطین نوشته شده است.

حواجز خوف (ایست‌های بازرسی وحشت) که توسط نظام در ورودی خیابان‌های اصلی یرموک، فلسطین و خیابان ۳۰ ایجاد شده بود، از بین رفته‌اند. نیروها، تصاویر و پرچم‌های نظام هم ناپدید شده‌اند و تردد عابران و خودروها افزایش یافته است.

خیابان الجلاء در شمال محله تضامن و بازگشت زندگی عادی (الشرق الأوسط)

در طول این بازدید، مشخص شد که گروه‌های فلسطینی هم‌پیمان با نظام اسد که علیه مردم سوریه جنگیدند، دفاتر خود را بسته و ناپدید شده‌اند. منابع محلی به «الشرق الأوسط» گفتند که این گروه‌ها از شب سقوط نظام فرار کرده‌اند.

این منابع تاکید کردند که وضعیت کنونی «خیلی بهتر» از دوران «حکومت دیکتاتور» است. آن‌ها از حکومت جدید خواستند خدمات اساسی اردوگاه را سریعاً بازسازی کند و آن را دوباره به منطقه‌ای پررونق تبدیل کند.

خیابان نسرین در شمال محله تضامن و بازگشت زندگی عادی (الشرق الأوسط)

با توجه به حضور محدود نیروهای مسلح مخالف در خیابان‌های اردوگاه، منابع محلی می‌گویند اولویت کنونی «برقراری امنیت و آرامش در اردوگاه برای جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده» است.

ابتکارات مردمی

در حالی که در خیابان فلسطین تردد عابران و خودروها زیاد بود، جشن سقوط نظام اسد ادامه داشت. این جشن با روش‌های مختلفی از جمله تبریک به خانواده‌های بازگشته برگزار می‌شد.

در خیابان فلسطین، جوانانی سوار بر موتورسیکلت با پرچم انقلاب دیده می‌شدند. همزمان خودروهای وابسته به گروه‌های مخالف در خیابان گشت می‌زدند و مبارزان از پنجره خودروها علامت پیروزی نشان می‌دادند.

فرمانده‌ای از مخالفان در مقابل خانه‌اش در محله تضامن نشسته و پرچم انقلاب بر بالکن برافراشته شده است (الشرق الأوسط)

در انتهای خیابان فلسطین، گروهی از مردم محلی به‌طور خودجوش در حال برداشتن موانع خاکی از ورودی کوچه‌ها بودند. یکی از آن‌ها به «الشرق الأوسط» گفت: «ما کوچه‌های اردوگاه را باز می‌کنیم. از دولت جدید می‌خواهیم ماشین‌هایش را وارد کند. اوضاع خیلی بهتر شده و ما دست یاری به سوی آن‌ها دراز می‌کنیم.»

حملات سیستماتیک

مهند شحاده، دبیرکل اتحادیه کارگران فلسطین در سوریه، به «الشرق الأوسط» گفت: اردوگاه‌های فلسطینی از جمله «یرموک» در حملات هوایی نظام اسد و متحدانش در سال ۲۰۱۸ به‌طور سیستماتیک تخریب شد. این حملات در جریان عملیات نظامی ده روزه انجام شد که به سیطره نظام بر اردوگاه منجر شد.

او توضیح داد که پس از این حمله، نظام چندین تصمیم برای بازگشت مردم به خانه‌هایشان صادر کرد، اما به دلیل موانع امنیتی و نبود خدمات اساسی، تعداد کمی از مردم بازگشتند.

پرچم انقلاب بر بام خانه‌ای در محله تضامن اردوگاه یرموک (الشرق الأوسط)

شحاده افزود: نظام اسد که همیشه ادعای حمایت از فلسطینی‌ها را داشت، پس از سیطره، عنوان «اردوگاه» را حذف کرد و آن را به «منطقه» تبدیل کرد. این اقدام به معنای از بین بردن نماد «حق بازگشت» و «پایتخت آوارگان فلسطینی» بود.

بازگشت نمادین

شحاده گفت: پس از سقوط نظام، با رهبران گروه‌های مخالف تماس گرفتیم و درخواست بازگشت هویت تاریخی اردوگاه را دادیم. این درخواست پذیرفته شد و در عمل اجرا شد.

او گفت از روز اول سقوط نظام، خانواده‌ها به خانه‌هایشان باز می‌گردند و تعداد آن‌ها روزانه ده‌ها خانواده برآورد می‌شود.

تاریخ اردوگاه

اردوگاه یرموک در سال ۱۹۵۷ تأسیس شد. با گسترش دمشق، بخشی از ترکیب جغرافیایی و جمعیتی آن شد. این اردوگاه بزرگ‌ترین تجمع فلسطینیان در سوریه، لبنان و اردن بود و نماد «حق بازگشت» و «پایتخت آوارگان فلسطینی» به شمار می‌رفت.

پیش از جنگ، این اردوگاه بیش از ۵۰۰ هزار نفر جمعیت داشت که ۱۶۰ هزار نفر از آن‌ها فلسطینی بودند. اکثر آن‌ها با گروه‌های مخالف همکاری کردند و هزاران نفر توسط نظام کشته، زندانی و آواره شدند.

شادی گسترده

در محله «تضامن»، شادی زیادی برای سقوط نظام وجود داشت. خبرنگار «الشرق الأوسط» شاهد بازگشت خانواده‌های زیادی به خانه‌هایشان بود. برخی از خانواده‌ها در حالی که از شادی گریه می‌کردند، سجده می‌کردند و زنان زغارید می‌کشیدند.

یکی از فرماندهان مخالفان که در محله حضور داشت، گفت: «ما ثابت کردیم که تروریست نیستیم. آن‌ها ما را شکنجه کردند، اما ما مانند آن‌ها رفتار نخواهیم کرد.»

در جنوب محله که در کنترل مخالفان بود، شادی‌ها گسترده‌تر بود و خانواده‌های بیشتری بازمی‌گشتند.