عملیات پیجر؛ اعلان جنگ یا آغاز توافق؟

پاسخ حزب‌الله مسیر رویارویی‌ها را تعیین خواهد کرد

سوگواری حزب‌الله برای ۴ تن از کشته شدگان خود در حملات پیجری (AP)
سوگواری حزب‌الله برای ۴ تن از کشته شدگان خود در حملات پیجری (AP)
TT

عملیات پیجر؛ اعلان جنگ یا آغاز توافق؟

سوگواری حزب‌الله برای ۴ تن از کشته شدگان خود در حملات پیجری (AP)
سوگواری حزب‌الله برای ۴ تن از کشته شدگان خود در حملات پیجری (AP)

نفوذ اسرائیل به شبکه‌های ارتباطی حزب‌الله، تمامی استانداردها و پیش‌بینی‌ها را به هم ریخت. برخی این اقدام را «اعلان جنگ» دانستند که اسرائیل مدت‌ها به آن تهدید می‌کرد. دیگران اما بر این باورند که این حمله برتری آشکاری به نفع اسرائیل ایجاد کرده و شرایط را برای حزب‌الله دشوارتر کرده است؛ چرا که این گروه ممکن است توانایی پاسخگویی به همان میزان و آغاز جنگ آشکار را نداشته باشد.

پیش‌بینی‌های زیادی درباره وضعیت در ساعات و روزهای آینده، به ویژه در مورد واکنش حزب‌الله، که ضربه‌ای به یکی از مهم‌ترین سلاح‌های خود دریافت کرده، مطرح شده است. باید یادآور شد که حزب‌الله در گذشته، پس از تصمیم دولت مبنی بر غیرقانونی بودن شبکه ارتباطی‌اش، برای دفاع از آن در «حوادث ۷ مه ۲۰۰۸» به بیروت و مناطقی در جبل لبنان حمله نظامی کرد. همچنین در آن زمان، سرتیپ وفیق شقیر، فرمانده امنیتی فرودگاه و از نزدیکان حزب‌الله، به دلیل نقض خطوط قرمز از سمت خود برکنار شد.

با وجود اینکه آمریکا تمایلی به جنگ ندارد، مقامات اسرائیلی بر تغییر وضعیت امنیتی در شمال پافشاری می‌کنند. ناظران بر این باورند که تعیین‌کننده بودن پاسخ حزب‌الله در تعیین مسیر این ماجرا بسیار مهم است. اگرچه انتظار نمی‌رود که واکنش حزب‌الله بزرگ باشد، اما ممکن است مشابه واکنش این گروه به ترور فؤاد شکر باشد.

شهروندان مقابل یک فروشگاه تلفن همراه در حال آتش تجمع کردند (رویترز)

دکتر سامی نادر، رئیس مؤسسه مطالعات استراتژیک لوانت، درباره این موضوع می‌گوید که این حمله ممکن است یا به جنگ گسترده منجر شود یا به حل و فصل سیاسی. او به الشرق الاوسط گفت: «همه چیز به واکنش حزب‌الله بستگی دارد. اگر واکنش حزب‌الله شدید باشد، بدون شک اوضاع به سمت تنش و جنگ پیش خواهد رفت.» او افزود: «اما ممکن است حزب‌الله تجدید نظر کند. سؤال اصلی این است که آیا حزب‌الله پس از لو رفتن این اطلاعات، آمادگی لازم برای ادامه مسیر به سمت جنگ آشکار را دارد؟ این گروه پیش از این گفته بود که جنگ نمی‌خواهد، اما برای آن آماده است.»

به باور نادر، توازن قدرت به نفع تل‌آویو تغییر کرده است. او پرسید: «آیا امروز امکان جنگ وجود دارد، یا ممکن است این وضعیت به یک راه‌حل و توافق منجر شود؟» او تأکید کرد که پاسخ حزب‌الله تعیین‌کننده خواهد بود.

نادر همچنین به بن‌بست سیاسی و شکست همه تلاش‌ها برای حل و فصل اشاره کرد و گفت که بازگشت آوارگان به شمال یکی از اهداف اصلی جنگ اسرائیل شده است. نخست‌وزیر اسرائیل نیز از یک معادله نظامی جدید سخن می‌گوید که متفاوت از قطعنامه ۱۷۰۱ است و اسرائیل به دنبال تضمین‌های امنیتی جدید از طریق ایجاد یک منطقه حائل در داخل لبنان است.

نادر همچنین یادآور شد که آمریکا به دلیل ملاحظات مربوط به انتخابات، تمایلی به جنگ ندارد. او افزود: «به نظر می‌رسد نخست‌وزیر اسرائیل امروز بر عملیات‌های خاص مانند بمب‌گذاری پیجر تمرکز کرده است تا از یک سو آمریکا را درگیر نکند و از سوی دیگر، فشار زیادی بر حزب‌الله وارد نکند. اگر این عملیات موفق نباشد، به نظر می‌رسد که اوضاع به سوی جنگی اجتناب‌ناپذیر خواهد رفت که تنها از طریق یک راه‌حل دیپلماتیک، با ضمانت ایران، قابل جلوگیری است. اما در حال حاضر چنین امکانی وجود ندارد.»

علی الامین، تحلیلگر سیاسی، احتمال هرگونه پاسخ بزرگ از سوی حزب‌الله را رد کرد و معتقد است که تل‌آویو به سیاست عملیات‌های کیفی خود ادامه خواهد داد، بدون اینکه وارد جنگی گسترده شود. او به الشرق الاوسط گفت: «مسیر اوضاع به واکنش حزب‌الله بستگی دارد که به احتمال زیاد از خطوط تعیین‌شده توسط رهبری در ایران فراتر نخواهد رفت. ایران و حزب‌الله تمایلی به کشیده شدن به جنگ منطقه‌ای ندارند، در حالی که اسرائیل به دنبال این جنگ است.»

الامین افزود که احتمال دارد حزب‌الله تلاش کند با وجود دشواری‌ها، این حمله را هضم کند.

او معتقد است که اگر ایران موضع خود را تغییر ندهد، اسرائیل به حملات امنیتی به عنوان جایگزین جنگ زمینی ادامه خواهد داد و برتری فناورانه خود را برای مقابله با ایدئولوژی‌های محور مقاومت به کار خواهد گرفت. این خلاء فناورانه اکنون آشکار شده است.

الامین در پایان گفت: «حزب‌الله یا باید جام زهر توافق را بنوشد یا به جنگی برود که از دستورات ایران و ملاحظات لبنان فراتر است.»



سقوط اسد؛ جلو افتادن انتخاب رئیس جمهور لبنان 



 
شادمانی عده ای از شهروندان لبنانی و سوری در بیروت پس از سقوط نظام بشار اسد در سوریه (فرانس پرس)
  شادمانی عده ای از شهروندان لبنانی و سوری در بیروت پس از سقوط نظام بشار اسد در سوریه (فرانس پرس)
TT

سقوط اسد؛ جلو افتادن انتخاب رئیس جمهور لبنان 



 
شادمانی عده ای از شهروندان لبنانی و سوری در بیروت پس از سقوط نظام بشار اسد در سوریه (فرانس پرس)
  شادمانی عده ای از شهروندان لبنانی و سوری در بیروت پس از سقوط نظام بشار اسد در سوریه (فرانس پرس)

لبنان پس از انتقال مسالمت آمیز قدرت در سوریه به دنبال سقوط نظام پرزیدنت بشار اسد با یک دوران سیاسی جدید مواجه است. جلسه پارلمان لبنان روز ۹ ژانویه به منظور انتخاب رئیس جمهور و بازگشت نظم به نهادهای دولتی و روابط بین لبنان و سوریه برگزار می شود. نمایندگان در این جلسه باید بر سر انتخاب رئیس جمهوری به توافق برسد که هیچ کس نسبت به او حساس نباشد و از معیارهای کمیته پنجگانه برخوردار باشد. کمیته پنجگانه متشکل از سفرای مصر و قطر و سعودی و فرانسه و آمریکا است که مساله انتخاب رئیس جمهور لبنان را پیگیری می کنند. اگر چنین رئیس جمهوری انتخاب نشود لبنان از گردونه توجه بین المللی خارج خواهد شد به خصوص اینکه هر کسی را نمی شود انتخاب کرد چرا که در اینصورت همه بحران های کنونی بازتولید خواهند شد.
منابع سیاسی برجسته لبنانی معتقدند انتقال مسالمت آمیز قدرت در سوریه منطقه را در نقطه عطف قرار داده و یک رویداد تحول ساز است که لبنان را نیز در بر خواهد گرفت و پیامدهایش در لبنان نیز اثر گذار خواهند بود. از این رو نیروهای سیاسی در پارلمان باید از همین الان دست به کار شده و رئیس جمهوری انتخاب کنند که از پس چالش های پیش رو بربیاید و چه بسا لبنان باید پس از این در محاسبات خود بازنگری کند تا بتواند به نظام جهانی نوین بپیوندد.
منابع سیاسی از فراکسیون های پارلمان می خواهند تا از این رویداد تحول ساز و تحولات آتی در منطقه عبرت گرفته و با رفتار مسئولانه یک گفتمان سیاسی ایجاد کنند که بتواند پا به پای پس لرزه های منطقه پس از سقوط نظام سوریه و خروج جبهه مقاومت به رهبری ایران از معادله سیاسی جلو برود.
این منابع به «الشرق الاوسط» گفتند همه نیروها به ویژه «حزب الله» باید به سرعت با تحولات پرشتاب در منطقه همگام شوند چرا که گروه های سیاسی در لبنان از همین حالا می دانند که جامعه جهانی تمایل به دخالت در نام نامزدهای ریاست جمهوری ندارد اما در مقابل از هر کسی حمایت نمی کند. جامعه جهانی ترجیح می دهد تا در ابتدا ببیند که آیا رئیس جمهور از آزمون همکاری با یک دولت کارآمد به منظور بیرون کشیدن لبنان از بحران ها موفق عمل می کند یا خیر و بعد در مورد رئیس جمهور داوری خواهد کرد. میزان پایبندی رئیس جمهور به مفاد قطعنامه ۱۷۰۱ برای جامعه جهانی اهمیت دارد چرا که لبنان با این قطعنامه زیر نظر بین المللی است و نمی تواند از مسئولیت هایش شانه خالی کند. قطعنامه ‍۱۷۰۱ دریچه الزام آور لبنان برای تصحیح مناسبات خود با کشورهای عربی و خارجی پس از اختلال در روند این روابط و انزوای لبنان است.
به گفته این منابع «وتوهای «پینگ پنگی» فراکسیون های پارلمانی در جلسات پیشین برای انتخاب رئیس جمهور به این معناست که توافق بر سر رئیس جهور به این راحتی نخواهد بود. بنابراین سوال این است که جلسه انتخاب رئیس جمهور چه خواهد شد؟ آیا این جلسه بنا به درخواست اکثر فراکسیون های پارلمان عقب خواهد افتاد؟ رئیس پارلمان بر سر تشکیل جلسه اصرار دارد اما او ممکن است که با درخواست فراکسیون ها موافقت کند تا زمان بیشتری برای توافق بر سر یک رئیس «همه پسند» و مورد قبول بین المللی باشد.
این منابع خاطر نشان کردند «سوال این است که «حزب الله» چه کار خواهد کرد؟ آیا «حزب الله» پس از سقوط حکومت اسد باز بر سر گزینه های سیاسی اش اصرار دارد؟ نبیه بری رئیس پارلمان کجای این ماجرا ایستاده است؟ آیا موانعی بر سر راه «حزب الله» هستند و نمی گذارند که این گروه به خصوص پس از سقوط اسد در محاسباتش بازنگری کند؟ سقوط نظام اسد به این معناست که محور مقاومت دیگر جایی در معادله سیاسی منطقه ندارد. اگر «حزب الله» این مساله را مبنا قرار دهد پس باید با اراده و خواست خودش به سمت داخل لبنان بچرخد و دستش را به سوی گروه های متخاصم دراز کند البته به شرطی که این گروه ها معامله به مثل کنند. به هر حال درک و دراز کردن دست دوستی به «حزب الله» به جای تضعیف و «محاکمه کردن» این گروه به دلیل مواضعش ضروری است چرا که «حزب الله» ضمن اعتراف به نادرست بودن گزینه های سابقش مثل حمایت نظامی از غزه تا جنگ در کنار بشار اسد می خواهد از این پس گزینه هایش را لبنانیزه کند».
منابع تاکید می کنند که «حزب الله» در لایه های مختلف تاوان سختی داد که اگر گزینه های سیاسی درستی انتخاب می کرد و درگیر کشمکش های جاری در منطقه نمی شد چنین بلایی سرش نمی آمد چرا که «حزب الله» لبنان را گرفتار جنگ های منطقه کرد و با یک تصمیم نسنجیده وارد جنگ با اسرائیل به منظور حمایت از غزه شد و پیش بینی «حزب الله» از پاسخ اسرائیل درست از آب درنیامد و سرانجام مجبور شد پشت نبیه بری بایستد و اعتراف کرد که قطعنامه ۱۷۰۱ باید زیر نظر یک کمیته نظارت بین المللی به رهبری آمریکا اجرا شود.

حسن نصر الله دبیر کل سابق «حزب الله» و بشار اسد رئیس جمهور سوریه در سال ۲۰۰۰ (فرانس پرس)

این منابع می گویند که حالا وقت خنک شدن دل ها از حزب الله از نظر سیاسی نیست بلکه باید این گروه را سمت طرح حاکمیت ملی کشید و در این راستا باید روی نبیه بری حساب کرد چرا که رئیس پارلمان لبنان شخصیت مناسب برای این کار است و او با گروه ها و نیروهای سیاسی مختلف ارتباط دارد تا بدین ترتیب بتوان به نتیجه مطلوب در عمل نه فقط در حد حرف یعنی توافق بر سر اسم رئیس جمهور رسید.
این منابع گفتند که نتایج جلسه نجیب میقاتی نخست وزیر کنونی و فواد سنیوره و تمام سلام دو رئیس جمهور پیشین لبنان با حضور شیخ عبد اللطیف دریان مفتی لبنان خوب بوده است. اینک باید از فضای خفقان گذر و با پیامدهای سقوط نظام اسد بر لبنان مقابله کرد.
این منابع خاطر نشان کردند دیدار بین سه روسای جمهوری لبنان در مقر مفتی لبنان یک امر ضروری بود که می تواند تندروها از هر گروه و نیروی سیاسی را مهار کند و در حفظ ثبات و ایجاد بستر سیاسی برای محافظت از فضای آرامش داخلی سهیم باشد و لبنان را از پیامدهای سقوط اسد دور نگه دارد و جلوی کسانی را بگیرد که می خواهند با تقویت موضع خود پس از تحولات سوریه به لبنان بیایند و یک ساختار قدرت مشابه در لبنان تولید کنند.
این منابع می گویند «همه چیز بستگی به همکاری بین سه رئیس جمهور فعلی و پیشین لبنان با نبیه بری و ولید جنبلاط رئیس سابق حزب «سوسیالیست ترقی خواه» و نیروهای اپوزیسیون برای همکاری با «حزب الله» دارد البته به شرطی که همه این گروه ها در مورد لزوم بازگشت ثبات به لبنان توافق کنند که باید از جنوب لبنان آغاز شود. البته «حزب الله» می تواند در مواضع خود بازنگری کند که کجا اشتباه کرده و کجا درست رفته تا به مرحله ورود به توافق سیاسی برسد. «حزب الله» در این مرحله باید گزینه های لبنانی انتخاب کند و برای گذار به مرحله جدید آماده شود. مرحله ای که با دوران پیشین تفاوت دارد. «حزب الله» در دوران پیشین در راس محور مقاومت در منطقه بود. سقوط بشار اسد ضربه کاری به ایران نیز بود. اگر ایران دست از دخالت در کشورهای همسایه برندارد زمین گیر می شود چه اینکه همین مداخله جویی ها باعث انزوای ایران در منطقه و جهان شدند».
این منابع بر این باورند که گذار لبنان به دوران جدید باید با انتخاب رئیس جمهور همراه باشد که قاعدتا باید طبق معیارهای کمیته پنجگانه انجام گیرد و مورد قبول اکثر مسیحیان و دو گروه شیعی باشد و برای هیچ گروهی حساسیت زا نباشد. در این میان سوال مهم این است که آیا خبرهای پشت درهای بسته درباره اینکه جوزف عون فرمانده ارتش برای تصدی پست ریاست جمهوری مورد توافق احتمالی قرار گرفته درست است یا خیر؟ فرمانده ارتش لبنان چهره ای است که مورد قبول همه خواه اپوزیسیون و خواه جریان «حزب الله» است چرا که همه بر سر نقش این نهاد نظامی برای حفظ صلح داخلی توافق دارند. نبیه بری پیشتر گفته بود که اگر بخواهیم جوزف عون فرمانده ارتش را انتخاب کنیم قانون اساسی باید تعدیل شود. «حزب الله» از زبان محمود قماطی معاون رئیس شورای سیاسی این گروه گفت «حزب الله» جوزف عون را وتو نکرده است. بنابراین آیا همه گروه های سیاسی لبنان بر خلاف شایعات بر سر انتخاب جوزف عون به عنوان رئیس جمهور به توافق می رسند؟