عملیات پیجر؛ اعلان جنگ یا آغاز توافق؟

پاسخ حزب‌الله مسیر رویارویی‌ها را تعیین خواهد کرد

سوگواری حزب‌الله برای ۴ تن از کشته شدگان خود در حملات پیجری (AP)
سوگواری حزب‌الله برای ۴ تن از کشته شدگان خود در حملات پیجری (AP)
TT

عملیات پیجر؛ اعلان جنگ یا آغاز توافق؟

سوگواری حزب‌الله برای ۴ تن از کشته شدگان خود در حملات پیجری (AP)
سوگواری حزب‌الله برای ۴ تن از کشته شدگان خود در حملات پیجری (AP)

نفوذ اسرائیل به شبکه‌های ارتباطی حزب‌الله، تمامی استانداردها و پیش‌بینی‌ها را به هم ریخت. برخی این اقدام را «اعلان جنگ» دانستند که اسرائیل مدت‌ها به آن تهدید می‌کرد. دیگران اما بر این باورند که این حمله برتری آشکاری به نفع اسرائیل ایجاد کرده و شرایط را برای حزب‌الله دشوارتر کرده است؛ چرا که این گروه ممکن است توانایی پاسخگویی به همان میزان و آغاز جنگ آشکار را نداشته باشد.

پیش‌بینی‌های زیادی درباره وضعیت در ساعات و روزهای آینده، به ویژه در مورد واکنش حزب‌الله، که ضربه‌ای به یکی از مهم‌ترین سلاح‌های خود دریافت کرده، مطرح شده است. باید یادآور شد که حزب‌الله در گذشته، پس از تصمیم دولت مبنی بر غیرقانونی بودن شبکه ارتباطی‌اش، برای دفاع از آن در «حوادث ۷ مه ۲۰۰۸» به بیروت و مناطقی در جبل لبنان حمله نظامی کرد. همچنین در آن زمان، سرتیپ وفیق شقیر، فرمانده امنیتی فرودگاه و از نزدیکان حزب‌الله، به دلیل نقض خطوط قرمز از سمت خود برکنار شد.

با وجود اینکه آمریکا تمایلی به جنگ ندارد، مقامات اسرائیلی بر تغییر وضعیت امنیتی در شمال پافشاری می‌کنند. ناظران بر این باورند که تعیین‌کننده بودن پاسخ حزب‌الله در تعیین مسیر این ماجرا بسیار مهم است. اگرچه انتظار نمی‌رود که واکنش حزب‌الله بزرگ باشد، اما ممکن است مشابه واکنش این گروه به ترور فؤاد شکر باشد.

شهروندان مقابل یک فروشگاه تلفن همراه در حال آتش تجمع کردند (رویترز)

دکتر سامی نادر، رئیس مؤسسه مطالعات استراتژیک لوانت، درباره این موضوع می‌گوید که این حمله ممکن است یا به جنگ گسترده منجر شود یا به حل و فصل سیاسی. او به الشرق الاوسط گفت: «همه چیز به واکنش حزب‌الله بستگی دارد. اگر واکنش حزب‌الله شدید باشد، بدون شک اوضاع به سمت تنش و جنگ پیش خواهد رفت.» او افزود: «اما ممکن است حزب‌الله تجدید نظر کند. سؤال اصلی این است که آیا حزب‌الله پس از لو رفتن این اطلاعات، آمادگی لازم برای ادامه مسیر به سمت جنگ آشکار را دارد؟ این گروه پیش از این گفته بود که جنگ نمی‌خواهد، اما برای آن آماده است.»

به باور نادر، توازن قدرت به نفع تل‌آویو تغییر کرده است. او پرسید: «آیا امروز امکان جنگ وجود دارد، یا ممکن است این وضعیت به یک راه‌حل و توافق منجر شود؟» او تأکید کرد که پاسخ حزب‌الله تعیین‌کننده خواهد بود.

نادر همچنین به بن‌بست سیاسی و شکست همه تلاش‌ها برای حل و فصل اشاره کرد و گفت که بازگشت آوارگان به شمال یکی از اهداف اصلی جنگ اسرائیل شده است. نخست‌وزیر اسرائیل نیز از یک معادله نظامی جدید سخن می‌گوید که متفاوت از قطعنامه ۱۷۰۱ است و اسرائیل به دنبال تضمین‌های امنیتی جدید از طریق ایجاد یک منطقه حائل در داخل لبنان است.

نادر همچنین یادآور شد که آمریکا به دلیل ملاحظات مربوط به انتخابات، تمایلی به جنگ ندارد. او افزود: «به نظر می‌رسد نخست‌وزیر اسرائیل امروز بر عملیات‌های خاص مانند بمب‌گذاری پیجر تمرکز کرده است تا از یک سو آمریکا را درگیر نکند و از سوی دیگر، فشار زیادی بر حزب‌الله وارد نکند. اگر این عملیات موفق نباشد، به نظر می‌رسد که اوضاع به سوی جنگی اجتناب‌ناپذیر خواهد رفت که تنها از طریق یک راه‌حل دیپلماتیک، با ضمانت ایران، قابل جلوگیری است. اما در حال حاضر چنین امکانی وجود ندارد.»

علی الامین، تحلیلگر سیاسی، احتمال هرگونه پاسخ بزرگ از سوی حزب‌الله را رد کرد و معتقد است که تل‌آویو به سیاست عملیات‌های کیفی خود ادامه خواهد داد، بدون اینکه وارد جنگی گسترده شود. او به الشرق الاوسط گفت: «مسیر اوضاع به واکنش حزب‌الله بستگی دارد که به احتمال زیاد از خطوط تعیین‌شده توسط رهبری در ایران فراتر نخواهد رفت. ایران و حزب‌الله تمایلی به کشیده شدن به جنگ منطقه‌ای ندارند، در حالی که اسرائیل به دنبال این جنگ است.»

الامین افزود که احتمال دارد حزب‌الله تلاش کند با وجود دشواری‌ها، این حمله را هضم کند.

او معتقد است که اگر ایران موضع خود را تغییر ندهد، اسرائیل به حملات امنیتی به عنوان جایگزین جنگ زمینی ادامه خواهد داد و برتری فناورانه خود را برای مقابله با ایدئولوژی‌های محور مقاومت به کار خواهد گرفت. این خلاء فناورانه اکنون آشکار شده است.

الامین در پایان گفت: «حزب‌الله یا باید جام زهر توافق را بنوشد یا به جنگی برود که از دستورات ایران و ملاحظات لبنان فراتر است.»



دوران پسا اسد؛ آمادگی روسیه برای اجرای قطعنامه ۲۲۵۴ به عنوان نقشه راه حل نهایی


 
رژه دریایی ناوگان اخیر روسیه در بندر طرطوس در ساحل سوریه (وزارت دفاع روسیه)
  رژه دریایی ناوگان اخیر روسیه در بندر طرطوس در ساحل سوریه (وزارت دفاع روسیه)
TT

دوران پسا اسد؛ آمادگی روسیه برای اجرای قطعنامه ۲۲۵۴ به عنوان نقشه راه حل نهایی


 
رژه دریایی ناوگان اخیر روسیه در بندر طرطوس در ساحل سوریه (وزارت دفاع روسیه)
  رژه دریایی ناوگان اخیر روسیه در بندر طرطوس در ساحل سوریه (وزارت دفاع روسیه)

نگرانی روسیه از سناریوهای مبهم تحولات سوریه پس از سرنگونی بشار اسد متحد مسکو پیداست. وزارت خارجه روسیه خواستار توقف فوری خشونت و جلوگیری از به کارگیری گزینه نظامی و بازگشت به روند سیاسی برای گفتگو بر مبنای قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت شد.
رسانه های روسیه درباره تحولات پرشتاب در سوریه دستپاچه بودند تا اینکه اولین اظهار نظر رسمی سوری خاطر نشان کرد که مسکو نمی داند بشار اسد کجاست و احتمالا به روسیه فرار کرده است.
جالب اینجاست که رسانه های نزدیک به کرملین که پیش از این به نیروهای وابسته به مخالفان رژیم اسد «تروریست» و «گروه های خودسر» می گفتند در یک چرخش ناگهانی از عنوان «گروه های مسلح» استفاده کرده و گزارش دادند که این گروه ها «قدرت را به دست گرفتند». تحلیلگران روس نیز در اظهاراتشان به جای «سقوط نظام» از «سقوط سوریه» استفاده کردند.

ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه چهارشنبه از همتای سوری اش بشار اسد در یک سفر غیر علنی استقبال کرد (فرانس پرس)

پیداست که سرعت تغییرات جاری در سوریه دلیل نگرانی روس هاست چرا که نظام سوریه فروپاشید و مخالفان در یک چشم به هم زدن شهرهای سوریه را تسخیر کردند آنهم تنها ساعاتی پس از اظهارات سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه که بر لزوم «برقراری آتش بس فوری و آغاز مذاکرات منتهی به راهکار سیاسی» تاکید کرد. لاوروف اشاره کرد که اسد در دوره انتقالی در قدرت می ماند. تحلیلگران می گویند که دستگاه های دیپلماسی روسیه و کشورهای روند «آستانه» از روند تحولات میدانی عقب افتادند و واقعیت جاری در سوریه را درک نکردند.
وزارت خارجه روسیه در اولین اظهار نظر رسمی این کشور گفت «بشار اسد رئیس جمهور سوریه پس از گفتگو با برخی از طرف های درگیر تصمیم گرفت از مقام خود کناره گیری و خاک سوریه را ترک کند». وزارت خارجه روسیه افزود «او (اسد) دستور داده که اقدامات انتقال مسالمت آمیز قدرت انجام شود» و تاکید کرد مسکو «در این مذاکرات حضور نداشت».
البته این بیانیه اول وزارت خارجه ابهام داشت و این ارگان ساعاتی بعد این ابهامات را برطرف کرد و تلویحا گفت که اسد به مسکو رفته است. شواهدی هم در این مورد وجود داشت چرا که هواپیمای اسد دمشق را به سمت پایگاه روسی «حمیمیم» ترک کرد و از آنجا به مقصد نامعلوم رفت.

پوتین و شویگو وزیر دفاع روسیه و بشار اسد در حال مشاهده نمایش نظامی در پایگاه هوایی حمیمیم روسیه نزدیک لاذقیه -دسامبر ۲۰۱۷ (آرشیو- فرانس پرس)

وزارت خارجه روسیه در بیانیه بعدی خود تاکید کرد که روسیه «تحولات تراژدیک سوریه را با نگرانی عمیق دنبال می کند». این بیانیه افزود «روسیه در حال تماس با همه گروه های اپوزیسیون سوریه در پرتو وضع بد در سوریه است».
روسیه در این بیانیه از همه طرف ها دعوت کرده «برای فعال کردن تلاش ها به منظور راه اندازی روند سیاسی فراگیر طبق قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت» تلاش کنند.
وزارت خارجه روسیه اظهار کرد که روسیه از همه طرف های درگیر در سوریه می خواهد با خشونت پرهیزی مسائل اداره کشور را با راهکارهای سیاسی حل کنند.
در این راستا مسکو ضمن رایزنی و تماس با همه گروه های اپوزیسیون سوریه خواسته تا به نظر همه گروه های اتنیکی و طائفه ای در سوریه احترام بگذارند و از تلاش های جاری برای آغاز یک روند سیاسی فراگیر طبق قطعنامه شورای امنیت حمایت کنند.
وزارت خارجه روسیه تاکید کرد که «قطعنامه ۲۲۵۴ با اتفاق آرا تصویب شده است» و افزود که این نهاد مرکز بحران برای پیگیری تحولات راه اندازی کرده است.

ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه چهارشنبه از همتای سوری اش بشار اسد در یک سفر غیر علنی استقبال کرد (فرانس پرس)

کرملین پس از آن از اعطای توضیح بیشتر درباره گام های احتمالی بعدی روسیه خودداری کرد و فقط گفت که بیانیه های وزارت خارجه همان سیاست روسیه است.
مسکو در عین حال گفت که پایگاه های نظامی روسیه در مناطق مختلف سوریه «فعلا» در معرض خطر نیستند. این اظهارات درست پس از انتشار اخباری درباره آماده باش حداکثری در پایگاه های روسیه برای مقابله با گزینه های گوناگون منتشر شدند.

شکست ارتش سوریه
جالب اینجاست که همزمان با مواضع محتاطانه روسیه درباره تحولات سوریه برخی مقامات مجلس دوما و مجلس سنای روسیه تا حدودی بدبین هستند. عده ای گفتند که آینده سوریه اینک مبهم است.
کنستانتین کوساچف از اعضای سنای روسیه و چهره نزدیک به پوتین نوشت «زمان عملیات نظامی بسیار خوب تعیین شده بود (...) ارتش سوریه نتوانست از درگیری ۱۴ ساله در این کشور عبرت بگیرد و نشان داد که ارتش کارآمدی نیست. نیروهای وابسته به ایران در منطقه و در راس آنها (حزب الله) درگیر رویارویی با اسرائیل بودند و ضربه ها و خسارات بزرگی در جنگ اخیر خوردند. حملات هوایی اسرائیل همچنان ادامه دارد. ارتش اسرائیل در پی تحولات سوریه نیرو در منطقه حائل نزدیک بلندی های جولان مستقر کرده است».

تشدید حملات هوایی روسیه به ادلب پس از پیشروی گروه های مخالف اسد (رویترز)

او خاطر نشان کرد روسیه توانست تا حدودی جلوی پیشروی گروه های مخالف اسد را بگیرد: «نیروهای هوایی روسیه به نوبه خود گروه های مخالف را در تمام مدت حمله مورد هدف قرار دادند».
او با نتیجه گیری از این اوضاع نوشت «چشم انداز تحولات همچنان معماست. هنوز مشخص نیست روابط بین گروه های گوناگون اپوزیسیون چه شکلی خواهد بود».
این سناتور روسیه تاکید کرد «به عبارت دیگر جنگ داخلی در سوریه پایان نخواهد یافت. درگیری های بسیار و تقابل منافع بین گروه های اپوزیسیون از جمله گروه های تروریستی علنی در راه است. بنابراین بخش دشوارتر ماجرا هنوز آغاز نشده است».
کوساچف افزود «سرسپردگی های گوناگون گروه های اپوزیسیون سوریه باعث افزایش مشکلات پیش رو در کشور خواهد شد. در این راستا وضع پس از اظهارات پنتاگون درباره باقی ماندن نظامیان آمریکا در شرق سوریه پیچیده تر می شود».

او گفت «با توجه به وضع کنونی مشخص نیست که آیا دولت انتقالی می تواند یکپارچگی سوریه را حفظ کند؟ وگرنه آینده سوریه چه شکلی خواهد بود»؟