داماد قاسم سلیمانی... هاشم صفی‌الدین، نامزد برجسته جانشینی نصرالله کیست؟

پسرخاله رهبر «حزب‌الله» و شبیه او، از سال 1994 برای جانشینی آماده شده است

صفی‌الدین در جریان شرکت در مراسم تشییع یکی از فرماندهان حزب که در ادلب سوریه کشته شد (AFP)
TT

داماد قاسم سلیمانی... هاشم صفی‌الدین، نامزد برجسته جانشینی نصرالله کیست؟

صفی‌الدین در جریان شرکت در مراسم تشییع یکی از فرماندهان حزب که در ادلب سوریه کشته شد (AFP)

پسرخاله رهبر «حزب‌الله» و شبیه او، از سال 1994 برای جانشینی آماده شده است و پس از تحصیل در قم به بیروت بازگشت تا ریاست شورای اجرایی حزب‌الله، که به عنوان دولت حزب عمل می‌کند، را بر عهده بگیرد. مسئولیت کار او با عماد مغنیه، فرمانده امنیتی سابق حزب‌الله، بود.
با غیبت حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان، پس از 32 سال در رأس این گروه، پرسش‌ها درباره جانشین احتمالی او افزایش یافته است. با وجود رازآلودگی در انتخاب رهبران در سازمان‌هایی مانند حزب‌الله، نام هاشم صفي‌الدین، پسرخاله نصرالله و داماد قاسم سلیمانی، فرمانده سابق نیروی قدس سپاه پاسداران ایران، به عنوان یکی از نامزدهای اصلی برای رهبری این گروه مطرح است.
صفي‌الدین از نظر ظاهر و شخصیت، حتی در نوع تلفظ حرف «ر»، شباهت زیادی به نصرالله دارد. از سال 1994 برای جانشینی او آماده شده و از قم به بیروت آمد تا ریاست شورای اجرایی حزب را بر عهده بگیرد. این شورا عملاً به عنوان دولت حزب عمل می‌کند و کارهای روزانه حزب را نظارت می‌کند. عماد مغنیه، فرمانده امنیتی سابق حزب، بر فعالیت آن نظارت داشت.
صفي‌الدین سایه نصرالله محسوب می‌شود و فرد دوم در حزب‌الله است. او مسئولیت بسیاری از پرونده‌های حساس روزانه، از مدیریت مؤسسات حزب تا سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی را بر عهده دارد و پرونده‌های استراتژیک را به نصرالله واگذار کرده است.
صفي‌الدین که از سال 2017 در لیست تروریست‌های آمریکا قرار دارد، از مسئولین بلندپایه حزب است که روابط نزدیکی با جناح نظامی حزب‌الله دارد. او همچنین روابط بسیار قوی با جناح اجرایی حزب و تهران دارد. او سال‌ها در حوزه علمیه قم تحصیل کرده تا زمانی که نصرالله او را به بیروت فراخواند تا مسئولیت‌هایی را در حزب بر عهده بگیرد. پسر او، رضا، در سال 2020 با زینب سلیمانی، دختر قاسم سلیمانی، فرمانده سابق نیروی قدس که در همان سال در بغداد توسط یک حمله هوایی آمریکا کشته شد، ازدواج کرد.

هاشم صفي‌الدین در یک عکس آرشیویی همراه با ابراهیم عقیل، فرمانده حزب‌الله که هفته گذشته در یک حمله هوایی اسرائیل کشته شد (AFP)

نام هاشم صفي‌الدین حدود 16 سال پیش توسط یک روزنامه ایرانی به عنوان جانشین نصرالله مطرح شد، اما منابع نزدیک به حزب می‌گویند تصمیم‌گیری درباره جانشینی او خیلی زودتر از آن صورت گرفته است. به گفته یکی از رهبران سابق حزب‌الله، انتخاب صفي‌الدین به عنوان جانشین نصرالله حدود دو سال پس از اینکه نصرالله در سال 1992 به جای عباس موسوی که توسط اسرائیل ترور شد، دبیرکلی حزب‌الله را بر عهده گرفت، انجام شد.
این رهبر سابق حزب‌الله می‌گوید انتخاب صفي‌الدین همزمان با «فراخوانی» او از شهر قم به بیروت در سال 1994 برای به دست گرفتن مسئولیت‌هایی که به او قدرت کنترل بر همه بخش‌های مالی، اداری و سازمانی حزب داد، صورت گرفت. مسیر مشابه او با نصرالله در حزب‌الله، احتمال جانشینی او را بیشتر کرده است. هرچند که نصرالله تنها دو سال از پسرخاله‌اش بزرگتر است، اما از نظر ظاهری بسیار مسن‌تر به نظر می‌رسد و نفوذ سیاسی و مردمی بیشتری دارد.
اطلاعات زیادی درباره صفي‌الدین در دست نیست. او در میان محافل سیاسی لبنان تقریباً ناشناخته بوده و به ندرت با افراد خارج از حزب‌الله ملاقات می‌کند. اما اطلاعات اندکی که درباره او وجود دارد، نشان می‌دهد که او متولد سال 1964 از روستای دیر قانون النهر در جنوب لبنان و از خانواده‌ای با حضور قوی اجتماعی است. خانواده او یکی از معروف‌ترین نمایندگان منطقه در دهه‌های 1960 و 1970، محمد صفي‌الدین، و بسیاری از روحانیون برجسته را معرفی کرده است.
صفي‌الدین در سنین جوانی، پیش از سفر به قم برای تحصیلات دینی، به دنبال ازدواج با خانواده‌ای مذهبی بود. او در اواخر سال 1983 احتمالاً با دختر سید محمد علی الامین، عضو هیئت شرعی در مجلس اعلای اسلامی شیعه و خواهر سید مهدی الامین، مفتی بعبدا، ازدواج کرد.
او پس از ازدواج به قم رفت و به پسرخاله‌اش نصرالله پیوست. برخی از آشنایان خانواده می‌گویند صفي‌الدین یکی از سه نفری بود که تحت حمایت عماد مغنیه، مسئول امنیتی حزب‌الله، قرار داشت. این سه نفر شامل حسن نصرالله، نبيل فاروق (یکی از فرماندهان حزب) و خود صفي‌الدین بودند. گفته می‌شود مغنیه بود که این سه نفر را به قم فرستاد و شرایط آن‌ها را در آنجا تسهیل کرد. این سه نفر به رهبران اصلی حزب‌الله در اوایل دهه 1990 تبدیل شدند. نصرالله دبیرکل شد، صفي‌الدین مدیر اجرایی حزب شد و به عنوان رئیس دولت حزب‌الله فعالیت کرد و فاروق فرمانده منطقه جنوبی شد که از اهمیت نظامی بالایی برای حزب برخوردار است.
علاوه بر امور روزمره حزب، شورای اجرایی که صفي‌الدین ریاست آن را بر عهده دارد، گروه بزرگی از سرمایه‌گذاری‌ها را نیز مدیریت می‌کند. این سرمایه‌گذاری‌ها برای تأمین استقلال مالی حزب و تأمین هزینه‌های آن که از منابع مالی «مشروع» در نظر گرفته شده برای مقاومت تأمین نمی‌شود، ایجاد شده‌اند. در حالی که برخی این سرمایه‌گذاری‌ها را میلیاردها دلار برآورد می‌کنند، منابع نزدیک به حزب‌الله در صحت این رقم تردید دارند، هرچند که به بزرگی حجم این سرمایه‌گذاری‌ها در لبنان، کشورهای عربی، آفریقا، اروپا، ایالات متحده و آمریکای لاتین اذعان دارند. پیش از این، کارهای نظامی حزب نیز زیر نظر شورای اجرایی بود، اما با ایجاد «شورای جهادی»، این مسئولیت‌ها از شورای اجرایی جدا شد.
سال‌هایی که صفي‌الدین در قم گذراند، بر افکار سیاسی او تأثیر گذاشت. او از حامیان نظریه ولایت فقیه است، هرچند بسیاری از شیعیان لبنان به این نظریه اعتقاد ندارند. او در یکی از نوشته‌های خود به‌طور غیرمستقیم به تجربه روحانیون شیعه در قم و اهمیت آن در مقایسه با تجربه نجف اشاره می‌کند و تأثیر آن را بر تفکر سیاسی شیعیان لبنان مورد بررسی قرار می‌دهد. او می‌نویسد: «صحنه اسلامی شیعی لبنان عمدتاً به سمت محصولات فکری نجف متمایل بود و در بسیاری مواقع تجربه نجف بر آن غالب بود، در حالی که ویژگی‌های قم کمتر دیده می‌شد، جز در برخی موارد نادر. برخلاف انتظارها، انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی طلوع کرد و پیروزی بزرگی برای نهج اسلامی رهایی‌بخش به ارمغان آورد و موفقیت خیره‌کننده‌ای را به همراه داشت». او همچنین نظریه ولایت فقیه را یکی از مهم‌ترین نظریه‌هایی می‌داند که امام خمینی از دلایل شرعی و عقلی بیرون آورد تا به‌عنوان راه‌حلی برای مشکلات جنبش‌های اسلامی و جلوگیری از تفرقه بین آن‌ها عمل کند.



حملات هوایی متمرکز آمریکا به پناهگاه‌های حوثی‌ها در صنعا و صعده

 جنگنده F/A-18 سوپر هورنت از ناو هواپیمابر هری اس. ترومن در تاریخ ۱۶ مارس  به پرواز درمی‌آید (ا.ف.ب)
جنگنده F/A-18 سوپر هورنت از ناو هواپیمابر هری اس. ترومن در تاریخ ۱۶ مارس به پرواز درمی‌آید (ا.ف.ب)
TT

حملات هوایی متمرکز آمریکا به پناهگاه‌های حوثی‌ها در صنعا و صعده

 جنگنده F/A-18 سوپر هورنت از ناو هواپیمابر هری اس. ترومن در تاریخ ۱۶ مارس  به پرواز درمی‌آید (ا.ف.ب)
جنگنده F/A-18 سوپر هورنت از ناو هواپیمابر هری اس. ترومن در تاریخ ۱۶ مارس به پرواز درمی‌آید (ا.ف.ب)

کارزار آمریکایی که توسط رئیس‌جمهور دونالد ترامپ علیه حوثی‌ها دستور داده شد، وارد دهمین روز خود شد. این حملات پس از ضربات متمرکزی صورت گرفت که صنعا و صعده، پایگاه اصلی این گروه را هدف قرار دادند. حوثی‌ها در تلاش برای حفظ روحیه هواداران خود، میزان تلفات رهبران هدف‌گیری شده و توانایی‌های نظامی‌شان را پنهان می‌کنند.

این گروه که از سوی ایران حمایت می‌شود، پس از توقف مرحله دوم آتش‌بس در غزه بین "جنبش حماس" و اسرائیل، مجدداً به تشدید حملات علیه اسرائیل پرداخته است. ترامپ در همین راستا دستور یک عملیات قاطع علیه این گروه را صادر کرده و با وعده "نیروی کشنده" قصد نابودی آنها را دارد. در همین حال، شک‌هایی در یمن درباره تأثیرگذاری این حملات وجود دارد، به‌ویژه اگر مانند دوره بایدن با همان شدت ادامه یابد.

شب یکشنبه، حملات متمرکزی بر پناهگاه‌های حوثی‌ها و انبارهای تجهیزات نظامی در غرب صنعا صورت گرفت و گمانه‌زنی‌هایی درباره هدف‌گیری عناصر فرماندهی وجود دارد. این گروه ادعا کرد که این حملات یک ساختمان مسکونی در محله عصر منطقه معین را هدف قرار داده و منجر به کشته شدن یک نفر و زخمی شدن ۱۵ نفر از جمله کودکان و زنان شده است.

در استان صعده، محل اصلی استقرار این گروه، رسانه‌های وابسته به حوثی‌ها از ۴ حمله شبانه در اطراف شهر صعده و سپس دو حمله دیگر در مناطق سحار و ساقین خبر دادند. این حملات ادامه حملات روزهای گذشته به این استان با توپوگرافی دشوار بوده است.

حوثی‌ها به ماهیت اهداف مورد حمله یا خسارات جانی و مادی اشاره نکرده‌اند، اما ناظران پیش‌بینی می‌کنند که این حملات احتمالاً پناهگاه‌های تقویت‌شده ای را هدف قرار داده که شامل توانایی‌های نظامی مانند موشک‌ها و پهپادها، همراه با متخصصان مسئول پرتاب‌ها بوده است.

از آغاز عملیات جدید ارتش آمریکا، جزئیات اهداف حوثی‌ها افشا نشده، اما تأکید شده است که این عملیات به‌صورت ۲۴ ساعته ادامه دارد و هدف آن حفظ آزادی کشتیرانی در دریای سرخ است.

گفتنی است این گروه در دوره ریاست‌جمهوری بایدن، از ۱۲ ژانویه ۲۰۲۴ تا اجرای آتش‌بس در غزه، حدود یک هزار حمله هوایی آمریکایی و بریتانیایی را تجربه کرد، اما این حملات نتوانستند تهاجمات آنها را متوقف کنند. واشنگتن معتقد است این حملات از سوی ایران حمایت می‌شود.

حملات ترامپ علیه حوثی‌ها در یمن وارد دهمین روز شد (رویترز)

از ۱۵ مارس ۲۰۲۴ تاکنون، حوثی‌ها بیش از ۱۰۰ حمله هوایی و دریایی را در مناطق مختلف از جمله صنعا، صعده، مأرب، الجوف، بیضاء، ذمار، حجه و بخش‌هایی از استان ساحلی حدیده در دریای سرخ دریافت کرده‌اند که پایگاه‌ها و پادگان‌های نظامی را هدف قرار داده است.

در واکنش، حوثی‌ها از سه‌شنبه گذشته ۵ موشک بالیستیک به سمت اسرائیل شلیک کردند که ارتش اسرائیل مدعی انهدام همه آنها بدون خسارت شد. این گروه همچنین ادعا کرد که ناو هواپیمابر "هری ترومان" و کشتی‌های همراه آن را ۶ بار با موشک و پهپاد مورد حمله قرار داده است، اما ارتش آمریکا در مورد این ادعاها اظهارنظری نکرده است.

از زمان ورود حوثی‌ها به چرخه تشدید تنش‌ها علیه اسرائیل پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳، حدود ۲۰۰ موشک و پهپاد پرتاب کرده‌اند که تنها یک مورد در ۱۹ ژوئن ۲۰۲۴ منجر به کشته شدن یک غیرنظامی بر اثر انفجار پهپاد در یک آپارتمان شد.

نگرانی‌هایی در یمن وجود دارد که اسرائیل ممکن است حملات تلافی‌جویانه‌ای مشابه ۵ موج حمله سال گذشته به زیرساخت‌های صنعا و حدیده از جمله فرودگاه، بندر و نیروگاه‌های برق انجام دهد.

از نوامبر ۲۰۲۳ تا آتش‌بس غزه بین اسرائیل و حماس، حوثی‌ها مسئولیت حمله به ۲۱۱ کشتی را بر عهده گرفتند که موجب غرق شدن ۲ کشتی، دزدی دریایی کشتی "گالاکسی لیدر" و کشته شدن ۴ ملوان شد.

پذیرش آتش‌بس توسط اسرائیل و حماس در ۱۹ ژانویه، حوثی‌ها را وادار به توقف حملات دریایی و علیه اسرائیل کرد، اما با شکست مرحله دوم آتش‌بس، مجدداً به درگیری‌ها بازگشتند.