داماد قاسم سلیمانی... هاشم صفی‌الدین، نامزد برجسته جانشینی نصرالله کیست؟

پسرخاله رهبر «حزب‌الله» و شبیه او، از سال 1994 برای جانشینی آماده شده است

صفی‌الدین در جریان شرکت در مراسم تشییع یکی از فرماندهان حزب که در ادلب سوریه کشته شد (AFP)
TT

داماد قاسم سلیمانی... هاشم صفی‌الدین، نامزد برجسته جانشینی نصرالله کیست؟

صفی‌الدین در جریان شرکت در مراسم تشییع یکی از فرماندهان حزب که در ادلب سوریه کشته شد (AFP)

پسرخاله رهبر «حزب‌الله» و شبیه او، از سال 1994 برای جانشینی آماده شده است و پس از تحصیل در قم به بیروت بازگشت تا ریاست شورای اجرایی حزب‌الله، که به عنوان دولت حزب عمل می‌کند، را بر عهده بگیرد. مسئولیت کار او با عماد مغنیه، فرمانده امنیتی سابق حزب‌الله، بود.
با غیبت حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان، پس از 32 سال در رأس این گروه، پرسش‌ها درباره جانشین احتمالی او افزایش یافته است. با وجود رازآلودگی در انتخاب رهبران در سازمان‌هایی مانند حزب‌الله، نام هاشم صفي‌الدین، پسرخاله نصرالله و داماد قاسم سلیمانی، فرمانده سابق نیروی قدس سپاه پاسداران ایران، به عنوان یکی از نامزدهای اصلی برای رهبری این گروه مطرح است.
صفي‌الدین از نظر ظاهر و شخصیت، حتی در نوع تلفظ حرف «ر»، شباهت زیادی به نصرالله دارد. از سال 1994 برای جانشینی او آماده شده و از قم به بیروت آمد تا ریاست شورای اجرایی حزب را بر عهده بگیرد. این شورا عملاً به عنوان دولت حزب عمل می‌کند و کارهای روزانه حزب را نظارت می‌کند. عماد مغنیه، فرمانده امنیتی سابق حزب، بر فعالیت آن نظارت داشت.
صفي‌الدین سایه نصرالله محسوب می‌شود و فرد دوم در حزب‌الله است. او مسئولیت بسیاری از پرونده‌های حساس روزانه، از مدیریت مؤسسات حزب تا سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی را بر عهده دارد و پرونده‌های استراتژیک را به نصرالله واگذار کرده است.
صفي‌الدین که از سال 2017 در لیست تروریست‌های آمریکا قرار دارد، از مسئولین بلندپایه حزب است که روابط نزدیکی با جناح نظامی حزب‌الله دارد. او همچنین روابط بسیار قوی با جناح اجرایی حزب و تهران دارد. او سال‌ها در حوزه علمیه قم تحصیل کرده تا زمانی که نصرالله او را به بیروت فراخواند تا مسئولیت‌هایی را در حزب بر عهده بگیرد. پسر او، رضا، در سال 2020 با زینب سلیمانی، دختر قاسم سلیمانی، فرمانده سابق نیروی قدس که در همان سال در بغداد توسط یک حمله هوایی آمریکا کشته شد، ازدواج کرد.

هاشم صفي‌الدین در یک عکس آرشیویی همراه با ابراهیم عقیل، فرمانده حزب‌الله که هفته گذشته در یک حمله هوایی اسرائیل کشته شد (AFP)

نام هاشم صفي‌الدین حدود 16 سال پیش توسط یک روزنامه ایرانی به عنوان جانشین نصرالله مطرح شد، اما منابع نزدیک به حزب می‌گویند تصمیم‌گیری درباره جانشینی او خیلی زودتر از آن صورت گرفته است. به گفته یکی از رهبران سابق حزب‌الله، انتخاب صفي‌الدین به عنوان جانشین نصرالله حدود دو سال پس از اینکه نصرالله در سال 1992 به جای عباس موسوی که توسط اسرائیل ترور شد، دبیرکلی حزب‌الله را بر عهده گرفت، انجام شد.
این رهبر سابق حزب‌الله می‌گوید انتخاب صفي‌الدین همزمان با «فراخوانی» او از شهر قم به بیروت در سال 1994 برای به دست گرفتن مسئولیت‌هایی که به او قدرت کنترل بر همه بخش‌های مالی، اداری و سازمانی حزب داد، صورت گرفت. مسیر مشابه او با نصرالله در حزب‌الله، احتمال جانشینی او را بیشتر کرده است. هرچند که نصرالله تنها دو سال از پسرخاله‌اش بزرگتر است، اما از نظر ظاهری بسیار مسن‌تر به نظر می‌رسد و نفوذ سیاسی و مردمی بیشتری دارد.
اطلاعات زیادی درباره صفي‌الدین در دست نیست. او در میان محافل سیاسی لبنان تقریباً ناشناخته بوده و به ندرت با افراد خارج از حزب‌الله ملاقات می‌کند. اما اطلاعات اندکی که درباره او وجود دارد، نشان می‌دهد که او متولد سال 1964 از روستای دیر قانون النهر در جنوب لبنان و از خانواده‌ای با حضور قوی اجتماعی است. خانواده او یکی از معروف‌ترین نمایندگان منطقه در دهه‌های 1960 و 1970، محمد صفي‌الدین، و بسیاری از روحانیون برجسته را معرفی کرده است.
صفي‌الدین در سنین جوانی، پیش از سفر به قم برای تحصیلات دینی، به دنبال ازدواج با خانواده‌ای مذهبی بود. او در اواخر سال 1983 احتمالاً با دختر سید محمد علی الامین، عضو هیئت شرعی در مجلس اعلای اسلامی شیعه و خواهر سید مهدی الامین، مفتی بعبدا، ازدواج کرد.
او پس از ازدواج به قم رفت و به پسرخاله‌اش نصرالله پیوست. برخی از آشنایان خانواده می‌گویند صفي‌الدین یکی از سه نفری بود که تحت حمایت عماد مغنیه، مسئول امنیتی حزب‌الله، قرار داشت. این سه نفر شامل حسن نصرالله، نبيل فاروق (یکی از فرماندهان حزب) و خود صفي‌الدین بودند. گفته می‌شود مغنیه بود که این سه نفر را به قم فرستاد و شرایط آن‌ها را در آنجا تسهیل کرد. این سه نفر به رهبران اصلی حزب‌الله در اوایل دهه 1990 تبدیل شدند. نصرالله دبیرکل شد، صفي‌الدین مدیر اجرایی حزب شد و به عنوان رئیس دولت حزب‌الله فعالیت کرد و فاروق فرمانده منطقه جنوبی شد که از اهمیت نظامی بالایی برای حزب برخوردار است.
علاوه بر امور روزمره حزب، شورای اجرایی که صفي‌الدین ریاست آن را بر عهده دارد، گروه بزرگی از سرمایه‌گذاری‌ها را نیز مدیریت می‌کند. این سرمایه‌گذاری‌ها برای تأمین استقلال مالی حزب و تأمین هزینه‌های آن که از منابع مالی «مشروع» در نظر گرفته شده برای مقاومت تأمین نمی‌شود، ایجاد شده‌اند. در حالی که برخی این سرمایه‌گذاری‌ها را میلیاردها دلار برآورد می‌کنند، منابع نزدیک به حزب‌الله در صحت این رقم تردید دارند، هرچند که به بزرگی حجم این سرمایه‌گذاری‌ها در لبنان، کشورهای عربی، آفریقا، اروپا، ایالات متحده و آمریکای لاتین اذعان دارند. پیش از این، کارهای نظامی حزب نیز زیر نظر شورای اجرایی بود، اما با ایجاد «شورای جهادی»، این مسئولیت‌ها از شورای اجرایی جدا شد.
سال‌هایی که صفي‌الدین در قم گذراند، بر افکار سیاسی او تأثیر گذاشت. او از حامیان نظریه ولایت فقیه است، هرچند بسیاری از شیعیان لبنان به این نظریه اعتقاد ندارند. او در یکی از نوشته‌های خود به‌طور غیرمستقیم به تجربه روحانیون شیعه در قم و اهمیت آن در مقایسه با تجربه نجف اشاره می‌کند و تأثیر آن را بر تفکر سیاسی شیعیان لبنان مورد بررسی قرار می‌دهد. او می‌نویسد: «صحنه اسلامی شیعی لبنان عمدتاً به سمت محصولات فکری نجف متمایل بود و در بسیاری مواقع تجربه نجف بر آن غالب بود، در حالی که ویژگی‌های قم کمتر دیده می‌شد، جز در برخی موارد نادر. برخلاف انتظارها، انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی طلوع کرد و پیروزی بزرگی برای نهج اسلامی رهایی‌بخش به ارمغان آورد و موفقیت خیره‌کننده‌ای را به همراه داشت». او همچنین نظریه ولایت فقیه را یکی از مهم‌ترین نظریه‌هایی می‌داند که امام خمینی از دلایل شرعی و عقلی بیرون آورد تا به‌عنوان راه‌حلی برای مشکلات جنبش‌های اسلامی و جلوگیری از تفرقه بین آن‌ها عمل کند.



حمله اسرائیل به تدمر... انتقال فرماندهان ایرانی از سوریه به عراق


 
مراسم خاکسپاری روز جمعه دو نفر از جان باختگان حمله به تدمر در الحطابیه در استان حمص
  مراسم خاکسپاری روز جمعه دو نفر از جان باختگان حمله به تدمر در الحطابیه در استان حمص
TT

حمله اسرائیل به تدمر... انتقال فرماندهان ایرانی از سوریه به عراق


 
مراسم خاکسپاری روز جمعه دو نفر از جان باختگان حمله به تدمر در الحطابیه در استان حمص
  مراسم خاکسپاری روز جمعه دو نفر از جان باختگان حمله به تدمر در الحطابیه در استان حمص

آمار قربانیان حمله هوایی اسرائیل به تدمر سوریه به ۹۳ نفر رسید. خبرها حاکی از این است که جمعی از فرماندهان رده بالای سپاه و گروه های شبه نظامی ایران به دلیل نگرانی از اینکه هدف حمله اسرائیل قرار بگیرند سوریه ترک کردند و راهی عراق شدند. همچنین نیروهای ائتلاف بین المللی تجهیزات نظامی و نیرو به پایگاه میدان نفتی العمر در حومه شرقی دیر الزور آورده است تا برای رویارویی با تهدیدهای فزاینده در منطقه آماده باشد.
مراسم خاکسپاری کشته شدگان حمله اسرائیل به تدمر روز جمعه (۲۲ نوامبر) برای دومین روز متوالی در اکثر شهرستان ها و روستاهای عمدتا شیعه نشین در حومه های حلب و حمص و دمشق و دیر الزور ادامه داشت و عکس های منتشر شده در شبکه های اجتماعی بیانگر جمعیت انبوه شرکت کنندگان نظامی و غیر نظامی در مراسم تشییع جنازه است.

مراسم تشییع جنازه برخی از کشته شدگان در شهرستان الزهراء در حومه حلب

سازمان دیده بان حقوق بشر سوریه جمعه (۲۲ نوامبر) گفت جمعیت انبوهی در روستای الربوه در حومه غربی حمص که عمدتا شیعه نشین است در مراسم خاکسپاری چند نفر از اعضای «حزب الله» لبنان شرکت کردند و صدها نفر نظامی و غیر نظامی در تشییع جنازه ۴ نفر از اعضای «حزب الله» حضور داشتند. این افراد در حملات هوایی اسرائیل به شهر تدمر کشته شدند. شرکت کنندگان در این مراسم با چهره های اندوهناک و غم زده با پرچم های «حزب الله» لبنان به نفع «حزب الله» و در ستایش از اعضای این گروه شعار دادند و نیز شعارهای مذهبی مثل «خوش به حالتان ای سربازان مهدی منتظر که در بهشتید. شما حزب الله هستید» سر دادند. تشییع جنازه بقیه قربانیان این حمله با حضور پرتعداد جمعیت در شهرستان الحطانیه در حومه حمص و شهرستان الزهراء در حومه حلب و منطقه سیده زینب در جنوب دمشق و در حومه دیر الزور برگزار شد.
برخی منابع آگاه به این مراسم در دمشق به «الشرق الاوسط» گفتند جمعیت انبوه در چند مراسم خاکسپاری جان باختگان حمله به تدمر دارای پیام است که نشانگر حضور پررنگ و گسترده مردمی هواداران و سرسپردگان به ایران و «حزب الله» لبنان در مناطق تحت نفوذشان در سوریه است و نیز پاسخی است به خبرهایی که منتشر شدند مبنی بر اینکه «نقش شبه نظامیان ایران در سوریه کم رنگ» شده است.

این منابع خاطر نشان کردند حمله هوایی اسرائیل به تدمر چند روزی پس از آن انجام شد که رسانه های داخلی سوریه از افزایش حضور گروه های شبه نظامی ایران در سوریه برای مقابله با تشدید تنش نظامی از سوی اسرائیل خبر دادند و گروه های نظامی وابسته به ایران تهدید کردند که مسیر تهران – بیروت را می بندند. سپاه پاسداران نیز همچنان در حال برگزاری آموزش های نظامی گسترده در پادگان ها برای گروه های شبه نظامی به ویژه گروه عراقی «جنبش نجبا» در منطقه بیابانی السخنه در شرق حمص است.

گوشه ای از مراسم خاکسپاری جمعه برخی از کشته شدگان حمله تدمر که در منطقه سیده زینب برگزار شد

این منابع خاطر نشان کردند که اسرائیل دست به حمله پیشگیرانه کوبنده به گروه های شبه نظامی ایران زده که این پیام هشدار را به ایران می دهد که گروه های شبه نظامی عراق نباید علیه اسرائیل فعال شده و دست به حمله بزنند.

این منابع افزودند که اسرائیل اصرار دارد که خط انتقال اسلحه و نیرو به خاک سوریه را کاملا تعطیل کند و شاید دامنه این اقدام اسرائیل به خط انتقال اسلحه و نیرو به عراق نیز برسد.
در این راستا خبرها حاکی از این است که شماری از فرماندهان «سپاه» و گروه های شبه نظامی ایران از سوریه راهی عراق شدند تا هدف حملات هوایی اسرائیل قرار نگیرند به خصوص اینکه حملات هوایی اسرائیل به تازگی در سوریه شدت پیدا کرده است. خبرگزاری «نورث پرس» سوریه به نقل از یک منبع نظامی گزارش داد «۱۱ تن از فرماندهان رده اول سپاه و شبه نظامیان ایران سوار بر سه خودرو خاک سوریه را ترک کرده و از گذرگاه مرزی قائم وارد عراق شدند». این خبرگزاری افزود این فرماندهان سپاه و گروه های شبه نظامی در حمص و تدمر و دمشق حضور داشتند و همگی ایرانی و عراقی هستند.

بالگرد آمریکایی بر فراز مقر ائتلاف بین المللی

اسرائیل روز چهارشنبه (۲۰ نوامبر) در چندین حمله هوایی سه موضع در شهر تدمر در حومه شرقی حمص را مورد هدف قرار داد. گفته می شود این حملات هوایی عمدتا محل نشست شماری از فرماندهان گروه های شبه نظامی ایران و «جنبش نجبا»ی عراق و یکی از اعضای ارشد «حزب الله» لبنان را هدف قرار دادند. اسرائیل همچنین به دو منطقه در محله «الجمعیه» حمله کرد که یکی انبار اسلحه نزدیک منطقه صنعتی است. خانواده های شبه نظامیان عراقی و خارجی وابسته به ایران در منطقه صنعتی سکونت دارند. «سازمان دیده بان حقوق بشر سوریه» جمعه (۲۲ نوامبر) گزارش داد آمار تلفات جانی حمله هوایی اسرائیل به تدمر به ۹۲ نفر رسید که ۶۱ نفر از اعضای گروه های شبه نظامی ایران هستند و تابعیت سوری دارند و در این میان ۱۱ تن افسر و نیروهای درجه دارند که برای «حزب الله» لبنان کار می کردند. ۲۷ نفر از قربانیان این حمله غیر سوری و عمدتا اعضای «جنبش نجبا»ی عراق و ۴ تن از اعضای «حزب الله» لبنان بودند. حدود ۲۱ نفر نیز زخمی شدند که ۷ نفر غیر نظامی هستند.
در راستای تشدید تنش در منطقه فعالان سازمان دیده بان حقوق بشر سوریه گفتند که چندین هواپیمای لجستیک نظامی نیروهای «ائتلاف بین المللی» در پایگاه میدان نفتی العمر در حومه شرقی دیر الزور به زمین نشستند. این پایگاه بزرگ ترین پایگاه نظامی آمریکا در سوریه است. هواپیماها حامل تجهیزات نظامی و لجستیک هستند.

نیروهای ائتلاف بین المللی برای تقویت توان دفاعی و افزایش آمادگی رزمی برای مقابله با تهدیدهای فزاینده ایران و شبه نظامیانش در منطقه تلاش می کنند.