ترور نصر الله؛ چه بر سر حوثی ها خواهد آمد؟

حوثی ها تنش را کنترل می کنند اما جای «حزب الله» را پر نمی کنند

مُسيّرات حوثية تستخدمها الجماعة في هجماتها ضد السفن (رويترز)
مُسيّرات حوثية تستخدمها الجماعة في هجماتها ضد السفن (رويترز)
TT

ترور نصر الله؛ چه بر سر حوثی ها خواهد آمد؟

مُسيّرات حوثية تستخدمها الجماعة في هجماتها ضد السفن (رويترز)
مُسيّرات حوثية تستخدمها الجماعة في هجماتها ضد السفن (رويترز)

هنوز چند ساعتی از جشن و پایکوبی حوثی ها به خاطر شلیک موشک بالستیک به تل آویو نگذشته بود که رهبران حوثی مجبور شدند سکوت کنند. ارتش اسرائیل اعلام کرد حسن نصر الله دبیر کل «حزب الله» لبنان را در حملات هوایی به ضاحیه جنوبی بیروت ترور کرد.
عبد الملک حوثی رهبر حوثی ها در سخنرانی هفتگی خود از اراده و عزم این گروه برای ادامه حمایت از «حزب الله» و جنبش «حماس» در مواجهه با ارتش اسرائیل خبر داد و ساعاتی بعد حوثی ها به سمت تل آویو موشک پرتاب کردند. رهبر حوثی ها در اظهاراتش افزود «(حزب الله) یکپارچه تر و قوی تر از هر زمان دیگری است». او برای اسرائیل خط و نشان کشیدند که شکست می خورد.
حوثی ها که هنوز سرگرم برآورد حمله موشکی خود به تل آویو و افزایش حضورشان در عرصه نبرد منطقه ای بودند اسرائیل ادعای خود به داشتن برتری تکنولوژی و نظامی را به رخ کشید و مواضع مهم «حزب الله» در ضاحیه جنوبی بیروت و جنوب لبنان را با خاک یکسان کرد. جشن و شادمانی حوثی ها به پایان رسید به خصوص پس از اعلام خبر ترور موفق حسن نصر الله توسط ارتش اسرائیل که همچون پتکی بر سر محور ممانعت فرود آمد.
این تحولات پرشتاب با یک گزارش محرمانه کارشناسان سازمان ملل همزمان شدند که در این گزارش گفته شده گروه حوثی از یک جنبش مسلح یمنی با امکانات و توانمندی محدود به دلیل کمک و حمایت و تجربیات «سپاه قدس» ایران و «حزب الله» لبنان و کارشناسان و مستشاران عراقی به سازمان نظامی قوی تبدیل شده است.

قایق های گروه حوثی که بنا به کارشناسان سازمان ملل به یک سازمان نظامی تبدیل شده است (فرانس پرس)

کارشناسان با استناد به متخصصان نظامی یمن و منابع نزدیک به حوثی ها می گویند «حوثی ها توانایی توسعه و تولید نظامی بدون حمایت خارجی و شبکه تسلیحات پیچیده ندارند. دامنه انتقال تجهیزات و مهمات و فناوری نظامی از منابع خارجی به حوثی ها بی سابقه است و شامل تامین مالی و آموزش های فنی و تاکتیکی می شود».
کارشناسان معتقدند که تسلیحات و شیوه های تاکتیکی حوثی ها به تسلیحات ایرانی شباهت دارد. همکاری بین حوثی ها و «گروه القاعده» از یک سو و عملیات قاچاق اسلحه بین حوثی ها و گروه «الشباب» سومالی افزایش پیدا کرده است.

حوثی ها جای حزب الله را پر نمی کنند

حوثی ها پس از حملات و ضربه های پیاپی به «حزب الله» در چند روز گذشته با گزینه های پیچیده ای روبرو شده اند. حوثی ها از تقابل نظامی بین «حزب الله» و اسرائیل استفاده و برای خودشان بازارگرمی کردند و دست به تشدید تنش در دریای سرخ و اقیانوس هند زدند و حتی کارشان به زدن موشک بالستیک به سمت اسرائیل نیز رسید که به قول خودشان هایپرسونیک بود.
اسلام المنسی پژوهشگر مرکز مطالعات خاورمیانه می گوید «گروه های نیابتی ایران در منطقه پس از پاسخ کوبنده اسرائیل به «حزب الله» شاید حساب کار دستشان بیاید و ببینند که خطر بیخ گوششان است و به گمانم این گروه ها قبل از هر گونه تشدید تنش هزار بار فکر خواهند کرد».
قایق های گروه حوثی ها که به گفته کارشناسان سازمان ملل به یک سازمان نظامی تبدیل شده اند (فرانس پرس)

المنسی در ادامه گفتگو با «الشرق الاوسط» افزود «گروه حوثی در وضعیت کنونی بی پروایی را کنار خواهند گذاشت و تشدید تنش را شوخی نخواهند گرفت و روند جدیدی برای مقابله با تنش (پس از ترور نصر الله) اتخاذ می کنند. البته وظیفه و نقش هر کدام از این گروه های نیابتی از سوی ایران تعیین خواهد شد و آنها معمولا از فرماندهان سپاه و نیروی قدس دستور می گیرند».
او فرضیه انتقام گروه های نیابتی ایران در منطقه بدون دستور رژیم ایران و بدون در نظر گرفتن معادلات منطقه ای و بین المللی از جمله برنامه هسته ای ایران و مناسبات ایران و آمریکا را دور از ذهن خواند و گفت که به نظر نمی رسد حوثی ها بخواهند خودشان را به عنوان جانشین «حزب الله» در رویارویی با اسرائیل مطرح کنند.
المنسی پژوهشگر مسائل ایران معتقد است که حوثی ها قدرت و تجربه «حزب الله» را ندارند و اسرائیل توانست در میان «حزب الله» به طور وسیع نفوذ پیدا کند. احتمال پیدایش خلا بزرگ پس از ترور نصر الله وجود دارد اما حوثی ها در موقعیتی نیستند که جای او را پر کنند به خصوص اگر موانع جغرافیایی و دوری حوثی ها از کانون تنش و درگیری را نیز در نظر بگیریم.
حملات گروه حوثی با پهپاد و موشک های بالستیک در ده ماه گذشته در گذرگاه های کلیدی حمل و نقل دریایی در دریای سرخ تحت عنوان «حمایت از فلسطینیان» در نوار غزه ادامه یافت و این حملات باعث توقف روند تجارت دریایی جهانی شد.

حساب و کتاب های پیچیده

برخی از سران ارشد و دانه درشت های گروه حوثی قبل از صدور بیانیه از سوی رهبر آنها درباره کشته شدن حسن نصر الله دست از انتشار پست و مطلب در شبکه های اجتماعی برداشتند به ویژه اینکه آنها حمله موشکی اخیر به تل آویو را جشن گرفته بودند.

تصویری از رهگیری موشکی که حوثی ها روز جمعه به سمت تل آویو شلیک کردند (اکس)

صلاح علی صلاح پژوهشگر سیاسی پیش بینی می کند که حوثی ها در وضعیت کنونی دچار سردرگمی و بلاتکلیفی شده اند که آیا روند افزایش تنش را ادامه بدهند یا از آن دست بکشند. حوثی ها در سطح تصمیم گیری در این باره نیز دچار دو دستگی هستند چه اینکه آنها در موارد مشابه قبلی نیز دچار آشفتگی و سردرگمی شده بودند که البته این دست پاچگی را علنی نکردند.
صلاح در ادامه گفتگو با «الشرق الاوسط» افزود «حوثی ها نمی توانند درباره تشدید تنش یا انتقام از خون دبیر کل «حزب الله» تصمیم بگیرند. «حزب الله» که ضربه های سهمگینی خورد خدمات و کمک های بسیاری به حوثی ها ارایه داد. حوثی ها با کمک و تجربه مستشارین و کارشناسان «حزب الله» موفق به بسط نفوذ خود در یمن شدند و خود را به عنوان بازیگر جدی در سطح منطقه معرفی کردند که منافع بسیاری از قدرت ها را در معرض خطر قرار دادند».

او در ادامه خاطر نشان کرد «حوثی ها شاید حالا ندانند که تشدید تنش چه آثار و ریسکی برای خود حوثی ها و مردم یمن خواهد داشت. مردم در مناطق تحت کنترل حوثی ها اهمیت خاصی برای حوثی ها ندارند. جناح عقیدتی و تندروی گروه حوثی شاید اصلا آثار و تبعات افزایش احتمالی تنش را درک نکند».

صلاح خاطر نشان کرد «اسرائیل پاسخ حوثی ها را هنوز نداده که البته معنای پاسخ دیر اسرائیل این نیست که حملات حوثی ها اهمیتی برای اسرائیل ندارد بلکه اسرائیل اولویت بندی کرده و اولویت کنونی اسرائیل «حزب الله» است و بعد از آن نوبت تهدیدهای دیگری می رسد که از سوریه و عراق متوجه اسرائیل می شود. سپس اسرائیل سراغ یمن خواهد رفت. اولویت بندی اسرائیل بر مبنای موقعیت جغرافیایی است».

وقفه اجباری در جنگ

اسرائیل در پاسخ به تهدیدهای حوثی تردید نکرده است. اسرائیل ۲۰ ژوئیه به بندر حدیده در ساحل غربی یمن حمله هوایی کرد. حوثی ها کنترل این بندر را در اختیار دارند. حوثی ها یک روز پیش از آن در حمله پهپادی مرگبار تل آویو را مورد هدف قرار داده بودند که در این حمله برخی تاسیسات و مخازن سوخت آتش گرفت و چندین نفر از کارگران بندر جان باختند.
افزایش نگرانی درباره تبعات تشدید تنش بین حوثی ها و اسرائیلی بر وضعیت انسانی فاجعه بار در یمن (رویترز)

عبد الرحمان انیس پژوهشگر سیاسی یمنی می گوید «به احتمال زیاد ترور دبیر کل «حزب الله» تاثیر بسزایی بر حوثی ها خواهد داشت. نباید از یاد برد که حمله هوایی اسرائیل به بندر حدیده آثار فجیعی داشت و حملات موشکی حوثی ها به سمت اسرائیل را برای مدت نه چندان کوتاهی ناکار کرد».

انیس در گفتگوی اختصاصی با «الشرق الاوسط» خاطر نشان کرد «حوثی ها دیدند حملات هوایی آمریکا و بریتانیا به مواضعشان در چند ماه اخیر موثر نبوده است اما این گروه پس از حمله هوایی اسرائیل واقعا متوجه خطر شدند. حمله اخیر آنها با موشک بالستیک صرفا یک هیاهوی رسانه ای بود تا حمله نظامی».
انیس افزود «حوثی ها ترور دبیر کل حزب الله را بسیار جدی خواهند گرفت و حملات خود را نه فقط به سمت اسرائیل بلکه در دریای سرخ نیز کاهش می دهند و رهبرانشان دست به تشدید اقدامات احتیاطی گسترده برای حفاظت از خود می زنند چون از حمله و ترورهای اسرائیل هراس دارند. البته موضع آمریکا و بریتانیا در قبال آنها تغییر نکرده است».



دولت مغرب تأکید کرد که مطالبات معترضان را درک می‌کند

معترضان شعارهایی را برای بهبود خدمات در بخش‌های سلامت و آموزش سر دادند (AFP)
معترضان شعارهایی را برای بهبود خدمات در بخش‌های سلامت و آموزش سر دادند (AFP)
TT

دولت مغرب تأکید کرد که مطالبات معترضان را درک می‌کند

معترضان شعارهایی را برای بهبود خدمات در بخش‌های سلامت و آموزش سر دادند (AFP)
معترضان شعارهایی را برای بهبود خدمات در بخش‌های سلامت و آموزش سر دادند (AFP)

دولت مغرب امروز تأکید کرد که مطالبات اجتماعی را درک می‌کند و آماده است تا با آن‌ها به شکلی مثبت و مسئولانه تعامل کند؛ اشاره‌ای به اعتراضات جوانان که از چهار روز پیش در خیابان‌های مغرب جریان دارد و هدف آن درخواست برای انجام اصلاحات و پایان‌دادن به فساد است.

نخست‌وزیری مغرب در بیانیه‌ای که خبرگزاری «رویترز» منتشر کرد، اعلام کرد: «پس از بررسی تحولات مختلف مرتبط با بیان‌های جوانان در فضاهای الکترونیکی و عمومی، بر حسن شنیدن و درک مطالبات اجتماعی تأکید می‌کند و آمادگی خود را برای تعامل مثبت و مسئولانه با آن‌ها از طریق گفت‌وگو و بحث در درون نهادها و فضاهای عمومی و یافتن راه‌حل‌های واقعی و قابل اجرا برای پیروزی در مسائل کشور و شهروندان ابراز می‌دارد».

دولت در بیانیه امروز خود افزود: «رویکرد مبتنی بر گفت‌وگو و بحث تنها راه‌حل برای رسیدگی به مشکلات مختلفی است که کشور ما با آن روبه‌رو است».

حضور امنیتی گسترده شامگاه دیروز (دوشنبه) برای سومین روز پیاپی، اعتراضاتی را که جوانان در چندین شهر به راه انداخته بودند و هدف آن فشار برای بهبود دو نظام سلامت عمومی و آموزش بود، ناکام گذاشت.

مقام‌های امنیتی ده‌ها معترض را در چندین شهر مغرب برای مدت کوتاه بازداشت کردند (AFP)

گروهی جوان ناشناس با نام «نسل زد ۲۱۲» اعتراضات را از طریق اینترنت سازمان‌دهی کرد و از جمله از پلتفرم‌هایی مانند «تیک‌تاک»، «اینستاگرام» و برنامه بازی «دیسکورد» بهره برد.

این گروه که به‌تازگی در سایت «دیسکورد» ظاهر شد، پیش‌تر جوانان را به تظاهرات در چندین شهر در روزهای شنبه و یک‌شنبه فراخوانده و خواستار «اصلاح نظام آموزش و خدمات سلامت عمومی» شده بود و بار دیگر روز دوشنبه نیز دعوت به اعتراض کرد.

بر اساس گزارش «انجمن مغربی حقوق بشر»، ده‌ها نفر روز شنبه بازداشت شدند و سپس آزاد گشتند. این گروه خود را «فضایی برای بحث» درباره «مسائلی که همه شهروندان را دربر می‌گیرد مانند سلامت، آموزش و مبارزه با فساد» توصیف می‌کند و بر رد «خشونت»، همچنین «دوست‌داشتن وطن و پادشاه» تأکید دارد.

بازداشت یکی از معترضان در پایتخت رباط (EPA)

مقام‌های امنیتی دیروز (دوشنبه) ده‌ها نفر را برای مدت کوتاه بازداشت کردند، هنگامی که این گروه جوانان را از سازمان‌دهی اعتراض در شهرهایی همچون رباط، دارالبیضاء، آگادیر، طنجه و وجده منع کرد.

در رباط، یک شاهد عینی به «رویترز» اظهار کرد که مأموران پلیس با لباس غیررسمی جوانان معترض را هنگام تلاش برای سردادن شعار یا گفت‌وگو با رسانه‌ها بازداشت می‌کردند.

مقام‌ها همچنین نجاة انور، رئیس «انجمن حمایت از کودک» را هنگام گفت‌وگو با رسانه‌ها بازداشت کردند، اما پس از دو ساعت او را آزاد ساختند.

انور به «رویترز» گفت: «من اینجا آمده بودم تا درباره ادعاهای بازداشت نوجوانان تحقیق کنم، اما خودم بازداشت شدم».

گروهی از معترضان در مرکز شهر رباط توانستند برای مدتی کوتاه شعار «آزادی، کرامت، عدالت اجتماعی» سر دهند؛ شعاری که پژواک اعتراضات سال ۲۰۱۱ بود که به اصلاح قانون اساسی منجر شد و اختیارات بیشتری را از پادشاه به دولت منتخب منتقل کرد.

بازداشت یکی از معترضان در جریان اعتراضات دیروز در پایتخت (EPA)

به گزارش خبرنگار «خبرگزاری فرانسه»، مقام‌های امنیتی ده‌ها جوانی را که در روز سوم اعتراضات این جنبش ناشناس در مرکز پایتخت تجمع کرده بودند، تعقیب کردند و بسیاری از آنان را بازداشت کردند.

حکیم سیكوك، رئیس شاخه رباط «انجمن مغربی حقوق بشر»، در گفت‌وگو با «خبرگزاری فرانسه» اظهار کرد: «بیش از ۶۰ مورد بازداشت در رباط ثبت کردیم». او بدون ارائه داده‌های دقیق افزود که در شهرهای دارالبیضاء، آگادیر، مکناس و وجده نیز بازداشت‌هایی صورت گرفت.

برخی از معترضان در مرکز پایتخت با نیروهای امنیتی درگیر شدند، پیش از آن‌که دوباره شعارهایی مانند «مردم خواهان سلامت و آموزش هستند»، «مردم خواهان براندازی فساد هستند»، و «کناره‌گیری (عزیز) اخنوش»، نخست‌وزیر مغرب، سر دهند. گروهی دیگر نیز فریاد زدند: «ورزشگاه‌ها اینجاست؛ اما بیمارستان‌ها کجاست؟».

در حالی‌که «خبرگزاری فرانسه» نتوانست داده‌های رسمی از مقام‌های دولتی به دست آورد، سیكوك گفت: «بازداشت‌شدگان دیروز آزاد شدند، به‌جز حدود ۱۵ تا ۲۰ نفر در رباط که امروز (سه‌شنبه) در برابر دادستانی کل حاضر خواهند شد».

تقویت حضور امنیتی نزدیک ساختمان پارلمان در پایتخت رباط (رویترز)

«ابراهیم» ۲۵ ساله، پیش از فرار و در حالی‌که پلیس تلاش می‌کرد مانع پیوستن مردم به اعتراض شود، گفت: «ما یک نظام سلامت بهتر و پاسخ‌گویی می‌خواهیم».

یک‌شنبه‌شب در دارالبیضاء، معترضان برای مدتی کوتاه یک بزرگراه اصلی را بستند. در آگادیر نیز ویدئوهای منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی نشان داد که پلیس دانشجویان را در نزدیکی محوطه دانشگاه متفرق می‌کرد.

موج اخیر خشم جوانان از اعتراضات پیشین در آگادیر به دلیل وخامت شرایط بیمارستان‌ها آغاز شد که به‌سرعت به شهرهای دیگر گسترش یافت. معترضان به ناکافی بودن مراقبت‌ها، کمبود نیروهای انسانی و فقدان منابع پزشکی اعتراض کردند.

بر اساس داده‌های آژانس ملی آمار، نرخ بیکاری در مغرب ۱۲٫۸ درصد است و این میزان در میان جوانان به ۳۵٫۸ درصد و در میان فارغ‌التحصیلان به ۱۹ درصد می‌رسد.

جوانان و زنان بیشترین آسیب را از شکاف‌های اجتماعی و بیکاری و نابرابری در سطح آموزش و سلامت میان بخش‌های عمومی و خصوصی در مغرب می‌بینند؛ جایی که این نابرابری‌ها یک معضل اساسی به‌شمار می‌رود.


گفت‌وگوی ولیعهد سعودی و رئیس‌جمهور فرانسه درباره «راهکار دو دولت»

 شاهزاده محمد بن سلمان، ولی‌عهد پادشاهی عربی سعودی، و رئیس‌جمهور فرانسه، امانوئل مکرون (الشرق الأوسط)
شاهزاده محمد بن سلمان، ولی‌عهد پادشاهی عربی سعودی، و رئیس‌جمهور فرانسه، امانوئل مکرون (الشرق الأوسط)
TT

گفت‌وگوی ولیعهد سعودی و رئیس‌جمهور فرانسه درباره «راهکار دو دولت»

 شاهزاده محمد بن سلمان، ولی‌عهد پادشاهی عربی سعودی، و رئیس‌جمهور فرانسه، امانوئل مکرون (الشرق الأوسط)
شاهزاده محمد بن سلمان، ولی‌عهد پادشاهی عربی سعودی، و رئیس‌جمهور فرانسه، امانوئل مکرون (الشرق الأوسط)

شاهزاده محمد بن سلمان، ولی‌عهد و رئیس مجلس وزیران پادشاهی عربی سعودی، و رئیس‌جمهور فرانسه، امانوئل مکرون، در تماس تلفنی شنبه، نتایج کنفرانس بین‌المللی سطح بالا برای حل مسالمت‌آمیز پرونده فلسطین و اجرای «راه حل دو دولت» را بررسی کردند.

در این تماس که ولیعهد سعودی از رئیس‌جمهور فرانسه دریافت کرد، درباره ازسرگیری مذاکرات در سطح اجلاس ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۵ هماهنگی شد.
این اقدام در چارچوب حمایت از تلاش‌ها برای پایان دادن به جنگ در غزه و دستیابی به صلح، و در نهایت تأسیس دولت فلسطینی انجام شد.

شاهزاده محمد بن سلمان و رئیس‌جمهور مکرون در این تماس به تصویب اعلامیه نیویورک توسط مجمع عمومی سازمان ملل و رأی‌گیری گسترده آن اشاره کردند.

دو طرف همچنین به افزایش شمار کشورهایی که قصد دارند دولت فلسطین را به رسمیت بشناسند اشاره کردند.
این امر اجماع بین‌المللی برای پیشرفت به سوی آینده‌ای صلح‌آمیز و تضمین حقوق قانونی مردم فلسطین برای تأسیس دولت مستقلشان را تأیید می‌کند.


چراغ سبز دولت عراق برای بازگشت آوارگان العوجه و بستگان صدام

تصویری از ویرانی‌های دوران سیطره «داعش» بر العوجه (منتشر شده)
تصویری از ویرانی‌های دوران سیطره «داعش» بر العوجه (منتشر شده)
TT

چراغ سبز دولت عراق برای بازگشت آوارگان العوجه و بستگان صدام

تصویری از ویرانی‌های دوران سیطره «داعش» بر العوجه (منتشر شده)
تصویری از ویرانی‌های دوران سیطره «داعش» بر العوجه (منتشر شده)

محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق، دستور اداری بازگشت ساکنان منطقه العوجه ـ زادگاه صدام حسین، رئیس‌جمهور پیشین ـ را صادر کرد. این بازگشت پس از ۱۱ سال آوارگی انجام می‌شود؛ آوارگی‌ای که پس از ظهور گروه «داعش» و تسلط آن بر بخش‌های وسیعی از کشور، از جمله العوجه در کرانه دجله در جنوب تکریت، مرکز استان صلاح‌الدین (۱۶۰ کیلومتر شمال بغداد)، رخ داد.

بر اساس متن دستور اداری که اوایل ماه جاری از دفتر نخست‌وزیری صادر شد، کمیته‌ای به ریاست «الحشد الشعبی» و با مشارکت ۹ نهاد رسمی مأمور بازگرداندن ساکنان العوجه به خانه‌هایشان شده است.

نخست‌وزیر عراق محمد شیاع السودانی (رسانه دولتی)

در میان این نهادها، دستگاه امنیت ملی، دستگاه اطلاعات، فرماندهی عملیات ارتش و «الحشد الشعبی» حضور دارند. همچنین مشاور ویژه نخست‌وزیر و وزارت مهاجرت و آوارگان در این روند مشارکت می‌کنند.

معمولاً پیش از بازگشت، بررسی‌های امنیتی درباره وضعیت بازگشت‌کنندگان انجام می‌شود تا از دخالت نداشتن آنها در قتل یا خشونت اطمینان حاصل شود.

طرح بازگشت شامل چهار مرحله است: یک. برگزاری کنفرانس در تکریت برای اعلام رسمی بازگشت. دو. آغاز بازگشت خانواده‌ها به‌صورت مرحله‌ای با فاصله ۱۰ روز میان هر گروه. سه. تعیین نهاد امنیتی مسئول کنترل منطقه. چهار. آغاز بازگشت خدمات شهری و بازسازی زیرساخت‌ها.

بازگشت اهالی العوجه زیر سایه اختلافات

طبق گفته منابع استان صلاح‌الدین به «الشرق الاوسط»، شمار ساکنان العوجه حدود ۸ هزار نفر برآورد می‌شود. بیشتر آنان در اقلیم کردستان زندگی می‌کنند. برخی دیگر در تکریت مانده‌اند یا به کشورهای اروپایی، عربی و غربی مهاجرت کرده‌اند.

منابع تأکید می‌کنند: «بخش بزرگی از اهالی العوجه امروز زیر خط فقر زندگی می‌کنند. دلیل آن از دست دادن بیشتر دارایی‌ها یا مصادره اموالشان پس از سقوط نظام صدام حسین در سال ۲۰۰۳ است.»

تصویری از ویرانی‌های دوران سیطره «داعش» بر العوجه (منتشر شده)

به گفته منابع، موضوع انتقام‌گیری و کشمکش سیاسی با اتهام‌هایی علیه برخی ساکنان العوجه به دلیل دست داشتن در کشتار «اردوگاه اسپایکر» در سال ۲۰۱۴ گره خورده است.

منابع اضافه می‌کنند که گروه های نظامی بانفوذ در «الحشد الشعبی» با بازگشت ساکنان العوجه به‌شدت مخالفت می‌کنند. این منطقه سال‌هاست در کنترل «لشکر ۳۵» وابسته به حزب «دعوه اسلامی» به رهبری نوری المالکی است. در مارس ۲۰۱۵ نیز نیروهای وابسته به «الحشد» آرامگاه صدام حسین را تخریب کردند.

مروان الجبارة، سخنگوی «شورای شیوخ عشایر صلاح‌الدین»، اظهار کرد: «بازی نزدیکی به صدام حسین همچنان ساکنان العوجه و بستگانش از عشیره بیجات (البو ناصر) را دنبال می‌کند.»

او به «الشرق الاوسط» گفت: «این نخستین بار نیست که دولت تصمیم به بازگشت ساکنان العوجه می‌گیرد، اما معمولاً با مخالفت شدید نیروهای مسلط بر منطقه روبه‌رو می‌شود».

یکی از خانه‌های متروکه العوجه (منتشرشده)

با این حال، الجبارة اشاره کرد: «این بار موضوع می‌تواند متفاوت باشد و واقعاً اجازه بازگشت داده شود، چون پرونده العوجه اکنون توجه سیاسی داخلی و منطقه‌ای را جلب کرده است.»

او معتقد است: «بازگشت اهالی پیامدهای مثبت خواهد داشت و با استقبال گسترده در صلاح‌الدین روبه‌رو می‌شود. این فرصتی برای بستن پرونده گذشته تلخ است. امیدواریم پشت این تصمیم انگیزه انتخاباتی یا اهداف سیاسی نباشد که شرایط سخت آوارگان را نادیده بگیرد.»

او افزود: «مقام‌های مسئول می‌توانند از سلامت وضعیت امنیتی بازگشت‌کنندگان مطمئن شوند و از عدم دخالت آنان در خشونت از طریق گذر از فیلترهای امنیتی دستگاه‌های ذی‌ربط اطمینان یابند.»

أصدر رئيس الوزراء العراقي، محمد شياع السوداني، أمراً ديوانياً بعودة سكان منطقة العوجة، مسقط رأس الرئيس الراحل صدام حسين إلى ديارهم، بعد 11 عاماً على خروجهم منها، والعيش في مناطق النزوح المختلفة غداة الأحداث التي أعقبت صعود تنظيم «داعش» وسيطرته على مناطق واسعة، ومن ضمنها منطقة العوجة التي تقع على ضفة نهر دجلة جنوب مدينة تكريت مركز محافظة صلاح الدين (160 كيلومتراً، شمال العاصمة بغداد).

وطبقاً لكتاب الأمر الديواني الصادر عن رئاسة الوزراء، في وقت سابق من الشهر الحالي، فإن لجنة برئاسة هيئة «الحشد الشعبي»، ستتولى وبمشاركة 9 جهات رسمية، مهمة إعادة سكان العوجة إلى منازلهم.

رئيس الحكومة العراقية محمد شياع السوداني (إعلام حكومي)

ومن بين الجهات التي ستشارك في المهمة أجهزة: «الأمن القومي» و«المخابرات» وقيادتا العمليات في الجيش و«الحشد الشعبي»، إلى جانب مستشار خاص لرئيس الوزراء ووزارة الهجرة والمهجرين.

وغالباً ما يتم التأكد من أوضاع النازحين الأمنية في جميع المناطق، والتثبت من عدم تورطهم في أعمال قتل وعنف، قبل السماح بعودتهم إلى ديارهم.

وتتألف خطة العودة من 4 مراحل، تبدأ بعقد مؤتمر في تكريت لإعلان العودة، ثم المباشرة بعودة العوائل على دفعات تفصل بين الواحدة والأخرى 10 أيام، بعد ذلك يتم تحديد الجهة الأمنية المسيطرة على المنطقة، ثم المباشرة بعودة الخدمات البلدية وإصلاح البنى التحتية.

وطبقاً لمصادر من محافظة صلاح الدين تحدثت لـ«الشرق الأوسط»، فإن عدد سكان العوجة يقدر بنحو 8 آلاف مواطن، يعيش معظمهم في إقليم كردستان، فيما فضل البعض الآخر البقاء في مدينة تكريت أو المغادرة إلى دول أوروبية وعربية وغربية.

وتؤكد المصادر أن «نسبة كبيرة من أهالي العوجة تعيش اليوم تحت خط الفقر، نتيجة خسارة معظم ممتلكاتهم أو مصادرتها بعد الإطاحة بنظام صدام حسين علم 2003».

من الدمار الذي اًصاب العوجة خلال سيطرة «داعش» (متداولة)

وتختلط قضايا الثأر والسياسة مع الاتهامات التي طالت بعض سكان العوجة في التورط بمجازر «معسكر سبايكر» عام 2014، حسب المصادر.

وتقول المصادر نفسها، إن فصائل نافذة في «الحشد الشعبي» تعارض بشدة عودة سكان العوجة التي يديرها ويسيطر عليها منذ سنوات «اللواء 35» المحسوب على حزب «الدعوة الإسلامية» بزعامة نوري المالكي. مع الإشارة إلى أنه في مارس (آذار) 2015، قامت عناصر من فصائل تابعة لـ«الحشد» بتدمير قبر صدام حسين في البلدة.

وطبقاً للمتحدث باسم «مجلس شيوخ عشائر صلاح الدين»، مروان الجبارة، فإن «لعبة القرب من صدام حسين، ما زالت تلاحق سكان العوجة وأقاربه من عشيرة البيجات (البو ناصر)».

وقال الجبارة لـ«الشرق الأوسط»، إنها «ليست المرة الأولى التي تقرر فيها الحكومة عودة سكان العوجة، لكنها غالباً ما قوبلت برفض قاطع من قِبَل القوات المسيطرة على المنطقة، وهي في هذه الحالة بعض فصائل (الحشد)».

أحد بيوت العوجة المهجورة (متداولة)

لكنه يشير إلى أن «الأمر قد يكون مختلفاً هذه المرة ويسمح فعلاً بعودة السكان، لأن قضية العوجة تحظى باهتمام سياسي محلي وإقليمي».

ويرى الجبارة أن «السماح بعودتهم ستكون له آثار إيجابية، وسيقابل بترحيب كثيرين في محافظة صلاح الدين، وهو مناسبة لطي صفحة الماضي الأليم، نتمنى ألا يكون وراء القرار دوافع انتخابية أو أهداف سياسية لا تأخذ بنظر الاعتبار الظروف القاسية التي يعيشها السكان في مناطق النزوح».

ويعتقد الجبارة أن «بإمكان السلطات التأكد من سلامة موقف العائدين الأمني، وعدم تورط بعضهم بأعمال عنف من خلال مرورهم بالفلاتر الأمنية التي تقوم بها الأجهزة المختصة».