سوریه پاشنه آشیل «حزب الله» و راه نفوذ اسرائیل

حصاری با فناوری‌های جاسوسی و واحد ویژه برای پالایش داده‌ها و ردیابی تحرکات عناصر

محل ترور نصر الله در ضاحیه جنوبی بیروت (فرانس پرس)
محل ترور نصر الله در ضاحیه جنوبی بیروت (فرانس پرس)
TT

سوریه پاشنه آشیل «حزب الله» و راه نفوذ اسرائیل

محل ترور نصر الله در ضاحیه جنوبی بیروت (فرانس پرس)
محل ترور نصر الله در ضاحیه جنوبی بیروت (فرانس پرس)

شماری از مقامات پیشین و کنونی در دستگاه اطلاعاتی اسرائیل گفتند که دخالت «حزب الله» در جنگ داخلی سوریه و جنگیدن نیروهای «حزب الله» در کنار نظام بشار الاسد همچون «پاشنه آشیل» این گروه شد و این امکان را به تل آویو داد که به طور گسترده به سیستم «حزب الله» نفوذ پیدا کند. ساختار محرمانه «حزب الله» برای دهه های طولانی جای نفوذ و جاسوسی برای هیچ سازمان و کشوری باقی نگذاشته بود.

کمتر از بیست سال پس از سه بار تلاش اسرائیل برای ترور حسن نصر الله دبیر کل «حزب الله» در جنگ ۲۰۰۶ بالاخره اسرائیل روز جمعه (۲۷ سپتامبر) محل حضور نصر الله را به دقت شناسایی کرد و نصر الله و حدود ۲۰ نفر از فرماندهان ارشد «حزب الله» را پس از چند هفته ترور و تصفیه فیزیکی و حملات غیر متعارف کشت.
مقامات کنونی و پیشینی که روزنامه بریتانیایی «فایننشال تایمز» با آنها گفتگو کرده می گویند «این بار وضع فرق کرد چرا که اسرائیل در دو ماه گذشته عملیات خود را بنا به داده های اطلاعاتی ارزشمند و بی سابقه پیش برد» و روند ترورها با کشتن فواد شکر فرمانده نظامی «حزب الله» در اواخر ماه ژوئیه کلید خورد.

«تصویر اطلاعاتی متراکم»

به گزارش «فایننشال تایمز» دلیل این تحول و عملیات موفق اسرائیل در ترور فرماندهان «حزب الله» این است که اسرائیل به دنبال استقرار نیروهای «حزب الله» در سوریه از سال ۲۰۱۲ به منظور کمک به رژیم اسد برای سرکوب اعتراضات به «تصویر اطلاعاتی متراکم» درباره «حزب الله» دست پیدا کرده بود. به عبارت دیگر دست «حزب الله» در آن زمان برای اسرائیل رو شد یعنی اسرائیل به اطلاعات ارزشمندی درباره «هویت مسئول عملیات حزب و افرادی که ارتقای درجه می گرفتند و افراد فاسد و نیروهایی که سفر غیر موجه داشتند» دست پیدا کرد.

عکس آرشیوی از آموزش نظامی شبه نظامیان ایران در سوریه که در بین آنها نیروهای «حزب الله» لبنان نیز هستند (دیده بان حقوق بشر سوریه)

«حزب الله» می خواست تمام قد وارد جنگ ادامه دار در سوریه شود و به همین دلیل قواعد سفت و سخت عضو گیری نیرو را شل تر کرد و همین باعث شد تا «در معرض نفوذ و جاسوسی اسرائیل» قرار بگیرد چرا که «خبرچین های اسرائیل همه جا حضور داشتند و جاسوس های اسرائیل دنبال اعضای سابقی که احتمال داشت از «حزب الله» جدا شده باشند می گشتند».
رندا سلیم مدیر برنامه حل تعارض موسسه خاورمیانه در واشنگتن می گوید «گسترش حضور و نفوذ در سوریه باعث شد که ساز و کارهای نظارت داخلی «حزب الله» تضعیف شود و بستری برای نفوذ در سطح گسترده ایجاد گردد».

«دریایی از داده ها»

جنگ سوریه در کنار روند نفوذ «دریایی از داده ها» را در اختیار جاسوسان اسرائیل و الگوریتم های آن ها قرار داد که اکثر آنها به صورت علنی در دسترس بود، مثل «پوسترهای شهدا» که «حزب الله» از آنها به طور مرتب برای آگهی ترحیم نیروهایش در سوریه استفاده می کرد. آگهی های ترحیم حاوی اطلاعات دقیق از شهر محل تولد پیکارجو و محل کشته شدن و حلقه دوستانی که خبر را در رسانه های اجتماعی منتشر می کردند بودند. مراسم خاکسپاری علنی تر بودند و باعث شدند گاهی مقام های ارشد این گروه برای مدت کوتاه هم که شده از سایه بیرون بیایند.
این گزارش به نقل از یک مقام ارشد سابق لبنانی گفت «نفوذ به «حزب الله» توسط نهادهای اطلاعاتی اسرائیل و آمریکا «بهای حمایت آنها از اسد بود». او توضیح داد «آنها باید خودشان را در سوریه آشکار می ساختند. این گروه مخفی اینجا بود که ناگزیر شد با سرویس اطلاعاتی فاسد سوریه یا سرویس های اطلاعاتی روسیه که به صورت منظم از سوی آمریکایی ها رصد می شوند در تماس باشد و اطلاعات رد و بدل کند».

پوستر "شهدا" که حزب الله آن را با نام و عکس کشته هایش در سوریه و تشییع جنازه آنها منتشر می کرد. این پوسترها منبع مهم اطلاعات هستند

یزید سابق محقق مرکز خاورمیانه بنیاد کارنگی در این باره گفت «نیروهای «حزب الله» از نیروهایی بسیار منظم و سختگیر به کسانی تبدیل شدند که اجازه ورود افراد بسیاری را (به این گروه) می دادند».
او افزود «از خود راضی بودن و تکبر و تغییر در نحوه عضوگیری آغاز ضعیف شدن آنها بود».

محاصره با فناوری های جاسوسی

تحول در جمع آوری اطلاعات به واسطه ماهواره های جاسوسی و پهپادهای پیشرفته و توانمندی های هک سایبری که گوشی های تلفن همراه را به دستگاه های شنود تبدیل می کرد به اسرائیل در روند نفوذ به «حزب الله» کمک کرد».
اسرائیل واحدی ویژه به نام «یگان ۹۹۰۰» راه اندازی کرد که الگوریتم هایی را طراحی می کند تا از طریق ترابایت ها تصاویر بصری کوچکترین تغییرات را پیدا کنند. آنها امید داشتند یک دریچه تهویه بالای تونل یا اضافه شدن ناگهانی سازه ای بتی را شناسایی کنند که نشانه ای از وجود پناهگاه است.
این گزارش توضیح داد «هنگامی که یک نیروی (حزب الله) شناسایی می شود سبک حرکت و رفت و آمد روزانه او به یک پایگاه داده گسترده اطلاعات وارد می شود. اطلاعات این نیرو از طریق دستگاه های مختلف مثل موبایل همسرش یا کیلومتر شمار خودروی هوشمندش یا موقعیت جغرافیایی اش جمع آوری می شوند».

هاشم صفی الدین فرمانده برجسته «حزب الله» در مراسم تشییع جنازه یکی از فرماندهان حزب الله که در ادلب سوریه کشته شد (فرانس پرس)

به گفته چندین مقام اسرائیلی این اطلاعات ممکن است از منابع متنوعی مانند پهپادهای در حال پرواز یا دوربین های مدار بسته ای که از کنار نیروهای «حزب الله» عبور می کند یا حتی صدایشان که توسط میکروفون کنترل از راه دور یک تلویزیون مدرن ضبط شده به دست آید.

یکی از مقامات اسرائیلی می گوید «هر گونه وقفه ایجاد شده در روال عادی زندگی افراد تحت رصد به هشداری برای افسران اطلاعاتی تبدیل می شود تا این اطلاعات را چک کنند. این فناوری به اسرائیل اجازه داد تا فرماندهان رده میانی جوخه های ضد تانک حزب الله متشکل از دو یا سه پیکارجو را شناسایی کنند. این جوخه های ضد تانک برای اسرائیل در مرزها دردسرساز شده بودند. اسرائیل همچنین در برهه ای از زمان برنامه زمانی فرماندهان را زیر نظر گرفت تا ببیند آیا آنها به دلیل انتظار وقوع یک حمله ناگهانی به میدان نبرد فراخوانده می شوند یا خیر».

شناسایی مکان نصر الله

دستگاه اطلاعاتی اسرائیل در ماه های اخیر تقریبا به فناوری دست یافته بود که دست کم به اسرائیل به صورت متناوب اجازه می داد مکان نصر الله را شناسایی کند. نصر الله همواره در تونل های زیر زمینی و مخفیگاه ها زندگی می کرد.
یکی از مقامات اسرائیل گفت که در روزهای بعد از هفتم اکتبر جنگنده های اسرائیلی دستور داشتند مکان حضور نصر الله را بمباران کنند. محل حضور او توسط اداره اطلاعات اسرائیل (امان) شناسایی شده بود. اما این حمله کنسل شد چرا که کاخ سفید از بنیامین نتانیاهو خواست این حمله را انجام ندهد.

محل ترور نصر الله در ضاحیه جنوبی بیروت (فرانس پرس)

اما به نظر می رسد که آمریکا روز جمعه گذشته دیگر به حمله به محل حضور نصر الله اعتراض نکرد. دستگاه اطلاعات اسرائیل بار دیگر مکان نصر الله را شناسایی کردند. او داشت به «مخفیگاه مرکز کنترل و فرماندهی» می رفت تا گویا در نشست فرماندهان ارشد حزب الله و یکی از فرماندهان سپاه شرکت کند که حمله تکان دهنده انجام شد.



ترور نصر الله؛ چه بر سر حوثی ها خواهد آمد؟

مُسيّرات حوثية تستخدمها الجماعة في هجماتها ضد السفن (رويترز)
مُسيّرات حوثية تستخدمها الجماعة في هجماتها ضد السفن (رويترز)
TT

ترور نصر الله؛ چه بر سر حوثی ها خواهد آمد؟

مُسيّرات حوثية تستخدمها الجماعة في هجماتها ضد السفن (رويترز)
مُسيّرات حوثية تستخدمها الجماعة في هجماتها ضد السفن (رويترز)

هنوز چند ساعتی از جشن و پایکوبی حوثی ها به خاطر شلیک موشک بالستیک به تل آویو نگذشته بود که رهبران حوثی مجبور شدند سکوت کنند. ارتش اسرائیل اعلام کرد حسن نصر الله دبیر کل «حزب الله» لبنان را در حملات هوایی به ضاحیه جنوبی بیروت ترور کرد.
عبد الملک حوثی رهبر حوثی ها در سخنرانی هفتگی خود از اراده و عزم این گروه برای ادامه حمایت از «حزب الله» و جنبش «حماس» در مواجهه با ارتش اسرائیل خبر داد و ساعاتی بعد حوثی ها به سمت تل آویو موشک پرتاب کردند. رهبر حوثی ها در اظهاراتش افزود «(حزب الله) یکپارچه تر و قوی تر از هر زمان دیگری است». او برای اسرائیل خط و نشان کشیدند که شکست می خورد.
حوثی ها که هنوز سرگرم برآورد حمله موشکی خود به تل آویو و افزایش حضورشان در عرصه نبرد منطقه ای بودند اسرائیل ادعای خود به داشتن برتری تکنولوژی و نظامی را به رخ کشید و مواضع مهم «حزب الله» در ضاحیه جنوبی بیروت و جنوب لبنان را با خاک یکسان کرد. جشن و شادمانی حوثی ها به پایان رسید به خصوص پس از اعلام خبر ترور موفق حسن نصر الله توسط ارتش اسرائیل که همچون پتکی بر سر محور ممانعت فرود آمد.
این تحولات پرشتاب با یک گزارش محرمانه کارشناسان سازمان ملل همزمان شدند که در این گزارش گفته شده گروه حوثی از یک جنبش مسلح یمنی با امکانات و توانمندی محدود به دلیل کمک و حمایت و تجربیات «سپاه قدس» ایران و «حزب الله» لبنان و کارشناسان و مستشاران عراقی به سازمان نظامی قوی تبدیل شده است.

قایق های گروه حوثی که بنا به کارشناسان سازمان ملل به یک سازمان نظامی تبدیل شده است (فرانس پرس)

کارشناسان با استناد به متخصصان نظامی یمن و منابع نزدیک به حوثی ها می گویند «حوثی ها توانایی توسعه و تولید نظامی بدون حمایت خارجی و شبکه تسلیحات پیچیده ندارند. دامنه انتقال تجهیزات و مهمات و فناوری نظامی از منابع خارجی به حوثی ها بی سابقه است و شامل تامین مالی و آموزش های فنی و تاکتیکی می شود».
کارشناسان معتقدند که تسلیحات و شیوه های تاکتیکی حوثی ها به تسلیحات ایرانی شباهت دارد. همکاری بین حوثی ها و «گروه القاعده» از یک سو و عملیات قاچاق اسلحه بین حوثی ها و گروه «الشباب» سومالی افزایش پیدا کرده است.

حوثی ها جای حزب الله را پر نمی کنند

حوثی ها پس از حملات و ضربه های پیاپی به «حزب الله» در چند روز گذشته با گزینه های پیچیده ای روبرو شده اند. حوثی ها از تقابل نظامی بین «حزب الله» و اسرائیل استفاده و برای خودشان بازارگرمی کردند و دست به تشدید تنش در دریای سرخ و اقیانوس هند زدند و حتی کارشان به زدن موشک بالستیک به سمت اسرائیل نیز رسید که به قول خودشان هایپرسونیک بود.
اسلام المنسی پژوهشگر مرکز مطالعات خاورمیانه می گوید «گروه های نیابتی ایران در منطقه پس از پاسخ کوبنده اسرائیل به «حزب الله» شاید حساب کار دستشان بیاید و ببینند که خطر بیخ گوششان است و به گمانم این گروه ها قبل از هر گونه تشدید تنش هزار بار فکر خواهند کرد».
قایق های گروه حوثی ها که به گفته کارشناسان سازمان ملل به یک سازمان نظامی تبدیل شده اند (فرانس پرس)

المنسی در ادامه گفتگو با «الشرق الاوسط» افزود «گروه حوثی در وضعیت کنونی بی پروایی را کنار خواهند گذاشت و تشدید تنش را شوخی نخواهند گرفت و روند جدیدی برای مقابله با تنش (پس از ترور نصر الله) اتخاذ می کنند. البته وظیفه و نقش هر کدام از این گروه های نیابتی از سوی ایران تعیین خواهد شد و آنها معمولا از فرماندهان سپاه و نیروی قدس دستور می گیرند».
او فرضیه انتقام گروه های نیابتی ایران در منطقه بدون دستور رژیم ایران و بدون در نظر گرفتن معادلات منطقه ای و بین المللی از جمله برنامه هسته ای ایران و مناسبات ایران و آمریکا را دور از ذهن خواند و گفت که به نظر نمی رسد حوثی ها بخواهند خودشان را به عنوان جانشین «حزب الله» در رویارویی با اسرائیل مطرح کنند.
المنسی پژوهشگر مسائل ایران معتقد است که حوثی ها قدرت و تجربه «حزب الله» را ندارند و اسرائیل توانست در میان «حزب الله» به طور وسیع نفوذ پیدا کند. احتمال پیدایش خلا بزرگ پس از ترور نصر الله وجود دارد اما حوثی ها در موقعیتی نیستند که جای او را پر کنند به خصوص اگر موانع جغرافیایی و دوری حوثی ها از کانون تنش و درگیری را نیز در نظر بگیریم.
حملات گروه حوثی با پهپاد و موشک های بالستیک در ده ماه گذشته در گذرگاه های کلیدی حمل و نقل دریایی در دریای سرخ تحت عنوان «حمایت از فلسطینیان» در نوار غزه ادامه یافت و این حملات باعث توقف روند تجارت دریایی جهانی شد.

حساب و کتاب های پیچیده

برخی از سران ارشد و دانه درشت های گروه حوثی قبل از صدور بیانیه از سوی رهبر آنها درباره کشته شدن حسن نصر الله دست از انتشار پست و مطلب در شبکه های اجتماعی برداشتند به ویژه اینکه آنها حمله موشکی اخیر به تل آویو را جشن گرفته بودند.

تصویری از رهگیری موشکی که حوثی ها روز جمعه به سمت تل آویو شلیک کردند (اکس)

صلاح علی صلاح پژوهشگر سیاسی پیش بینی می کند که حوثی ها در وضعیت کنونی دچار سردرگمی و بلاتکلیفی شده اند که آیا روند افزایش تنش را ادامه بدهند یا از آن دست بکشند. حوثی ها در سطح تصمیم گیری در این باره نیز دچار دو دستگی هستند چه اینکه آنها در موارد مشابه قبلی نیز دچار آشفتگی و سردرگمی شده بودند که البته این دست پاچگی را علنی نکردند.
صلاح در ادامه گفتگو با «الشرق الاوسط» افزود «حوثی ها نمی توانند درباره تشدید تنش یا انتقام از خون دبیر کل «حزب الله» تصمیم بگیرند. «حزب الله» که ضربه های سهمگینی خورد خدمات و کمک های بسیاری به حوثی ها ارایه داد. حوثی ها با کمک و تجربه مستشارین و کارشناسان «حزب الله» موفق به بسط نفوذ خود در یمن شدند و خود را به عنوان بازیگر جدی در سطح منطقه معرفی کردند که منافع بسیاری از قدرت ها را در معرض خطر قرار دادند».

او در ادامه خاطر نشان کرد «حوثی ها شاید حالا ندانند که تشدید تنش چه آثار و ریسکی برای خود حوثی ها و مردم یمن خواهد داشت. مردم در مناطق تحت کنترل حوثی ها اهمیت خاصی برای حوثی ها ندارند. جناح عقیدتی و تندروی گروه حوثی شاید اصلا آثار و تبعات افزایش احتمالی تنش را درک نکند».

صلاح خاطر نشان کرد «اسرائیل پاسخ حوثی ها را هنوز نداده که البته معنای پاسخ دیر اسرائیل این نیست که حملات حوثی ها اهمیتی برای اسرائیل ندارد بلکه اسرائیل اولویت بندی کرده و اولویت کنونی اسرائیل «حزب الله» است و بعد از آن نوبت تهدیدهای دیگری می رسد که از سوریه و عراق متوجه اسرائیل می شود. سپس اسرائیل سراغ یمن خواهد رفت. اولویت بندی اسرائیل بر مبنای موقعیت جغرافیایی است».

وقفه اجباری در جنگ

اسرائیل در پاسخ به تهدیدهای حوثی تردید نکرده است. اسرائیل ۲۰ ژوئیه به بندر حدیده در ساحل غربی یمن حمله هوایی کرد. حوثی ها کنترل این بندر را در اختیار دارند. حوثی ها یک روز پیش از آن در حمله پهپادی مرگبار تل آویو را مورد هدف قرار داده بودند که در این حمله برخی تاسیسات و مخازن سوخت آتش گرفت و چندین نفر از کارگران بندر جان باختند.
افزایش نگرانی درباره تبعات تشدید تنش بین حوثی ها و اسرائیلی بر وضعیت انسانی فاجعه بار در یمن (رویترز)

عبد الرحمان انیس پژوهشگر سیاسی یمنی می گوید «به احتمال زیاد ترور دبیر کل «حزب الله» تاثیر بسزایی بر حوثی ها خواهد داشت. نباید از یاد برد که حمله هوایی اسرائیل به بندر حدیده آثار فجیعی داشت و حملات موشکی حوثی ها به سمت اسرائیل را برای مدت نه چندان کوتاهی ناکار کرد».

انیس در گفتگوی اختصاصی با «الشرق الاوسط» خاطر نشان کرد «حوثی ها دیدند حملات هوایی آمریکا و بریتانیا به مواضعشان در چند ماه اخیر موثر نبوده است اما این گروه پس از حمله هوایی اسرائیل واقعا متوجه خطر شدند. حمله اخیر آنها با موشک بالستیک صرفا یک هیاهوی رسانه ای بود تا حمله نظامی».
انیس افزود «حوثی ها ترور دبیر کل حزب الله را بسیار جدی خواهند گرفت و حملات خود را نه فقط به سمت اسرائیل بلکه در دریای سرخ نیز کاهش می دهند و رهبرانشان دست به تشدید اقدامات احتیاطی گسترده برای حفاظت از خود می زنند چون از حمله و ترورهای اسرائیل هراس دارند. البته موضع آمریکا و بریتانیا در قبال آنها تغییر نکرده است».