«نزدیک‌تر به آرزوها»... چه عواملی مانع فراهم شدن شرایط آتش‌بس در لبنان می‌شود؟

آثار غارة إسرائيلية على ضاحية بيروت الأحد الماضي (أ.ب)
آثار غارة إسرائيلية على ضاحية بيروت الأحد الماضي (أ.ب)
TT

«نزدیک‌تر به آرزوها»... چه عواملی مانع فراهم شدن شرایط آتش‌بس در لبنان می‌شود؟

آثار غارة إسرائيلية على ضاحية بيروت الأحد الماضي (أ.ب)
آثار غارة إسرائيلية على ضاحية بيروت الأحد الماضي (أ.ب)

منابع آگاه در بیروت به «الشرق الاوسط» گفتند درخواست‌ها برای اجرای قطعنامه 1701 در مرزهای لبنان و اسرائیل همچنان «بیشتر به آرزوها شبیه است»، زیرا شرایط لازم برای رسیدن به یک آتش‌بس جدی هنوز فراهم نیست.

این منابع توضیح دادند که اولین مانع برای آتش‌بس، در سطح بین‌المللی به شرح زیر است:

  • شورای امنیت سازمان ملل به شدت از نبود اراده مشترک بین‌المللی به دلیل جنگ روسیه و اوکراین و تنش در روابط آمریکا و چین رنج می‌برد.
  • جنگی که سال گذشته در غزه شروع شد، نشان داد که نقش دبیرکل سازمان ملل، آنتونیو گوترش، به شدت آسیب دیده و تقریبا فلج شده است.
  • هنوز نشانه‌ای از حرکت فعال و فشرده دولت آمریکا برای تسریع در آتش‌بس در جنوب لبنان دیده نمی‌شود.
  • آمریکا و کشورهای غربی، حزب‌الله لبنان را مسئول ورود به جنگ از طریق «جبهه پشتیبانی» که پس از آغاز عملیات «طوفان الاقصی» اعلام شد، می‌دانند.

یک هلی‌کوپتر اسرائیلی در حال بمباران جنوب لبنان (AP)

  • چندین اظهارنظر نشان داده است که واشنگتن از تلاش اسرائیل برای نابود کردن توانایی‌های نظامی حزب‌الله حمایت می‌کند و تنها از دولت بنیامین نتانیاهو می‌خواهد که از تخریب زیرساخت‌های لبنان و ایجاد تلفات سنگین در میان غیرنظامیان خودداری کند.
  • اروپا نیز به نظر نمی‌رسد که توانایی ایفای نقش موثر در این تحولات را داشته باشد، و نتانیاهو به سرعت با ایجاد بحران با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، سعی کرد نقش این کشور در تسریع آتش‌بس را مختل کند.

این منابع در مورد موضع حزب‌الله افزودند:

  • هرگونه آتش‌بس در جبهه لبنان به تنهایی به این معناست که حزب‌الله تصمیم نادرستی گرفته و بلافاصله جبهه پشتیبانی را اعلام کرده است.
  • اجرای دقیق قطعنامه 1701 و دیگر قطعنامه‌های مرتبط با آن، جبهه جنوب لبنان را از درگیری‌های فعلی خارج می‌کند و در عمل نقش منطقه‌ای حزب‌الله و توانایی آن برای اعمال فشار نظامی بر اسرائیل را محدود می‌کند.
  • اجرای دقیق این قطعنامه همچنین ایران را از برگ برنده جنوب لبنان محروم می‌کند، برگی که اهمیتش از رابطه با حشدالشعبی عراق و حوثی‌ها بسیار بیشتر است.
  • همچنین حملات موشکی اخیر حزب‌الله به حیفا و مناطق دیگر نشان داده که ماشین نظامی آن همچنان فعال است و علی‌رغم آسیب‌هایی که به ساختار فرماندهی آن وارد شده، توانایی جنگیدن در مرزها را دارد. زبان پیروزی که نتانیاهو به کار می‌برد و اصرار او بر تغییر معادلات منطقه، نگرانی حزب‌الله را از اینکه هرگونه توافقی که شامل امتیازات باشد، بر تصویر و جایگاه حزب‌الله تأثیر منفی خواهد گذاشت، تشدید کرده است.

پناهجویانی که از حملات هوایی اسرائیل به جنوب لبنان و حومه بیروت فرار می‌کنند (EPA)

  • حمایت معاون دبیرکل حزب‌الله از «برادر بزرگتر» نبیه بری، رئیس مجلس لبنان، و تلاش‌های او برای توقف آتش‌بس، به معنای اعطای اختیار کامل به او برای موافقت با اجرای جدی قطعنامه 1701 نیست.
  • حزب‌الله می‌داند که بیشتر لبنانی‌ها از «جبهه پشتیبانی» که بدون مشورت با دیگران اعلام شده، حمایت نکرده‌اند. بنابراین، پذیرش اجرای جدی قطعنامه 1701 باعث می‌شود بسیاری از لبنانی‌ها حزب‌الله را مسئول خسارات وارده به محیط زیست حزب و کل لبنان بدانند.
  • حزب‌الله در حال حاضر رهبری به اندازه حسن نصرالله فقید ندارد که بتواند چنین موضع دشواری را به این اندازه بفروشد.

منابع انتظار «فصل‌های خونین‌تر» و تلفات بیشتر انسانی و اقتصادی را دارند، پیش از اینکه طرف‌های درگیر به حداقل واقع‌گرایی لازم برای خروج از این بحران برسند. به ویژه که ماشین نظامی اسرائیل به طرز وحشیانه‌ای عمل می‌کند و صحنه‌های غزه را دوباره زنده می‌کند. این منابع بر لزوم توجه به تحولات میان واشنگتن و تهران، به‌ویژه پس از واکنش احتمالی اسرائیل به ایران تاکید می‌کنند.



منبع آگاه به «الشرق الأوسط»: حماس ۵ بند را در مذاکرات قاهره مطرح خواهد کرد

کودکان فلسطینی روز سه‌شنبه در اردوگاه پناهجویان النصیرات در مرکز غزه منتظر توزیع غذا هستند (DPA)
کودکان فلسطینی روز سه‌شنبه در اردوگاه پناهجویان النصیرات در مرکز غزه منتظر توزیع غذا هستند (DPA)
TT

منبع آگاه به «الشرق الأوسط»: حماس ۵ بند را در مذاکرات قاهره مطرح خواهد کرد

کودکان فلسطینی روز سه‌شنبه در اردوگاه پناهجویان النصیرات در مرکز غزه منتظر توزیع غذا هستند (DPA)
کودکان فلسطینی روز سه‌شنبه در اردوگاه پناهجویان النصیرات در مرکز غزه منتظر توزیع غذا هستند (DPA)

یک منبع آگاه در جنبش حماس در گفت‌و‌گویی اختصاصی با روزنامه «الشرق الأوسط» فاش کرد که این جنبش در جلسه‌ای در قاهره طرحی ارائه خواهد داد که شامل ۵ بند، از جمله توافقی جامع و برقراری آتش‌بسی طولانی‌مدت تا پنج سال، به شرط وجود تضمین‌های منطقه‌ای و بین‌المللی است.

این منبع که به دلیل حساسیت موقعیت خود نخواست نامش فاش شود، گفت چارچوبی که حماس ارائه خواهد داد، نخست شامل توافقی برای تبادل کامل اسرا میان دو طرف است. این تبادل به صورت یک‌جا و طبق سازوکارها و جدول زمانی مورد توافق (تمام اسرای اسرائیلی در مقابل تعداد مشخصی از اسرای فلسطینی)، در ازای آتش‌بس دائمی، عقب‌نشینی کامل نیروهای اشغالگر از نوار غزه، بازسازی، و لغو محاصره انجام خواهد شد.

بند دوم این طرح شامل آمادگی حماس برای توقف طولانی‌مدت درگیری به مدت پنج سال با تضمین‌های منطقه‌ای و بین‌المللی است.

بند سوم تأکید می‌کند که «به محض توافق بر سر این چارچوب، اوضاع به وضعیت پیش از ۲ مارس ۲۰۲۵، از جمله توقف عملیات‌های نظامی، عقب‌نشینی نیروهای اشغالگر طبق توافق ۱۷/۱/۲۰۲۵، و ورود کمک‌های امدادی طبق پروتکل بشردوستانه» بازگردد.

بند چهارم طرح اشاره دارد به: «تشکیل کمیته‌ای محلی از افراد مستقل و متخصص (تکنوکرات) برای اداره کامل نوار غزه، طبق پیشنهاد مصر برای کمیته حمایت اجتماعی».

بند پنجم و پایانی این طرح آمادگی حماس برای توافق ملی فلسطینی در چارچوب توافقاتی است که میان جناح‌های فلسطینی انجام شده و آخرین آن توافق پکن در سال ۲۰۲۴ بوده است.

در تصویری دیگر، فلسطینیان روز سه‌شنبه محل حمله هوایی اسرائیل به تجهیزات در اردوگاه جبالیا در شمال غزه را بررسی می‌کنند (رویترز)

پیش‌تر در روز سه‌شنبه، یک مقام بلندپایه فلسطینی که از مذاکرات آتش‌بس میان اسرائیل و حماس مطلع بود، به شبکه بی‌بی‌سی بریتانیا گفت که میانجی‌گران قطری و مصری طرحی جدید برای پایان جنگ در غزه پیشنهاد کرده‌اند. در همین حال، یکی از رهبران حماس تأیید کرد که هیئتی از این جنبش از دوحه راهی قاهره شده تا «ایده‌های جدیدی» برای آتش‌بس را بررسی کند.

به گفته این مقام، طرح موردنظر شامل آتش‌بسی ۵ تا ۷ ساله و آزادی تمامی اسرای اسرائیلی در مقابل آزادی زندانیان فلسطینی از زندان‌های اسرائیل، پایان رسمی جنگ و عقب‌نشینی کامل اسرائیل از غزه است.

این مقام فلسطینی افزود که حماس آمادگی خود را برای واگذاری مدیریت غزه به هر نهادی که در سطح ملی و منطقه‌ای بر سر آن توافق شود، اعلام کرده است. وی گفت که این نهاد می‌تواند تشکیلات خودگردان فلسطین در کرانه باختری باشد یا نهادی اجرایی جدید.

نمایندگان حماس در مشورت‌های قاهره، محمد درویش رئیس شورای رهبری این جنبش و خلیل الحیه مذاکره‌کننده ارشد خواهند بود.

یکی از رهبران حماس که نخواست نامش فاش شود، به خبرگزاری فرانسه گفت: هیئت این جنبش «نشست‌هایی با مقامات مصری درباره ایده‌های جدید برای رسیدن به آتش‌بس برگزار خواهد کرد». وی افزود که هیئت شامل «خلیل الحیه، رئیس هیئت مذاکره‌کننده و شماری از رهبران» خواهد بود.

اسرائیل هنوز هیچ واکنشی نسبت به این طرح پیشنهادی میانجی‌ها نشان نداده است. با اینکه هنوز زود است درباره موفقیت احتمالی این طرح قضاوت کرد، اما مقام فلسطینی تلاش‌های میانجی‌گران را جدی توصیف کرد و گفت حماس «انعطاف‌پذیری بی‌سابقه‌ای» از خود نشان داده است.

آخرین توافق آتش‌بس، یک ماه پیش و پس از آنکه اسرائیل بمباران غزه را از سر گرفت، فروپاشید.

چند روز پیش، حماس پیشنهادی اسرائیلی را که خواستار خلع سلاح این جنبش در برابر آتش‌بسی شش‌هفته‌ای بود، رد کرد.

روز شنبه، نخست‌وزیر اسرائیل بنیامین نتانیاهو گفت که تا زمانی که حماس نابود نشده و همه گروگان‌ها بازنگردند، جنگ پایان نخواهد یافت. در مقابل، حماس از اسرائیل خواسته است پیش از آزادی گروگان‌ها، به جنگ پایان دهد.