«نزدیک‌تر به آرزوها»... چه عواملی مانع فراهم شدن شرایط آتش‌بس در لبنان می‌شود؟

آثار غارة إسرائيلية على ضاحية بيروت الأحد الماضي (أ.ب)
آثار غارة إسرائيلية على ضاحية بيروت الأحد الماضي (أ.ب)
TT

«نزدیک‌تر به آرزوها»... چه عواملی مانع فراهم شدن شرایط آتش‌بس در لبنان می‌شود؟

آثار غارة إسرائيلية على ضاحية بيروت الأحد الماضي (أ.ب)
آثار غارة إسرائيلية على ضاحية بيروت الأحد الماضي (أ.ب)

منابع آگاه در بیروت به «الشرق الاوسط» گفتند درخواست‌ها برای اجرای قطعنامه 1701 در مرزهای لبنان و اسرائیل همچنان «بیشتر به آرزوها شبیه است»، زیرا شرایط لازم برای رسیدن به یک آتش‌بس جدی هنوز فراهم نیست.

این منابع توضیح دادند که اولین مانع برای آتش‌بس، در سطح بین‌المللی به شرح زیر است:

  • شورای امنیت سازمان ملل به شدت از نبود اراده مشترک بین‌المللی به دلیل جنگ روسیه و اوکراین و تنش در روابط آمریکا و چین رنج می‌برد.
  • جنگی که سال گذشته در غزه شروع شد، نشان داد که نقش دبیرکل سازمان ملل، آنتونیو گوترش، به شدت آسیب دیده و تقریبا فلج شده است.
  • هنوز نشانه‌ای از حرکت فعال و فشرده دولت آمریکا برای تسریع در آتش‌بس در جنوب لبنان دیده نمی‌شود.
  • آمریکا و کشورهای غربی، حزب‌الله لبنان را مسئول ورود به جنگ از طریق «جبهه پشتیبانی» که پس از آغاز عملیات «طوفان الاقصی» اعلام شد، می‌دانند.

یک هلی‌کوپتر اسرائیلی در حال بمباران جنوب لبنان (AP)

  • چندین اظهارنظر نشان داده است که واشنگتن از تلاش اسرائیل برای نابود کردن توانایی‌های نظامی حزب‌الله حمایت می‌کند و تنها از دولت بنیامین نتانیاهو می‌خواهد که از تخریب زیرساخت‌های لبنان و ایجاد تلفات سنگین در میان غیرنظامیان خودداری کند.
  • اروپا نیز به نظر نمی‌رسد که توانایی ایفای نقش موثر در این تحولات را داشته باشد، و نتانیاهو به سرعت با ایجاد بحران با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، سعی کرد نقش این کشور در تسریع آتش‌بس را مختل کند.

این منابع در مورد موضع حزب‌الله افزودند:

  • هرگونه آتش‌بس در جبهه لبنان به تنهایی به این معناست که حزب‌الله تصمیم نادرستی گرفته و بلافاصله جبهه پشتیبانی را اعلام کرده است.
  • اجرای دقیق قطعنامه 1701 و دیگر قطعنامه‌های مرتبط با آن، جبهه جنوب لبنان را از درگیری‌های فعلی خارج می‌کند و در عمل نقش منطقه‌ای حزب‌الله و توانایی آن برای اعمال فشار نظامی بر اسرائیل را محدود می‌کند.
  • اجرای دقیق این قطعنامه همچنین ایران را از برگ برنده جنوب لبنان محروم می‌کند، برگی که اهمیتش از رابطه با حشدالشعبی عراق و حوثی‌ها بسیار بیشتر است.
  • همچنین حملات موشکی اخیر حزب‌الله به حیفا و مناطق دیگر نشان داده که ماشین نظامی آن همچنان فعال است و علی‌رغم آسیب‌هایی که به ساختار فرماندهی آن وارد شده، توانایی جنگیدن در مرزها را دارد. زبان پیروزی که نتانیاهو به کار می‌برد و اصرار او بر تغییر معادلات منطقه، نگرانی حزب‌الله را از اینکه هرگونه توافقی که شامل امتیازات باشد، بر تصویر و جایگاه حزب‌الله تأثیر منفی خواهد گذاشت، تشدید کرده است.

پناهجویانی که از حملات هوایی اسرائیل به جنوب لبنان و حومه بیروت فرار می‌کنند (EPA)

  • حمایت معاون دبیرکل حزب‌الله از «برادر بزرگتر» نبیه بری، رئیس مجلس لبنان، و تلاش‌های او برای توقف آتش‌بس، به معنای اعطای اختیار کامل به او برای موافقت با اجرای جدی قطعنامه 1701 نیست.
  • حزب‌الله می‌داند که بیشتر لبنانی‌ها از «جبهه پشتیبانی» که بدون مشورت با دیگران اعلام شده، حمایت نکرده‌اند. بنابراین، پذیرش اجرای جدی قطعنامه 1701 باعث می‌شود بسیاری از لبنانی‌ها حزب‌الله را مسئول خسارات وارده به محیط زیست حزب و کل لبنان بدانند.
  • حزب‌الله در حال حاضر رهبری به اندازه حسن نصرالله فقید ندارد که بتواند چنین موضع دشواری را به این اندازه بفروشد.

منابع انتظار «فصل‌های خونین‌تر» و تلفات بیشتر انسانی و اقتصادی را دارند، پیش از اینکه طرف‌های درگیر به حداقل واقع‌گرایی لازم برای خروج از این بحران برسند. به ویژه که ماشین نظامی اسرائیل به طرز وحشیانه‌ای عمل می‌کند و صحنه‌های غزه را دوباره زنده می‌کند. این منابع بر لزوم توجه به تحولات میان واشنگتن و تهران، به‌ویژه پس از واکنش احتمالی اسرائیل به ایران تاکید می‌کنند.



حملات هوایی متمرکز آمریکا به پناهگاه‌های حوثی‌ها در صنعا و صعده

 جنگنده F/A-18 سوپر هورنت از ناو هواپیمابر هری اس. ترومن در تاریخ ۱۶ مارس  به پرواز درمی‌آید (ا.ف.ب)
جنگنده F/A-18 سوپر هورنت از ناو هواپیمابر هری اس. ترومن در تاریخ ۱۶ مارس به پرواز درمی‌آید (ا.ف.ب)
TT

حملات هوایی متمرکز آمریکا به پناهگاه‌های حوثی‌ها در صنعا و صعده

 جنگنده F/A-18 سوپر هورنت از ناو هواپیمابر هری اس. ترومن در تاریخ ۱۶ مارس  به پرواز درمی‌آید (ا.ف.ب)
جنگنده F/A-18 سوپر هورنت از ناو هواپیمابر هری اس. ترومن در تاریخ ۱۶ مارس به پرواز درمی‌آید (ا.ف.ب)

کارزار آمریکایی که توسط رئیس‌جمهور دونالد ترامپ علیه حوثی‌ها دستور داده شد، وارد دهمین روز خود شد. این حملات پس از ضربات متمرکزی صورت گرفت که صنعا و صعده، پایگاه اصلی این گروه را هدف قرار دادند. حوثی‌ها در تلاش برای حفظ روحیه هواداران خود، میزان تلفات رهبران هدف‌گیری شده و توانایی‌های نظامی‌شان را پنهان می‌کنند.

این گروه که از سوی ایران حمایت می‌شود، پس از توقف مرحله دوم آتش‌بس در غزه بین "جنبش حماس" و اسرائیل، مجدداً به تشدید حملات علیه اسرائیل پرداخته است. ترامپ در همین راستا دستور یک عملیات قاطع علیه این گروه را صادر کرده و با وعده "نیروی کشنده" قصد نابودی آنها را دارد. در همین حال، شک‌هایی در یمن درباره تأثیرگذاری این حملات وجود دارد، به‌ویژه اگر مانند دوره بایدن با همان شدت ادامه یابد.

شب یکشنبه، حملات متمرکزی بر پناهگاه‌های حوثی‌ها و انبارهای تجهیزات نظامی در غرب صنعا صورت گرفت و گمانه‌زنی‌هایی درباره هدف‌گیری عناصر فرماندهی وجود دارد. این گروه ادعا کرد که این حملات یک ساختمان مسکونی در محله عصر منطقه معین را هدف قرار داده و منجر به کشته شدن یک نفر و زخمی شدن ۱۵ نفر از جمله کودکان و زنان شده است.

در استان صعده، محل اصلی استقرار این گروه، رسانه‌های وابسته به حوثی‌ها از ۴ حمله شبانه در اطراف شهر صعده و سپس دو حمله دیگر در مناطق سحار و ساقین خبر دادند. این حملات ادامه حملات روزهای گذشته به این استان با توپوگرافی دشوار بوده است.

حوثی‌ها به ماهیت اهداف مورد حمله یا خسارات جانی و مادی اشاره نکرده‌اند، اما ناظران پیش‌بینی می‌کنند که این حملات احتمالاً پناهگاه‌های تقویت‌شده ای را هدف قرار داده که شامل توانایی‌های نظامی مانند موشک‌ها و پهپادها، همراه با متخصصان مسئول پرتاب‌ها بوده است.

از آغاز عملیات جدید ارتش آمریکا، جزئیات اهداف حوثی‌ها افشا نشده، اما تأکید شده است که این عملیات به‌صورت ۲۴ ساعته ادامه دارد و هدف آن حفظ آزادی کشتیرانی در دریای سرخ است.

گفتنی است این گروه در دوره ریاست‌جمهوری بایدن، از ۱۲ ژانویه ۲۰۲۴ تا اجرای آتش‌بس در غزه، حدود یک هزار حمله هوایی آمریکایی و بریتانیایی را تجربه کرد، اما این حملات نتوانستند تهاجمات آنها را متوقف کنند. واشنگتن معتقد است این حملات از سوی ایران حمایت می‌شود.

حملات ترامپ علیه حوثی‌ها در یمن وارد دهمین روز شد (رویترز)

از ۱۵ مارس ۲۰۲۴ تاکنون، حوثی‌ها بیش از ۱۰۰ حمله هوایی و دریایی را در مناطق مختلف از جمله صنعا، صعده، مأرب، الجوف، بیضاء، ذمار، حجه و بخش‌هایی از استان ساحلی حدیده در دریای سرخ دریافت کرده‌اند که پایگاه‌ها و پادگان‌های نظامی را هدف قرار داده است.

در واکنش، حوثی‌ها از سه‌شنبه گذشته ۵ موشک بالیستیک به سمت اسرائیل شلیک کردند که ارتش اسرائیل مدعی انهدام همه آنها بدون خسارت شد. این گروه همچنین ادعا کرد که ناو هواپیمابر "هری ترومان" و کشتی‌های همراه آن را ۶ بار با موشک و پهپاد مورد حمله قرار داده است، اما ارتش آمریکا در مورد این ادعاها اظهارنظری نکرده است.

از زمان ورود حوثی‌ها به چرخه تشدید تنش‌ها علیه اسرائیل پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳، حدود ۲۰۰ موشک و پهپاد پرتاب کرده‌اند که تنها یک مورد در ۱۹ ژوئن ۲۰۲۴ منجر به کشته شدن یک غیرنظامی بر اثر انفجار پهپاد در یک آپارتمان شد.

نگرانی‌هایی در یمن وجود دارد که اسرائیل ممکن است حملات تلافی‌جویانه‌ای مشابه ۵ موج حمله سال گذشته به زیرساخت‌های صنعا و حدیده از جمله فرودگاه، بندر و نیروگاه‌های برق انجام دهد.

از نوامبر ۲۰۲۳ تا آتش‌بس غزه بین اسرائیل و حماس، حوثی‌ها مسئولیت حمله به ۲۱۱ کشتی را بر عهده گرفتند که موجب غرق شدن ۲ کشتی، دزدی دریایی کشتی "گالاکسی لیدر" و کشته شدن ۴ ملوان شد.

پذیرش آتش‌بس توسط اسرائیل و حماس در ۱۹ ژانویه، حوثی‌ها را وادار به توقف حملات دریایی و علیه اسرائیل کرد، اما با شکست مرحله دوم آتش‌بس، مجدداً به درگیری‌ها بازگشتند.