چگونه «وحدت جبهه‌ها» به خواسته‌ای اسرائیلی تبدیل شد؟

موساد از «سازمان اطلاعات آمریکا» خواستار «معامله‌ای برای تمام جبهه‌ها» شده است



سیستم دفاع هوایی اسرائیل، موشک‌های ایرانی را در اوایل اکتبر در آسمان عسقلان رهگیری کردند (رویترز)
سیستم دفاع هوایی اسرائیل، موشک‌های ایرانی را در اوایل اکتبر در آسمان عسقلان رهگیری کردند (رویترز)
TT

چگونه «وحدت جبهه‌ها» به خواسته‌ای اسرائیلی تبدیل شد؟



سیستم دفاع هوایی اسرائیل، موشک‌های ایرانی را در اوایل اکتبر در آسمان عسقلان رهگیری کردند (رویترز)
سیستم دفاع هوایی اسرائیل، موشک‌های ایرانی را در اوایل اکتبر در آسمان عسقلان رهگیری کردند (رویترز)

پس از آنکه اسرائیل با ایده «وحدت جبهه‌ها» که به معنای حمله هماهنگ به اسرائیل از غزه، لبنان و سایر مناطق است، مبارزه می‌کرد و آن را «توطئه‌ای ایرانی» می‌دانست، رئیس سازمان اطلاعات خارجی اسرائیل، موساد، داوید برنیع، همتای خود، رئیس سازمان اطلاعات آمریکا، ویلیام برنز، را با درخواست اتصال مذاکرات با «حزب‌الله» و «حماس» برای دستیابی به یک توافق جامع برای آتش‌بس در هر دو جبهه و شاید حتی در جبهه ایران شگفت‌زده کرد.
اسرائیل همواره جنگ‌های هم‌زمان یا ایذ‌ایی را که «حزب‌الله» به بهانه «حمایت از غزه» آغاز کرده است، در راستای برنامه‌های یحیی السنوار، رئیس دفتر سیاسی «حماس» می‌دید.
به دلیل اصرار «حزب‌الله» بر اتصال این دو مسیر، این حزب پیشنهاد آتش‌بس لبنانی-اسرائیلی فرستاده ویژه آمریکا به لبنان، آموس هوکستین، را رد کرد و بر هم‌زمانی آتش‌بس در غزه نیز پافشاری کرد.
به گفته یک مقام عالی‌رتبه اسرائیلی در تل‌آویو که با «کانال ۱۲» صحبت کرده است، برنیع در نظر دارد از دستاوردهای اسرائیل در مقابله با «حزب‌الله» برای تحمیل یک توافق تبادل اسرا به رهبری «حماس» در نوار غزه بهره‌برداری کند.

اتصال جبهه‌ها

بر اساس گزارش این مقام، این رویکرد پس از آن مطرح شد که اسرائیل در طول سال گذشته تلاش کرده بود جبهه‌ها را از هم جدا کند و به دنبال دستیابی به توافقی در لبنان جدا از غزه بود. اما اکنون، برنیع به دنبال اتصال جبهه‌ها، از طریق شرط اسرائیل برای دستیابی به توافق تبادل اسرا و موافقت با آتش‌بس در لبنان و در چارچوب مقابله با ایران است.
بر اساس گزارش رسانه‌های عبری، در تماس تلفنی برنیع با برنز، مدیر موساد پیشنهاد داد که نباید بدون اتمام یک معامله تبادل اسرا با «حماس» و اعمال فشار بر ایران و «حزب‌الله» برای فشار به السنوار، تنش در لبنان یا مواجهه با ایران پایان یابد.
به گفته این منبع، برنیع گفته است که «نباید تنش در لبنان پایان یابد یا مقابله با ایران به نتیجه برسد، بلکه باید از آن‌ها برای فشار به السنوار بهره‌برداری کرد.»

یحیی السنوار، رهبر «حماس» در غزه در سال ۲۰۲۲ (AFP)

برنیع به دنبال اجرای پیشنهاد معامله تبادل اسرا است که پیش‌تر به آن دست یافته شده بود. با این حال، او همچنین به دنبال بررسی امکان دستیابی به یک معامله جامع برای آزادسازی تمامی اسرا در غزه در یک مرحله و پایان آتش‌بس، به جای توافق مرحله‌ای که تاکنون مطرح بوده است.

احیای معامله اسرا

گزارش‌های اسرائیلی به «بدبینی» مقامات امنیتی اسرائیل در خصوص امکان دستیابی به یک معامله تبادل اسرا با «حماس» در آینده نزدیک طبق شرایطی که دولت بنیامین نتانیاهو تعیین کرده است، اشاره کرده‌اند.
به همین دلیل، نهادهای امنیتی تل‌آویو که از ده ماه پیش طرفدار انعقاد معامله هستند و نتانیاهو را به دلایل حزبی و شخصی متهم به ممانعت از آن می‌کنند، به این حیلۀ «وحدت جبهه‌ها» متوسل می‌شوند تا به نتانیاهو کمک کنند موضع خود را تغییر داده و به خواست اکثریت اسرائیلی‌ها برای ترجیح معامله پاسخ دهد.
برنیع رئیس تیم مذاکرات اسرائیل با «حماس» است و در کنار برنز برای پیشبرد این معامله فعالیت می‌کند. طبق گزارش‌ها، برنز از پیشنهاد برنیع شوکه شد، اما آن را پذیرفت و به سمت کاخ سفید پیش برد.

منشأ «وحدت جبهه‌ها» چیست؟

یادآور می‌شود که «وحدت جبهه‌ها» اصطلاحی است که برای اولین بار از سوی جنبش «جهاد اسلامی» در نوار غزه در ماه اکتبر سال ۲۰۲۲ استفاده شد، پس از آنکه اسرائیل او را با یک عملیات نظامی که فلسطینی‌ها آن را «شمشیر قدس» نامیدند، هدف قرار داد و تیسیر الجعبری، یکی از فرماندهان «جهاد اسلامی» را ترور کرد.

طرفداران جنبش «جهاد اسلامی» در غزه تصاویر فرماندهان خالد منصور (چپ) و تیسیر الجعبری (راست) را در سال ۲۰۲۲ بلند می‌کنند (AFP)

در آن زمان «حماس» از پیوستن به این نبرد خودداری کرد و اسرائیلی‌ها تصور کردند که این خودداری ناشی از بازدارندگی است، اما اکنون اسرائیل این ارزیابی را یک اشتباه استراتژیک می‌داند. در حقیقت، «حماس» اسرائیل را فریب می‌داد و در ذهن او این باور را ریشه‌دار می‌کرد که نمی‌خواهد با جنگ دیگری غزه را ویران کند.
اما در واقع، فلسطینی‌ها در همه جا، از جمله عرب‌های فلسطینی شهروند اسرائیل، با غزه همبستگی نشان دادند و علی خامنه‌ای، رهبر ایران، نیز به «وحدت جبهه‌ها» فراخواند و آن را «یک موفقیت استراتژیک تاریخی» دانست.
با آغاز حمله «حماس» به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، رهبران آنچه «محور مقاومت» نامیده می‌شود، دوباره از «وحدت جبهه‌ها» به عنوان یک هدف استراتژیک صحبت کردند.

اسرائیل آن را یک لعنت دانست و رهبران آن به عنوان یک «توطئه وجودی» از آن یاد کردند. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، نیز ایران را به باز کردن هفت جبهه تهدید کرد.



پنج درخواست ترامپ از الشرع پس از رفع تحریم‌ها

احمد الشرع، رئیس‌جمهور سوریه، با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، و محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، در ریاض دیدار کرد (رویترز)
احمد الشرع، رئیس‌جمهور سوریه، با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، و محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، در ریاض دیدار کرد (رویترز)
TT

پنج درخواست ترامپ از الشرع پس از رفع تحریم‌ها

احمد الشرع، رئیس‌جمهور سوریه، با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، و محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، در ریاض دیدار کرد (رویترز)
احمد الشرع، رئیس‌جمهور سوریه، با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، و محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، در ریاض دیدار کرد (رویترز)

دیدار رئیس‌جمهوری آمریکا، دونالد ترامپ، با رئیس‌جمهوری سوریه، احمد الشرع، به دعوت و با میانجی‌گری شاهزاده محمد بن سلمان، ولی‌عهد سعودی و رئیس شورای وزیران، ۳۳ دقیقه به طول انجامید. همچنین رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، به‌صورت تلفنی به این نشست پیوست.
این نخستین دیدار میان رؤسای جمهوری آمریکا و سوریه طی ۲۵ سال گذشته بود و پس از آن صورت گرفت که ترامپ به‌طور غیرمنتظره‌ای اعلام کرد ایالات متحده تمام تحریم‌ها علیه سوریه را لغو خواهد کرد.
کارولین لیفیت، سخنگوی کاخ سفید، در بیانیه‌ای اعلام کرد که رئیس‌جمهوری ترامپ متعهد شده است که در کنار پادشاهی سعودی برای تشویق به صلح و شکوفایی در سوریه همکاری کند. ولی‌عهد سعودی نیز از تصمیم ترامپ برای رفع تحریم‌ها تمجید کرد و آن را تصمیمی شجاعانه خواند.
لیفیت همچنین گفت ترامپ از اردوغان و ولی‌عهد محمد بن سلمان به‌خاطر دوستی‌شان تشکر کرد و به رئیس‌جمهوری سوریه، احمد الشرع، گفت که «فرصتی بزرگ برای انجام کاری تاریخی در کشورش» دارد و او را تشویق به اقدام بزرگ برای مردم سوریه کرد.
به گفته لیفیت، ترامپ پنج درخواست از الشرع مطرح کرد؛ اول امضای توافق‌نامه ابراهیم برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل، دوم مطالبه برای خروج همه جنگجویان خارجی از سوریه، سوم اخراج اعضای گروه‌های مسلح فلسطینی، چهارم همکاری با آمریکا برای جلوگیری از بازگشت داعش، پنجم پذیرفتن مسئولیت بازداشتگاه‌های داعش در شمال شرقی سوریه.
ترامپ در گفت‌وگو با خبرنگاران هنگام پرواز از ریاض به دوحه گفت: «به الشرع گفتم امیدوارم به‌محض آنکه اوضاع تثبیت شود، به توافق ابراهیم بپیوندید؛ او گفت: بله. اما کارهای زیادی در پیش دارند.»
از سوی دیگر، رئیس‌جمهوری سوریه، احمد الشرع، از ترامپ، ولی‌عهد محمد بن سلمان و رئیس‌جمهوری ترکیه اردوغان بابت تلاش‌هایشان برای ترتیب دادن این دیدار تشکر کرد و اذعان داشت که خروج ایرانی‌ها از سوریه فرصت مهمی را فراهم کرده است. او همچنین بر منافع مشترک سوریه و آمریکا در مبارزه با تروریسم و حذف تسلیحات شیمیایی تأکید کرد.
الشرع پایبندی سوریه به توافق جداسازی نیروها با اسرائیل در سال ۱۹۷۴ را مورد تأکید قرار داد و ابراز امیدواری کرد که سوریه به حلقه‌ای کلیدی برای تسهیل تجارت بین شرق و غرب تبدیل شود. او از شرکت‌های آمریکایی دعوت کرد در بخش نفت و گاز سوریه سرمایه‌گذاری کنند.
پیش از دیدار با ترامپ، الشرع چند پیشنهاد برای تقویت روابط با آمریکا ارائه داده بود؛ از جمله ساخت برجی به نام ترامپ در دمشق و همچنین آمادگی برای پیشرفت در رابطه با اسرائیل و دادن دسترسی به ذخایر نفت و گاز سوریه به آمریکا.
بر اساس گزارش‌های رسانه‌ای، جاناتان باس، فعال حامی ترامپ، در ۳۰ آوریل (آوریل) به‌مدت ۴ ساعت با احمد الشرع در دمشق دیدار کرده بود؛ همراه با برخی فعالان سوری و نمایندگانی از کشورهای خلیج. این دیدار بخشی از تلاشی گسترده‌تر برای میانجی‌گری جهت برگزاری دیدار میان الشرع و ترامپ در ریاض، در صبح چهارشنبه بود.
ترامپ به خبرنگاران گفت می‌خواهد با لغو تحریم‌ها «آغازی تازه» به سوریه ببخشد؛ تحریم‌هایی که موجب انزوای سوریه از نظام مالی جهانی شده و روند بازسازی اقتصادی پس از ۱۴ سال جنگ را مختل کرده بود.
دیدار میان ترامپ و الشرع غافلگیرکننده بود؛ هم به‌خاطر برنامه فشرده ترامپ و هم به‌خاطر نبود اجماع در تیم او درباره نحوه تعامل با سوریه.
تحلیل‌گران بر این باورند که ابتکار ترامپ برای رفع تحریم‌ها و دیدار با رئیس‌جمهوری الشرع، با هدف کاهش تنش‌ها با اسرائیل صورت گرفت؛ کشوری که پس از سرنگونی رژیم بشار اسد، حملات هوایی خود به سوریه را به بهانه حمایت از دروزی‌ها و اقلیت‌ها افزایش داده است. خبرگزاری «رویترز» نیز گزارش داده که الشرع مذاکرات غیرمستقیمی با اسرائیل، با میانجی‌گری امارات، برای کاهش تنش‌ها انجام داده است.