جای خالی‌ای که سخت پر می‌شود؛ چرا ترور السنوار «سخت‌ترین ضربه» در تاریخ «حماس» است؟

تصویر: السنوار در مراسم «روز قدس» در غزه، سال 2023 (EPA)
تصویر: السنوار در مراسم «روز قدس» در غزه، سال 2023 (EPA)
TT

جای خالی‌ای که سخت پر می‌شود؛ چرا ترور السنوار «سخت‌ترین ضربه» در تاریخ «حماس» است؟

تصویر: السنوار در مراسم «روز قدس» در غزه، سال 2023 (EPA)
تصویر: السنوار در مراسم «روز قدس» در غزه، سال 2023 (EPA)

منابع آگاه فلسطینی به «الشرق الأوسط» گفتند که ترور یحیی السنوار، رهبر جنبش «حماس»، «سخت‌ترین ضربه» به این جنبش از زمان تأسیس آن بوده است. با وجود ترور چندین نفر از بنیان‌گذاران این جنبش، این منابع تأکید کردند که این ترور یک «جای خالی که به‌سختی پر می‌شود» ایجاد کرده است. آن‌ها پیش‌بینی می‌کنند که این ترور تأثیرات بزرگی بر وضعیت فعلی نوار غزه و سرنوشت خود حماس داشته باشد و ممکن است به درگیری گسترده‌تر منطقه‌ای میان ایران و اسرائیل منجر شود.

  • السنوار تنها یک رهبر عادی برای «حماس» نبود. او به‌ویژه پس از آغاز عملیات «طوفان الاقصی» در ۷ اکتبر سال گذشته، به برجسته‌ترین نماد تاریخ این جنبش تبدیل شد. السنوار «معمار طوفان» بود؛ مردی که طولانی‌ترین عملیات فریب اسرائیل را طراحی کرد و باعث ضربه به اعتبار این کشور و فاش شدن یکی از بزرگ‌ترین شکست‌های اطلاعاتی آن شد.
  • السنوار فرمانده‌ای بود که نفوذ بلامنازعی در میان نیروهای «کتائب القسام» داشت. این نیروها در نبردهایی در غزه شرکت دارند که در میان خرابی‌های این منطقه تاکنون بیش از چهل هزار کشته بر جای گذاشته است.
  • السنوار همچنین نماد تقویت اتحاد با ایران بود. این اتحاد به کمک توافق‌هایی شکل گرفت که بر اساس آن ایران تأمین مالی، تسلیحات و تخصص‌های نظامی را به حماس ارائه کرد

السنوار در مراسم سی‌ویکمین سالگرد تأسیس حماس در سال ۲۰۱۸ (EPA)

  • در دوره رهبری السنوار، حماس تغییرات چشمگیری نسبت به دوران رهبران قبلی داشت. در این دوره، تصمیمات سیاسی و نظامی در دستان یک نفر قرار گرفت و او از حمایت گسترده‌ای در میان مردم غزه برخوردار بود.
  • اعضای حماس به السنوار به‌عنوان یک رهبر کاریزماتیک نگاه می‌کردند که دارای ویژگی‌های رهبری بود و درگیر رقابت‌های داخلی بر سر قدرت یا جایگاه نبود.
  • ترور السنوار یک پیروزی بزرگ برای بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، محسوب می‌شود. او پیش از این وعده داده بود که همه افراد مرتبط با «طوفان الاقصی» را تعقیب خواهد کرد. با این ترور، نتانیاهو این موفقیت را به فهرست دستاوردهایش اضافه می‌کند، شبیه به ترور حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله لبنان.
  • این ترور - حتی اگر به‌طور تصادفی رخ داده باشد - نشان داد که موضوع گروگان‌های حماس دیگر برای دولت اسرائیل اهمیت زیادی ندارد و گروگان‌ها به عنوان اهرم فشاری بر تصمیمات این کشور تأثیر چندانی ندارند.

منابع تأکید کردند:

  • حماس دارای سلسله‌مراتب رهبری است که احتمال ترور رهبرانش را در نظر می‌گیرد، اما در حال حاضر کسی با ویژگی‌های السنوار در جنبش وجود ندارد. به‌ویژه پس از ترور اکثر اعضای حلقه‌ای که مسئولیت تعیین زمان «طوفان» را بر عهده داشتند.
  • برخلاف حزب‌الله که توانایی ارتباط با ایران و دریافت کمک‌های مختلف را دارد، حماس در یک منطقه محاصره‌شده قرار دارد و امکان دریافت کمک فوری یا نجات آن به‌سختی فراهم می‌شود.
  • در حالی که ترور السنوار به معنای پایان حماس نیست، غیبت او قطعاً این جنبش را تضعیف خواهد کرد. تصمیم‌گیری در حماس بدون حضور او سخت‌تر و کندتر خواهد شد، به‌ویژه در هماهنگی میان رهبری سیاسی و شاخه نظامی «القسام».

رئیس ستاد ارتش اسرائیل و رئیس شاباک در محل ترور امروز (ا.ف.پ)

  • ترور السنوار سؤالاتی را در مورد ادامه جنگ در غزه و سرنوشت گروگان‌ها به وجود آورده است. ممکن است این ترور موجی از عملیات انتحاری را به همراه داشته باشد.
  • پس از ترور السنوار، بسیار دشوار خواهد بود که رهبر بعدی حماس بتواند به آتش‌بس رضایت دهد، به‌ویژه اگر توافق در سایه حملات سنگین اسرائیل و از دست دادن رهبران ارشد حماس، مانند اسماعیل هنیه که در تهران ترور شد، شکل گیرد.
  • این ترور در زمانی رخ داده که منطقه در وضعیت بسیار حساسی قرار دارد و اسرائیل آماده حمله به ایران است. این شرایط احتمال شعله‌ور شدن جبهه‌های مختلف در منطقه را افزایش می‌دهد. پیش‌بینی تأثیر غیبت السنوار بر وضعیت داخلی اسرائیل دشوار است. این احتمال وجود دارد که بحث درباره سرنوشت گروگان‌ها دوباره در اولویت قرار گیرد، به‌ویژه اگر باور عمومی به این نتیجه برسد که زمان پذیرش آتش‌بس فرا رسیده است.


شاهدان عینی از القصیر به «الشرق الاوسط»‌: وحشت و ستون دود در همه محلات

لبنانی‌ها و سوری‌ها روز چهارشنبه از گذرگاه جوسیه وارد القصیر سوریه شدند (AFP)
لبنانی‌ها و سوری‌ها روز چهارشنبه از گذرگاه جوسیه وارد القصیر سوریه شدند (AFP)
TT

شاهدان عینی از القصیر به «الشرق الاوسط»‌: وحشت و ستون دود در همه محلات

لبنانی‌ها و سوری‌ها روز چهارشنبه از گذرگاه جوسیه وارد القصیر سوریه شدند (AFP)
لبنانی‌ها و سوری‌ها روز چهارشنبه از گذرگاه جوسیه وارد القصیر سوریه شدند (AFP)

دود سیاه غلیظ و ستون دود آسمان القصیر را فراگرفت. اسرائیل پنجشنبه «۳۱ اکتبر» این منطقه واقع در جنوب غرب حمص سوریه در مرز با لبنان را هدف سه حمله هوایی قرار داد که عمدتا در منطقه صنعتی در محله شرقی این شهر تمرکز داشتند و بنا به آمار اولیه باعث کشته شدن ۳ نفر و زخمی شدن چندین تن دیگر شدند.
ارتش اسرائیل که معمولا خبر حملات هوایی اش در سوریه را اعلام نمی کند در بیانیه ای که رویترز منتشر کرد گفت که «انبارهای مهمات و مراکز فرماندهی» گروه «حزب الله» لبنان در القصیر را بمباران کرده است.
طبق داده های ارتش اسرائیل، جنگنده های این کشور در چند ماه گذشته حملات هوایی برای منع انتقال اسلحه ایران از راه سوریه به «حزب الله» لبنان انجام دادند که حالا این حملات به شهر القصیر نزدیک مرز بین سوریه و لبنان نیز رسیده است.

خیابان های خالی هنگام حملات هوایی پنجشنبه در القصیر (سانا)

شاهدان عینی به «الشرق الاوسط» گفتند «بمباران های اسرائیل باعث وحشت شدید اهالی به ویژه کودکان شد و ستون بلند دود غلیظ در همه محلات پخش شد». القصیر و روستاهای آن پر از صدها نفر آواره لبنانی است.
اسرائیل تهدید کرد که بعلبک و الهرمل و القاع در لبنان را بمباران می کند و به همین منظور شهر القصیر روزهای سه شنبه و چهارشنبه شاهد بزرگ ترین موج آوارگانی بود که از این مناطق لبنانی به القصیر پناه آوردند. القصیر در نیمه راه منتهی به گذرگاه جوسیه در مرز لبنان و منطقه مرزی حوش السید علی واقع شده است.
منابع بومی در حمص به «الشرق الاوسط» گفتند «صدای انفجارها و ستون دود غلیظ در منطقه صنعتی پس از بمباران اسرائیل دو ساعت طول کشید».

پرچم های «حزب الله» در ماه ژوئن ۲۰۱۳ در شهر القصیر نزدیک مرز لبنان (فرانس پرس)

منطقه صنعتی که مورد حمله هوایی قرار گرفته یکی از محلاتی است که در تصرف «حزب الله» لبنان است. «حزب الله» در سال ۲۰۱۳ کنترل القصیر را در اختیار گرفت و تنها نیروهای «حزب الله» اجازه رفت و آمد به «القصیر» را دارند و حتی نیروهای نظامی رژیم سوریه نیز حق ورود به آن را ندارند.
اهالی القصیر از زمان آغاز حملات هوایی اخیر اسرائیل به تاسیسات «حزب الله» در سوریه نگران بودند که اسرائیل منطقه صنعتی را بزند چرا که این منطقه در محله شرقی قرار دارند و یک منطقه کلیدی در ورودی اصلی القصیر و رابط معابر بین شهری بین شهر حمص و مناطق مرزی است.
خبرگزاری حکومتی سوریه (سانا) گزارش داد «دشمن اسرائیلی پنجشنبه برخی از محلات مسکونی و منطقه صنعتی در شهر القصیر در حومه حمص را هدف حملات هوایی قرار داد». سانا افزود «طبق آمار اولیه چندین نفر در این تجاوز زخمی شد و آسیب مادی به خانه ها و منطقه صنعتی وارد شد». روزنامه سوری «الوطن» به نقل از یک منابع آگاه نوشت آمار اولیه حمله هوایی به شهر القصیر «۵ شهید و زخمی شدن چندین غیر نظامی است».
تلویزیون حکومتی سوریه صحنه هایی از انتقال برخی از مصدومین به بیمارستان الباسل در محله کرم اللوز شهر حمص پخش کرد.

اهالی به پلی نگاه می کنند که پس از حمله هوایی ۲۸ اکتبر اسرائیل نزدیک روستای تل النبی مندو در حومه القصیر آسیب دید (فرانس پرس)

از سوی دیگر سازمان دیده بان حقوق بشر سوریه گزارش داد «جنگنده های اسرائیلی ۳ بار منطقه جسر الدف در جنوب شهر القصیر نزدیک ایستگاه آب را بمباران کردند و انبارهایی در منطقه صنعتی در شهر و نزدیک شهرستان حوش السید علی و منطقه مشاریع القاع در مرز سوریه و لبنان مورد حمله قرار گرفتند. صدای چندین انفجار مهیب در منطقه شنیده و ستون بلند دود غلیظ بر فراز محل مورد حمله دیده شد و همزمان پدافند هوایی رژیم سوریه برای رهگیری موشک های اسرائیلی فعال شدند. «دیده بان حقوق بشر سوریه» خاطر نشان کرد «۳ نفر که هویت آنها مشخص نیست در حمله اسرائیل کشته و ۵ نفر غیر نظامی زخمی شدند».

عکس منتشر شده از بمباران مرکز تجاری شهر القصیر

حمله روز پنجشنبه (۳۱ اکتبر) اسرائیل در القصیر اولین حمله در مناطق مسکونی این شهر است. مناطق مجاور القصیر در معرض حملات هوایی مستمر اسرائیل هستند به ویژه گذرگاه های مرزی قانونی و غیر قانونی و کشتزارها و پل های کوچک رود العاصی. ادامه این حملات باعث شد که گذرگاه جوسیه و مطربا تعطیل و تردد خودرو متوقف شود و بدین ترتیب گرفتاری اهالی این مناطق و نیز آوارگانی که به سوریه می آیند بیشتر شود چرا که آنها مجبورند با پای پیاده و با دستان پر از وسایل و ساک و بچه به دست از چاله های بزرگی که بر اثر حملات هوایی ایجاد شده رد شوند و به سمت شهر القصیر و روستاهای شهر بروند. بخش های گسترده ای از القصیر به دلیل جنگ در سوریه ویران شدند و زلزله مهیب سوریه نیز آنچه که باقی مانده بود را با خاک یکسان کرد.

شهروندان لبنانی و سوریه ای چهارشنبه از گذرگاه مرزی جوسیه وارد سوریه شدند و به القصیر می روند (فرانس پرس)

منابع محلی در حمص گفتند اهالی مناطق مرزی از دست حملات هوایی ادامه دار جانشان به لبشان رسیده و شرایط معیشتی بسیار سختی برای مبادله کالای بین مرز دارند.

عکسی از آثار حمله هوایی ۲۵ اکتبر ۲۰۲۴ گذرگاه مرزی جوسیه بین لبنان و القصیر سوریه در استان حمص (فرانس پرس)

اهالی القصیر قبل از آغاز جنگ اخیر اسرائیل با «حزب الله» نان و سبزیجات و گوشت و لبنیات به لبنان می بردند چون قیمت آن ارزان تر از لبنان است و در مقابل سوخت (گاز خانگی و بنزین و گازوئیل و کالاهای کمیاب در سوریه مثل شیر بچه) از لبنان به سوریه منتقل می کردند چرا که این اقلام در لبنان ارزان تر از سوریه هستند.
منابع گفتند اهالی مناطق مرزی به این مبادلات بین مرزی به چشم «قاچاق» نگاه نمی کنند بلکه معتقدند که این معاملات ابزاری است تا بتوانند از پس وضع اقتصادی فلاکت بار در سوریه و لبنان برآیند. گرفتاری و فقر و بدبختی مردم مناطق مرزی سوریه که زیر آتش بمباران و محدودیت ایست های بازرسی نظامی و امنیتی در مناطقشان هستند افزایش یافته است.