اسرائیل کشته شدن یحیی السنوار را تأیید کرد؛ مرگ «تصادفی»

اسرائیل این رویداد را یک «دستاورد بزرگ نظامی و معنوی» دانسته و آن را پیروزی‌ای خوانده که زمینه را برای «واقعیت جدیدی» در غزه فراهم می‌کند



عکسی که رسانه‌های اسرائیلی از جسدی که به احتمال زیاد متعلق به السنوار است، منتشر کرده‌اند
عکسی که رسانه‌های اسرائیلی از جسدی که به احتمال زیاد متعلق به السنوار است، منتشر کرده‌اند
TT

اسرائیل کشته شدن یحیی السنوار را تأیید کرد؛ مرگ «تصادفی»



عکسی که رسانه‌های اسرائیلی از جسدی که به احتمال زیاد متعلق به السنوار است، منتشر کرده‌اند
عکسی که رسانه‌های اسرائیلی از جسدی که به احتمال زیاد متعلق به السنوار است، منتشر کرده‌اند

اسرائیل رسماً اعلام کرد که یحیی السنوار، رهبر جنبش «حماس»، به‌طور تصادفی در جریان حمله‌ای به خانه‌ای در رفح، در جنوب نوار غزه، کشته شده است. این خبر چند ساعت پس از آغاز تحقیقات ارتش درباره احتمال کشته شدن او اعلام شد.

اسرائیل کاتس، وزیر خارجه اسرائیل، مرگ سنوار را تأیید کرده و آن را «پیروزی بزرگی» توصیف کرد. او گفت که حذف «مغز متفکر قتل‌عام‌های» ۷ اکتبر، یک «دستاورد بزرگ نظامی و معنوی» و «پیروزی‌ای برای جهان آزاد» است که به «تغییراتی منجر می‌شود که غزه را از کنترل حماس و ایران خارج کرده» و «امکان آزادی فوری اسرای اسرائیلی» در غزه را فراهم می‌کند.

دقایقی پس از این اظهارات، آویخای ادرعی، سخنگوی ارتش اسرائیل، اعلام کرد که «مغز متفکر قتل‌عام ۷ اکتبر» از بین رفته است. او در بیانیه‌ای از طرف ارتش و شاباک (سازمان امنیت داخلی اسرائیل) گفت: «در پایان یک عملیات تعقیب که یک سال به طول انجامید، دیروز (چهارشنبه) در جنوب نوار غزه، تروریست یحیی السنوار از بین رفت.»

با اینکه این ترور به‌طور تصادفی رخ داد، ادرعی توضیح داد که ارتش و شاباک «در ماه‌های اخیر عملیات‌های زیادی انجام داده‌اند که باعث محدود شدن حوزه فعالیت السنوار شد و نهایتاً به نابودی او منجر شد.»

او افزود که ارتش و شاباک «طی هفته‌های اخیر، تحت هدایت فرماندهی نظامی منطقه جنوب و تیپ غزه، در جنوب نوار غزه براساس اطلاعات شاباک و دستگاه‌های اطلاعاتی که به مناطق مشکوکی اشاره داشتند که رهبران حماس ممکن است در آنجا باشند، فعالیت کردند. نیروهای تیپ ۸۲۸ در این منطقه سه فرد مسلح را شناسایی و از بین بردند. پس از شناسایی جسد، تأیید شد که یحیی السنوار کشته شده است.»

«حماس» از چند روز پیش ارتباط با السنوار را از دست داده بود

دو منبع در جنبش «حماس» به «الشرق الأوسط» گفتند که سطوح مختلفی از این جنبش تأییدهایی مبنی بر کشته شدن یحیی السنوار دریافت کرده‌اند. یک منبع خارج از غزه اعلام کرد که مقامات امنیتی حماس نشانه‌هایی از مرگ رهبر جنبش را منتقل کرده‌اند، در حالی که یک منبع دیگر در داخل نوار غزه اعلام کرد که «خبر مرگ به‌طور امنیتی به رهبران داخل غزه منتقل شده است.»

السنوار در شهر غزه در آوریل ۲۰۲۳ (فرانس پرس)

پیش از این تأیید، منابع حماس به «الشرق الأوسط» گفته بودند که «ارتباط با تیم امنیتی السنوار از چند روز پیش قطع شده و در این مدت هیچ تماسی برقرار نشده بود». آن‌ها همچنین اظهار داشتند: «هنوز نمی‌توان به‌طور قطعی درباره سرنوشت سنوار اظهار نظر کرد.» و افزودند: «حلقه امنیتی اطراف او بسیار محدود بوده و تنها شامل دو تا سه نفر بوده است که این موضوع مانع از دریافت سریع اطلاعات شده است.» همچنین اشاره کردند که «فقط همین حلقه بسته اطراف او از همه چیز درباره او اطلاع داشته و مسئول برقراری ارتباط او با دیگران بوده‌اند.»

از اردوگاه‌های پناهندگان تا رهبری عملیات «طوفان»

یحیی السنوار در سال ۱۹۶۲ در اردوگاه پناهندگان خان یونس به دنیا آمد، یکی از اردوگاه‌های فقیرنشین. خانواده او از روستای مجدل، که پس از نکبت ۱۹۴۸ از آنجا بیرون رانده شدند، به نوار غزه مهاجرت کردند. او تحصیلات خود را در مدارس «آنروا» در خان یونس آغاز کرد و سپس در دانشگاه اسلامی تحصیل کرد و مدرک کارشناسی خود را در رشته مطالعات عربی گرفت.

فعالیت سیاسی او ابتدا از فعالیت‌های دانشجویی تحت لوای «الکتله الاسلامیه» در دانشگاه آغاز شد و او به ریاست شورای دانشجویی رسید.

در اواسط دهه ۱۹۸۰، السنوار با شیخ احمد یاسین، بنیان‌گذار جنبش حماس، آشنا شد و به یکی از افراد نزدیک به او تبدیل شد. پس از تأسیس حماس در سال ۱۹۸۷، السنوار نقش‌های سازمانی گسترده‌تری را به عهده گرفت و با چند نفر از همکارانش یک سازمان امنیت داخلی برای حماس به نام «المجد» تأسیس کرد که به دستور شیخ یاسین بود. در سال ۱۹۸۸، او به اتهام قتل چهار نفر از همکاران اسرائیل دستگیر و به چهار بار حبس ابد محکوم شد.

السنوار در دوران زندانی بودن، رهبری زندانیان حماس را به‌عهده گرفت و مسئولیت کمیته رهبری اسرا را برعهده داشت. او در این دوران درگیری‌های زیادی با مقامات زندان و اعتصاب‌های متعددی انجام داد. همچنین السنوار وظایف امنیتی حماس را در داخل زندان به‌عهده داشت و مسئول نظارت بر تحقیقات داخلی جنبش بود.

او در طول مدت حبس خود از بیماری شدیدی رنج برد و به بیمارستان‌های اسرائیل منتقل شد. السنوار از داخل زندان مذاکرات مربوط به تبادل اسرای جلعاد شالیت را هدایت کرد که بر اساس آن در سال ۲۰۱۱ به همراه حدود ۱۰۰۰ زندانی فلسطینی آزاد شد.

السنوار در شهر غزه در اکتبر۲۰۲۲ (ا.ف.پ)

پس از آزادی، او در صفوف حماس به فعالیت خود ادامه داد و در سال ۲۰۱۲ به عضویت دفتر سیاسی جنبش درآمد. در سال ۲۰۱۷ به ریاست دفتر سیاسی حماس در غزه رسید و در سال ۲۰۲۱ برای دوره دوم انتخاب شد. در نهایت، در سال ۲۰۲۴ جانشین اسماعیل هنیه، که توسط اسرائیل در تهران ترور شد، شد و ریاست دفتر سیاسی حماس را برعهده گرفت.

السنوار پس از عملیات «طوفان الاقصی»

پس از عملیات «طوفان الاقصی» که حماس در ۷ اکتبر آغاز کرد، اسرائیل السنوار را به عنوان «مغز متفکر» این عملیات شناسایی کرد و او را در صدر لیست اهداف خود قرار داد. السنوار به همراه اعضای دیگر شورای نظامی گردان‌های «القسام» حمله‌ای بزرگ علیه اسرائیل برنامه‌ریزی کرده بود که هدف آن ایجاد شوکی بزرگ در اسرائیل و تغییر موازنه قدرت با آن بود.

نیروهای امنیتی اسرائیل، السنوار را در غزه، هم زیر زمین و هم روی زمین، تعقیب کردند، اما موفق به یافتن او نشدند. گزارش‌های اسرائیلی حاکی از آن است که اطلاعاتی درباره او به دست نیروهای امنیتی رسیده بود، اما نگرانی از حضور اسرای اسرائیلی مانع از تلاش برای ترور او شد.

السنوار در یک ویدئو که در داخل تونل گرفته شده بود، دیده شد، اما او با استفاده از ابزارهای ارتباطی ساده توانست از تعقیب و ترور جان سالم به در ببرد. او از این طریق با فرماندهان میدانی القسام در غزه و همچنین با اعضای دفتر سیاسی در خارج از کشور ارتباط برقرار می‌کرد و پیام‌هایی به میانجی‌گران مذاکرات آتش‌بس با اسرائیل می‌فرستاد.

Read also



چگونه «وحدت جبهه‌ها» به خواسته‌ای اسرائیلی تبدیل شد؟



سیستم دفاع هوایی اسرائیل، موشک‌های ایرانی را در اوایل اکتبر در آسمان عسقلان رهگیری کردند (رویترز)
سیستم دفاع هوایی اسرائیل، موشک‌های ایرانی را در اوایل اکتبر در آسمان عسقلان رهگیری کردند (رویترز)
TT

چگونه «وحدت جبهه‌ها» به خواسته‌ای اسرائیلی تبدیل شد؟



سیستم دفاع هوایی اسرائیل، موشک‌های ایرانی را در اوایل اکتبر در آسمان عسقلان رهگیری کردند (رویترز)
سیستم دفاع هوایی اسرائیل، موشک‌های ایرانی را در اوایل اکتبر در آسمان عسقلان رهگیری کردند (رویترز)

پس از آنکه اسرائیل با ایده «وحدت جبهه‌ها» که به معنای حمله هماهنگ به اسرائیل از غزه، لبنان و سایر مناطق است، مبارزه می‌کرد و آن را «توطئه‌ای ایرانی» می‌دانست، رئیس سازمان اطلاعات خارجی اسرائیل، موساد، داوید برنیع، همتای خود، رئیس سازمان اطلاعات آمریکا، ویلیام برنز، را با درخواست اتصال مذاکرات با «حزب‌الله» و «حماس» برای دستیابی به یک توافق جامع برای آتش‌بس در هر دو جبهه و شاید حتی در جبهه ایران شگفت‌زده کرد.
اسرائیل همواره جنگ‌های هم‌زمان یا ایذ‌ایی را که «حزب‌الله» به بهانه «حمایت از غزه» آغاز کرده است، در راستای برنامه‌های یحیی السنوار، رئیس دفتر سیاسی «حماس» می‌دید.
به دلیل اصرار «حزب‌الله» بر اتصال این دو مسیر، این حزب پیشنهاد آتش‌بس لبنانی-اسرائیلی فرستاده ویژه آمریکا به لبنان، آموس هوکستین، را رد کرد و بر هم‌زمانی آتش‌بس در غزه نیز پافشاری کرد.
به گفته یک مقام عالی‌رتبه اسرائیلی در تل‌آویو که با «کانال ۱۲» صحبت کرده است، برنیع در نظر دارد از دستاوردهای اسرائیل در مقابله با «حزب‌الله» برای تحمیل یک توافق تبادل اسرا به رهبری «حماس» در نوار غزه بهره‌برداری کند.

اتصال جبهه‌ها

بر اساس گزارش این مقام، این رویکرد پس از آن مطرح شد که اسرائیل در طول سال گذشته تلاش کرده بود جبهه‌ها را از هم جدا کند و به دنبال دستیابی به توافقی در لبنان جدا از غزه بود. اما اکنون، برنیع به دنبال اتصال جبهه‌ها، از طریق شرط اسرائیل برای دستیابی به توافق تبادل اسرا و موافقت با آتش‌بس در لبنان و در چارچوب مقابله با ایران است.
بر اساس گزارش رسانه‌های عبری، در تماس تلفنی برنیع با برنز، مدیر موساد پیشنهاد داد که نباید بدون اتمام یک معامله تبادل اسرا با «حماس» و اعمال فشار بر ایران و «حزب‌الله» برای فشار به السنوار، تنش در لبنان یا مواجهه با ایران پایان یابد.
به گفته این منبع، برنیع گفته است که «نباید تنش در لبنان پایان یابد یا مقابله با ایران به نتیجه برسد، بلکه باید از آن‌ها برای فشار به السنوار بهره‌برداری کرد.»

یحیی السنوار، رهبر «حماس» در غزه در سال ۲۰۲۲ (AFP)

برنیع به دنبال اجرای پیشنهاد معامله تبادل اسرا است که پیش‌تر به آن دست یافته شده بود. با این حال، او همچنین به دنبال بررسی امکان دستیابی به یک معامله جامع برای آزادسازی تمامی اسرا در غزه در یک مرحله و پایان آتش‌بس، به جای توافق مرحله‌ای که تاکنون مطرح بوده است.

احیای معامله اسرا

گزارش‌های اسرائیلی به «بدبینی» مقامات امنیتی اسرائیل در خصوص امکان دستیابی به یک معامله تبادل اسرا با «حماس» در آینده نزدیک طبق شرایطی که دولت بنیامین نتانیاهو تعیین کرده است، اشاره کرده‌اند.
به همین دلیل، نهادهای امنیتی تل‌آویو که از ده ماه پیش طرفدار انعقاد معامله هستند و نتانیاهو را به دلایل حزبی و شخصی متهم به ممانعت از آن می‌کنند، به این حیلۀ «وحدت جبهه‌ها» متوسل می‌شوند تا به نتانیاهو کمک کنند موضع خود را تغییر داده و به خواست اکثریت اسرائیلی‌ها برای ترجیح معامله پاسخ دهد.
برنیع رئیس تیم مذاکرات اسرائیل با «حماس» است و در کنار برنز برای پیشبرد این معامله فعالیت می‌کند. طبق گزارش‌ها، برنز از پیشنهاد برنیع شوکه شد، اما آن را پذیرفت و به سمت کاخ سفید پیش برد.

منشأ «وحدت جبهه‌ها» چیست؟

یادآور می‌شود که «وحدت جبهه‌ها» اصطلاحی است که برای اولین بار از سوی جنبش «جهاد اسلامی» در نوار غزه در ماه اکتبر سال ۲۰۲۲ استفاده شد، پس از آنکه اسرائیل او را با یک عملیات نظامی که فلسطینی‌ها آن را «شمشیر قدس» نامیدند، هدف قرار داد و تیسیر الجعبری، یکی از فرماندهان «جهاد اسلامی» را ترور کرد.

طرفداران جنبش «جهاد اسلامی» در غزه تصاویر فرماندهان خالد منصور (چپ) و تیسیر الجعبری (راست) را در سال ۲۰۲۲ بلند می‌کنند (AFP)

در آن زمان «حماس» از پیوستن به این نبرد خودداری کرد و اسرائیلی‌ها تصور کردند که این خودداری ناشی از بازدارندگی است، اما اکنون اسرائیل این ارزیابی را یک اشتباه استراتژیک می‌داند. در حقیقت، «حماس» اسرائیل را فریب می‌داد و در ذهن او این باور را ریشه‌دار می‌کرد که نمی‌خواهد با جنگ دیگری غزه را ویران کند.
اما در واقع، فلسطینی‌ها در همه جا، از جمله عرب‌های فلسطینی شهروند اسرائیل، با غزه همبستگی نشان دادند و علی خامنه‌ای، رهبر ایران، نیز به «وحدت جبهه‌ها» فراخواند و آن را «یک موفقیت استراتژیک تاریخی» دانست.
با آغاز حمله «حماس» به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، رهبران آنچه «محور مقاومت» نامیده می‌شود، دوباره از «وحدت جبهه‌ها» به عنوان یک هدف استراتژیک صحبت کردند.

اسرائیل آن را یک لعنت دانست و رهبران آن به عنوان یک «توطئه وجودی» از آن یاد کردند. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، نیز ایران را به باز کردن هفت جبهه تهدید کرد.