نتانیاهو از ارائه طرحی برای «روز بعد» در غزه خودداری می‌کند؛ آیا هدف او بازگرداندن شهرک‌نشینی است؟

گزارش‌های میدانی نشان می‌دهند که شواهدی در این زمینه موجود نیست، اما حملات همچنان ادامه دارد

بنیامین نتانیاهو در سپتامبر 2023، نقشه‌ای از «خاورمیانه جدید» را در مجمع عمومی سازمان ملل ارائه کرد (EPA)
بنیامین نتانیاهو در سپتامبر 2023، نقشه‌ای از «خاورمیانه جدید» را در مجمع عمومی سازمان ملل ارائه کرد (EPA)
TT

نتانیاهو از ارائه طرحی برای «روز بعد» در غزه خودداری می‌کند؛ آیا هدف او بازگرداندن شهرک‌نشینی است؟

بنیامین نتانیاهو در سپتامبر 2023، نقشه‌ای از «خاورمیانه جدید» را در مجمع عمومی سازمان ملل ارائه کرد (EPA)
بنیامین نتانیاهو در سپتامبر 2023، نقشه‌ای از «خاورمیانه جدید» را در مجمع عمومی سازمان ملل ارائه کرد (EPA)

خودداری نتانیاهو از ارائه برنامه‌ای برای «روز بعد» در غزه، پرسش‌هایی را درباره اهداف واقعی او ایجاد کرده است. تحلیلگران معتقدند سیاست او بیشتر بر اقدامات میدانی استوار است تا بیانیه‌ها و تأییدات رسمی.

در حالی که آمریکایی‌ها، فلسطینی‌ها و عرب‌ها بر این باورند که نتانیاهو قصد اشغال مجدد غزه یا بخشی از آن را دارد، به نظر می‌رسد او به دنبال احیای دوباره شهرک‌نشینی است.

آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، پس از سفر به اسرائیل اعلام کرد که ایالات متحده مخالف بازپس‌گیری غزه توسط اسرائیل است.

نوعا لاندو، نویسنده اسرائیلی، در مقاله‌ای در «هاآرتص» نوشت: «نتانیاهو به تدریج به سمت بازگرداندن شهرک‌نشینی در غزه حرکت می‌کند» و افزود که «این طرح بر اشغال نظامی، مدیریت توسط نیروهای مزدور و تأسیس شهرک‌ها استوار است، که می‌تواند به فاجعه بعدی منجر شود.»

آیا بازگشت شهرک‌نشینی ممکن است؟

در حال حاضر شواهدی مبنی بر بازگشت شهرک‌نشینی وجود ندارد، اما برنامه‌ای که نتانیاهو در غزه اجرا می‌کند، می‌تواند زمینه‌ساز این هدف باشد. او به دنبال استخدام شرکت‌های امنیتی برای کنترل جوانب مدنی غزه است و ارتش اسرائیل نیز پستی جدید تحت عنوان «رئیس تلاش‌های انسانی - مدنی در غزه» ایجاد کرده است تا هماهنگی‌های لازم برای مدیریت اوضاع انسانی در این منطقه را انجام دهد.

گزارش‌ها نشان می‌دهد که اسرائیل در حال بررسی راه‌هایی برای جایگزینی نظام حکومت حماس در غزه است، از جمله استفاده از شرکت‌های امنیتی خارجی برای توزیع کمک‌های انسانی.

عملیات نظامی اسرائیل در شمال غزه، بخشی از برنامه‌ای است که ژنرال‌های سابق ارتش اسرائیل آن را تهیه کرده‌اند و هدف آن حذف کامل حماس از این منطقه است.

نتانیاهو که پیشتر دستور بررسی این طرح را صادر کرده بود، از پذیرش درخواست بلینکن برای اعلام عمومی این که اسرائیل در حال اجرای این برنامه نیست، خودداری کرده است.

«برهم زدن معادلات»

یک مقام آمریکایی به «تایمز آف اسرائیل» گفت که نتانیاهو و مشاورانش از پاسخ به درخواست بلینکن برای توضیح اینکه اسرائیل به دنبال محاصره شمال غزه نیست، خودداری کرده‌اند. نتانیاهو و رون دایرمر، وزیر امور استراتژیک، تأکید کرده‌اند که «اسرائیل برنامه ژنرال‌ها را اجرا نمی‌کند.»

این عدم شفافیت باعث نارضایتی آمریکا از نتانیاهو شده که در جلسات خصوصی اطمینان می‌دهد، اما علناً از اعلام مواضع خود خودداری می‌کند.

احیای شهرک‌ها

وزیران ارشد دولت اسرائیل و اعضای حزب لیکود در رویدادی افراطی که دوشنبه برگزار شد، خواستار بازگشت شهرک‌های یهودی به غزه شدند. ایتامار بن غفیر، وزیر امنیت ملی، در این کنفرانس گفت: «تشویق مهاجرت فلسطینی‌ها از غزه، بهترین و اخلاقی‌ترین راه حل است.»

کنفرانس «آمادگی برای استقرار در غزه» توسط سازمان «ناحالا» برگزار شد که برای تأسیس شهرک‌ها در کرانه باختری تلاش می‌کند و اکنون خواهان اجرای سیاست‌های مشابه در غزه است. بن غفیر در سخنرانی خود گفت: «اگر بخواهیم، می‌توانیم شهرک‌نشینی در غزه را دوباره آغاز کنیم.»

اسرائیل پیشتر ۲۱ شهرک در غزه داشت که همه آنها در سال ۲۰۰۵ تخلیه شدند. در حال حاضر، منابع میدانی می‌گویند: «هیچ زیرساختی برای ایجاد مجدد شهرک‌ها وجود ندارد، اما حملات ادامه خواهد داشت.»



هنيه و السنوار به پیشنهادهای اسرائیل برای «خروج امن» رهبران «حماس» از غزه پاسخ منفی داده‌بودند

یحيی السنوار و اسماعیل هنیه در نوار غزه در تاریخ ۲۶ ژوئن ۲۰۱۹ (AP)
یحيی السنوار و اسماعیل هنیه در نوار غزه در تاریخ ۲۶ ژوئن ۲۰۱۹ (AP)
TT

هنيه و السنوار به پیشنهادهای اسرائیل برای «خروج امن» رهبران «حماس» از غزه پاسخ منفی داده‌بودند

یحيی السنوار و اسماعیل هنیه در نوار غزه در تاریخ ۲۶ ژوئن ۲۰۱۹ (AP)
یحيی السنوار و اسماعیل هنیه در نوار غزه در تاریخ ۲۶ ژوئن ۲۰۱۹ (AP)

مسئله دور کردن رهبران «حماس» از غزه برای اسرائیل یک نگرانی بزرگ است. به همین دلیل، تل‌آویو این موضوع را به عنوان یک کارت چانه‌زنی در مذاکرات تبادل اسیران مطرح کرده است. این اقدام به تغییر وضعیت امنیتی در غزه منجر می‌شود و به معنای عدم وجود رهبری این جنبش در منطقه است.

منابع «حماس» اعلام کردند که در ماه‌های اخیر، رهبری این جنبش پیشنهادهای زیادی از سوی اسرائیل از طریق واسطه‌ها دریافت کرده‌اند. در حداقل سه پیشنهاد، خروج رهبران ارشد سیاسی و نظامی، به همراه رهبران رده‌های دوم و سوم مطرح شده بود. این پیشنهادات به همراه تضمین‌هایی برای «خروج امن» و حفظ جان آنها ارائه شده بود.

این منابع همچنین افزودند که این پیشنهادها در مقابل یک معامله تبادل اسیران مطرح شده و شامل مرحله‌ای برای خروج نیروهای اسرائیلی از غزه می‌شد. همچنین، برای موضوعات بعد از جنگ توافقاتی به صورت فلسطینی، عربی و بین‌المللی مطرح شده بود.

رد قاطع پیشنهادات

منابع «حماس» تصریح کردند که تمامی پیشنهادات دور کردن رهبران این جنبش به طور کلی مورد قبول رهبری «حماس»، به ویژه یحیی السنوار، قرار نگرفت. حتی برخی از این پیشنهادات در زمان وجود اسماعیل هنیه به عنوان رهبر جنبش مطرح شد که او نیز این گزینه را رد کرد.

رزمندگان «کتائب القسام» وابسته به «حماس» در نوار غزه (آرشیوی)

به گزارش «وول استریت ژورنال»، واسطه‌های عربی به السنوار پیشنهاد کرده بودند که غزه را ترک کند و در عوض، مصر برای آزادسازی گروگان‌ها به نمایندگی از «حماس» مذاکره کند، اما او این پیشنهاد را رد کرد. این روزنامه نوشت که السنوار امیدوار بود که جنگ کنونی باعث جلب حمایت ایران و حزب‌الله لبنان شود و ممکن است به آغاز یک جنگ منطقه‌ای علیه اسرائیل منجر شود.

نگرانی در کرانه باختری

منابع «حماس» تأکید کردند که این جنبش به هیچ وجه نمی‌خواهد به دور شدن یا خروج رهبران خود از غزه رضایت دهد و اجازه ندهد که اسرائیل به اهداف خود برسد. به ویژه در موضوع تعیین تعداد اسیران آزاد شده، یا حتی مراحل عقب‌نشینی که اسرائیل خود تعیین کند، به دفعات پیش آمده که این اسرائیل بوده که از این موارد عقب‌نشینی کرده است.

سنوار همچنین چندین پیام به واسطه‌ها ارسال کرده و در آن‌ها به طور واضح بسیاری از پیشنهادات اسرائیل را رد کرده است. او بر شروطی تأکید می‌کند که تمامی گروه‌های فلسطینی بر آن توافق دارند. این منابع همچنین گفتند که او پیش از هفتم اکتبر 2023، زمانی که «طوفان الاقصی» آغاز شد، فرصت سفر داشت، اما تصمیم گرفت در غزه بماند و رهبری را به عهده بگیرد.

نيروهاى «حماس» و «جهاد اسلامی» گروگان‌ها را در چارچوب معامله‌ای برای تبادل گروگان‌ها با اسرائیل در نوامبر گذشته تحویل می‌دهند (dpa)

دو معامله جدی

منابع گزارش دادند که اسرائیل در طول جنگی که بیش از یک سال به طول انجامیده، تنها در دو مورد جدیت نشان داده است. اولین بار، در نوامبر گذشته بود که معامله‌ای صورت گرفت و در آن ده‌ها اسیر اسرائیلی آزاد شدند. دومین مورد نزدیک‌ترین توافق بود که در پاسخ به پیشنهاد جو بایدن ارائه شده بود، اما نتانیاهو در آخرین لحظات از آن عقب‌نشینی کرد.

منابع همچنین گفتند که نتانیاهو جلوی بازگشت آوارگان و عقب‌نشینی از محوری‌های اصلی را گرفت و همه مذاکرات را مختل کرد. آنها در نهایت اعلام کردند که «حماس» نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری زیادی در این مذاکرات بوده است.

تصویری از ویدئویی که توسط ارتش اسرائیل منتشر شده است، رئیس سابق دفتر سیاسی «حماس» یحیی السنوار را در تونلی در غزه نشان می‌دهد (ایکس)

اسناد قطری

روزنامه «یديعوت أحرونوت» به «اسناد قطری» اشاره کرد که در سوم ژوئیه گذشته تهیه شده بود. این اسناد نشان می‌دهند که طرفین تا حد زیادی به یکدیگر نزدیک شده‌اند. همچنین، اسرائیل درخواست کرده بود که حق اعتراض به 100 زندانی فلسطینی را داشته باشد، اما «حماس» خواستار حذف این بند شده بود.

برخی مقامات امنیتی در اسرائیل معتقدند که السنوار بر بسیاری از اعتراضات خود در این مذاکرات غلبه کرده و در نهایت با شرایط موافقت کرده است. اما نتانیاهو در ادامه شروط جدیدی را اعمال کرد و نتیجه آن ناکامی در مذاکرات برای رسیدن به توافق بود.

به گفته منابع، قطر پس از ترور السنوار نقش بیشتری در این مذاکرات ایفا کرده و توانسته بر «حماس» فشار بیشتری وارد کند. در حالی که برخی منابع اسرائیلی در مورد تغییر شرایط «حماس» پس از ترور السنوار شک و تردید دارند.