دولت عراق از چند ماه پیش در مسیری متقاطع با گروههای مسلح وابسته به «محور مقاومت»، به ویژه در مورد موضع جنگ اسرائیل علیه لبنان و غزه حرکت میکند. موضع رسمی دولت به طور علنی و مکرر مخالفت خود را با درگیری کشور در جنگ اعلام کرده، در حالی که شعار «وحدت میدانها» بر زبان رهبران گروهها جاری است.
با این حال، به نظر نمیرسد این تقاطع بین دو طرف، طبق نظر ناظران، شدید و قطعی باشد. زیرا برخی از گروههایی که در جنگ دخالت دارند، نفوذ گستردهای در داخل دولت السودانی دارند و او را به قدرت رساندهاند. گروههایی مانند «بدر» به رهبری هادی العامری و «عصائب اهل الحق» به رهبری قیس الخزعلی در فهرست گروههایی که متهم به حمله به اسرائیل هستند، پس از شکایتی که اسرائیل به شورای امنیت فرستاده است، قرار گرفتند.
با این حال، «ابهام» در ارتباط بین دولت و گروهها، چه از لحاظ موضعگیری نسبت به جنگ جاری و چه از لحاظ همکاری در اداره قدرت، مانع از تأکید دولت محمد شیاع السودانی بر «بیطرفی» نسبیاش و تأکید دائمی بر انحصار دولت در تصمیمگیریهای جنگ و صلح نشده است.
برخی از ناظران بر این باورند که دولت السودانی در تلاش است تا کشور را از شر جنگها دور نگه دارد و به همپیمانان و شخصیتهای کلیدی در «چارچوب هماهنگ» استناد دارد که مخالف درگیری کشور در جنگ هستند، در مقابل، نیروهای دیگری در داخل «چارچوب» به دنبال قرار دادن عراق در معادله جنگ و به دام انداختن آن در «وحدت میدانها» هستند.
حدود دو هفته پیش، عمار حکیم، رئیس «جریان حکمت» و یکی از رهبران «چارچوب هماهنگ»، حمایت آشکاری از دولت السودانی در تلاشهایش برای جلوگیری از جنگ با شعار «وحدت میدانها» ارائه کرد و گفت: «کشور ما آماده جنگ منطقهای گسترده نیست».
او تنها اشاره کرد که «عراق میتواند از سه مسیر حمایت و پشتیبانی از مسئله فلسطین و لبنان ارائه دهد: حمایت سیاسی، محکومیت و انکار، و وساطت». این جمله به طور صریح و واضح اشاره به عدم پذیرش دخالت «بخش رسمی عراق» در شعار «وحدت میدانها» داشت.
روز قبل از دیروز، حیدر العبادی، نخستوزیر پیشین، بر عدم درگیر کردن عراق در جنگ تأکید کرد که حمایت دیگری از موضع رسمی کشور بود. او در پستی در شبکه اجتماعی «اکس» تأکید کرد که نباید به «ماجراجویان اجازه داد که سیاستها و تصمیمات ملی را رهبری کنند».
برخی از ناظران فهمیدند که این اشاره به گروههای مسلح است که العبادی در موقعیتهای مختلف انتقادات تندی به آنها وارد کرده است.
او همچنین هشدار داد که «نباید سیاستها و تصمیمات ملی به نفع یکی از جبهههای درگیر، به ضرر منافع ملی عراق، چرخش کند».
منابع نزدیک به دولت تأکید دارند که «دولت موضع ثابتی در برابر شعار (وحدت میدانها) دارد، علیرغم فشارهای زیادی که از سوی برخی گروهها و حامی ایرانی آنها وارد شده است».
این منابع در گفتوگو با «الشرق الأوسط» احتمال میدهند که شعار «یکپارچگی جبههها» در صورت توافق اسرائیل و «حزبالله» برای توقف جنگ، از بین برود.
این منابع همچنین پیشبینی میکنند که گروههای مسلح عراقی در صورت توافق «حزبالله» بر آتشبس، از جبهه غزه جدا خواهند شد، اما نکته نگرانکننده این است که احتمال هدف قرار گرفتن اسرائیل توسط ایران میتواند منجر به احیای شعار آنها شود.
هفته گذشته، دبیرکل «کتائب حزبالله» به وضوح گفت که «حزبالله» لبنان اختیار تصمیمگیری در مورد پایبندی به شعار «وحدت میدانها» را دارد.
نزار حیدر، پژوهشگر و استاد عراقی، گفت: «(یکپارچگی جبههها) شعار انحصاری تهران برای محافظت از خود است، بنابراین؛ تهران در آن کنترل دارد و هرگاه بخواهد آن را به تأخیر میاندازد یا دوباره فعال میکند، مطابق با منافع امنیت ملی خود».
حیدر توضیح داد که «گروههای مسلح در عراق که خود را بخشی از این نظریه میدانند، از این قاعده مستثنا نیستند».
فشارهای آمریکایی
علاوه بر این، ناظران محلی معتقدند که فشارهای آمریکا و تهدیدات اسرائیلی مبنی بر هدف قرار دادن عراق، همراه با احتمال توقف جنگ در لبنان، عواملی هستند که «ممکن است موجب عقبنشینی گروهها از شعارشان شوند و شاید فرصتی برای گذراندن موضع سازشگرایانه خود در آینده فراهم کنند».
الینا رومانوسکی، سفیر آمریکا در عراق، روز دوشنبه در میزگردی با تعدادی از رسانهها گفت: «میخواهم خیلی روشن بگویم که اسرائیلیها هشدارهای بازدارندهای به گروههای شبهنظامی مورد حمایت ایران که در عراق هستند و به اسرائیل حمله میکنند، دادهاند».
او افزود: «این گروهها شروع به حمله به اسرائیل کردند. برای روشن بودن این نکته، اسرائیلیها به دولت عراق هشدار دادهاند که این گروهها را از حملات مکرر خود به اسرائیل متوقف کنند».
او ادامه داد: «پیام ما به دولت عراق این است که این گروههای بیضابطه را که به دستورات دولت و فرمانده کل نیروهای مسلح، نخستوزیر، اعتنا نمیکنند، کنترل کند. اسرائیل کشوری است با حاکمیت خود و آنها به هر حملهای از هر جایی پاسخ خواهند داد».
گفته میشود که اسرائیل از طریق سفیر آذربایجان به بغداد پیامهایی ارسال کرده است، اما مشاور امنیت ملی، قاسم الاعرجی، این موضوع را رد کرد.
