هزاران نفر از مردم سوریه در داخل و خارج کشور روز یکشنبه سقوط بشار اسد، رئیس‌جمهور سابق سوریه را جشن گرفتند. این اتفاق پس از حمله ناگهانی و سریع گروه‌های مخالف و ورود آنها به دمشق رخ داد. بدین ترتیب، به پنج دهه سلطه خانواده اسد بر سوریه پایان داده شد. رسانه‌های روسی گزارش دادند که مسکو به اسد و خانواده‌اش به دلایل انسانی پناهندگی اعطا کرده است.
در دمشق و سایر شهرها، مردم مجسمه‌ها و نمادهای حافظ اسد، رئیس‌جمهور پیشین سوریه و پسرش بشار را سرنگون کردند. این در حالی بود که پرچم‌های انقلاب سوریه در بسیاری از نقاط برافراشته شده بود.
گزارش‌های خبرنگار الشرق الاوسط از اطراف کاخ «تشرین» و میدان «الامویین» در مرکز دمشق حاکی از حضور گسترده مردم در کاخ ریاست‌جمهوری بود. برخی برای ثبت لحظات تاریخی عکس می‌گرفتند و برخی دیگر به دنبال اشیاء گران‌بها یا کنجکاوی در کاخ بودن.
زنی با صدای بلند گفت: "ببینید در چند طبقه زندگی می‌کردند، در حالی که ما در خانه‌های کوچک بدون برق و آب بودیم." جوان دیگری پاسخ داد: "ببینید چطور زندگی می‌کردند و ما را این همه سال تحت فشار گذاشتند."
در داخل کاخ، کودک فقیری اسباب‌بازی کاغذی را که متعلق به فرزندان رئیس‌جمهور بود، نگاه می‌کرد و تلاش می‌کرد از منطق آن سر در بیاورد.
سوری برای همه سوری‌ها
زینه شهلا، روزنامه‌نگار مستقل، به «الشرق الأوسط» گفت: «احساساتم ترکیبی از هیجان و ابهام است. بیان این احساسات دشوار است. این اولین بار است که می‌توانم بدون ترس از نیروهای امنیتی در خیابان‌های دمشق قدم بزنم. سوریه اکنون متعلق به ما سوری‌ها است.»
در حالی که برخی محله‌های دمشق پر از شادی بود، اکثر مناطق در سکوت و حالتی شبیه به حکومت نظامی قرار داشتند. گروه‌های مسلح مخالف در اطراف ساختمان‌های دولتی مستقر بودند. در میدان امویین، که محل ساختمان تلویزیون و رادیو است، تیراندازی‌های پراکنده جریان داشت.
همزمان، دود غلیظ و بوی باروت فضای دمشق را فرا گرفته بود. اسرائیل نیز حملاتی به فرودگاه نظامی «مزه» و مقرهای گارد جمهوری انجام داد.
در ساعات اولیه صبح، نیروهای دولتی مقرهای نظامی را تخلیه کردند و حجم زیادی از اسلحه را به جا گذاشتند. گروه‌های مخالف وارد دمشق شدند، زندانیان را آزاد کردند و برخی مقرها را به طور کامل تصرف کردند. این شرایط باعث هرج‌ومرج شد.
یک منبع نزدیک به «اداره عملیات نظامی» که توسط نیروهای مخالف اداره می‌شود، به «الشرق الأوسط» گفت: «اتفاقی که افتاد، نتیجه اشتباهی بود که ناشی از ورود نیروهای مخالف از درعا و حومه دمشق پیش از رسیدن نیروهای شمال (عملیات بازدارندگی تجاوز) بود. این موضوع باعث هرج‌ومرج شد، به‌ویژه با حضور مسلحانی از بقایای شبیحه در میان نیروهای مخالف. اما فردای روز ورود نیروها، اوضاع متفاوت خواهد بود. نظم برقرار شده و زندگی به حالت عادی بازخواهد گشت. همه این‌ها بر اساس یک برنامه دقیق که از ماه‌ها پیش آماده شده، اجرا می‌شود.»
گفته می‌شود که عقب‌نشینی نیروهای نظام از مقرهای امنیتی و نظامی در ساعات اولیه صبح، مقادیر زیادی سلاح برجای گذاشت، پیش از آنکه نیروهای مسلح از حومه دمشق به آنجا برسند. همچنین، به محلات حامی نظام سلاح توزیع شد تا از انتقام‌گیری‌ها در پی هرج‌ومرج احتمالی پس از سقوط نظام و فقدان امنیت جلوگیری شود.
آتش‌سوزی‌هایی نیز در ساختمان‌های امنیتی در دمشق، از جمله در ساختمان اطلاعات نظامی، رخ داد.
در ویدئویی که خبرگزاری فرانسه منتشر کرد، گروهی از افراد، از جمله اعضای نیروهای مخالف، روی یک تانک در نزدیکی میدان ایستاده‌اند، مشت‌های خود را بالا برده و علامت پیروزی نشان می‌دهند، در حالی که صدای تیراندازی در هوا در پس‌زمینه شنیده می‌شود.
جولانی در مسجد اموی
احمد الشرع، فرمانده «هیئت تحریر الشام» (معروف به ابومحمد جولانی)، ظهر روز یکشنبه به دمشق رسید و در کانال تلگرام خود ویدئویی منتشر کرد که او را در حال سجده و بوسیدن زمین در فضایی سبز، نزدیک یک جاده اصلی، نشان می‌دهد. این ویدئو با عنوان «فرمانده احمد الشرع در لحظه رسیدن به دمشق، برای شکرگزاری سجده می‌کند» منتشر شد.
وی همچنین روز یکشنبه از مسجد اموی در دمشق بازدید کرد و در ویدئویی از داخل مسجد دیده می‌شود که جمعی از افراد اطراف او شعار «الله‌اکبر» سر می‌دهند.
او گفت: «هیچ خانه‌ای در سوریه نمانده که آتش جنگ به آن نرسیده باشد، و امروز سوریه به لطف خدا در حال بهبودی است. این پیروزی، تاریخ جدیدی برای امت اسلامی و منطقه است.»
الشرع معتقد است که بشار اسد «سوریه را به مزرعه‌ای برای طمع‌ورزی‌های ایران تبدیل کرد، در آن طایفه‌گرایی را گسترش داد و فسادی ایجاد کرد که سوریه را به بزرگ‌ترین تولیدکننده کبتاگون (مواد مخدر) در جهان بدل ساخت.» او افزود: «امروز سوریه به لطف خدا پاک می‌شود.»
وی تأکید کرد که این «پیروزی» به لطف خون قربانیان و رنج مردم در زندان‌ها برای مخالفان سوری به دست آمده است و به آزادسازی تعداد زیادی از زندانیان توسط نیروهایش اشاره کرد.
با سقوط اسد، سوریه فصل حکومت حزب بعث را که در ۸ مارس ۱۹۶۳ با کودتا به قدرت رسیده بود، به پایان می‌رساند. در ۱۶ نوامبر ۱۹۷۰، حافظ اسد، وزیر دفاع وقت، کودتایی به نام «جنبش اصلاحات» انجام داد و تا زمان مرگش در سال ۲۰۰۰ بر قدرت ماند. از آن زمان، حکومت به بشار منتقل شد.
پناهندگی اسد به روسیه
تا عصر یکشنبه، محل اقامت اسد نامشخص بود، اما رسانه‌های روسی اعلام کردند او و خانواده‌اش به مسکو رسیده‌اند و حق پناهندگی دریافت کرده‌اند.
خبرگزاری «اینترفاکس» به نقل از منبعی ناشناس گزارش داد: «رئیس‌جمهور سوریه، بشار اسد، به مسکو رسیده است. روسیه به دلایل انسانی به او و خانواده‌اش پناهندگی اعطا کرده است.»
روسیه در طول تقریباً یک دهه گذشته، متحد حیاتی اسد باقی ماند و با حمایت نظامی از او، توانست به بازپس‌گیری کنترل حدود دو سوم خاک سوریه کمک کند.
منبعی در کرملین تأیید کرد که «گروه‌های مخالف سوری امنیت پایگاه‌های نظامی روسیه در سوریه را تضمین کرده‌اند.» این منبع به خبرگزاری‌های روسی گفت: «مسئولان روسیه در تماس با نمایندگان مخالفان مسلح سوری هستند و مسئولان آنها امنیت پایگاه‌های نظامی و نمایندگی‌های دیپلماتیک روسیه در خاک سوریه را تضمین کرده‌اند.»
آینده سوریه
دبیرکل سازمان ملل، آنتونیو گوترش، سقوط اسد را فرصتی تاریخی برای ساختن آینده‌ای صلح‌آمیز و پایدار برای سوریه دانست. او از تمامی طرف‌ها خواست آرامش را حفظ کنند و از حقوق همه شهروندان حمایت کنند.
میان «امیدهای محتاطانه» سازمان ملل و درخواست‌هایی برای جلوگیری از «هرج‌ومرج»، واکنش‌های جامعه بین‌المللی به سقوط نظام اسد روز یکشنبه ادامه یافت. در همین حال، روسیه اعلام کرد که برای بررسی وضعیت سوریه، خواستار برگزاری نشست اضطراری شورای امنیت در روز دوشنبه شده است.
دیمیتری پولیانسکی، معاون نماینده روسیه در سازمان ملل، در تلگرام نوشت: «در پی رویدادهای اخیر در سوریه که هنوز پیامدهای آن بر این کشور و منطقه به‌طور کامل ارزیابی نشده است، روسیه خواستار برگزاری مشورت‌های اضطراری و غیرعلنی در شورای امنیت سازمان ملل شده است.» وی افزود که این نشست روز دوشنبه برگزار خواهد شد.
