پناهندگان فلسطینی که در شادی سوریها از سقوط «دیکتاتوری» شریک بودند، امیدی نداشتند که اردوگاه «یرموک» در نزدیکی دمشق بار دیگر به نماد «حق بازگشت» و «پایتخت آوارگان فلسطینی» تبدیل شود. نظام برکنار شده بشار اسد این نماد را محو کرده بود. اما پیروزی انقلاب سوریه و سرنگونی او، این نماد و ویژگی را به اردوگاه بازگرداند.
در حالی که اشک شادی بازگشت آوارگان با جشن پیروزی در «محله تضامن» در داخل اردوگاه آمیخته بود، در شمال این منطقه، هواداران نظام برکنار شده به خیابانها آمدند و بازگشت زندگی عادی به این منطقه را جشن گرفتند. آنها احساس اطمینان کردند؛ چراکه گروههای مسلح مخالف تلاش کردند آسیبی به آنها نرسانند.
آرامش و تبریک
در روز پنجم سقوط حکومت اسد، روزنامه «الشرق الأوسط» از بیشتر مناطق اردوگاه که در هفت کیلومتری جنوب دمشق قرار دارد، بازدید کرد.
در ورودی شمالی اردوگاه، تغییر بهوضوح دیده میشود. نخستین چیزی که توجه را جلب میکند، نوشته «مخیم الیرموک» (اردوگاه یرموک) روی قوس سیمانی ابتدای خیابان یرموک است. پیش از این فقط «خیابان یرموک» نوشته شده بود. این عبارت بین پرچم انقلاب سوریه و فلسطین نوشته شده است.
حواجز خوف (ایستهای بازرسی وحشت) که توسط نظام در ورودی خیابانهای اصلی یرموک، فلسطین و خیابان ۳۰ ایجاد شده بود، از بین رفتهاند. نیروها، تصاویر و پرچمهای نظام هم ناپدید شدهاند و تردد عابران و خودروها افزایش یافته است.
خیابان الجلاء در شمال محله تضامن و بازگشت زندگی عادی (الشرق الأوسط)
در طول این بازدید، مشخص شد که گروههای فلسطینی همپیمان با نظام اسد که علیه مردم سوریه جنگیدند، دفاتر خود را بسته و ناپدید شدهاند. منابع محلی به «الشرق الأوسط» گفتند که این گروهها از شب سقوط نظام فرار کردهاند.
این منابع تاکید کردند که وضعیت کنونی «خیلی بهتر» از دوران «حکومت دیکتاتور» است. آنها از حکومت جدید خواستند خدمات اساسی اردوگاه را سریعاً بازسازی کند و آن را دوباره به منطقهای پررونق تبدیل کند.
خیابان نسرین در شمال محله تضامن و بازگشت زندگی عادی (الشرق الأوسط)
با توجه به حضور محدود نیروهای مسلح مخالف در خیابانهای اردوگاه، منابع محلی میگویند اولویت کنونی «برقراری امنیت و آرامش در اردوگاه برای جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده» است.
ابتکارات مردمی
در حالی که در خیابان فلسطین تردد عابران و خودروها زیاد بود، جشن سقوط نظام اسد ادامه داشت. این جشن با روشهای مختلفی از جمله تبریک به خانوادههای بازگشته برگزار میشد.
در خیابان فلسطین، جوانانی سوار بر موتورسیکلت با پرچم انقلاب دیده میشدند. همزمان خودروهای وابسته به گروههای مخالف در خیابان گشت میزدند و مبارزان از پنجره خودروها علامت پیروزی نشان میدادند.
در انتهای خیابان فلسطین، گروهی از مردم محلی بهطور خودجوش در حال برداشتن موانع خاکی از ورودی کوچهها بودند. یکی از آنها به «الشرق الأوسط» گفت: «ما کوچههای اردوگاه را باز میکنیم. از دولت جدید میخواهیم ماشینهایش را وارد کند. اوضاع خیلی بهتر شده و ما دست یاری به سوی آنها دراز میکنیم.»
حملات سیستماتیک
مهند شحاده، دبیرکل اتحادیه کارگران فلسطین در سوریه، به «الشرق الأوسط» گفت: اردوگاههای فلسطینی از جمله «یرموک» در حملات هوایی نظام اسد و متحدانش در سال ۲۰۱۸ بهطور سیستماتیک تخریب شد. این حملات در جریان عملیات نظامی ده روزه انجام شد که به سیطره نظام بر اردوگاه منجر شد.
او توضیح داد که پس از این حمله، نظام چندین تصمیم برای بازگشت مردم به خانههایشان صادر کرد، اما به دلیل موانع امنیتی و نبود خدمات اساسی، تعداد کمی از مردم بازگشتند.
پرچم انقلاب بر بام خانهای در محله تضامن اردوگاه یرموک (الشرق الأوسط)
شحاده افزود: نظام اسد که همیشه ادعای حمایت از فلسطینیها را داشت، پس از سیطره، عنوان «اردوگاه» را حذف کرد و آن را به «منطقه» تبدیل کرد. این اقدام به معنای از بین بردن نماد «حق بازگشت» و «پایتخت آوارگان فلسطینی» بود.
بازگشت نمادین
شحاده گفت: پس از سقوط نظام، با رهبران گروههای مخالف تماس گرفتیم و درخواست بازگشت هویت تاریخی اردوگاه را دادیم. این درخواست پذیرفته شد و در عمل اجرا شد.
او گفت از روز اول سقوط نظام، خانوادهها به خانههایشان باز میگردند و تعداد آنها روزانه دهها خانواده برآورد میشود.
تاریخ اردوگاه
اردوگاه یرموک در سال ۱۹۵۷ تأسیس شد. با گسترش دمشق، بخشی از ترکیب جغرافیایی و جمعیتی آن شد. این اردوگاه بزرگترین تجمع فلسطینیان در سوریه، لبنان و اردن بود و نماد «حق بازگشت» و «پایتخت آوارگان فلسطینی» به شمار میرفت.
پیش از جنگ، این اردوگاه بیش از ۵۰۰ هزار نفر جمعیت داشت که ۱۶۰ هزار نفر از آنها فلسطینی بودند. اکثر آنها با گروههای مخالف همکاری کردند و هزاران نفر توسط نظام کشته، زندانی و آواره شدند.
شادی گسترده
در محله «تضامن»، شادی زیادی برای سقوط نظام وجود داشت. خبرنگار «الشرق الأوسط» شاهد بازگشت خانوادههای زیادی به خانههایشان بود. برخی از خانوادهها در حالی که از شادی گریه میکردند، سجده میکردند و زنان زغارید میکشیدند.
یکی از فرماندهان مخالفان که در محله حضور داشت، گفت: «ما ثابت کردیم که تروریست نیستیم. آنها ما را شکنجه کردند، اما ما مانند آنها رفتار نخواهیم کرد.»
در جنوب محله که در کنترل مخالفان بود، شادیها گستردهتر بود و خانوادههای بیشتری بازمیگشتند.
