پایبندی گسترده جهانی به راهکار دو دولتی پس از اعلام طرح ترامپ برای غزه

گفتگوی تلفنی محمد بن سلمان و عبد الله دوم درباره تحولات منطقه

کودک فلسطینی  از میان ویرانه‌های ساختمان‌های ویران‌شده در رفح، جنوب غزه عبور می‌کند (رویترز)
کودک فلسطینی از میان ویرانه‌های ساختمان‌های ویران‌شده در رفح، جنوب غزه عبور می‌کند (رویترز)
TT

پایبندی گسترده جهانی به راهکار دو دولتی پس از اعلام طرح ترامپ برای غزه

کودک فلسطینی  از میان ویرانه‌های ساختمان‌های ویران‌شده در رفح، جنوب غزه عبور می‌کند (رویترز)
کودک فلسطینی از میان ویرانه‌های ساختمان‌های ویران‌شده در رفح، جنوب غزه عبور می‌کند (رویترز)

کشورهای عربی و جهان و در صدر آنها سعودی پس از پیشنهاد دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا برای غزه پایبندی خود را به «راهکار دو دولتی» به عنوان پایه و اساس حل منازعه فلسطین و اسرائیل اعلام کردند. پرزیدنت دونالد ترامپ در اظهاراتی گفت که آمریکا کنترل و مالکیت غزه را به دست خواهد گرفت و ساکنان غزه در کشورهای دیگر اسکان داده می شوند تا آمریکا بتواند در غزه پروژه های توریستی اجرا کند.

در این راستا، شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد و نخست وزیر سعودی و عبد الله دوم پادشاه اردن در گفتگوی تلفنی درباره تحولات منطقه رایزنی و در خصوص آخرین تحولات و تلاش های برای برقراری امنیت و ثبات در منطقه تبادل نظر کردند.
پادشاه اردن از مواضع ثابت سعودی در حمایت از حقوق ملت فلسطین استقبال کرد.
وزارت خارجه سعودی در بیانیه ای گفت که سعودی بدون تشکیل کشور فلسطین روابطی با اسرائیل نخواهد داشت. این بیانیه افزود «این موضع گیری قطعی و غیر قابل مذاکره و ثابت و خارج از هر گونه معامله و مذاکره» است.
بیانیه سعودی خاطر نشان کرد «موضع سعودی درباره تشکیل دولت فلسطین ثابت و محکم و تغییر ناپذیر است. شاهزاده محمد بن سلمان نیز به طور واضح و آشکار و بدون هیچ گونه ابهامی موضع سعودی را اعلام کرد و گفت که سعودی از تلاش بی وقفه برای تشکیل کشور مستقل فلسطین به پایتختی قدس شرقی دست نخواهد برداشت و سعودی بدون تشکیل کشور فلسطین با اسرائیل رابطه دیپلماتیک نخواهد داشت».
این بیانیه با تاکید مجدد بر موضع سابق سعودی اضافه کرد «سعودی قاطعانه با نقض حقوق مشروع ملت فلسطین چه از طریق سیاست های شهرک سازی اسرائیل و چه الحاق اراضی فلسطینی و چه تلاش برای کوچ مردم فلسطین از سرزمین خود مخالف است. جامعه جهانی امروز باید به نقش خود در کاهش مشکلات و گرفتاری و درد و رنج انسانی ملت فلسطین عمل کند. ملت فلسطین در سرزمین خود باقی خواهد ماند».
سعودی در پایان گفت «تاکید می کنیم که این موضع ثابت و قطعی و غیر قابل مذاکره و خارج از هر گونه معامله است. صلح پایدار و عادلانه برقرار نخواهد شد مگر اینکه ملت فلسطین طبق قطعنامه های بین المللی به حقوق مشروع خود دست پیدا کند و این موضوع بارها هم به دولت پیشین آمریکا و هم به دولت کنونی گوشزد شده است».

آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل چهارشنبه (۵ فوریه) درباره «پاکسازی نژادی» در غزه هشدار داد.
آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل شامگاه چهارشنبه در سخنرانی خود در کمیته اعمال حقوق مسلم مردم فلسطین خواستار «ایجاد راهکارهایی برای جلوگیری از بدتر کردن این مشکل» شد.
گوترش افزود «وفادار ماندن به بستر قوانین بین المللی حیاتی است. اجتناب از هر گونه پاکسازی نژادی ضروری است».
او با اشاره به مساله فلسطین خاطر نشان کرد «ما باید مجددا از راه حل دو دولتی: اسرائیل و فلسطین حمایت کنیم».

استفان دوجاریک سخنگوی دبیر کل سازمان ملل در پاسخ به سوالی درباره طرح رئیس جمهور آمریکا برای غزه گفت «هر گونه کوچ اجباری اهالی و ساکنان می تواند پاکسازی نژادی باشد».
فولکر تورک کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل گفت اخراج اجباری ساکنان از اراضی اشغالی اکیدا ممنوع است.
تورک در بیانیه ای افزود «حق تعیین سرنوشت یک اصل اساسی در حقوق بین الملل است و باید از سوی همه کشورها رعایت شود. دیوان کیفری بین المللی نیز به تازگی بر روی آن تاکید کرده است. هر گونه انتقال اجباری یا اخراج مردم از سرزمین اشغال شده کاملا ممنوع است».
اتحادیه عرب ضمن محکوم کردن طرح ترامپ گفت این ایده «بر خلاف قوانین بین المللی و نسخه بی ثباتی است».
اتحادیه عرب در بیانیه خود افزود «مطمئنا دولت آمریکا و رئیس جمهور این کشور به دنبال برقراری صلح عادلانه در منطقه هستند اما طرح اعلام شده از سوی پرزیدنت ترامپ سناریوی کوچ اجباری فلسطینیان را ترویج می کند و این سناریو از سوی جهان عرب و جامعه جهانی غیر قابل قبول و بر خلاف حقوق بین الملل است».
این بیانیه اضافه کرد «این طرح به مثابه نسخه ای برای بی ثباتی است و به تحقق راه حل دو دولت کمک نمی کند. راهکار دو دولتی تنها راه برقراری صلح و امنیت برای فلسطینیان و اسرائیل و کل منطقه است».
اتحادیه عرب دوباره خواستار اجرای حل دو دولتی شد و تاکید کرد «کرانه باختری و نوار غزه اشغالی روی هم رفته دولت مستقل فلسطین را تشکیل می دهند».
بدر عبد العاطی وزیر خارجه مصر چهارشنبه (۵ فوریه) در دیدار با محمد مصطفی نخست وزیر و وزیر خارجه فلسطین در قاهره بر حمایت کامل قاهره از دولت فلسطین تاکید کرد و بار دیگر خواهان «راهکار سیاسی پایدار برای مساله فلسطین» شد.
عبد العاطی بر «حمایت مصر از حقوق مشروع و تغییر ناپذیر ملت فلسطین» و «لزوم تلاش برای رسیدن به راهکار سیاسی پایدار و عادلانه برای مساله فلسطین بر مبنای تشکیل کشور مستقل فلسطین در مرز ۴ ژوئن ۱۹۶۷ به پایتختی قدس شرقی و پایان تکرار چرخه های خشونت برای همیشه» تاکید کرد.
عبد العاطی به تلاش مصر برای تضمین برقراری آتش بس پایدار در غزه و اجرای کامل مفاد توافق و پایان سه مرحله آن اشاره کرد.
وزارت خارجه امارات در بیانیه ای بر پایبندی به حمایت از صلح و ثبات در منطقه و موضع «تاریخی و تغییر ناپذیر» خود در حمایت از حقوق فلسطینیان تاکید کرد و گفت باید راهکار سیاسی جدی برای منازعه بین اسرائیل و فلسطین و تشکیل کشور مستقل فلسطین ایجاد شود.
این بیانیه افزود «دولت امارات قاطعانه مخالف خدشه دار کردن حقوق تغییر ناپذیر ملت فلسطین و تلاش ها برای کوچ اجباری فلسطینیان است».
هاکان فیدان وزیر خارجه ترکیه اظهارات دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در مورد تصرف غزه از سوی آمریکا را «غیر قابل قبول» خواند و افزود هر گونه برنامه ای که فلسطینیان را «خارج معادله» قرار دهد باعث افزایش کشمکش خواهد شد.
فیدان در گفتگو با خبرگزاری «آناتولی» افزود اگر کشتار فلسطینیان متوقف و شرایطشان بهتر شود ترکیه در اقدامات خود ضد اسرائیل مثل قطع مبادلات تجاری و احضار سفیر بازنگری خواهد کرد.
وزارت خارجه فرانسه در بیانیه ای اعلام کرد پاریس «به کارزار خود برای اجرای راهکار دو دولتی ادامه خواهد داد چرا که این تنها راه حلی است که باعث برقراری صلح و امنیت بلند مدت برای اسرائیل و فلسطین می شود». این بیانیه افزود «در فردای غزه هیچ کشور ثالثی نباید غزه را تصرف کند».
خوزه مانوئل آلبارس وزیر خارجه اسپانیا با رد پیشنهاد ترامپ درباره اسکان اهالی غزه در مناطق دیگر و تصرف غزه گفت «غزه بخشی از کشور فلسطین در آینده است. اسپانیا از تشکیل کشور مستقل فلسطین حمایت می کند. این کشور باید با دولت اسرائیل همزیستی مسالمت آمیز داشته باشد به طوری که رونق و امنیت اسرائیل حفظ شود».
دیوید لمی وزیر خارجه بریتانیا چهارشنبه در سفر خود به کی یف پایتخت اوکراین تاکید کرد «فلسطینیان باید در سرزمین های خود در غزه و کرانه باختری زندگی کنند و به رونق وشکوفایی در سرزمینشان دست پیدا کنند».
آنالنا بربوک وزیر خارجه آلمان گفت «نوار غزه متعلق به فلسطینیان است و اخراج فلسطینیان از غزه غیر قابل قبول و خلاف حقوق بین الملل است».
کرملین روسیه گفت مسکو «بر این باور است که راهکار دو دولتی تنها راه حل منازعات در خاورمیانه است».



سه گروگان... و هزار روز تنش بین پاریس و تهران  

تظاهره‌کننده‌ای که تصویر سسیل کوهلر، گروگان فرانسوی که از دو سال پیش در ایران زندانی است، را در دست دارد ( AFP)  
تظاهره‌کننده‌ای که تصویر سسیل کوهلر، گروگان فرانسوی که از دو سال پیش در ایران زندانی است، را در دست دارد ( AFP)  
TT

سه گروگان... و هزار روز تنش بین پاریس و تهران  

تظاهره‌کننده‌ای که تصویر سسیل کوهلر، گروگان فرانسوی که از دو سال پیش در ایران زندانی است، را در دست دارد ( AFP)  
تظاهره‌کننده‌ای که تصویر سسیل کوهلر، گروگان فرانسوی که از دو سال پیش در ایران زندانی است، را در دست دارد ( AFP)  

روابط فرانسه و ایران در مسیری صعودی قرار گرفته است که رئیس‌جمهور فرانسه، امانوئل مکرون، در ششم ژانویه آن را آغاز کرد، جایی که او در سخنرانی خود در برابر سفرای فرانسه در سراسر جهان، ایران را «چالش استراتژیک و امنیتی برای فرانسه، اروپا و خاورمیانه» خواند.

مکرون در یک «بیانیه اتهامی» گسترده، به برنامه هسته‌ای شتاب‌یافته ایران که به «حد قطع رابطه» رسیده است، برنامه موشکی بالیستیک آن که «اروپا، خاک و منافع آن را تهدید می‌کند»، حمایت ایران از جنگ روسیه علیه اوکراین، و تلاش‌های ایران برای بی‌ثبات‌سازی منطقه از طریق عوامل خود که «تروریسم را اجرا می‌کنند»، اشاره کرد. او همچنین به تهدید منافع فرانسه در آفریقا توسط ایران پرداخت.

مکرون نتیجه‌گیری کرد که «مسئله ایران» یکی از مهم‌ترین موضوعات گفت‌وگو با دولت جدید آمریکا خواهد بود. اما او احتمالاً عمداً از اشاره به موضوع دیگری که روابط فرانسه با ایران را مسموم می‌کند، خودداری کرد: ادامه بازداشت سه شهروند فرانسوی توسط تهران برای مدت‌های طولانی.

علیرغم تلاش‌های دیپلماتیک مداوم فرانسه در بالاترین سطوح و ارتباطات بین مکرون و رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، تهران به درخواست فرانسه توجهی نمی‌کند و هیچ‌کس دقیقاً نمی‌داند که ایران در ازای آزادی کسانی که فرانسه آن‌ها را «گروگان‌های دولتی» در زندان‌های ایران می‌نامد، چه می‌خواهد. بارها پاریس آنچه را که «دیپلماسی گروگان‌گیری» ایران می‌نامد، محکوم کرده است.
آنچه اکنون این موضوع را به صدر اخبار بازگردانده، گذشت هزار روز از بازداشت دو شهروند فرانسوی است: سسیل کوهلر، استاد ادبیات مدرن فرانسه، ۴۰ ساله، و همسرش ژاک پاریس، ۷۳ ساله، که استاد بازنشسته ریاضیات است. این دو در فرودگاه تهران و در آستانه سوار شدن به هواپیما برای بازگشت به فرانسه دستگیر شدند. همچنین اولیویه گروندو، ۳۴ ساله، فرانسوی دیگری است که از ۸۴۳ روز پیش در زندان اوین تهران زندانی است. او در شیراز، شهری که به عنوان توریست از آن بازدید می‌کرد، دستگیر شد.

آنچه این سه نفر را به هم مرتبط می‌کند، اتهام جاسوسی است که خانواده‌های آن‌ها و وزارت خارجه فرانسه تأکید می‌کنند که آن‌ها تنها به عنوان توریست به ایران سفر کرده‌اند. در ابتدای سال گذشته، گروندو به پنج سال زندان به اتهام «جاسوسی و توطئه علیه ایران» محکوم شد.

در ششم اکتبر ۲۰۲۲، تلویزیون ایران ویدئویی از سسیل کوهلر پخش کرد که در آن «اعتراف» کرده بود که مأمور سازمان اطلاعات خارجی فرانسه است. فرانسه بلافاصله این «اعترافات اجباری» را محکوم کرد و گفت آنچه ایران انجام داده «فقط یک نمایش مضحک» است.

در این زمینه، سپیده قلیان، روزنامه‌نگار ایرانی که مدتی را با کوهلر در یک سلول زندانی بود، در نامه‌ای به روزنامه فرانسوی «لوموند» در سپتامبر ۲۰۲۳ نوشت که کوهلر به او گفته بود «بزرگ‌ترین پشیمانی‌اش اعتراف اجباری است که از او برای تلویزیون ایران گرفته شده است.»

در روزهای جمعه و شنبه، تجمعات و تظاهرات‌های متعددی در حمایت از این سه نفر و برای فشار به منظور آزادی آن‌ها در بسیاری از شهرهای فرانسه، به ویژه پاریس، برگزار شد. وزارت خارجه فرانسه اعلام کرد که پاریس «با قوی‌ترین عبارات ممکن درخواست خود را برای آزادی فوری شهروندانش که توسط ایران به عنوان گروگان نگه‌داشته می‌شوند، تکرار می‌کند» و افزود که «هیچ چیزی بازداشت آن‌ها را توجیه نمی‌کند» و این بازداشت را «بی‌معنا» توصیف کرد.

کریستف لوموان، سخنگوی وزارت خارجه فرانسه، «شرایط بازداشت غیرقابل قبول که برخی از آن‌ها به سطح شکنجه طبق قوانین بین‌المللی می‌رسد» را محکوم و اشاره کرد که کوهلر و پاریس هر کدام در سلول‌های ۹ متر مربعی بدون پنجره زندانی هستند که چراغ‌های آن‌ها به طور مداوم روشن است و هیچ تختخوابی برای خوابیدن وجود ندارد و فرصت‌های کمی برای خارج شدن از سلول به آن‌ها داده می‌شود.

به گفته لوموان، فرانسه معتقد است که آنچه شهروندانش تجربه می‌کنند «غیرقابل تحمل» است. ژان نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه، در جلسه‌ای در سنا گفت: «ما پیام‌های بسیار قاطعی به مقامات ایرانی ارسال کرده‌ایم و توضیح داده‌ایم که بدون بهبود وضعیت و بدون آزادی این گروگان‌ها، هیچ گفت‌وگوی دوجانبه‌ای نمی‌تواند انجام شود و برداشته شدن تحریم‌ها قابل تصور نیست.»

بارو تأکید کرد که اتهامات مطرح شده علیه این سه نفر «کاملاً دروغ» است. وزارت خارجه فرانسه همچنین نقض ایران از «معاهده ژنو» را محکوم کرد که به نمایندگان کنسولی اجازه می‌دهد از زندانیان بازدید کنند؛ زیرا مقامات ایرانی تنها به ندرت و با محاکمه‌های از پیش تنظیم‌شده این اجازه را می‌دهند. لوموان دوباره بین آزادی این سه نفر و امکان بهبود روابط با تهران ارتباط برقرار کرد. وزارت خارجه فرانسه از شهروندان خود خواست به ایران سفر نکنند و از کسانی که در ایران هستند خواست «فوراً» این کشور را ترک کنند و آن‌ها را از «خطر قریب‌الوقوع» و احتمال دستگیری «در هر زمان و بدون دلیل، به جز اینکه فرانسوی یا اروپایی هستند» برحذر داشت.

تنش‌ها در روز جمعه به اوج خود رسید، زمانی که وزیر راه ایران، که وزارتخانه او همچنین مسئول امور هواپیمایی کشوری است، اعلام کرد که فرانسه به طور یکجانبه پرواز بین تهران و پاریس، تنها پرواز مستقیم بین پایتخت ایران و یک پایتخت اروپایی، را لغو کرده است.

دیپلماسی گروگان‌گیری

در مواجهه با این وضعیت، فرانسه تأکید می‌کند که «آماده است و برای آزادی گروگان‌ها همچنان آماده خواهد ماند» و «به مبارزه خود علیه سیاست بازداشت گروگان‌ها توسط مقامات ایرانی ادامه خواهد داد» و خواستار «آزادی فوری آن‌ها» شده است.

نکته قابل توجه این است که وزارت خارجه فرانسه نوعی ناامیدی از رئیس‌جمهور پزشکیان ابراز کرده است، به دلیل شکست تلاش‌هایی که در بالاترین سطح انجام می‌دهد، در حالی که وضعیت گروگان‌ها در حال بدتر شدن است. واضح است که پاریس روی پزشکیان، رئیس‌جمهور «اصلاح‌طلب» که خواهان بهبود روابط کشورش با اروپایی‌ها است، شرط بسته بود.

منابع فرانسوی معتقدند که کلید سرنوشت این افراد در دست بزشکیان نیست، بلکه در دست «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» است، زیرا این سه فرانسوی در بخش ۲۰۹ زندان اوین که توسط وزارت اطلاعات اداره می‌شود و زندانیان سیاسی ایرانی و خارجی در آن نگهداری می‌شوند، زندانی هستند. نعومی کوهلر، خواهر سسیل، گفت که او «روی زمین می‌خوابد و تنها سه بار در هفته و هر بار به مدت نیم ساعت اجازه دارد از سلول خود خارج شود» و ارتباطات او با خارج از زندان بیش از پنج دقیقه و تحت نظارت زندانبانانش نیست، تا جایی که او از صحبت در مورد شرایط بازداشت خود منع شده است و تنها چیزی که درخواست می‌کند کتاب است.

کارین ریوالان، وکیل کوهلر، در مصاحبه‌ای با روزنامه «وست فرانس» گفت که این سه گروگان «به دلیل کاری که انجام داده‌اند دستگیر نشده‌اند، بلکه به دلیل فرانسوی بودنشان بازداشت شده‌اند. این چیزی است که می‌توانیم آن را دیپلماسی گروگان‌گیری بنامیم»، که «به منظور معامله بر سر آن‌ها در چارچوب مذاکرات» بین ایران و دولت‌های خارجی اروپایی و غیر اروپایی انجام می‌شود. این اقدامات سال‌هاست که شناخته شده است و بارها در برخورد با فرانسه انجام شده است. اما نکته قابل توجه این است که هیچ نشانه‌ای در افق وجود ندارد که مشخص کند ایران امروز دقیقاً چه می‌خواهد، برخلاف دفعات قبلی.

به گفته یک منبع غیردولتی، احتمالاً ایران می‌خواهد بر فرانسه فشار بیاورد تا «موضع خود را در پرونده‌هایی که برای ایران مهم است، مانند تحریم‌ها و برنامه هسته‌ای، نرم‌تر کند.» خواهان بهبود روابط کشورش با اروپایی‌ها است، شرط بسته بود.

منابع فرانسوی معتقدند که کلید سرنوشت این افراد در دست پزشکیان نیست، بلکه در دست «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» است، زیرا این سه فرانسوی در بخش ۲۰۹ زندان اوین که توسط وزارت اطلاعات اداره می‌شود و زندانیان سیاسی ایرانی و خارجی در آن نگهداری می‌شوند، زندانی هستند. نعومی کوهلر، خواهر سسیل، گفت که او «روی زمین می‌خوابد و تنها سه بار در هفته و هر بار به مدت نیم ساعت اجازه دارد از سلول خود خارج شود» و ارتباطات او با خارج از زندان بیش از پنج دقیقه و تحت نظارت زندانبانانش نیست، تا جایی که او از صحبت در مورد شرایط بازداشت خود منع شده است و تنها چیزی که درخواست می‌کند کتاب است.

کارین ریوالان، وکیل کوهلر، در مصاحبه‌ای با روزنامه «وست فرانس» گفت که این سه گروگان «به دلیل کاری که انجام داده‌اند دستگیر نشده‌اند، بلکه به دلیل فرانسوی بودنشان بازداشت شده‌اند. این چیزی است که می‌توانیم آن را دیپلماسی گروگان‌گیری بنامیم»، که «به منظور معامله بر سر آن‌ها در چارچوب مذاکرات» بین ایران و دولت‌های خارجی اروپایی و غیر اروپایی انجام می‌شود. این اقدامات سال‌هاست که شناخته شده است و بارها در برخورد با فرانسه انجام شده است. اما نکته قابل توجه این است که برخلاف دفعات قبلی هیچ نشانه‌ای در افق وجود ندارد که مشخص کند ایران امروز دقیقاً چه می‌خواهد.

به گفته یک منبع غیردولتی، احتمالاً ایران می‌خواهد بر فرانسه فشار بیاورد تا «موضع خود را در پرونده‌هایی که برای ایران مهم است، مانند تحریم‌ها و برنامه هسته‌ای، نرم‌تر کند.»