لبنان با نگاهی خوش‌بینانه به مواضع ترامپ از ریاض می‌نگرد

تقدیر از تلاش‌های ولی‌عهد سعودی برای رفع تحریم‌ها از سوریه

ولی‌عهد سعودی، شاهزاده محمد بن سلمان در حال بدرقه رئیس‌جمهور ترامپ (واس)
ولی‌عهد سعودی، شاهزاده محمد بن سلمان در حال بدرقه رئیس‌جمهور ترامپ (واس)
TT

لبنان با نگاهی خوش‌بینانه به مواضع ترامپ از ریاض می‌نگرد

ولی‌عهد سعودی، شاهزاده محمد بن سلمان در حال بدرقه رئیس‌جمهور ترامپ (واس)
ولی‌عهد سعودی، شاهزاده محمد بن سلمان در حال بدرقه رئیس‌جمهور ترامپ (واس)

مقامات لبنانی با خوش‌بینی به اظهارات رئیس‌جمهوری آمریکا، دونالد ترامپ، که از خاک پادشاهی سعودی بیان شد، به‌ویژه در مورد اعلام آمادگی کشورش برای «کمک به لبنان در ساختن آینده‌ای بهتر با همسایگانش»، همچنین تصمیم به رفع تحریم‌های اقتصادی از سوریه، که آن را تصمیمی دانستند که به‌صورت کلی بر وضعیت لبنان، و به‌ویژه در موضوع بازگشت آوارگان سوری، تأثیر مثبت خواهد داشت، واکنش نشان دادند.
ترامپ در جریان سفر تاریخی خود به پادشاهی سعودی، بخشی از سخنانش را به پرونده لبنان اختصاص داد؛ موضوعی که نشان‌دهنده توجه به این پرونده و ارسال پیام‌هایی برای لبنانی‌ها تلقی شد. مقامات لبنانی آگاه‌اند که برای دریافت کمک‌های عربی و بین‌المللی، شرایطی وجود دارد که در صدر آن، انحصار سلاح در دست دولت و همچنین اجرای اصلاحات متعدد است که دولت لبنان اجرای آن‌ها را آغاز کرده است.

لبنان چه باید بکند؟

دکتر محی‌الدین شحیمی، استاد حقوق و سیاست خارجی در پاریس، معتقد است: «منطقه پس از سفر ترامپ وارد عصری نوین شده و از این پس شاهد تحولات بسیاری خواهیم بود. نخستین آن، هدیه آمریکایی به شاهزاده محمد بن سلمان، یعنی رفع تحریم‌ها از سوریه است که نشانه آغاز مرحله‌ای جدید مبتنی بر حمایت، تشویق، حفاظت و بازسازی سوریه نوین است.» او در گفت‌وگو با روزنامه «الشرق الأوسط» تأکید کرد که «لبنان باید این تحولات ژئوپولیتیکی را به‌خوبی درک کند و با سرعت لازم با آن همسو و همراه شود تا مبادا از این روند جا بماند و به حاشیه رانده شود. این همراهی از طریق اجرای شفاف قطعنامه‌های بین‌المللی و اتخاذ تمام تدابیر و اصلاحات لازم برای حرکت به سوی حاکمیت قانون، نهادسازی، انحصار سلاح و تحقق حاکمیت لبنان ممکن خواهد شد تا اعتماد جامعه جهانی بازیابی شود.»

مواضع استثنایی

در جریان نشست شورای همکاری خلیج – آمریکا در روز چهارشنبه، ولی‌عهد سعودی، شاهزاده محمد بن سلمان، بر حمایت از ثبات لبنان تأکید کرد و گفت: «ضروری است که سلاح تنها در دست دولت لبنان باشد و باید از تلاش‌های مربوط به تثبیت اوضاع در این کشور حمایت کرد.»
از سوی دیگر، ترامپ نیز تأکید کرد: «لبنان فرصت دارد تا دولتی واقعی و مستقل بسازد، به‌دور از سلطه حزب‌الله، در صورتی که تلاش‌های رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر لبنان به ثمر بنشیند.»
ترامپ پیش‌تر نیز در نشست سرمایه‌گذاری سعودی – آمریکایی در روز سه‌شنبه گفته بود: «لبنان قربانی سلطه حزب‌الله و دخالت‌های ایران بوده است. حزب‌الله کشور لبنان را غارت کرده، برای مردمش بدبختی به بار آورده و آرمان‌های بیروت را نابود کرده است.»
او افزود: «تروریسم در غزه و لبنان جان بسیاری را گرفته و ملت‌های این مناطق را اسیر آشوب و ویرانی کرده است.» ترامپ تأکید کرد که کشورش «آماده است به لبنان برای ساختن آینده‌ای بهتر با همسایگانش کمک کند.» او همچنین افزود: «شنیده‌ام که دولت جدید لبنان دولتی حرفه‌ای است و به‌شکل جدی برای منافع ملت خود تلاش می‌کند. ما از هرگونه تلاش اصلاحی که از دل حاکمیت و استقلال لبنان برخیزد، استقبال می‌کنیم.»

واکنش‌های لبنانی

نواف سلام، نخست‌وزیر لبنان، از تصمیم رئیس‌جمهوری آمریکا مبنی بر رفع تحریم‌ها از سوریه استقبال کرد و آن را تصمیمی دانست که «بازتاب‌های مثبتی برای لبنان و کل منطقه خواهد داشت.» او از پادشاهی سعودی نیز به‌خاطر ابتکار و تلاش‌هایش در این زمینه قدردانی کرد.
یوسف رَجی، وزیر امور خارجه لبنان، نیز از تصمیم ترامپ برای رفع تحریم‌های آمریکا علیه سوریه استقبال کرد و آن را حاصل «مساعی خیرخواهانه ولی‌عهد سعودی شاهزاده محمد بن سلمان» دانست. او در مورد «تأثیر مثبت این تصمیم بر لبنان و منطقه، به‌ویژه در روند بازگشت آوارگان سوری به وطنشان» سخن گفت.
همچنین، ولید جنبلاط، رهبر دروزی لبنان، از ترامپ به‌خاطر لغو تحریم‌های سوریه تشکر کرد و آن را «دستاوردی بزرگ دانست که تأثیر قابل توجهی بر ما خواهد داشت».
نخست‌وزیر پیشین لبنان، نجیب میقاتی نیز از ولی‌عهد شاهزاده محمد بن سلمان، به‌خاطر «تلاش‌هایش برای محافظت از منطقه و جلوگیری از طرح‌هایی که هدفشان تجزیه و تفرقه در کشورهای منطقه است» قدردانی کرد.
او در بیانیه‌ای گفت: «نشست بین ولی‌عهد و رئیس‌جمهوری آمریکا، دونالد ترامپ، و نتایجی که به همراه داشت، نقطه‌عطفی در تاریخ منطقه به‌شمار می‌رود.» وی افزود: «در مورد لبنان، ما اطمینان داریم که تلاش‌های ولی‌عهد منجر به فراهم شدن حمایت واقعی از لبنان خواهد شد که به بهبود، بازسازی و تأمین ثبات پایدار آن کمک می‌کند.»
همچنین، فؤاد السنیوره، نخست‌وزیر پیشین لبنان، از تصمیم آمریکا استقبال کرد و گفت: «این تصمیم، به‌همراه دیدار تاریخی میان رئیس‌جمهوری ترامپ و رئیس‌جمهوری سوریه با حمایت شاهزاده محمد بن سلمان، نقش بزرگی در کاهش آثار تحریم‌ها بر اقتصاد لبنان خواهد داشت؛ زیرا اقتصاد لبنان به اقتصاد سوریه گره خورده و سوریه تنها گذرگاه زمینی لبنان به کشورهای مشرق عربی و اروپا است.» او همچنین افزود: «این تحولات به تقویت تلاش‌ها برای تسریع در روند بازگشت پناهندگان سوری مقیم لبنان به شهرها و روستاهایشان در سوریه کمک خواهد کرد.»



چگونه عراق از «تهدیدی وجودی خطرناک‌تر از داعش» نجات یافت؟

مشایخ عراقی در تظاهراتی در حمایت از ایران، سه‌شنبه در مسیر منتهی به منطقه سبز که سفارت عراق در بغداد در آن واقع شده است (AP)
مشایخ عراقی در تظاهراتی در حمایت از ایران، سه‌شنبه در مسیر منتهی به منطقه سبز که سفارت عراق در بغداد در آن واقع شده است (AP)
TT

چگونه عراق از «تهدیدی وجودی خطرناک‌تر از داعش» نجات یافت؟

مشایخ عراقی در تظاهراتی در حمایت از ایران، سه‌شنبه در مسیر منتهی به منطقه سبز که سفارت عراق در بغداد در آن واقع شده است (AP)
مشایخ عراقی در تظاهراتی در حمایت از ایران، سه‌شنبه در مسیر منتهی به منطقه سبز که سفارت عراق در بغداد در آن واقع شده است (AP)

منابع دیپلماتیک در بغداد به روزنامه «الشرق الاوسط» گفتند مقام‌های عراقی نگران کشیده شدن کشور به جنگ میان ایران و اسرائیل بودند و آن را «تهدیدی وجودی برای عراق» توصیف کردند که خطرناک‌تر از تهدید داعش بود؛ همان گروهی که زمانی یک‌سوم خاک کشور را اشغال کرده بود.

این منابع توضیح دادند:
«داعش یک پدیده بیگانه بود که در نهایت باید از بدن عراق به‌ویژه با توجه به حمایت منطقه‌ای و بین‌المللی از بغداد برای مقابله با آن طرد می‌شد. اما جنگ ایران و اسرائیل، وحدت عراق را تهدید می‌کرد.»

شرح تهدید وجودی از نگاه منابع دیپلماتیک:

همزمان با آغاز جنگ، بغداد پیام‌هایی از اسرائیل از طریق جمهوری آذربایجان و کانال‌های دیگر دریافت کرد. در این پیام‌ها آمده بود که اسرائیل در صورت حمله‌ای از خاک عراق، پاسخ‌هایی «سخت و دردناک» خواهد داد. اسرائیل مسئولیت هرگونه حمله از خاک عراق را متوجه دولت عراق دانسته بود.

آمریکا نیز از زبان توصیه‌آمیز قبلی عبور کرد و مستقیماً نسبت به عواقب وخیم حملات احتمالی گروه‌های وابسته به ایران هشدار داد.

مقام‌های عراقی نگران «سناریوی فاجعه» بودند. سناریویی که در آن، گروه‌های عراقی به اسرائیل حمله می‌کردند و اسرائیل نیز با موجی از ترورهای هدفمند مشابه آنچه علیه فرماندهان حزب‌الله لبنان و ژنرال‌ها و دانشمندان ایرانی در آغاز جنگ انجام داد، پاسخ می‌داد.

به گفته این منابع، اگر اسرائیل حملات دردناکی علیه این گروه‌ها انجام می‌داد، خشم در میان شیعیان عراق شعله‌ور می‌شد. این وضعیت ممکن بود مرجعیت شیعه را وادار به اتخاذ موضعی جدی کند و در نتیجه، بحران به شکل تقابل مستقیم شیعیان با اسرائیل درمی‌آمد.

این سناریو باعث شد نگرانی‌هایی شکل گیرد مبنی بر اینکه سایر گروه‌های عراقی، شیعیان را مسئول کشاندن کشور به جنگی بدانند که می‌شد از آن دوری کرد. در چنین شرایطی، احتمال بروز شکاف دوباره میان شیعیان و سنی‌ها و تهدید دوباره برای وحدت عراق وجود داشت.

خطر دیگر، موضع احتمالی کردها بود. این احتمال وجود داشت که کردها اعلام کنند دولت مرکزی فقط نماینده یک گروه است، کشور از جنگ‌ها خسته شده و اقلیم دیگر نمی‌خواهد خود را با بغداد درگیر کند؛ چراکه نزدیکی به بغداد، اقلیم را وارد جنگ‌هایی می‌کند که نمی‌خواهد در آن‌ها شرکت داشته باشد.

نقش دولت السودانی

دولت محمد شیاع السودانی با ترکیبی از قاطعیت و تدبیر عمل کرد. به گروه‌ها هشدار داد که تحمل هیچ تلاشی برای کشاندن کشور به جنگی که وحدتش را تهدید می‌کند، ندارد. همزمان، کانال‌های ارتباطی با قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، به‌ویژه آمریکا، را باز نگه داشت.

موضع ایران و موازنه داخلی
دولت عراق از موضع تهران هم بهره برد. ایران نه‌تنها از گروه‌ها نخواست وارد جنگ شوند، بلکه آن‌ها را به خویشتنداری تشویق کرد. برخی معتقدند تهران نمی‌خواست پس از از دست دادن سوریه، روابطش با عراق را نیز قربانی کند.

عامل مهم دیگر، درک گروه‌ها از بزرگی جنگ بود. آن‌ها می‌دانستند این نبرد از توانشان فراتر است؛ به‌ویژه با توجه به شرایط حزب‌الله در لبنان و نفوذ اطلاعاتی اسرائیل درون ایران. اسرائیل نشان داده بود که اطلاعات دقیقی از گروه‌های دشمن دارد و با برتری تکنولوژیک خود، می‌تواند به اهدافش برسد.

سه حمله ناکام

با وجود فشارها، به گفته منابع دیپلماتیک، گروه‌های بی‌انضباط تلاش کردند سه حمله را طراحی و اجرا کنند؛ اما نیروهای امنیتی عراق توانستند پیش از اجرا آن‌ها را خنثی کنند.

منابع همچنین گفتند که ایران زخمی عمیق برداشت؛ چراکه اسرائیل جنگ را به خاک ایران کشاند و آمریکا را به هدف گرفتن تأسیسات هسته‌ای آن ترغیب کرد. به‌گفته این منابع، اگر ایران در پرونده هسته‌ای امتیاز ندهد، احتمال دور تازه‌ای از درگیری وجود دارد.