جامعه جهانی گامی بی‌سابقه برای تحقق راه‌حل «دو دولت» - فلسطین در کنار اسرائیل - برداشت؛ راه‌حلی که در هشت دهه گذشته، در میان جنگ‌ها و مصوبات بین‌المللی، فقط روی کاغذ باقی مانده بود و به فلسطینی‌ها امکان تعیین سرنوشت واقعی نداده بود.
روز دوشنبه، نشست بین‌المللی سطح بالا برای «حل مسالمت‌آمیز مسئله فلسطین و اجرای راه‌حل دو دولت» با حمایت پادشاهی عربی سعودی و مشارکت فرانسه در مقر سازمان ملل در نیویورک آغاز شد. ایالات متحده شرکت نکرد، اما مخالفتی جدی نیز نشان نداد.
ترمب: هر کس می‌خواهد، اقدام کند
رئیس‌جمهور فرانسه، امانوئل مکرون، در آستانه این نشست اعلام کرد قصد دارد فلسطین را به رسمیت بشناسد؛ حرکتی که ممکن است آغازگر موجی از شناسایی‌های بی‌سابقه از سوی کشورهای غربی و برخی دولت‌های آسیایی و آمریکایی باشد.
دونالد ترمب، رئیس‌جمهور آمریکا، در پاسخ به سؤالی درباره این شناسایی‌ها، گفت: «هر کس می‌خواهد، اقدام کند.» منبعی اروپایی به «الشرق الأوسط» گفت که این واکنش نشان می‌دهد واشنگتن تلاشی برای متوقف کردن این روند نمی‌کند؛ مسئله‌ای که نخست‌وزیر رژیم اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، با آن به‌شدت مخالف است.
فرصتی بی‌سابقه
در آغاز نشست، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، از پادشاهی عربی سعودی و فرانسه بابت برگزاری این کنفرانس قدردانی کرد. او گفت: «نزاع اسرائیل و فلسطین، دهه‌هاست که دیپلماسی و قوانین بین‌المللی را به چالش کشیده است.»
او افزود: «ادامه این منازعه، راه‌حل دو دولت را از همیشه دورتر کرده است.»
گوترش همچنین حملات هفتم اکتبر گروه حماس و گروگان‌گیری‌ها را محکوم کرد، اما در ادامه گفت: «هیچ چیز هم تخریب غزه و گرسنه نگه‌داشتن مردم آن را توجیه نمی‌کند.»
دبیرکل سازمان ملل به افزایش شهرک‌سازی‌ها، خشونت شهرک‌نشینان و روند تدریجی الحاق کرانه باختری اشاره کرد و آن را غیرقانونی دانست. او گفت: «این روند، پایه‌های صلح را در خاورمیانه تضعیف می‌کند.»
گوترش گفت: «این کنفرانس، فرصتی نادر است. باید نقطه عطفی برای پایان‌دادن به اشغال و ایجاد دو دولت مستقل، هم‌مرز، دموکراتیک، با حاکمیت کامل، به رسمیت شناخته‌شده از سوی جامعه جهانی و پایتخت مشترک در بیت‌المقدس باشد.»
فلسطین؛ گام اول صلح منطقه
شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر خارجه پادشاهی عربی سعودی، در سخنانش گفت: «ما باور داریم راه‌حل دو دولت، کلید ثبات منطقه است.» او افزود: «برگزاری این کنفرانس در نیویورک، گامی مهم به سوی تحقق این راه‌حل است.»
او تأکید کرد: «صلح در منطقه از جایی آغاز می‌شود که ملت فلسطین به حقوق خود دست یابد.»
تصویر: وزیر خارجه پادشاهی عربی سعودی، فیصل بن فرحان، در کنفرانس راه‌حل دو دولت (AFP)
شاهزاده فیصل بن فرحان همچنین اعلام کرد که با همکاری فرانسه، مبلغ ۳۰۰ میلیون دلار از بانک جهانی به فلسطین منتقل شده است. او خواستار توقف فوری فاجعه انسانی در غزه شد.
فرانسه: نباید غیرنظامیان هدف باشند
ژان نوئل بارو، وزیر خارجه فرانسه، گفت: «هدف‌قراردادن غیرنظامیان در غزه قابل‌پذیرش نیست. این جنگ باید متوقف شود.»
او تأکید کرد: «باید تلاش کنیم تا راه‌حل دو دولت به واقعیت تبدیل شود. این راه، خواسته مشروع مردم فلسطین را محقق می‌کند و این کنفرانس باید نقطه آغاز اجرایی‌شدن آن باشد.»
او افزود: «ما روندی برگشت‌ناپذیر را برای دستیابی به راه‌حلی سیاسی در خاورمیانه آغاز کرده‌ایم. این روند بیش از هر زمان دیگری در خطر است و باید از سر گرفته شود.»
نقشه راه و زمان‌بندی اجرا
در مجموع، ۱۷ کشور و نمایندگانی از ریاست مشترک سعودی – فرانسوی در نشست‌های مختلف شرکت داشتند. دو سند اصلی قرار است در پایان نشست صادر شود. این اسناد به پایان دوره قیمومیت بریتانیا بر فلسطین و برنامه تقسیم سازمان ملل در سال ۱۹۴۷ اشاره دارند.
با اینکه رژیم اسرائیل ابتدا طرح تقسیم را پذیرفت، اما بعدها از آن عقب‌نشینی کرد. از آن زمان، این طرح عملی نشده باقی ماند. طرح دو دولت، که بر مرزهای پیش از جنگ ۱۹۶۷ استوار است، از دهه ۹۰ میلادی پایه گفت‌وگوهای صلح بوده است.
تصویر: تالار مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک (UN)
در این زمینه، پادشاهی عربی سعودی و فرانسه تلاش کردند نقشه راهی مشخص تدوین کنند که اولین گام آن پایان جنگ در غزه باشد. این نقشه راه شامل اقدامات مشخص و دارای زمان‌بندی است که همه طرف‌های ذی‌ربط باید برای اجرای راه‌حل دو دولت انجام دهند.
منال رضوان، دیپلمات سعودی، گفت: «کنفرانس باید بر پایه یک طرح سیاسی قابل اتکا و غیرقابل برگشت باشد که ریشه‌های بحران را حل کند و مسیر واقعی برای صلح، کرامت و امنیت متقابل فراهم آورد.»
با احتساب فرانسه، اکنون بیش از ۱۴۵ کشور عضو سازمان ملل، فلسطین را به رسمیت شناخته‌اند. انتظار می‌رود کشورهای دیگری هم از تصمیم فرانسه پیروی کنند.
پیش‌بینی می‌شود همزمان با نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل، این کنفرانس مقدمه‌ای برای برگزاری یک نشست سران در سپتامبر آینده در پاریس یا نیویورک باشد.
