ایران خواهان حفظ سلاح حزب‌الله جهت ادامه مذاکرات با آمریکا

پیامی به حامیان مقاومت برای جبران عدم مداخله نظامی

ديدار رئیس‌جمهور لبنان، جوزف عون، و وزیر امور خارجه ایران عباس عراقچی ۳ ژوئن ۲۰۲۵  (AP)
ديدار رئیس‌جمهور لبنان، جوزف عون، و وزیر امور خارجه ایران عباس عراقچی ۳ ژوئن ۲۰۲۵ (AP)
TT

ایران خواهان حفظ سلاح حزب‌الله جهت ادامه مذاکرات با آمریکا

ديدار رئیس‌جمهور لبنان، جوزف عون، و وزیر امور خارجه ایران عباس عراقچی ۳ ژوئن ۲۰۲۵  (AP)
ديدار رئیس‌جمهور لبنان، جوزف عون، و وزیر امور خارجه ایران عباس عراقچی ۳ ژوئن ۲۰۲۵ (AP)

ایران از زبان وزیر خارجه خود عباس عراقچی در امور داخلی لبنان مداخله کرد و از حزب‌الله خواست سلاح خود را تحویل ندهد. این موضوع روابط تهران و بیروت را به مرز بحران کشانده است. پیش‌تر هم عراقچی هنگام بالا گرفتن تنش میان حزب‌الله و اسرائیل وارد شد و رئیس‌جمهور لبنان، جوزف عون، هنگام دیدار با او به رعایت اصول دیپلماتیک و احترام به حاکمیت لبنان تأکید کرد.

قبلاً هم نخست‌وزیر پیشین نجيب میقاتي از رئیس مجلس شورای اسلامی ایران، محمدباقر قالیباف، به دلیل تمایل کشورش برای مذاکره با فرانسه درباره اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ ابراز نارضایتی کرده بود.

درخواست عراقچی از حزب‌الله برای حفظ سلاح هم‌زمان است با اعلام حزب‌الله درباره پذیرش نقشه‌ای که ارتش لبنان تا پایان اوت آماده می‌کند تا سلاح را تنها در دست دولت متمرکز کند، طوری که انگار سلاح حزب‌الله وجود ندارد.

این مسئله، به گفته یک منبع وزارتی، نشانه‌ای از نقض تعهد حزب‌الله به بی‌طرفی لبنان است که در زمان ریاست جمهوری میشال سلیمان با توافق همه گروه‌های سیاسی پذیرفته شده بود.

منبع وزارتی به الشرق الاوسط گفت عراقچی دو پیام دارد: اول به آمریکا که آماده اجرای نقشه‌ای است که سفیر واسطه آمریکایی، تام براک، تدوین کرده و بر تمرکز سلاح در دست دولت برای کنترل کامل سرزمین لبنان تأکید دارد.

پیام دوم به حامیان مقاومت است که شاید با این درخواست ایران نگرانی آنها از عدم دخالت تهران در جنگ با اسرائیل کاهش یابد. هرچند عراقچی می‌داند فشار نمی‌تواند دولت لبنان را از پذیرش نقشه آمریکایی منصرف کند.

عراقچی با این موضع خواسته «واشنگتن را تحریک کند» و به آن اعلام کند ایران تنها راه برای قانع کردن حزب‌الله است که وارد سازش شود و سلاح را محدود کند. این تلاش آشکار ایران برای باز کردن مسیر مذاکره در بن‌بست مذاکرات هسته‌ای آمریکا و ایران است.

منبع می‌گوید عراقچی می‌کوشد لبنان را به لبه پرتگاه ببرد تا شاید واشنگتن به‌صورت ضمنی به درخواست تهران برای از سرگیری مذاکرات پاسخ دهد، ولی واشنگتن می‌داند تهدید لبنان کمکی به تغییر موضع آمریکا نمی‌کند و بر مقابله با مانع‌تراشی ایران در حل بحران لبنان ادامه می‌دهد.

ایران همچنان لبنان را سکوی بهبود موقعیت خود در منطقه می‌داند، پس از آنکه نفوذش را در سوریه با سقوط بشار اسد و در بغداد با عدم ورود «حشد شعبی» به دفاع از خود از دست داده است. به همین دلیل، به حزب‌الله دستور داده سلاحش را تحویل ندهد تا نفوذ خود را حفظ کند.

پیام دوم ایران به مقاومت است که از حزب‌الله خواسته سلاحش را نگه دارد تا از سردرگمی حمایت‌کنندگان مقاومت بکاهد که پس از عدم دخالت ایران در جنگ با اسرائیل و تنهایی حزب‌الله در این نبرد به‌وجود آمده است. این جنگ با ترور دو دبیر کل پیشین حزب‌الله، حسن نصرالله و هاشم صفی‌الدین، و دیگر فرماندهانش شدت گرفت.

وزیر ایرانی گفت حزب‌الله توان نظامی خود را بازیافته است. به گفته منبع وزارتی، این گفته تلاش برای آرام کردن حامیان مقاومت و رفع ابهام درباره موضع مبهم تهران در حمایت نکردن از حزب‌الله است، با وجود تهدیدهای رهبر ایران، علی خامنه‌ای، برای دخالت.

منبع می‌پرسد: آیا این اطمینان‌بخشی عراقچی به مقاومت می‌گوید حزب‌الله تعادل ترس و قواعد درگیری را بازگردانده، همانطور که قبل از مأموریت حزب‌الله به غزه بود؟ چرا این اسرار نظامی فاش شد؟ چرا الان؟ آیا این فقط یک پیام روحی است یا می‌خواهد وضع میدانی را تغییر دهد؟

به گفته منبع، درخواست عراقچی موجب کاهش تنش‌های منطقه‌ای و لبنانی نمی‌شود، زیرا محور مقاومت به رهبری ایران از معادله منطقه کنار نرفته و تعادل نظامی با اسرائیل همانند قبل از مأموریت غزه بازنمی‌گردد. نقشه ائتلاف داخلی لبنان تغییر کرده است و حزب‌الله به جز حمایت رئیس مجلس نبیه بری، حامی دیگری ندارد.

لبنان در بحبوحه درگیری سیاسی میان شیعیان و اکثریت هوادار دولت که به اجرای انحصار سلاح به دست دولت تأکید دارند، با بحران سیاسی جدیدی روبرو است. این کشمکش تا زمان آماده شدن طرح انحصار سلاح توسط ارتش ادامه دارد. حزب‌الله احتمالاً وزیرانش را از کابینه خارج نمی‌کند، اما ممکن است اعتراضاتی را در مناطق نفوذ خود شروع کند، هرچند این اعتراضات محدود مانده‌اند، حتی پس از تجمعات شب گذشته در حومه بیروت. رئیس مجلس نبیه بری از هواداران جنبش امل خواسته در این تظاهرات شرکت نکنند تا از بروز درگیری‌های فرقه‌ای جلوگیری شود.

تا زمان پایان طرح ارتش، نگرانی اصلی قطع ارتباط میان رئیس‌جمهور جوزف عون، نخست‌وزیر نواف سلام و نبیه بری است. امید می‌رود این گفت‌وگوها شبکه‌ای از حمایت برای لبنان ایجاد کند که بر انحصار سلاح توافق کرده و حزب‌الله را قانع کند. حزب‌الله به دنبال گرفتن امتیاز سیاسی برای توجیه تغییر موضع خود در مقابل حامیانش است تا سلاح را تحویل دهد.



چگونه عراق از «تهدیدی وجودی خطرناک‌تر از داعش» نجات یافت؟

مشایخ عراقی در تظاهراتی در حمایت از ایران، سه‌شنبه در مسیر منتهی به منطقه سبز که سفارت عراق در بغداد در آن واقع شده است (AP)
مشایخ عراقی در تظاهراتی در حمایت از ایران، سه‌شنبه در مسیر منتهی به منطقه سبز که سفارت عراق در بغداد در آن واقع شده است (AP)
TT

چگونه عراق از «تهدیدی وجودی خطرناک‌تر از داعش» نجات یافت؟

مشایخ عراقی در تظاهراتی در حمایت از ایران، سه‌شنبه در مسیر منتهی به منطقه سبز که سفارت عراق در بغداد در آن واقع شده است (AP)
مشایخ عراقی در تظاهراتی در حمایت از ایران، سه‌شنبه در مسیر منتهی به منطقه سبز که سفارت عراق در بغداد در آن واقع شده است (AP)

منابع دیپلماتیک در بغداد به روزنامه «الشرق الاوسط» گفتند مقام‌های عراقی نگران کشیده شدن کشور به جنگ میان ایران و اسرائیل بودند و آن را «تهدیدی وجودی برای عراق» توصیف کردند که خطرناک‌تر از تهدید داعش بود؛ همان گروهی که زمانی یک‌سوم خاک کشور را اشغال کرده بود.

این منابع توضیح دادند:
«داعش یک پدیده بیگانه بود که در نهایت باید از بدن عراق به‌ویژه با توجه به حمایت منطقه‌ای و بین‌المللی از بغداد برای مقابله با آن طرد می‌شد. اما جنگ ایران و اسرائیل، وحدت عراق را تهدید می‌کرد.»

شرح تهدید وجودی از نگاه منابع دیپلماتیک:

همزمان با آغاز جنگ، بغداد پیام‌هایی از اسرائیل از طریق جمهوری آذربایجان و کانال‌های دیگر دریافت کرد. در این پیام‌ها آمده بود که اسرائیل در صورت حمله‌ای از خاک عراق، پاسخ‌هایی «سخت و دردناک» خواهد داد. اسرائیل مسئولیت هرگونه حمله از خاک عراق را متوجه دولت عراق دانسته بود.

آمریکا نیز از زبان توصیه‌آمیز قبلی عبور کرد و مستقیماً نسبت به عواقب وخیم حملات احتمالی گروه‌های وابسته به ایران هشدار داد.

مقام‌های عراقی نگران «سناریوی فاجعه» بودند. سناریویی که در آن، گروه‌های عراقی به اسرائیل حمله می‌کردند و اسرائیل نیز با موجی از ترورهای هدفمند مشابه آنچه علیه فرماندهان حزب‌الله لبنان و ژنرال‌ها و دانشمندان ایرانی در آغاز جنگ انجام داد، پاسخ می‌داد.

به گفته این منابع، اگر اسرائیل حملات دردناکی علیه این گروه‌ها انجام می‌داد، خشم در میان شیعیان عراق شعله‌ور می‌شد. این وضعیت ممکن بود مرجعیت شیعه را وادار به اتخاذ موضعی جدی کند و در نتیجه، بحران به شکل تقابل مستقیم شیعیان با اسرائیل درمی‌آمد.

این سناریو باعث شد نگرانی‌هایی شکل گیرد مبنی بر اینکه سایر گروه‌های عراقی، شیعیان را مسئول کشاندن کشور به جنگی بدانند که می‌شد از آن دوری کرد. در چنین شرایطی، احتمال بروز شکاف دوباره میان شیعیان و سنی‌ها و تهدید دوباره برای وحدت عراق وجود داشت.

خطر دیگر، موضع احتمالی کردها بود. این احتمال وجود داشت که کردها اعلام کنند دولت مرکزی فقط نماینده یک گروه است، کشور از جنگ‌ها خسته شده و اقلیم دیگر نمی‌خواهد خود را با بغداد درگیر کند؛ چراکه نزدیکی به بغداد، اقلیم را وارد جنگ‌هایی می‌کند که نمی‌خواهد در آن‌ها شرکت داشته باشد.

نقش دولت السودانی

دولت محمد شیاع السودانی با ترکیبی از قاطعیت و تدبیر عمل کرد. به گروه‌ها هشدار داد که تحمل هیچ تلاشی برای کشاندن کشور به جنگی که وحدتش را تهدید می‌کند، ندارد. همزمان، کانال‌های ارتباطی با قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، به‌ویژه آمریکا، را باز نگه داشت.

موضع ایران و موازنه داخلی
دولت عراق از موضع تهران هم بهره برد. ایران نه‌تنها از گروه‌ها نخواست وارد جنگ شوند، بلکه آن‌ها را به خویشتنداری تشویق کرد. برخی معتقدند تهران نمی‌خواست پس از از دست دادن سوریه، روابطش با عراق را نیز قربانی کند.

عامل مهم دیگر، درک گروه‌ها از بزرگی جنگ بود. آن‌ها می‌دانستند این نبرد از توانشان فراتر است؛ به‌ویژه با توجه به شرایط حزب‌الله در لبنان و نفوذ اطلاعاتی اسرائیل درون ایران. اسرائیل نشان داده بود که اطلاعات دقیقی از گروه‌های دشمن دارد و با برتری تکنولوژیک خود، می‌تواند به اهدافش برسد.

سه حمله ناکام

با وجود فشارها، به گفته منابع دیپلماتیک، گروه‌های بی‌انضباط تلاش کردند سه حمله را طراحی و اجرا کنند؛ اما نیروهای امنیتی عراق توانستند پیش از اجرا آن‌ها را خنثی کنند.

منابع همچنین گفتند که ایران زخمی عمیق برداشت؛ چراکه اسرائیل جنگ را به خاک ایران کشاند و آمریکا را به هدف گرفتن تأسیسات هسته‌ای آن ترغیب کرد. به‌گفته این منابع، اگر ایران در پرونده هسته‌ای امتیاز ندهد، احتمال دور تازه‌ای از درگیری وجود دارد.