از زمانی که اسرائیل اعلام کرد قصد دارد عملیات اشغال شهر غزه را اجرا کند، نگرانی‌ها در میان فلسطینی‌ها افزایش یافت. برخی منابع امنیتی اسرائیلی از این اقدام با عنوان «کنترل نظامی» یاد می‌کنند. غزه مرکز زندگی، سیاست، اقتصاد و رسانه در نوار است و مهم‌ترین منطقه حیاتی آن به شمار می‌رود. اسرائیل از آغاز جنگ زمینی در اکتبر ۲۰۲۳ عملیات‌های گسترده‌ای در همه محله‌های شهر انجام داده است.
جغرافیای شهر و عملیات‌های قبلی
محله‌های شرقی غزه، به‌ویژه بخش‌های بزرگی از محله‌های الشجاعیه، التفاح و الزيتون بیشترین آسیب را دیده‌اند. پس از آن محله تل‌الهوا در جنوب غربی و بخش‌هایی از محله الرمال در مرکز غرب شهر قرار دارند. مناطق دیگری چون الدرج، البلدة القدیمة، السامر، النفق، النصر، الشیخ رضوان و اردوگاه الشاطئ نیز به شکل جزئی آسیب دیده‌اند.
در آغاز جنگ زمینی نخست، اسرائیل ماه‌ها در همه محله‌های غزه عملیات کرد. سپس بارها به الشجاعیه، الزيتون و تل‌الهوا بازگشت و عملیات‌های سنگین انجام داد. این روند باعث شد بیشتر ساکنان غزه و شمال نوار، نزدیک به یک میلیون نفر، به مرکز و جنوب نوار آواره شوند. بعد از توافق آتش‌بس در ژانویه گذشته، بخشی از آن‌ها با شرط تبادل اسرا بازگشتند. اما هنگام بازگشت، با ویرانی گسترده روبه‌رو شدند و ناچار شدند در مناطق ویران‌شده چادر بزنند.
اشغال دوباره شمال نوار توسط اسرائیل در بیت‌حانون، بیت‌لاهیا و اردوگاه جبالیا نیز باعث شد مردم چادرهای خود را در ساحل غزه و حتی در محله الرمال، یکی از بهترین محله‌ها، برپا کنند. این محله اکنون به تلی از آوار و چادر تبدیل شده است. عملیات‌های اخیر اسرائیل در الشجاعیه، التفاح و الدرج، موج جدیدی از آوارگی را به غرب و مرکز شهر و بخشی به جنوب نوار رقم زد.
عملیات خطرناک
عملیاتی که حدود یک هفته و نیم پیش آغاز شد، با بمباران هوایی و توپخانه‌ای و سپس پیشروی زمینی محدود در محله‌های جنوبی (الزیتون و الصبره) و شمالی شهر همراه بود. این عملیات «خطرناک‌ترین» مرحله جنگ توصیف می‌شود، به‌ویژه اگر طبق برنامه ادامه یابد.
خطر اصلی این عملیات، اجبار حدود یک میلیون فلسطینی به ترک غزه است. آن‌ها اکنون در مرکز و غرب شهر تجمع کرده‌اند و جای دیگری برای رفتن ندارند. شمال نوار منطقه‌ای نظامی تحت کنترل آتش اسرائیل است.
منابع میدانی به «الشرق الأوسط» گفتند در مراحل قبلی، مردم توانستند جابه‌جا شوند و همین باعث ناکامی طرح‌های آوارگی کامل شد. در آن زمان حدود ۴۰۰ هزار نفر در غزه و شمال نوار ماندند و همین عامل بازگشت آوارگان شد. اما این بار احتمال دارد بازگشت امکان‌پذیر نباشد و اسرائیل از آن به‌عنوان اهرم فشار در موضوع اسرا استفاده کند.
منابع سیاسی و میدانی می‌گویند پذیرش طرح پیشنهادی میانجی‌ها توسط «حماس» در روزهای گذشته، تلاشی برای خنثی کردن این برنامه اسرائیل و جلوگیری از نابودی کامل غزه بوده است. همه گروه‌های فلسطینی در قاهره با این رویکرد موافقت کردند.
اسرائیل اما همچنان بر اجرای عملیات اصرار دارد. وزیر دفاع، یسرائیل کاتس، روز جمعه گفت غزه همانند رفح و بیت‌حانون خواهد شد.
جزئیات عملیات
رسانه‌های اسرائیلی گزارش دادند حدود شش لشکر در این عملیات شرکت دارند. مدت آن بین چهار تا شش ماه پیش‌بینی می‌شود. هدف اصلی، تخریب برج‌ها و زیرساخت‌ها و تعقیب نیروهای «حماس» است.
عملیات با محاصره شهر از اطراف آغاز می‌شود و سپس پیشروی به غرب شهر صورت می‌گیرد. هدف، انتقال مردم به جنوب نوار و ایجاد بیمارستان‌ها و اردوگاه‌های چادری با همکاری نهادهای بین‌المللی است. ارتش اسرائیل اعلام کرده بیمارستان اروپایی غزه در شرق خان‌یونس بازسازی می‌شود تا پس از تخلیه شهر به مردم خدمات دهد. همچنین مسیر ویژه‌ای برای رسیدن به بیمارستان اماراتی در رفح ایجاد خواهد شد.
وضعیت میدانی
همزمان بمباران هوایی و توپخانه‌ای ادامه دارد. ارتش اسرائیل در محله‌های الزیتون و الصبره ده‌ها ساختمان را با ربات‌های انفجاری ویران کرد.
از بامداد دیروز تا ظهر، دست‌کم ۴۳ فلسطینی کشته شدند. از این تعداد، ۱۹ نفر در خان‌یونس و شماری دیگر در غزه و مرکز نوار بودند. قربانیان دیگری هم در مناطقی بودند که امدادگران به دلیل شدت بمباران نتوانستند به آن‌ها برسند.
وزارت بهداشت غزه اعلام کرد در ۲۴ ساعت گذشته ۶۱ کشته و ۳۰۸ زخمی به بیمارستان‌ها منتقل شدند. شمار تلفات از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون به ۶۲۶۲۲ کشته و ۱۵۷۶۷۳ زخمی رسیده است. از ۱۸ مارس گذشته تاکنون نیز ۱۰۷۷۸ کشته و ۴۵۶۳۲ زخمی ثبت شده است.
از میان قربانیان کمک‌رسانی، ۱۶ کشته و ۱۱۱ زخمی در همین بازه زمانی به بیمارستان‌ها منتقل شدند. مجموع قربانیان مرتبط با کمک‌ها از پایان ماه مه تاکنون به ۲۰۷۶ کشته و بیش از ۱۵۳۰۸ زخمی رسیده است.
همچنین در همین مدت، ۸ نفر از جمله دو کودک به دلیل قحطی و سوءتغذیه جان باختند و شمار کل قربانیان گرسنگی به ۲۸۱ نفر رسیده است که ۱۱۴ نفر آن‌ها کودک هستند.
