هفته مد در مصر؛ رویایی که به حقیقت پیوست

نمایش خیره کننده از دوران تاریخی تا آینده پایدار

تاثیر دوران فراعنه و عصور تاریخی بر هفته مد مصر (اینستاگرام)
تاثیر دوران فراعنه و عصور تاریخی بر هفته مد مصر (اینستاگرام)
TT

هفته مد در مصر؛ رویایی که به حقیقت پیوست

تاثیر دوران فراعنه و عصور تاریخی بر هفته مد مصر (اینستاگرام)
تاثیر دوران فراعنه و عصور تاریخی بر هفته مد مصر (اینستاگرام)

بالاخره هفته مد به مصر هم رسید و رویای دیرینه سوزان ثابت از بنیانگذاران هفته مد مصر به حقیقت پیوست. هر وقت سوزان ثابت در هفته مد پاریس یا میلان یا نیویورک شرکت می کرد دلش می گرفت و با خود می گفت «چه خوب می شد اگر مصر هم در این زمینه فعالیت می کرد». او همیشه می گفت «مصر هم نوآور دارد و هم محل برگزاری فشن شو که می توانند نگاه جهانیان را به سمت تاریخ و پیشینه و معماری مصر جلب کنند». پنجشنبه شب (۱۱ مه) بود که رویای سوزان به واقعیت تبدیل شد. سوزان ثابت و بقیه بنیانگذاران و اعضای هیئت مدیره بنیاد فشن و طراحی لباس مصر (ای اف دی سی) از جمله پائول انطاکی و ماری بشاره (طراح لباس) و عزت فهمی (طراح جواهرات) تصمیم گرفتند که مراسم افتتاحیه باید با شکوه هر چه تمام در موزه تاریخی و پرشکوه مصر برگزار شود. مجسمه های غول پیکر این موزه آینه تمام قد تاریخ چندین قرن و پس زمینه فوق العاده برای این فشن شو هستند. تم اصلی فشن شوی مصر «ساخت مصر» و نام این نمایش «مصر در گذشته و حال و آینده» بود.

افتتاحیه هفته مد مصر با نمایش میراث ملی و تاریخی (اینستاگرام)

جمعی از طراحان مد مصری در این فشن شو شرکت کردند و کالکشن ها الهام گرفته از گذشته مصر با گفتمان معاصر بودند البته با چاشنی کلئوپاترا و گاهی نفرتیتی. اگر دیوارها و مجسمه های موزه زبان می گشودند می گفتند که چقدر به فرزندان مصر افتخار می کنند. فرزندان این سرزمین که همچنان به گذشته خود می بالند و به پارچه و محصولات داخلی احترام می گذارند و با همین محصولات داخلی چه لباس های با شکوهی با بهره گیری از فناوری ها و روش های پایدار طراحی کردند تا آینده مد و این صنعت را حفظ کنند.

نشاط و پویایی عربی

جالب اینجاست که منطقه عربی چندی پیش صحنه یک رویداد در صنعت مد بود که با نمایش های کروز خانه های مد معروف دنیا همچون شانل همزمان شد. نمایش کروز شانل برای ۲۰۲۴ در لس آنجلس برگزار شد. سوزان ثابت می گوید امیدواریم که فشن شوی مصر به یک نمایش مد مرسوم و فصلی با کالکشن های الهام بخش و فوق العاده تبدیل شود.

فشن شوی مصر به دنبال بازیابی جایگاه خود برای ابراز میراث ملی مصر است (اینستاگرام)

انتخاب نام «گذشته و حال و آینده» برای اولین فشن شوی مصر اتفاقی نبود چون تمرکز اصلی در این نخستین نمایش روی ابراز میراث فرهنگی و ملی مصر بود. سوزان می گوید «تمدن باستان مصر الهام بخش کالکشن های مختلف دنیا بوده است و طی دهه های طولانی طراحان سرشناسی همچون جان گالیانو و غیره از مصر باستان الهام گرفتند و برخی دیگر نیز فشن شوهایشان را در اهرام و سایت های تاریخی دیگر مصر برگزار کردند، برای مثال فشن شوی مردانه دیور اخیرا در اهرام مصر برگزار شد. پیام دست اندرکاران هفته مد مصر روشن است. فرزندان این مرز و بوم برای بازیابی حق خود و امکان نمایش فرهنگ خود به زبان خودشان نیاز به حمایت دارند. ما ۴ سال سخت تلاش کردیم تا بتوانیم این سکو را در اختیار آنها قرار دهیم. از این رو، فرهنگ مصری در همه دوران تم اصلی فشن شوی ما بود. ما هم نوآوران و طراحان فراوانی داریم که می توانند بدون فراموش کردن حال و گذشته آینده را بسازند». و سرانجام آنها پنج هزار سال الهام بخشی و صنعتگری و منابع را با ابزارهای فناوری نوین یکجا جمع کردند تا مصر نقش کلیدی در صنعت مد آینده داشته باشد. پائول انطاکی بنیانگذار و از اعضای هیئت مدیره بنیاد فشن و طراحی لباس مصر با سوزان ثابت هم نظر است و می گوید «صنعت مد پدیده جدیدی در مصر نیست بلکه این صنعت از تمدن باستان مصر وجود داشته اما حالا وقت احیا و معرفی آن به صورت مدرن توسط استعدادهای جوان مصری به دنیا فرا رسیده است».

پائول افزود «ما برای برگزاری هفته مد مصر مشکلات زیادی در مرحله آماده سازی داشتیم اما اطمینان داریم که این فشن شو دنیا را شگفت زده می کند. اصولا هر چیزی اولش سخت است اما نتیجه مهم است».

صبر و شور و شوق

سوزان ثابت در گفتگوی تلفنی با «الشرق الاوسط» توضیح داد «۴ سال طول کشید تا آماده برگزاری هفته مد شویم. خیلی وقت گذاشتیم و زحمت کشیدیم اما خب طبیعی است که برای برگزاری رویدادی تا این اندازه مهم و با جزئیات و ریزه کاری های فراوان باید وقت گذاشت».

سوزان ثابت از چهره های نام آشنا در هفته های مد دنیا است و بیش از سی سال پیش وارد دنیای فشن شد. او به خوبی می داند که حتی فکر کردن به اینکه کالکشن در یکی از هفته های مد دنیا داشته باشی صبر و اهداف و برنامه لجستیک می طلبد. اما سوزان در عین حال اطمینان داشت که هفته مد مصر با توجه به تنوع فرهنگی و فراوانی سایت های تاریخی برای میزبانی فشن شوها موفق از آب در می آید. به اینها باید شور و شوق طراحان جوانان را نیز اضافه کرد که «چقدر صبر کردند تا در یک جایی که مال آنها باشد بتوانند خلاقیت هایشان را عرضه کنند».

گفتنی است سوزان ثابت که تصدی مشاغل متعددی در حوزه فشن از جمله کارشناس مد و مدیر تحریریه PASHION Magazine عهده دار بوده به خوبی می داند که دنیای مد صرفا لباس و زیورآلات نیست بلکه صنعتی است که خاصیت درآمد زایی داشته و به اقتصاد کشور کمک می کند. مثلا اگر جنبه توریستی را در نظر بگیریم برگزاری هفته مد در مصر درآمد خیلی خوبی می تواند برای کشور داشته باشد. مراسم افتتاحیه فشن شو در موزه مصر در میدان التحریر یک رویداد مجلل و باشکوه از کارهای طراحان چیره دست و طراز اول مصری با حضور جمعی از ستارگان بود. بخش های متعددی از برنامه های حاشیه ای فشن شو در موزه کشاورزی مصر برگزار می شود که از ارزش تاریخی و علمی بالایی برخوردار است. این فشن شو مروری است بر دوران ما قبل تاریخ تا دوران معاصر و توجه به کشاورزی به عنوان سنگ بنای تمدن مصر باستان.

تاثیر دوران فراعنه و عصور تاریخی بر هفته مد مصر (اینستاگرام)

سوزان یادآور شد که آنها با برگزاری هفته مد مصر نه تنها به دنبال حمایت از چهره های جوان عرب در این حوزه هستند بلکه طراحی های موفق و درخشان آنها را به دنیا معرفی می کنند تا بدین وسیله به رونق صنعت تولید پوشاک در مصر و استفاده بهینه از زیر ساختارهای موجود کمک کنند. مثلا پنبه مصری بسیار معروف و شناخته شده است و ما سابقه طولانی در صنعت نساجی داریم. ما در نظر داشتیم که با ایجاد همکاری های مشترک و تبادل تجربه در طراحی های دستی و آموزش و افزایش آگاهی درباره مفهوم پایداری و تولید و خرده فروشی، هفته مد مصر رویداد خاص و متفاوتی باشد و نقش این کشور در اتصال بین بازارهای داخلی و آفریقا و خاورمیانه را نشان دهد.

سوزان ثابت افزود «کشورهای آفریقایی و خاورمیانه در حوزه چهره های بااستعداد و نوآور چیزی کم ندارند. این کشورها به تازگی شروع کردند به ایجاد زیر ساختارهایی که در خدمت صنعت مد باشند و بدین دلیل اینها هنوز در اول راه هستند و به بار نشستن صنعت مد در این مناطق نیاز به زمان دارد». سوزان پرسید «ما همه تجربه های مشابهی در کشورهایمان داریم و هدف و آرزوی مشترکی دنبال می کنیم. پس چرا درهای همکاری را باز نمی کنیم؟ مثلا مصر می تواند بازیگر کلیدی در وقت حاضر باشد چون کارگاه ها و کالاهای اولیه مورد نظر صنعت مد را دارد و می توان از آنها استفاده بهینه کرد».

از کالکشن های افتتاحیه هفته مد مصر (اینستاگرام)

مهمانان دعوت شده به حضور در اولین فشن شوی مصر گواه نگاه ژرف و تجربه طولانی دست اندرکاران این مراسم در حوزه روابط عمومی است. مهمانان صرفا از ستارگان و طراحان لباس و اهل رسانه نبودند بلکه اینفلوئنسرها و چهره های تصمیم گیرنده مثل امیمه اکرلی بنیانگذار هفته مد لاگوس در نیجریه و بوراک چاکماک رئیس اجرایی کمیسیون مد سعودی و عمران امید بنیانگذار The Business of Fashion و شیرین رفاعیه بنیانگذار هفته مد اردن و شخصیت های دیگر در این رویداد حضور داشتند.


مقالات مرتبط


حدود «استثمار سیاسی» گذشته در سریال‌های تاریخی تا کجاست؟

خالد النبوی در صحنه ای از «ممالیک آتش»
خالد النبوی در صحنه ای از «ممالیک آتش»
TT

حدود «استثمار سیاسی» گذشته در سریال‌های تاریخی تا کجاست؟

خالد النبوی در صحنه ای از «ممالیک آتش»
خالد النبوی در صحنه ای از «ممالیک آتش»

با هر سریال تاریخی، سؤالاتی مطرح می‌شود که کماکان بر سر زبان هاست، نه تنها به میزان اعتبار این آثار و دستیابی آنها به هماهنگی بین آزادی خلاقیت و تخیل و احترام به حقیقت تاریخی، بلکه موضوع به ماهیت معنای سیاسی استناد به تاریخ از طریق این آثار مرتبط شده‌است که - به گفته بسیاری از ناظران و متخصصان - خالی از «رمزگذاری عمدی واقعیت» نیست.
اگرچه این مناقشه جدید نیست و به همراهی برای اکثر آثار نمایشی عربی الهام گرفته از تاریخ تبدیل شده‌است، سال‌های اخیر ابعاد قابل توجهی به جنجال همراه با درام تاریخی اضافه کرده‌است که به استفاده سیاسی و ایدئولوژیک این آثار مرتبط است.
اگر استناد به تاریخ در این مطالب نمایشی، اهدافی فراتر از پرداختن به زندگی‌نامه شخصیت‌های پیچیده‌ای را که اغلب جنجال‌های سیاسی و فکری به راه می‌اندازند، دربردارد، پس
علاوه بر این، برجسته کردن دوره‌ها و رویدادهای تاریخی که با دقت انتخاب شده‌اند، پیامدهای معناداری برای واقعیت کنونی دارد.
شاید جنجال بزرگی که سریال حشاشین که در ماه رمضان در تعدادی از شبکه‌های مصری و عربی در حال پخش است، بسیاری از این سوالات را در مورد محدودیت‌های استفاده سیاسی و ایدئولوژیک از تاریخ دوباره مطرح کند که هنوز پاسخ قاطعی ندارند.

کریم عبدالعزیز در کلیپی از «الحشاشین» (شرکت سازنده)

به گفته منتقدان هنری و اساتید دانشگاهی تاریخ که با «الشرق الاوسط» صحبت کردند، اغلب درام‌های تاریخی دارای «دیدگاه سیاسی یا ایدئولوژیکی هستند که توسط تولیدکنندگان یا سازندگان اثر بیان می‌شود»، اما کنترل‌هایی وجود دارد که باید هنگام ارائه این آثار در نظر گرفته شوند؛ اول از همه، احترام به حقایق عمده تاریخ بدون جعل، علاوه بر ضرورت کمک گرفتن از متخصصان برای پرکردن شکاف‌ها و دستیابی به هماهنگی بین داستانی و تاریخی است تا از بسیاری شکاف‌ها جلوگیری شود که ممکن است اعتبار برخی درام‌هایی که از تاریخ الهام گرفته‌اند را کاهش دهد.

انتخاب‌های عمدی

شاید درام تاریخی عرب یکی از قدیمی‌ترین اشکال نمایشی بود که از نظر سیاسی یا ایدئولوژیک به کار گرفته شد. شاید این آثار مسیری را پیش از خود یافتند که آثار ادبی نویسندگانی چون جرجی زیدان، امین معلوف، نجیب محفوظ، علی احمد باکثیر، توفیق الحکیم، محمد فرید ابو حدید و بسیاری دیگر پیش از خود رفته بودند.
اما ارائه درام‌های تاریخی در سینما و تلویزیون و استفاده سیاسی از آنها به دهه شصت قرن گذشته بازمی‌گردد. در اینجا طارق الشناوی، منتقد هنری، یکی از معروف‌ترین آثار سینمای عرب را به یاد می‌آورد که فیلم «الناصر صلاح الدین» است که در سال ۱۹۶۳ به کارگردانی یوسف شاهین ساخته شد. گروهی از مشهورترین نام‌های ادبی مصر در آن زمان، مانند یوسف السباعی، نجیب محفوظ و عبدالرحمن الشرقاوی در نگارش آن مشارکت داشتند. بنیاد عمومی سینمای مصر، یک نهاد دولتی، به تأمین مالی تولید آن کمک کرد.
الشناوی به «الشرق الاوسط» می‌گوید: هدف از تولید آن اثر عظیم در آن زمان، همان‌طور که در آن زمان گفته شد، یک فرافکنی سیاسی با الهام گرفتن از قهرمانی‌های سلطان صلاح الدین ایوبی، آزادکننده بیت‌المقدس در دوران جمال عبدالناصر، رئیس‌جمهور فقید مصر بود. این امر به وضوح از انتخاب نام فیلم آشکار می‌شود.
الشناوی معتقد است که «نویسنده درام تاریخی هر دوره زمانی یا شخصیتی را که بخواهد ارائه کند، صرف نظر از ماهیت آن، باید شامل دیدگاهی باشد، اعم از سیاسی، فکری یا اجتماعی که او بخواهد با پرداختن آن شخصیت ارائه دهد».
وی افزود: هیچ درام تاریخی برای روایت تاریخ وجود ندارد، بلکه طبیعی است که هدف روشن و دلیلی داشته باشد که این انتخاب را توجیه کند.
به عقیده او، موضوع بدون «انتخاب عمدی برای هدفی خاص که توسط سازندگان اثر دیده می‌شود» نیست، که او آن را نقص نمی‌داند، بلکه «بخشی از ماهیت صنعت نمایش» است.

رمزگذاری واقعیت

در سال‌های اخیر، بسیاری از نمایش‌های تاریخی عربی، چه برای شخصیت‌های مذهبی و چه برای دوره‌های تاریخی مملو از درگیری، همچنان مفاهیمی مرتبط با واقعیت کنونی را به همراه دارند، نمادگرایی ارائه شده توسط سریال‌های تاریخی را نمی‌توان نادیده گرفت؛ زیرا بیننده اغلب به‌طور خودکار رویدادهای تاریخی را با واقعیت پیوند می‌دهد و گاهی اوقات از یک لحظه تاریخی کهن خواسته می‌شود تا نماد واقعیت فعلی باشد تا این باور را ایجاد کند که واقعیت با گذشته تفاوتی ندارد.
اما این بدان معنا نیست که درام تاریخی به سمت «جعل و تحریف» گرایش دارد، بلکه نویسنده آن «باید از یک سو با مطالب تاریخی ثبت شده مطابق با الزامات هنر نمایشی عمل کند و مطابق با بینش فکری و پرسش‌های بشری، بدون تعصب به حقایق تاریخی یا تعمیم خودسرانه مطالب تاریخی به شیوه‌ای خام در خدمت دیدگاه ایدئولوژیک قبلی تولید کند». ولید سیف نویسنده فلسطینی که یکی از برجسته‌ترین سازندگان درام تاریخی عرب به‌شمار می‌رود، در زندگی‌نامه خود با عنوان «شاهد و شاهد» نسبت به این موضوع هشدار می‌دهد.
حقیقت این است که نمایشنامه تاریخی عرب در طول چند دهه آثار بسیاری ارائه کرد که این همه بحث و جدل در مورد اشتغال سیاسی ایجاد نکرد و بر ارائه بیوگرافی شخصیت‌های کمتر بحث‌برانگیز که موضوع مناقشات سیاسی یا ایدئولوژیکی عمده نیستند تمرکز داشت؛ مانند «خالد بن الولید»، «عمر بن عبدالعزیز»، «صلاح الدین ایوبی»، «امام ترمذی» و «امام شافعی».
حتی زمانی که در مصر زندگی‌نامه شخصیت‌های بحث‌برانگیزی مانند عمرو بن العاص یا خلیفه عباسی هارون الرشید ارائه شد، این آثار در چارچوب دفاع از آن شخصیت‌ها بر بعد انسانی تمرکز داشتند، نه بعد سیاسی.

سکانسی از سریال رستاخیز ارطغرل

با این حال، سال‌های اخیر به موازات وقوع بسیاری از درگیری‌های سیاسی، ایدئولوژیک و فرقه‌ای در منطقه بوده‌است که منجر به جذابیت‌های چشمگیری شده‌است که بدون استفاده از تاریخ نیست. برای مثال، تلاش‌هایی برای همگام شدن با ظهور ایده «نوعثمانی‌گرایی» و هموار کردن راه برای نقش‌های تأثیرگذارتر ترکیه در منطقه پس از رویدادهایی که به «بهار عربی» معروف شد، سریال‌های ترکی با استفاده از ابزارهای نمایشی در پرده‌های عربی به محبوبیت دست یافت. از جمله این آثار ترکی می‌توان به سریال «حرمسرای سلطان» اشاره کرد که یکی از برجسته‌ترین سلاطین عثمانی، سلطان سلیمان قانونی (سلیمان یکم) و سریال «قیام اَرطغرل» را مطرح کرد. اثری است که با ارائه زندگینامه ارطغرل پسر سلیمان شاه، رهبر قبیله کایی از ترکان مسلمان اوغوز و پدر عثمان اول، بنیانگذار امپراتوری عثمانی، مقدمات و انگیزه‌های تأسیس امپراتوری عثمانی را ارائه می‌کند. نمایش آن در سه سری متوالی از اواخر سال ۲۰۱۴ آغاز شد.
از سوی دیگر، سریال «ممالیک آتش» نشان دهنده واکنش دراماتیک عربی به آثار تاریخی ترکیه است که توسط شرکت اماراتی «جنو مدیا» در سال ۲۰۱۹ به نویسندگی محمد سلیمان عبدالملک و کارگردانی کارگردان بریتانیایی پیتر وبر تولید شد. این سریال آخرین دوره دولت ممالیک و سقوط آن به دست عثمانی‌ها در اوایل قرن شانزدهم را روایت می‌کند. عثمانی‌ها از طریق یک سری خیانت‌ها توانستند برای چند قرن پس از آن، پایگاهی برای حکومت خود در منطقه عرب بیابند.

تفسیر مذهبی از صنعت سریال

موضوع تنها به این دوئل تاریخی بر سر واقعیت حضور عثمانی در منطقه محدود نشد، بلکه باعث ایجاد یک رقابت فرقه‌ای شد که دو سال پیش خبر ساخت سریال «معاویه بن ابی سفیان» جنجال آفرید؛ سریالی برای انعکاس زندگی‌نامه بنیانگذار دولت اموی و یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های بحث‌برانگیز تاریخ اسلام از طریق نقش او در آنچه به عنوان «فتنه بزرگ» شناخته می‌شود، مورد مناقشه بزرگی در مورد هدف از تولید اثر شد.
در چارچوب «تفسیر فرقه‌ای» از آثار نمایشی، یکی از شبکه‌های عراقی در آن زمان اعلام کرد که بودجه هنگفتی را برای تولید سریال تاریخی «شجاعت ابولؤلؤه» اختصاص داده‌است. ظاهراً در واکنش به روند ساخت سریال «معاویه بن ابی سفیان» است؛ ابولؤلؤه فیروز معروف به ابولؤلؤه مجوسی، مردی است که خلیفه دوم عمر بن خطاب را ترور کرد. حتی در هنگام ارائه زندگینامه الفاروق عمر بن الخطاب که توسط بنیاد رسانه ای قطر تهیه شده بود، موضوع بدون مناقشه نبود، نه تنها در مورد مشروعیت به تصویرکشیدن یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های تاریخ اسلام روی صفحه نمایش که با بسیاری از فتواهای قبلی در این زمینه مغایرت دارد، بله بر سر پیش‌بینی ایدئولوژیک سریالی که بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۲ فیلمبرداری شده بود، اختلاف نظر وجود داشت. این دوره ای است که با ظهور گروه‌های «اسلام سیاسی» در بسیاری از کشورهای عربی مصادف شد و بر شدت این مناقشه با مشارکت چهره‌های حامی سازمان «اخوان المسلمین» در بررسی بافت تاریخی سریال افزوده شد.

بی سوادی تاریخی

دکتر محمد عفیفی، استاد تاریخ دانشگاه قاهره و دبیرکل سابق شورای عالی فرهنگ در مصر معتقد است: هر مؤسسه ای که سریال‌های تاریخی را تولید می‌کند «به‌طور طبیعی هدفی پشت تولید اثر دارد، به ویژه با توجه به هزینه تولید هنگفتی که این نمونه از آثار نیاز دارد»، معمولاً درام تاریخی «تاریخ را بیشتر از خدمت به آگاهی تاریخی یا تعریف گذشته فرا می‌خواند تا در خدمت حال باشد».
عفیفی به «الشرق الاوسط» توضیح می‌دهد که هنگام الهام گرفتن از تاریخ در آثار نمایشی باید کنترل‌هایی وجود داشته باشد؛ برجسته‌ترین این کنترل‌ها تغییر نکردن حقایق تاریخی تثبیت‌شده‌است، مانند سال‌های رویداد، یا شخصیت‌های اصلی که رویداد را ایجاد کرده‌اند. اما در عین حال بر ضرورت عدم لغزش در تلقی نمایش تاریخی به عنوان مرجع یا منبع تاریخی تأکید می‌کند، زیرا سریال یک اثر خلاقانه است که بینش سازندگانش، از جمله نویسندگان و کارگردانان، و احتمالاً فضایی از تخیل را به همراه دارد.
این استاد تاریخ که مطالعات پیشرفته بسیاری را در مورد تکیه بر منابع غیررسمی در تاریخ برخی از رویدادهای مهم تاریخ مصر انجام داده‌است، وضعیت مناقشه برانگیز سریال تاریخی را به آنچه او به عنوان «بی سوادی تاریخی در میان اکثر دریافت کنندگان محتوای نمایشی» توصیف می‌کند، نسبت می‌دهد.
او این موضوع را با بیان اینکه فقدان آگاهی تاریخی نتیجه کمبود برنامه‌های درسی مدرسه است، توضیح می‌دهد ارائه خوانش تاریخی به صورت انتقادی و چند نگرشی باعث می‌شود بسیاری از مخاطبان به آثار نمایشی به عنوان یک مرجع تاریخی نگاه کنند نه اثری خلاقانه که قابل تفسیر باشد و از اینجا مشکلات و بحران‌های بسیاری پدید می‌آید.
دبیرکل سابق شورای عالی فرهنگ در مصر اما خوشحالی خود را از جنجال برانگیخته شده ناشی از سریال عربی الهام گرفته از تاریخ پنهان نمی‌کند و آن را خوب ارزیابی می‌کند.
عفیفی معتقد است ادامه تولید سریال‌های تاریخی عربی، حتی در صورت وجود خطا یا ایجاد حالت جنجال، «بسیار بهتر از عدم وجود این نوع تولیدات نمایشی است».
او نظر خود را این گونه توجیه کرد که نبود این آثار راه را برای «هجوم» آثار تاریخی کشورهایی مانند ترکیه و ایران باز می‌کند و این آثار وارده اغلب دارای بینشی سیاسی و ایدئولوژیک هستند که لزوماً منعکس کننده واقعیات تاریخ یا بینش عرب نیست، بلکه اهداف بسیار عمیق‌تری نسبت به کارهای نمایشی یا سرگرمی دارند.