روز ملی سعودی؛ تولیدات مناسبتی توسط منابع انسانی سعودی

TT

روز ملی سعودی؛ تولیدات مناسبتی توسط منابع انسانی سعودی

تم توسيع نطاق جائزة التميّز الإعلامي لليوم الوطني بداية من نسختها الرابعة هذا العام لتصبح سنوية على امتداد العام (واس)
تم توسيع نطاق جائزة التميّز الإعلامي لليوم الوطني بداية من نسختها الرابعة هذا العام لتصبح سنوية على امتداد العام (واس)

کلیپ ها و فیلم های کوتاه مناسبی و سرودهای ملی بخشی از مراسم جشن روز ملی و دیگر رویدادهای ملی در سعودی است. نهادها و ارگان های دولتی و خصوصی در رویدادهای ملی و دیگر مناسبات با بازاریابی تولیداتشان و ارایه پرفورمنس های مناسبتی و نیز از طریق تولید کلیپ های ملی پرمحتوا به اشکال و سوژه های مختلف حضور دارند و همین باعث تقویت حال و هوای شادمانی و وطن دوستی به عنوان یک مسئولیت اجتماعی و ملی می شود.
محتواهای مناسبتی به خصوص در روز ملی یکی از بازوهای قدرت نرمی است که هدف تصویر سازی ذهنی و جذب مخاطبان حداکثری و دسترسی به همه گروه های جامعه را دنبال می کنند. محتواهای مناسبتی معمولا هویت هر بخش و سازمان را بازگو و پیشینه تاریخی و میراث ملی سعودی را برجسته می کنند.
اکثر ارگان ها قبلا برای تولید محتوای بصری مناسبتی -رویدادهای ملی و غیره- یا کلیپ های تبلیغاتی فلان ارگان یا فلان موسسه خصوصی یا دولتی از کمپانی های پروداکشن خارجی کمک می گرفتند. اما وضعیت حالا تغییر کرده چون کمپانی های پروداکشن سعودی نیز حضور فعالانه در بازار دارند و تولیدات سعودی افزایش پیدا کرده است. تقاضا برای محتوا سازی در مناسبت های ملی یا رویدادهای موثر همچون شیوع کووید ۱۹ و تعطیلی های سراسری افزایش پیدا می کند و محتواها بخشی از کارزار تبلیغاتی و ارتباطاتی ارگان های مختلف می شود یا اینکه خود این محتواها کارکرد ارتباطاتی پیدا می کنند.

جایزه رسانه برتر

تلاش و کوشش ها برای تشویق و تقویت ارتباط بین رسانه ها و افراد با مناسبت های ملی ادامه دارد و صرفا به بخش خصوصی محدود نیست بلکه دولت برای ارتقای کیفیت و افزایش رقابت در این مناسبت ها تلاش می کند. وزارت اطلاع رسانی در سپتامبر ۲۰۱۹ جایزه سالانه رسانه برتر را راه اندازی کرد که طی آن محصولات رسانه ای نوآورانه مناسبتی روز ملی مورد قدردانی قرار می گیرند. «جایزه رسانه برتر در روز ملی» هدف افزایش تعامل افراد و نهادها با این مناسبت با شکوه را دنبال می کند و رسانه ها با تولید خلاقانه رسانه ای شرکت کرده و نقش اهل رسانه و نوآوران آن در این مناسبت ملی برجسته می شود و کارزارها و تولیدات رسانه ای برتر دولتی و خصوصی و شهروند خبرنگاران در کانون توجه قرار می گیرد.
جایزه رسانه برتر در روز ملی از بخش های مختلفی مثل «کلیپ ویدیوی برتر بخش خصوصی» و «تولید برتر رادیویی» تشکیل می شود که نشانگر اهمیت فزاینده به تولیدات کوتاه بصری و شنیداری در مناسبت های ملی است.

بیش از میلیون ریال تولیدات با فناوری پیشرفته

«الشرق الاوسط» از منابع اختصاصی دریافته که هزینه تولید کلیپ ویدیوهای کوتاه ویژه جشن روز ملی با فناوری پیشرفته و نوین در بازار تولید از ۲۰۰ هزار ریال تا بیش از یک میلیون ریال سعودی است که این متوسط هزینه های نرمال به شمار می رود.
برخی از فیلم های کوتاه و کلیپ ویدیوها درباره سعودی در شبکه های اجتماعی ماندگار شده و این آثار به یاد ماندنی جوایز متعددی همچون «جایزه رسانه برتر» را دریافت کردند و در شبکه های اجتماعی پربازدید بودند.

غازی القصیبی برنده دو جایزه

ویدیو کلیپ ملی «لانها المجد نحن منها و هی منا» تولیدی «مایسترو پیتزا» به جایزه «کلیپ ویدیوی برتر بخش خصوصی و غیر انتفاعی» در سال ۲۰۱۹ دست یافت. در این کلیپ جمعی از طلایه داران و چهره های برجسته سعودی در طول تاریخ همچون خمیس بن رمثان و غالیه البقمی و خلبان عایض الشمرانی و برادران شما و طیور شلوی در یک قاب جمع شده و سرود آن برگرفته از قصیده «نحن الحجاز و نحن نجد» غازی القصیبی وزیر و سفیر فقید سعودی است.
ابتکار «تتخیل الوطن بدونهم؟»‌ تولید شده از سوی فدراسیون امنیت سایبری سعودی یک کلیپ ویدیو به مدت یک دقیقه و ده ثانیه تهیه کرده بود که برنده «رسانه برتر» در سال ۲۰۱۹ شد. این کلیپ ویدیو بخشی از تلاش های برنامه نویسان سعودی و فناوری و پیشرفت تکنولوژی در جامعه را نشان می دهد.
وزارت ورزش در سال ۲۰۲۰ جایزه «کارزار رسانه ای دولتی» به نام «ما بعده وطن»‌ را از آن خود کرد که ضمن روایت پیشرفت در بخش ورزش سعودی نسبت به سال های قبلی «تبدیل شدن رویاها به واقعیت» را به تصویر می کشد.
جایزه «رسانه برتر» در بخش «کلیپ ویدیوی بخش خصوصی و غیر انتفاعی» در سال ۲۰۲۰ به «نبنی وطنا یسکن فینا» تولید شده شرکت «توسعه شهری رتال» رسید. این کلیپ ویدیو مراحل حمایت و توانمند سازی منابع انسانی جوان سعودی را تا وقت حاضر روایت می کند و یک فایل صوتی از غازی القصیبی وزیر و سفیر فقید سعودی ضمیمه آن شده. غازی القصیبی خواستار افزایش اعتماد به نفس در جوانان در محیط شغلی شده است و بدین ترتیب غازی القصیبی برای دومین بار برنده «رسانه برتر» شد.
این تولیدات صوتی و تصویری رواج گسترده داشتند و در شبکه های اجتماعی مثل ایکس و یوتیوب و غیره پربازدید بودند.
«الشرق الاوسط» وارد پشت پرده این صنعت موثر رسانه ای شده و با شماری از آگاهان به روند این صنعت به گفتگو نشسته است. این تولیدات توانستند پربازدید شوند و تاثیر گذار باشند.

قدرت نرم موثر

یوسف المطیری رئیس گروه ارتباطات و بازاریابی مرکز فرهنگی جهانی ملک عبد العزیز (اثراء) گفت «این نهاد به مناسبت نود و یکمین جشن روز ملی سعودی سرود «هاتها» را با اجرای «عایض» خواننده سعودی تولید کرد. این اثر تا به امروز رواج دارد و گسترش پیدا می کند و نمونه آن را در جمع خوانی هواداران باشگاه النصر سعودی در مراسم استقبال از کریستیانو رونالدو دیدیم که از شبکه های جهانی گوناگون پخش شد. این بخشی از قدرت نرم موثر است. یا برای مثال سرود «نغنی للوطن» را داریم که به سبک اپرت اجرا شد و آهنگ آن برگرفته از فولکلور متنوع و غنی سعودی بود و زیبایی و تنوع مناطق مختلف کشور را روایت کرد.
المطیری در ادامه گفتگو با «الشرق الاوسط» خاطر نشان کرد «فیلم های کوتاه و اصناف گوناگون تولیدات هنری بخشی از جشن روز ملی شده اند که ارگان ها و برندهای تجاری مختلف برای ساپورت و اجرای آنها با هم رقابت می کنند و این تولیدات در کانون توجه مخاطبان داخل کشور و خارج کشور قرار می گیرند. مخاطبان امروزه منتظر عرضه نوآوری های هنری هستند. موسسات و نهادهای تولید کننده با این تولیدات نشان می دهند که چقدر به این تنوع فرهنگی و هنری و چهره متمدنانه سعودی و پیشرفت کنونی کشور افتخار می کنند. ایده های تولیدات مناسبتی هر ساله متنوع تر می شوند و بی گمان گسترش بیشتری پیدا می کنند و ماندگار می شوند. به همین دلیل است که هر کدام از موسسات و نهادها تلاش می کنند تا حد امکانشان محتوای با کیفیت بالای هنری و فرهنگی و هویت طلبانه تولید کنند».
عبد الرحمان السبیعی رئیس اجرایی کمپانی پروداکشن «مکانه» با اشاره به کمپانی های تولید سعودی و خارجی برای تولیدات مناسبتی به ویژه روز ملی گفت «شرکت های سعودی در چندین سال گذشته از شرکت های خارجی جلو زده اند چون کمپانی های سعودی کیفیت تولیدی بالاتر و آگاهی بیشتری درباره وجوه مختلف روز ملی سعودی و سلیقه جامعه دارند و حالا که سطح کیفیت شرکت های سعودی افزایش پیدا کرده صدر نشین شده اند. اما با این حال شرکت های تولید خارجی از نظر تجربه حرف اول را می زنند». او افزود «در جشن امسال روز ملی عرضه تولیدات مشترک کمپانی های تولیدی سعودی و خارجی را می بینیم».
سرودهای ملی سریع تر ورد زبان ها می شوند
السبیعی در ادامه گفتگو با «الشرق الاوسط» درباره تم های محبوب تر محتوای ملی در جامعه اضافه کرد «ترانه های ملی عمدتا سریع تر از بقیه آهنگ ها ورد زبان ها می شوند. حالا که رقابت افزایش پیدا کرده است و حتی ترانه های بلند نیز توان رقابت با ترانه ها و کلیپ ویدیوهای کوتاه دارند و گسترش پیدا می کنند؛ به خصوص اینکه کمپانی های پروداکشن فناوری خلاقانه مثل cgi دارند و صرفا روی حضور سلبریتی ها و یا چهره های موثر اجتماعی در تولیداتشان حساب نمی کنند‍».
السبیعی خاطر نشان کرد «هزینه متوسط تولیدات خوب ۷۰۰ هزار ریال سعودی است اما تولیدات با فناوری بالا به طور متوسط یک میلیون و نیم ریال سعودی خرج دارند و تولیدات نادر و بسیار کمی نیز با بودجه ۳ تا ۵ میلیون ریالی داریم».
هلیل العنزی منتقد و کارشناس بازاریابی و صنعت تبلیغات گفت «آگاهی بخش های بازاریابی در ارگان ها و شرکت های کوچک و بزرگ سعودی افزایش یافته و تهیه کلیپ ویدیوها و تولیدات بصری از اهمیت بیشتری برخوردار شدند. در عین حال آگاهی مخاطبان نیز افزایش پیدا کرده و شبکه های اجتماعی نیز گسترش بیشتری دارند. این عوامل مهم برای رونق کسب و کارها هستند».
ساپورت واقعی کمپانی های پروداکشن سعودی
العنزی در ادامه گفت «شرکت های تولید سعودی که حداکثر ۲۵۰ کمپانی بر اساس آمارهای جدید هستند واقعا از حمایت برخوردارند. به همین دلیل تعداد شرکت های نوآور در حوزه «فیلم نامه نویسی و برنامه ریزی و تهیه و تولید» افزایش یافته و این شرکت ها آگاهی و درک بیشتری از رفتار مخاطبان و نحوه جذب آنان به طور روزمره دارند و تولیداتی عرضه می کنند که شرکت های خارجی نمی توانند مثل آنها را عرضه کنند. این نقطه قوت کمپانی های سعودی است که نیازمند افزایش حمایتند».
او اظهار کرد «سوژه خوب و جدید اصل موضوع است اما در کنار آن موارد متعدد دیگری هستند که شرکت های تولید سعودی می توانند در آن حوزه ها عملکرد درخشان داشته باشند مثل لباس سعودی و اجرای رقص های محلی و جزئیات تاریخی محلی در شهرها و مناطق مختلف».
العنزی معتقد است که «در اوایل بخش خصوصی با تقاضای انبوه برای تولید کلیپ ویدیوها و فیلم و تولیدات مناسبتی و غیره روبرو بود چون بخش خصوصی امکان دسترسی سریع به مخاطب را دارد اما رفته رفته تقاضا برای بخش خصوصی و بخش دولتی برابر شد و هر دو امکان جذب مخاطبان را دارند».
العنزی توضیح داد «فارغ از هزینه تولید کلیپ ویدیوها اما تولیدات بسیار کم هزینه و با کیفیت پایین نیز داریم که در جذب مخاطبان و رساندن پیام خود موفق عمل کرده اند. در مقابل تولیدات دیگری هستند که با بودجه کلان ساخته می شوند اما پیام را به مخاطب نمی دهند چون در کل هدف اصلی رسیدن پیام به مخاطب است. عوامل متعددی در عملکرد درخشان کنونی موثر هستند. برای مثال کیفیت فیلمبرداری تولیدات سینمایی و نیز دستگاه ها و تصویربرداری بهتر شده و نیز چهره های سینمایی با استعداد در حوزه تولید و بازیگری و کارگردانی هستند و همه اینها باعث می شود تولیدات سینمایی به مراتب بهتر و با کیفیت تر از آب دربیایند».
تولیدات بصری و نوآوری های نوین صنعت تولید در جشن روز ملی امسال سعودی نیز ادامه پیدا کرد. نوآوری های جدید صنعت تولید یکی از وجوه اصلی جشن های مناسبتی در سعودی شده است.



حدود «استثمار سیاسی» گذشته در سریال‌های تاریخی تا کجاست؟

خالد النبوی در صحنه ای از «ممالیک آتش»
خالد النبوی در صحنه ای از «ممالیک آتش»
TT

حدود «استثمار سیاسی» گذشته در سریال‌های تاریخی تا کجاست؟

خالد النبوی در صحنه ای از «ممالیک آتش»
خالد النبوی در صحنه ای از «ممالیک آتش»

با هر سریال تاریخی، سؤالاتی مطرح می‌شود که کماکان بر سر زبان هاست، نه تنها به میزان اعتبار این آثار و دستیابی آنها به هماهنگی بین آزادی خلاقیت و تخیل و احترام به حقیقت تاریخی، بلکه موضوع به ماهیت معنای سیاسی استناد به تاریخ از طریق این آثار مرتبط شده‌است که - به گفته بسیاری از ناظران و متخصصان - خالی از «رمزگذاری عمدی واقعیت» نیست.
اگرچه این مناقشه جدید نیست و به همراهی برای اکثر آثار نمایشی عربی الهام گرفته از تاریخ تبدیل شده‌است، سال‌های اخیر ابعاد قابل توجهی به جنجال همراه با درام تاریخی اضافه کرده‌است که به استفاده سیاسی و ایدئولوژیک این آثار مرتبط است.
اگر استناد به تاریخ در این مطالب نمایشی، اهدافی فراتر از پرداختن به زندگی‌نامه شخصیت‌های پیچیده‌ای را که اغلب جنجال‌های سیاسی و فکری به راه می‌اندازند، دربردارد، پس
علاوه بر این، برجسته کردن دوره‌ها و رویدادهای تاریخی که با دقت انتخاب شده‌اند، پیامدهای معناداری برای واقعیت کنونی دارد.
شاید جنجال بزرگی که سریال حشاشین که در ماه رمضان در تعدادی از شبکه‌های مصری و عربی در حال پخش است، بسیاری از این سوالات را در مورد محدودیت‌های استفاده سیاسی و ایدئولوژیک از تاریخ دوباره مطرح کند که هنوز پاسخ قاطعی ندارند.

کریم عبدالعزیز در کلیپی از «الحشاشین» (شرکت سازنده)

به گفته منتقدان هنری و اساتید دانشگاهی تاریخ که با «الشرق الاوسط» صحبت کردند، اغلب درام‌های تاریخی دارای «دیدگاه سیاسی یا ایدئولوژیکی هستند که توسط تولیدکنندگان یا سازندگان اثر بیان می‌شود»، اما کنترل‌هایی وجود دارد که باید هنگام ارائه این آثار در نظر گرفته شوند؛ اول از همه، احترام به حقایق عمده تاریخ بدون جعل، علاوه بر ضرورت کمک گرفتن از متخصصان برای پرکردن شکاف‌ها و دستیابی به هماهنگی بین داستانی و تاریخی است تا از بسیاری شکاف‌ها جلوگیری شود که ممکن است اعتبار برخی درام‌هایی که از تاریخ الهام گرفته‌اند را کاهش دهد.

انتخاب‌های عمدی

شاید درام تاریخی عرب یکی از قدیمی‌ترین اشکال نمایشی بود که از نظر سیاسی یا ایدئولوژیک به کار گرفته شد. شاید این آثار مسیری را پیش از خود یافتند که آثار ادبی نویسندگانی چون جرجی زیدان، امین معلوف، نجیب محفوظ، علی احمد باکثیر، توفیق الحکیم، محمد فرید ابو حدید و بسیاری دیگر پیش از خود رفته بودند.
اما ارائه درام‌های تاریخی در سینما و تلویزیون و استفاده سیاسی از آنها به دهه شصت قرن گذشته بازمی‌گردد. در اینجا طارق الشناوی، منتقد هنری، یکی از معروف‌ترین آثار سینمای عرب را به یاد می‌آورد که فیلم «الناصر صلاح الدین» است که در سال ۱۹۶۳ به کارگردانی یوسف شاهین ساخته شد. گروهی از مشهورترین نام‌های ادبی مصر در آن زمان، مانند یوسف السباعی، نجیب محفوظ و عبدالرحمن الشرقاوی در نگارش آن مشارکت داشتند. بنیاد عمومی سینمای مصر، یک نهاد دولتی، به تأمین مالی تولید آن کمک کرد.
الشناوی به «الشرق الاوسط» می‌گوید: هدف از تولید آن اثر عظیم در آن زمان، همان‌طور که در آن زمان گفته شد، یک فرافکنی سیاسی با الهام گرفتن از قهرمانی‌های سلطان صلاح الدین ایوبی، آزادکننده بیت‌المقدس در دوران جمال عبدالناصر، رئیس‌جمهور فقید مصر بود. این امر به وضوح از انتخاب نام فیلم آشکار می‌شود.
الشناوی معتقد است که «نویسنده درام تاریخی هر دوره زمانی یا شخصیتی را که بخواهد ارائه کند، صرف نظر از ماهیت آن، باید شامل دیدگاهی باشد، اعم از سیاسی، فکری یا اجتماعی که او بخواهد با پرداختن آن شخصیت ارائه دهد».
وی افزود: هیچ درام تاریخی برای روایت تاریخ وجود ندارد، بلکه طبیعی است که هدف روشن و دلیلی داشته باشد که این انتخاب را توجیه کند.
به عقیده او، موضوع بدون «انتخاب عمدی برای هدفی خاص که توسط سازندگان اثر دیده می‌شود» نیست، که او آن را نقص نمی‌داند، بلکه «بخشی از ماهیت صنعت نمایش» است.

رمزگذاری واقعیت

در سال‌های اخیر، بسیاری از نمایش‌های تاریخی عربی، چه برای شخصیت‌های مذهبی و چه برای دوره‌های تاریخی مملو از درگیری، همچنان مفاهیمی مرتبط با واقعیت کنونی را به همراه دارند، نمادگرایی ارائه شده توسط سریال‌های تاریخی را نمی‌توان نادیده گرفت؛ زیرا بیننده اغلب به‌طور خودکار رویدادهای تاریخی را با واقعیت پیوند می‌دهد و گاهی اوقات از یک لحظه تاریخی کهن خواسته می‌شود تا نماد واقعیت فعلی باشد تا این باور را ایجاد کند که واقعیت با گذشته تفاوتی ندارد.
اما این بدان معنا نیست که درام تاریخی به سمت «جعل و تحریف» گرایش دارد، بلکه نویسنده آن «باید از یک سو با مطالب تاریخی ثبت شده مطابق با الزامات هنر نمایشی عمل کند و مطابق با بینش فکری و پرسش‌های بشری، بدون تعصب به حقایق تاریخی یا تعمیم خودسرانه مطالب تاریخی به شیوه‌ای خام در خدمت دیدگاه ایدئولوژیک قبلی تولید کند». ولید سیف نویسنده فلسطینی که یکی از برجسته‌ترین سازندگان درام تاریخی عرب به‌شمار می‌رود، در زندگی‌نامه خود با عنوان «شاهد و شاهد» نسبت به این موضوع هشدار می‌دهد.
حقیقت این است که نمایشنامه تاریخی عرب در طول چند دهه آثار بسیاری ارائه کرد که این همه بحث و جدل در مورد اشتغال سیاسی ایجاد نکرد و بر ارائه بیوگرافی شخصیت‌های کمتر بحث‌برانگیز که موضوع مناقشات سیاسی یا ایدئولوژیکی عمده نیستند تمرکز داشت؛ مانند «خالد بن الولید»، «عمر بن عبدالعزیز»، «صلاح الدین ایوبی»، «امام ترمذی» و «امام شافعی».
حتی زمانی که در مصر زندگی‌نامه شخصیت‌های بحث‌برانگیزی مانند عمرو بن العاص یا خلیفه عباسی هارون الرشید ارائه شد، این آثار در چارچوب دفاع از آن شخصیت‌ها بر بعد انسانی تمرکز داشتند، نه بعد سیاسی.

سکانسی از سریال رستاخیز ارطغرل

با این حال، سال‌های اخیر به موازات وقوع بسیاری از درگیری‌های سیاسی، ایدئولوژیک و فرقه‌ای در منطقه بوده‌است که منجر به جذابیت‌های چشمگیری شده‌است که بدون استفاده از تاریخ نیست. برای مثال، تلاش‌هایی برای همگام شدن با ظهور ایده «نوعثمانی‌گرایی» و هموار کردن راه برای نقش‌های تأثیرگذارتر ترکیه در منطقه پس از رویدادهایی که به «بهار عربی» معروف شد، سریال‌های ترکی با استفاده از ابزارهای نمایشی در پرده‌های عربی به محبوبیت دست یافت. از جمله این آثار ترکی می‌توان به سریال «حرمسرای سلطان» اشاره کرد که یکی از برجسته‌ترین سلاطین عثمانی، سلطان سلیمان قانونی (سلیمان یکم) و سریال «قیام اَرطغرل» را مطرح کرد. اثری است که با ارائه زندگینامه ارطغرل پسر سلیمان شاه، رهبر قبیله کایی از ترکان مسلمان اوغوز و پدر عثمان اول، بنیانگذار امپراتوری عثمانی، مقدمات و انگیزه‌های تأسیس امپراتوری عثمانی را ارائه می‌کند. نمایش آن در سه سری متوالی از اواخر سال ۲۰۱۴ آغاز شد.
از سوی دیگر، سریال «ممالیک آتش» نشان دهنده واکنش دراماتیک عربی به آثار تاریخی ترکیه است که توسط شرکت اماراتی «جنو مدیا» در سال ۲۰۱۹ به نویسندگی محمد سلیمان عبدالملک و کارگردانی کارگردان بریتانیایی پیتر وبر تولید شد. این سریال آخرین دوره دولت ممالیک و سقوط آن به دست عثمانی‌ها در اوایل قرن شانزدهم را روایت می‌کند. عثمانی‌ها از طریق یک سری خیانت‌ها توانستند برای چند قرن پس از آن، پایگاهی برای حکومت خود در منطقه عرب بیابند.

تفسیر مذهبی از صنعت سریال

موضوع تنها به این دوئل تاریخی بر سر واقعیت حضور عثمانی در منطقه محدود نشد، بلکه باعث ایجاد یک رقابت فرقه‌ای شد که دو سال پیش خبر ساخت سریال «معاویه بن ابی سفیان» جنجال آفرید؛ سریالی برای انعکاس زندگی‌نامه بنیانگذار دولت اموی و یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های بحث‌برانگیز تاریخ اسلام از طریق نقش او در آنچه به عنوان «فتنه بزرگ» شناخته می‌شود، مورد مناقشه بزرگی در مورد هدف از تولید اثر شد.
در چارچوب «تفسیر فرقه‌ای» از آثار نمایشی، یکی از شبکه‌های عراقی در آن زمان اعلام کرد که بودجه هنگفتی را برای تولید سریال تاریخی «شجاعت ابولؤلؤه» اختصاص داده‌است. ظاهراً در واکنش به روند ساخت سریال «معاویه بن ابی سفیان» است؛ ابولؤلؤه فیروز معروف به ابولؤلؤه مجوسی، مردی است که خلیفه دوم عمر بن خطاب را ترور کرد. حتی در هنگام ارائه زندگینامه الفاروق عمر بن الخطاب که توسط بنیاد رسانه ای قطر تهیه شده بود، موضوع بدون مناقشه نبود، نه تنها در مورد مشروعیت به تصویرکشیدن یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های تاریخ اسلام روی صفحه نمایش که با بسیاری از فتواهای قبلی در این زمینه مغایرت دارد، بله بر سر پیش‌بینی ایدئولوژیک سریالی که بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۲ فیلمبرداری شده بود، اختلاف نظر وجود داشت. این دوره ای است که با ظهور گروه‌های «اسلام سیاسی» در بسیاری از کشورهای عربی مصادف شد و بر شدت این مناقشه با مشارکت چهره‌های حامی سازمان «اخوان المسلمین» در بررسی بافت تاریخی سریال افزوده شد.

بی سوادی تاریخی

دکتر محمد عفیفی، استاد تاریخ دانشگاه قاهره و دبیرکل سابق شورای عالی فرهنگ در مصر معتقد است: هر مؤسسه ای که سریال‌های تاریخی را تولید می‌کند «به‌طور طبیعی هدفی پشت تولید اثر دارد، به ویژه با توجه به هزینه تولید هنگفتی که این نمونه از آثار نیاز دارد»، معمولاً درام تاریخی «تاریخ را بیشتر از خدمت به آگاهی تاریخی یا تعریف گذشته فرا می‌خواند تا در خدمت حال باشد».
عفیفی به «الشرق الاوسط» توضیح می‌دهد که هنگام الهام گرفتن از تاریخ در آثار نمایشی باید کنترل‌هایی وجود داشته باشد؛ برجسته‌ترین این کنترل‌ها تغییر نکردن حقایق تاریخی تثبیت‌شده‌است، مانند سال‌های رویداد، یا شخصیت‌های اصلی که رویداد را ایجاد کرده‌اند. اما در عین حال بر ضرورت عدم لغزش در تلقی نمایش تاریخی به عنوان مرجع یا منبع تاریخی تأکید می‌کند، زیرا سریال یک اثر خلاقانه است که بینش سازندگانش، از جمله نویسندگان و کارگردانان، و احتمالاً فضایی از تخیل را به همراه دارد.
این استاد تاریخ که مطالعات پیشرفته بسیاری را در مورد تکیه بر منابع غیررسمی در تاریخ برخی از رویدادهای مهم تاریخ مصر انجام داده‌است، وضعیت مناقشه برانگیز سریال تاریخی را به آنچه او به عنوان «بی سوادی تاریخی در میان اکثر دریافت کنندگان محتوای نمایشی» توصیف می‌کند، نسبت می‌دهد.
او این موضوع را با بیان اینکه فقدان آگاهی تاریخی نتیجه کمبود برنامه‌های درسی مدرسه است، توضیح می‌دهد ارائه خوانش تاریخی به صورت انتقادی و چند نگرشی باعث می‌شود بسیاری از مخاطبان به آثار نمایشی به عنوان یک مرجع تاریخی نگاه کنند نه اثری خلاقانه که قابل تفسیر باشد و از اینجا مشکلات و بحران‌های بسیاری پدید می‌آید.
دبیرکل سابق شورای عالی فرهنگ در مصر اما خوشحالی خود را از جنجال برانگیخته شده ناشی از سریال عربی الهام گرفته از تاریخ پنهان نمی‌کند و آن را خوب ارزیابی می‌کند.
عفیفی معتقد است ادامه تولید سریال‌های تاریخی عربی، حتی در صورت وجود خطا یا ایجاد حالت جنجال، «بسیار بهتر از عدم وجود این نوع تولیدات نمایشی است».
او نظر خود را این گونه توجیه کرد که نبود این آثار راه را برای «هجوم» آثار تاریخی کشورهایی مانند ترکیه و ایران باز می‌کند و این آثار وارده اغلب دارای بینشی سیاسی و ایدئولوژیک هستند که لزوماً منعکس کننده واقعیات تاریخ یا بینش عرب نیست، بلکه اهداف بسیار عمیق‌تری نسبت به کارهای نمایشی یا سرگرمی دارند.