وزرای خارجه سعودی و آمریکا: توافق امنیتی دوجانبه به زودی منعقد می‌شود

بلینکن به «روند شکل‌گیری دولت فلسطین» اشاره کرد.. بن فرحان خواستار روندی «معتبر و غیرقابل بازگشت» شد

آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا در نشست وزیران خارجه کشورهای شورای همکاری خلیج در رآنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا در حال سخنرانی در نشست جهانی اقتصاد در ریاض (رویترز)
آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا در نشست وزیران خارجه کشورهای شورای همکاری خلیج در رآنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا در حال سخنرانی در نشست جهانی اقتصاد در ریاض (رویترز)
TT

وزرای خارجه سعودی و آمریکا: توافق امنیتی دوجانبه به زودی منعقد می‌شود

آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا در نشست وزیران خارجه کشورهای شورای همکاری خلیج در رآنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا در حال سخنرانی در نشست جهانی اقتصاد در ریاض (رویترز)
آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا در نشست وزیران خارجه کشورهای شورای همکاری خلیج در رآنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا در حال سخنرانی در نشست جهانی اقتصاد در ریاض (رویترز)

شاهزاده فیصل بن فرحان وزیر امور خارجه پادشاهی عربی سعودی و همتای آمریکایی خود آنتونی بلینکن در جریان شرکت در مجمع جهانی اقتصاد در ریاض اعلام کردند که پادشاهی عربی و ایالات متحده به زودی به توافق امنیتی دوجانبه دست خواهند یافت.
در حالی که بن فرحان بر موضع سعودی برای برقراری آتش بس فوری و دائمی در نوار غزه و تلاش برای توسعه راه حلی جامع برای وضعیت فلسطین که منجر به تشکیل کشور فلسطین می شود، تاکید کرد، بلینکن از حماس خواست تا «به سرعت درباره پیشنهاد سخاوتمندانه اسرائیل روی میز تصمیم بگیرد».
وی گفت: برای پیشبرد عادی سازی بین اسرائیل (و کشورهای منطقه) باید به بحران غزه پایان داد و روندی را برای تشکیل کشور فلسطینی تعیین کرد.

بن فرحان: حقوق ملت فلسطین

شاهزاده فیصل بن فرحان در جریان نشست گفت‌وگو در مجمع جهانی اقتصاد بر ضرورت ایجاد یک روند و مسیر «معتبر و غیرقابل بازگشت» برای تشکیل کشور فلسطین توسط جامعه بین‌المللی تاکید کرد.
وی با بیان اینکه سازمان ملل تخمین می زند بازسازی غزه 30 سال طول می کشد، گفت: ما نمی توانیم آنچه را که فلسطینی ها در کرانه باختری رنج می برند نادیده بگیریم.
بن فرحان اعلام کرد که سعودی و آمریکا به انعقاد توافق دوجانبه بین دو کشور نزدیک شده اند.
وی با بیان اینکه انتظار می رود در آینده نزدیک توافقنامه های دوجانبه بین سعودی و آمریکا منعقد شود، ضمن پاسخ به سوالی درباره مذاکرات دو کشور در خصوص توافقنامه امنیتی گفت: در حال حاضر به نهایی کردن توافقات دوجانبه با آمریکا نزدیک شده ایم.
وی افزود: بیشتر کارها قبلا انجام شده است. ما خطوط و سیاست‌های کلی از آنچه معتقدیم باید در جبهه فلسطین اتفاق بیفتد داریم.
بن فرحان در خصوص نقش ایران در مناقشه منطقه ای گفت: اقدام صحیح این است که برای به رسمیت شناختن حقوق ملت فلسطین و حق تعیین سرنوشت آنها تلاش کنیم.
وی افزود: حل این مناقشه استقلال این منطقه را تقویت می کند و این فرصتی برای ایران است تا با ترویج صلح و همکاری در آن مشارکت کند.
وی گفت: معتقدم ایران و سایر کشورها با جدیت به این مسیر نگاه خواهند کرد و به آن خواهند پیوست (...) ایران سال هاست که برای منطقه ای که در تعیین امنیت به خودش وابسته است فشار می آورد و این یک فرصت برای دستیابی به این تلاش است.

بلینکن: روند دولت فلسطین

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا روز دوشنبه در جریان شرکت در مجمع جهانی اقتصاد در ریاض گفت که ایالات متحده به نهایی کردن توافقنامه امنیتی با سعودی نزدیک است.
بلینکن در این دیدار افزود: من معتقدم که کاری که پادشاهی عربی سعودی و ایالات متحده با یکدیگر در مورد توافق‌ها انجام می‌دهند، ممکن است بسیار نزدیک به اتمام باشد.
بلینکن گفت: پیشنهاد سخاوتمندانه اسرائیل در مورد آتش بس در غزه و آزادی گروگان ها روی میز است و تنها مانع بین ساکنان غزه و دستیابی به آتش بس (حماس) است.
وزیر امور خارجه آمریکا از حماس خواست تا به سرعت در مورد پیشنهاد اسرائیل تصمیم گیری کند؛ این تصمیم پویایی وضعیت را تغییر خواهد داد.
وی تاکید کرد که کشورش از هیچ عملیات نظامی بزرگ از سوی اسرائیل در رفح که به غیرنظامیان آسیب برساند، حمایت نخواهد کرد.
به گفته او، هیچ برنامه قابل اعتمادی برای محافظت موثر از غیرنظامیان وجود ندارد.
بلینکن در خصوص تلاش‌های آمریکا برای عادی‌سازی روابط اسرائیل و پادشاهی عربی سعودی، از تلاش‌های فشرده گفت و تأکید کرد که این تلاش‌ها به موازات تلاش‌ها برای پایان دادن به بحران غزه و تعیین روند برای تشکیل کشور فلسطینی است.
وی اظهار کرد: از نظر رقابت ژئوپلیتیکی و چالش‌های جهانی تغییرات عمده‌ای در حال وقوع است که هیچ کشوری نمی‌تواند با آنها مقابله کند.
او هشدار داد که «تصمیم‌هایی که در این لحظه می‌گیریم پیامدهایی برای دهه‌های آینده خواهد داشت و این بدان معناست که ما در یک نقطه عطف قرار داریم».
بلینکن توضیح داد: «دولت ایالات متحده با احیای ائتلاف ها و شراکت‌ها در سراسر جهان و تصور ائتلاف های جدید در رابطه با اهداف مشترک، مانند مقابله با مواد مخدر مصنوعی، اتحاد برای کار بر روی زیرساخت‌های جهانی و سلامت جهانی و همچنین چالش های ژئوپلیتیکی، تصمیمی برای مقابله با این چالش‌ها گرفته است.
وی افزود: کشورها همچنان به آمریکا برای رهبری جهان نگاه می کنند و این مشکل وجود دارد که اگر چنین رهبری وجود نداشته باشد، طرف دیگری وجود خواهد داشت که این کار را به گونه ای انجام می دهد که مثبت نیست. بدتر از آن، خلاء به وجود می آید و هیچ کس رهبری جهان را نخواهد داشت (...) باید پاسخ و واکنشی مشارکتی و جمعی پیدا کنیم.
بلینکن در پاسخ به سوالی در مورد فاجعه انسانی در غزه گفت که ایالات متحده تمام تلاش خود را برای جلوگیری از رنج انسانی که از اکتبر هر روز در غزه شاهد آن هستیم، انجام می دهد. زنان، مردان و کودکان از هر دو طرف در تیراندازی متقابل گرفتار می شوند و حملاتی علیه غیرنظامیان صورت می گیرد. سریع ترین راه برای پایان دادن به درگیری، دستیابی به آتش بس و آزادی گروگان هاست.
وی ادامه داد: تلاش استثنایی در حال انجام است و من از قطر و مصر به خاطر نقش مهم در دستیابی به آتش بس و آزادی گروگان ها تشکر می کنم. تلاش زیادی در دو ماه گذشته انجام شده است. اسرائیل پیشنهاد بسیار سخاوتمندانه ای ارائه کرد و در این لحظه چیزی که بین مردم غزه و آتش بس قرار دارد (حماس) است و بنابراین (حماس) باید سریع تصمیم بگیرد (...) امیدوارم به تصمیم درست برسند. تصمیم گیری مربوطه پویایی وضعیت را تغییر خواهد داد.
وزیر امور خارجه آمریکا به نگرانی از حمله نظامی اسرائیل به رفح اشاره کرد و گفت که کشورش «به وضوح و برای مدتی در رابطه با رفح تکرار کرده است که در غیاب طرحی برای اطمینان از اینکه غیرنظامیان آسیب نخواهند دید، ما نمی توانیم از یک عملیات نظامی بزرگ در رفح حمایت کنیم و هنوز طرحی ندیده ایم که به ما اطمینان دهد که غیرنظامیان می توانند به طور مؤثر محافظت شوند.
از بلینکن در مورد تلاش‌ها برای حل و فصل گسترده‌تر مناقشه فلسطین و اسرائیل به منظور دستیابی به تشکیل کشور فلسطین و پایان دادن به چرخه‌های خشونتی که برای دهه‌ها ادامه داشته است، سؤال شد. او پاسخ داد: یکی از مزایای حضور من در اینجا این است که من و بسیاری از همکارانم از ۷ اکتبر با هم ملاقات و صحبت کرده ایم و دو موضوع را بررسی کرده ایم: اول، نیاز به آمادگی برای فردای پایان بحران غزه تا ببینیم برای نیازهای بشردوستانه چه کاری می توانیم انجام دهیم. اما در عین حال، واضح است که در غیاب افق سیاسی واقعی برای فلسطینی ها، اگر برنامه ای منسجم برای غزه نباشد، اگر نگوییم غیرممکن، دشوارتر خواهد بود و ما اکنون روی آن کار می کنیم.
وی ادامه داد: ما می‌توانیم دو مسیر رو به جلو برای منطقه به طور کلی و فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها به‌طور خاص ببینیم، مسیری که در آن یکپارچگی در منطقه محقق می‌شود. اسرائیل بخشی از همسایگان خود خواهد بود و فلسطینی ها از آرمان های مشروع خود برخوردار خواهند شد و ما یک بار برای همیشه به چرخه خشونت پایان خواهیم داد و به امنیت و ثبات خواهیم رسید.
او درباره مذاکرات درباره توافق دوجانبه آمریکا و سعودی که منجر به عادی سازی با اسرائیل شود، گفت: ما در ماه‌های گذشته، حتی قبل از 7 اکتبر، کار گسترده‌ای انجام داده‌ایم. ما می‌خواهیم در هر توافقی بر بخشی مربوط به فلسطینی‌ها تمرکز کنیم. من فکر می کنم تقریباً تمام شده است، اما برای حرکت در مسیر عادی سازی، باید به بحران غزه پایان دهیم و مسیری را برای تشکیل کشور فلسطین تعیین کنیم.
وزیر خارجه آمریکا بر این باور است که برقراری روابط بین اسرائیل و همه کشورهای منطقه و تشکیل کشور فلسطین «تنها و مؤثرترین توبیخ برای ایران و حماس» است.

 



راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
TT

راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)

امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.

با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی‌ که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.

گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.

از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.

در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.

در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:

چرا ترامپ پیام فرستاد؟

ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»

ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی‌ که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.

ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)

او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.

پاسخ ایران چه بود؟

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»

رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»

رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)

در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.

چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟

با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.

نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.

در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.

ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟

در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.

اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.

در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.

در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.

از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.

در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.

بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)

در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.

در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.