آیا ترامپ اجازه می دهد روسیه در سودان پایگاه داشته باشد؟

کامرون هادسون به «الشرق الاوسط»: واشنگتن نمی خواهد سودان مثل سومالی و لیبی چند پاره شود

وزير الخارجية الأميركية ماركو روبيو (رويترز)
وزير الخارجية الأميركية ماركو روبيو (رويترز)
TT

آیا ترامپ اجازه می دهد روسیه در سودان پایگاه داشته باشد؟

وزير الخارجية الأميركية ماركو روبيو (رويترز)
وزير الخارجية الأميركية ماركو روبيو (رويترز)

کامرون هادسون دیپلمات پیشین آمریکا گفت دولت پرزیدنت دونالد ترامپ به موضوع جنگ در سودان توجه خواهد کرد چرا که نمی خواهد سودان به پناهگاه تروریسم تبدیل و یا مثل سومالی و لیبی دچار چند پارگی شود.هادسون در گفتگو با «الشرق الاوسط» از نایروبی پایتخت کنیا افزود «دولت آمریکا به دنبال حفظ امنیت در امتداد دریای سرخ است که برای رسیدن به این هدف، روسیه و ایران نباید در این منطقه پایگاه داشته باشند». آمریکا همچنین خواهان تردد امن کشتی ها در منطقه است.

هادسون که عضو همکار برنامه آفریقا در مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی است افزود برقراری صلح در خاورمیانه برای دولت ترامپ اهمیت دارد و در این راستا دولت ترامپ سعی می کند توافق های ابراهیم را افزایش دهد. سودان پیشتر به توافق های ابراهیم پیوست اما چگونه توافق ابراهیم در سودان در سایه جنگ جاری در این کشور گسترش خواهد یافت؟ برقراری صلح در خاورمیانه برای تضمین صلح در سودان ضروری است.

پایگاه هوایی روسیه

او درباره توافق بین سودان و روسیه که بر مبنای آن سودان یک پایگاه دریایی در دریای سرخ در اختیار روسیه قرار می دهد افزود «نمی دانم این توافق چقدر معتبر بوده یا چگونه توافقی است اما اگر این حرف درست باشد بی شک ترامپ دردسر بزرگی خواهد داشت و واکنش قاطع و قدرتمندی نشان خواهد داد تا اینکه حساب کار دست سودان بیاید که چنین توافقی بد بوده و باید از آن بترسد. به همین دلیل امیدوارم که روسیه منافع ترامپ در دریای سرخ را به خطر نیندازد».

هادسون گفت دولت پرزیدنت ترامپ اجازه نخواهد داد روسیه در سودان پایگاه دریایی بسازد

هادسون درباره اولویت سودان برای دولت ترامپ خاطر نشان کرد «دولت ترامپ هنوز تیم اداره امور آفریقا را انتخاب نکرده و باید برای این کار برخی از کارمندان رسمی توانا برای مدیریت مسائل آفریقا را تعیین کند. ممکن است که این انتخاب فورا انجام نشود اما امیدواریم که به زودی صورت بگیرد چرا که اوضاع سودان نیازمند اقدام سریع و فوری است. پرزیدنت ترامپ قطعا فرستاده ویژه برای سودان انتخاب خواهد کرد که در ایجاد طرز فکر جدید درباره آنچه باید در سودان انجام داد سهیم خواهد بود». هادسون پیش بینی کرد که دولت ترامپ تحولات ناشی از جنگ در سودان را پیگیری می کند. منظور او تحولات نظامی میدانی است. او گفت «ارتش سودان اینک موفق شد خارطوم پایتخت کشور را پس بگیرد اما هنوز این امکان هست که نیروهای پشتیبانی سریع شهر فاشر مرکز ایالت دارفور شمالی را تصرف کنند و پس از آن کل اقلیم دارفور را بگیرند و در نتیجه حکومت دیگری در فاشر تشکیل شود».

گزینه های دولت آمریکا

او در ادامه گفت «نمی توانم پیش بینی کنم که دولت پرزیدنت ترامپ در خصوص این سناریو چه اقدامی انجام خواهد داد اما چه بسا امکان گفتگو برای رسیدن به صلح در وضعیت کنونی وجود دارد و به نظرم دولت آمریکا از آن حمایت خواهد کرد اما این سناریو نیز ممکن است آشوب ایجاد کند چرا که کسی نمی داند اوضاع به چه سمتی خواهد رفت. برای مثال دو دولت در لیبی وجود دارد و آمریکا با دو دولت گفتگو می کند».هادسون در این باره به اظهارات مارکو روبیو وزیر خارجه آمریکا در کنگره اشاره کرد که از «نیروهای پشتیبانی سریع» به عنوان «شبه نظامیانی یاد کرد که جنایات قتل عام انجام دادند». او گفت «بنابراین تصور نمی کنم که وزارت خارجه آمریکا وارد گفتگو با نیروهای پشتیبانی سریع شود یا مثلا دولت مستقر در فاشر را به رسمیت و مشروع بشناسد».

هادسون معتقد است واکنش دولت جو بایدن رئیس جمهور سابق آمریکا درباره سودان دیر هنگام بود (آسوشیتد پرس)

او گفت «برآوردم این است که دولت ترامپ نسبت به دولت سابق جو بایدن عملکرد بهتری درباره سودان داشته باشد. دولت جو بایدن ارتش سودان و نیروهای پشتیبانی سریع را با هم محکوم کرد و آن دو را به یک اندازه نامشروع می خواند. امیدوارم که دولت ترامپ برخورد بهتری نسبت به ارتش سودان داشته باشد. حالا درست است که ارتش سودان در جنگ جنایت کرده اما به هر حال یک نهاد قانونی و یکی از نهادهای کشور است که بر همین مبنا باید با آن برخورد کرد».

بایدن دیر دست به کار شد

هادسون معتقد است «دولت جو بایدن رئیس جمهور سابق آمریکا در ارتباط با کودتای ۲۵ اکتبر ۲۰۲۱ و جنگ در سودان دیر واکنش نشان داد و پس از گذشت یک سال از جنگ فرستاده ویژه به سودان تعیین کرد. سودان در تمام این مدت گرفتار جنگ بود. بنابراین معتقدم که دولت بایدن آنچنان که باید و شاید به سودان توجه نکرد و در ابتدای کار موضع دولت بایدن سست بود و سپس اعلام کرد که با ارتش و نیروهای پشتیبانی سریع برخورد برابر خواهد داشت. دولت بایدن توافقات و قراردادها با ارتش را متوقف کرد. ارتش و نیروهای پشتیبانی سریع با یکدیگر در سودان می جنگند. دولت بایدن اعلام کرد که فقط با نیروهای مدنی مذاکره می کند اما این نیروها یکپارچه و سازماندهی شده نبودند و برنامه ای برای پایان جنگ نداشتند».هادسون گفت «دولت سابق آمریکا تلاش داشت وضع سودان را به دوران انقلاب بازگرداند و این درست نیست چرا که نمی توان زمان را به عقب بازگرداند و کاری به جنگی که شروع شده بود نداشت».

او درباره اینکه تکلیف تحریم آمریکا علیه فرماندهان طرفین جنگ یعنی عبد الفتاح البرهان فرمانده ارتش و محمد حمدان دقلو (حمیدتی) فرمانده «نیروهای پشتیبانی سریع» گفت «اگر دولت جو بایدن می خواست تحریم کند باید این کار را در آغاز جنگ انجام می داد نه در روزهای آخر».

هادسون افزود «به نظرم دولت سابق آمریکا به خوبی از مساله تحریم ها استفاده نکرد اما به هر حال تحریم ها هنوز هستند و دولت ترامپ فرصت دارد تا این تحریم ها را برای رسیدن به آنچه می خواهد در سودان بشود اعمال کند. دولت ترامپ باید فهرستی از شروطی تهیه کند که باعث لغو تحریم ها به خصوص علیه ژنرال برهان می شوند. به نظرم دولت آمریکا باید علنا بگوید چطور می خواهد تحریم ها را لغو کند و خیلی آشکار شروط خود را برای برداشتن تحریم ها اعلام کند».

البرهان جنگ طلب نیست

این دیپلمات پیشین آمریکا که ماه نوامبر ۲۰۲۳ به پورت سودان سفر کرده بود از عبد الفتاح البرهان رئیس شورای حاکمیت سودان به عنوان یک ژنرال «بسیار با تدبیر‍» یاد کرد و گفت البرهان می داند که جنگ کنونی کشور و مردم و اقتصاد سودان را نابود کرد.هادسون یاد آور شد «آنچه من از او (البرهان) شنیدم این است که او نمی خواهد جنگ بیش از این طول بکشد و معتقد است که توجیه کافی برای پایان جنگ وجود ندارد و باید صلح برقرار شود. او خواهان جنگ نیست و می خواهد جنگ پایان پیدا کند».

البرهان نمی خواهد جنگ بدون از بین بردن تهدیدها پایان پیدا کند (رویترز)

او خاطر نشان کرد «به نظرم البرهان خواهان پایان جنگ است اما می خواهد به تهدیدهای (نیروهای پشتیبانی سریع) پایان دهد. بنابراین مساله فقط پایان جنگ نیست بلکه مشکل البرهان این است که باید راهکار پایدار در سودان ایجاد شود تا دوباره جنگ در کشور آغاز نشود».

هادسون اظهار داشت پرزیدنت دونالد ترامپ با کشورهای عربی همسایه سودان روابط خوبی دارد. او افزود «همه این کشورها منافع زیادی در سودان دارند که می توان در قالب یک توافق تامین کرد تا سودان از این جنگ خارج شود. تصور می کنم که پرزیدنت ترامپ از نفوذ خود برای تشویق گفتگو استفاده خواهد کرد اما رفتارهای ترامپ قابل پیش بینی نیستند و نمی توان پیش بینی کرد که او چه خواهد کرد».



راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
TT

راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)

امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.

با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی‌ که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.

گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.

از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.

در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.

در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:

چرا ترامپ پیام فرستاد؟

ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»

ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی‌ که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.

ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)

او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.

پاسخ ایران چه بود؟

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»

رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»

رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)

در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.

چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟

با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.

نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.

در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.

ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟

در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.

اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.

در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.

در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.

از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.

در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.

بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)

در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.

در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.