هماهنگ با ضرباهنگ شاهانه روند اصلاح همچنان در حال پیشرفت است و سعودی با اصلاحات ساختاری اخیر یک سال از پشتیبانی سیاست اصلاحی را درپیش گرفته و اصلاحات اقتصادی و سیاسی و اجتماعی را به‌پیش می‌برد. راهی از پیش برنامه‌شده که قصد دارد همگام پیشرفت‌های جهانی شود و در برابر چالش‌های متعدد جهانی و منطقه‌ای بایستد و برای تعامل با جهان جدید مسلح به بهترین و به‌روزترین وسایل گردد. همه اینها برای ساختن آینده‌ای است که به‌واسطه دخالت‌های دولت و نظارت بر شاخص‌های عمل وزارت‌خانه‌ها تلاش می‌کند. رهبری پادشاهی عربی سعودی تمام تلاش خود را در کار می‌کند که با هرگونه ضعفی مقابله نماید و جامعه‌ای استوار بنیان کند که در مقابل هرگونه تزلزل و ناآرامی خلل‌ناپذیر باشد. حجم بودجه کشوری نیز پشتیبان این تلاش‌ها است؛ بودجه‌ای که با توجه به رفاه و سعادت شهروند تدوین شده و تلاش می‌کند بهترین امور را در کشور متحقق سازد.

زن سعودی سوار بر اتومبیل شخصی خود رانندگی می‌کند و در حالی که همگان تردید داشتند که این مساله ممکن نخواهد شد دیدیم چگونه زنان در شهرهای جده و الریاض و جازان و دیگر مناطق به خود متکی شدند و اتومبیل راندند و حتی یک حالت تجاوز به زنان راننده در کشور ثبت نشد و معلوم شد که بسیاری از ترس‌ها واهمه بود. در این بین امر بسیار ستودنی این بود که این جامعه بی‌آنکه از اصول و ارزش‌های خود دست کشد می‌تواند راه تغییر مثبت را بپیماید. البته مثال رانندگی زنان تنها یک مثال دم‌دستی بود تا برای تقریب به ذهن به‌کار رود و مقدار کارآیی رویه اصلاحی ثابت شود.

از سوی دیگر من عقیده دارم که تمام مناقشات و مجادلاتی که اینک در میان قشرهای مختلف سعودی در حال برگزاری است و به‌صورت رسمی و غیررسمی شنیده می‌شود یک حالت کاملا نرمال است که نشان می‌دهد مردم به این اصلاحات اهمیت می‌دهند و از نقطه‌نظر دیگر هر کسی حق دارد نظر خود را به‌عنوان یک شهروند در اصلاحاتی که اجرا می‌شود بازگوید. این یک حق اصیل است که هیچ تردیدی در آن نیست و اوج اقرار به آزادی یبان است. البته گفتنی است که احداث تغییر در یک جامعه نمی‌تواند به یکباره مورد تائید و قبول همگان شود و برخی برای پذیرش چنین امری نیاز به زمان بیشتری دارند. البته باید این مساله را هم اذعان کرد که هیچ کسی در چنین تحولات حق آن را ندارد که نظر و عقیده خود را بر دیگران تحمیل کند و باید به این نکته هم اشاره کرد که میزان تائید مردمی نسبت به اصلاحاتی کنونی قابل ملاحظه است و بیش از اندازه حدمعمولی تائید است.

البته نکته بسیار حائز اهمیت و گوهری در هنگام سخن از اصلاحات اقتصادی و اجتماعی کنونی در سعودی این است که برخی از صاحب‌نظران این اصلاحات پیش‌گفته را با ضرورت اصلاحات سیاسی مرتبط می‌کنند؛ باید در این باره تاکید کرد که اصلاحات صرفا وسیله است و هیچ گاه به‌عنوان هدف نباید تلقی شود. از سوی دیگر تعیین اولویت‌های هر مرحله‌ای وظیفه هر جامعه است و نباید چنین پنداشت که راه اصلاحی یگانه‌ای وجود دارد که همگان باید آن‌را بپیمایند. در واقع جوامع با توجه به نیازمندیهای مرحله‌ای خود تغییر و تحول می‌یابند و چه بسا آنچه مورد نیاز جامعه فرانسه باشد به‌حال جامعه آمریکایی مضر باشد و آنچه چین انجام می‌دهد و برای اصلاح اقتصادی شامل در پیش می‌گیرد به هیچ جای جهان مشابه نباشد. به‌هر حال تلاش برای تحمیل یک راهکار از پیش موجود و تجویز آن برای تمام مناطق و در همه زمان‌ها به‌خوبی ثابت شده که ضرر زیادی بیش از منفعت دارد و از آن فراتر این که با واقعیت‌های مختلف منافات دارد و از عقلانیت اجرایی برخوردار نیست. هر جامعه به تنهایی باید نیازهای مرحله کنونی خود را تعیین و تحدید کند و در این تعیین از واقعیت و فرهنگ و جامعه و تاریخ و خصوصیات تمدنی خود سرچشمه گیرد.