این مقام بریتانیایی ضمن اشاره به مشارکت مثبت «هیئت مذاکره کننده معارضان سوریه» به ریاست نصر الحریری افزود:«حکومت سوریه تصور می کند همه چیز به حالت اول برمی گردد و انگار چیزی در هفت سال گذشته اتفاق نیفتاده است. این دیدگاه غیر واقعی است. ما خواهان گذار سیاسی در سوریه هستیم. ما می خواهیم سوریه از دست نبرد و درگیری کنونی و رئیس جمهوری که علیه مردم خود می جنگند٬ رها شود و مردم سوریه دوباره به کشورشان برگردند و اصلاحات انجام شود و ثبات در کشور برقرار شود».
برت خاطر نشان کرد: «لندن به دولت پرزیدنت دونالد ترامپ توصیه کرد تا آمریکا حضور نظامی و سیاسی فعال و موثری در سوریه داشته باشد تا بدین وسیله علل و دلایلی را که منجر به ظهور و شکست داعش شدند ریشه کن شوند. البته واکنش آمریکایی ها مثبت بود».
او یادآور شد: «کشورهای اروپایی با ایران درباره عوامل نگران کننده ای که موجب خروج پرزیدنت ترامپ از برجام شد، مذاکره خواهند کرد. برنامه موشکی بالستیک و نقش بی ثبات کننده ایران در خاورمیانه مایه نگرانی آمریکایی ها است».
متن کامل این گفت و گو که در دفتر برت در مقر وزارت امور خارجه بریتانیا انجام شد:
نظرتان درباره اتفاقات چند روز پیش یعنی حمله های اسرائیل به سوریه چیست؟ چه اتفاقی بین اسرائیل و ایران افتاد؟
نخستین حمله موشکی به مواضع اسرائیل از سوی نیروهای ایرانی مستقر در بلندی های جولان انجام شد که با واکنش اسرائیلی ها روبرو شد. موضع ما بسیار آشکار است. ما از حق اسرائیل در دفاع از خاک و مرزهای خود دفاع و نخستین حمله انجام شده را محکوم می کنیم چرا که این حمله منجر به واکنش طرف متقابل شد. علاوه بر این، ما خطرات ورود به تنش های متقابل را درک می کنیم. ما به دنبال تنش بیشتر نیستیم. از تمام طرف ها می خواهیم اقداماتی انجام دهند که منجر به کاهش تنش شود و امیدوارم که این امر تحقق پیدا کند.
آیا تنش ها پایان یافته یا تنش های تازه ای در راه است؟بریتانیا چه اقداماتی برای آرام کردن اوضاع انجام می دهد؟
اولا من به این سوال پاسخ نمی دهم. آیا خطر تنش وجود دارد؟ بله. ما از همه طرف ها می خواهیم خویشتنداری کنند تا از تنش دوری شود، و به دنبال راهکارهای دیگر برای حل این مسائل هستیم و برای رسیدن به این راهکارها تلاش می کنیم.
لندن تا حالا چه اقداماتی انجام داده است؟
با طرف های مختلف در خاورمیانه گفت و گو کردیم البته نمی خواهم وارد جزئیات بشوم.
برخی بر این باورند این تنش ها به دنبال خروج پرزیدنت دونالد ترامپ از برجام به وجود آمد؟
نمی دانم. مردم از مدت ها پیش واکنش ایران به حمله اسرائیل به پایگاه «تی ۴» که در واکنش به حمله هواپیمای بدون سرنشین ایرانی بود، را پیش بینی می کردند. این مساله به پیش بینی ما مربوط نمی شود، اما موضع بریتانیا این است که باید تصمیم سیاسی برای خویشتنداری اتخا‍ذ شود. منطقه بیش از هر زمان دیگری به این خویشتنداری نیاز دارد. ما از همه این درخواست را داریم. هر طرفی حق دفاع از منافعش را دارد، و اسرائیل حق دفاع از خاک خود را دارد. اما همه طرف ها باید درک کنند که ثبات چقدر شکننده، و اوضاع چقدر نابسامان است، و باید اقداماتی اتخا‍ذ شود که کار به افزایش تنش نکشد، و باید به اقدامات آینده فکر کنیم.
اسرائیلی ها گفتند پایگاه های ایرانی و پایگاه های وابسته به «حزب الله» و نیروهای سوری را هدف قرار دادند. در اینجا سه طرف مورد هدف قرار گرفتند. آیا فکر می کنید که این سه طرف هیچ واکنشی نشان نخواهند داد؟
بریتانیا نمی تواند به این سوال پاسخ دهد. این را باید طرف های دیگر که مورد هدف قرار گرفتند پاسخ دهند. موضع اسرائیلی ها که بسیار روشن بود. آنها برخی فعالیت ها در سوریه را برای خودشان تهدید آمیز تلقی می کردند. اسرائیلی ها از همان آغاز هم گفتند که اگر امنیت اسرائیل مورد تهدید قرار بگیرد واکنش نشان می دهد. بنابراین این حملات غیر منتظره نبود بلکه دفاع از خاک اسرائیل بود. ما از همه طرف ها می خواهیم نتایج این اقدامات را درک کنند و یک تصمیم سیاسی بگیرند و این مساله را درک کنند که رویکرد نظامی ضروری نیست.بریتانیا همه طرف ها را برای درپیش گرفتن این گزینه تشویق می کند.
چه ترتیباتی می تواند خواسته های ایران و اسرائیل در سوریه را برای احترام به قواعد بازی برآورده کند؟
این سوال خوبی است. اولا درگیری های سوریه باید متوقف شود و کشتار باید متوقف شود. قطعنامه شورای امنیت برای آتش بس باید اجرا شود و همه طرف ها باید به آن احترام بگذارند تا فرصت برای راهکار سیاسی فراهم شود. دوم: مذاکرات ژنو برای بستر سازی برای رسیدن به راه حل باید از سر گرفته شود. سوم: مردم سوریه درباره تعیین سرنوشت کشورشان تصمیم گیری کنند..
چهارم: برای رسیدن به راهکار سیاسی نهایی درگیری ها باید ریشه کن شود. در راه حل نهایی باید مسائل اصلی یعنی انجام اصلاحات و تحقق خواسته ها مورد بررسی قرار بگیرد. دغدغه کشورهای همسایه درباره اینکه راهکار در سوریه موجب ایجاد مشکل و چالش برای آنان می شود باید برطرف شود. این ماموریت سختی است اما رسیدن به آن ممکن است و می توان اقداماتی در این زمینه در نظر گرفت.
آیا موضوع گفت و گوی چند روز پیش شما و نصر حریری رئیس هیات مذاکره کنندگان معارضان سوری هم همین بود؟
این وظیفه ما نیست که به سران اپوزیسیون بگوییم چه کار بکنند اما دراین زمینه با یکدیگر گفت وگو کردیم. ماموریت او (نصر حریری) سخت است اما او مورد اعتماد طرف های گوناگون به خصوص بریتانیا است. می دانیم موضع اپوزیسیون دشوار است اما حریری به وظیفه خود عمل می کند و معتقد به راهکار سیاسی است. معارضان و حریری در چندین دور مذاکره شرکت کردند اما حکومت سوریه از انجام گفت و گو خودداری کرد. حریری و گروه های مخالف حکومت ضمن همکاری با استفان دی میستورا فرستاده ویژه سازمان ملل به سوریه گزینه های احتمالی برای رسیدن به راهکار معقول و واقع گرایانه را بررسی کردند. این اقدامات مورد تقدیر است. بریتانیا وظیفه ندارد تا به آنها بگوید چه اقداماتی در نظر بگیرند اما ما از حریری حمایت می کنیم.
«انتقال سیاسی» گزینه مورد نظر حریری است. برخی طرف ها فکر می کنند این گزینه با واقعیت همخوانی ندارد. نظر حکومت بریتانیا در این باره چیست؟
خب. حکومت بریتانیا معتقد است شرایط کنونی رژیم اسد پایدار نیست. ما واقعیت میدانی نبرد را ملاحظه می کنیم. چندین میلیون مردم از سوریه خارج شده اند. اینها چطور به سوریه بر گردند؟ برخی مناطق از کنترل حکومت اسد خارج شده است. حالا مساله چطور حل و فصل خواهد شد؟ حکومت تصور می کند که به سادگی می تواند به هفت سال پیش برگردد و انگار که هیچ اتفاقی در این هفت سال نیفتاده است. البته این تصور غیر واقعی است. ما تصور می کنیم سوریه باید در فرآیند گذار سیاسی از درگیری های کنونی و رئیس جمهور کنونی (بشار اسد) که علیه مردم خود می جنگند رها شود و مردم سوریه دوباره به کشورشان برگردند و اصلاحات انجام شود و ثبات در کشور برقرار شود.
شما اسم این مرحله را چه می گذارید؟ به عبارت دیگر آیا این مرحله گذار از دوره کنونی به دوره دیگری خواهد بود.»
پرزیدنت ترامپ از خروج نیروهای آمریکایی از شرق سوریه خبر داد و اینکه آمریکا باید بر روی شکست داعش تمرکز کند. آیا دیدگاه لندن و واشنگتن با یکدیگر همسویی دارند؟
اجازه بدهید اولا ما مثل آمریکا حضور نظامی نداریم و ثانیا نیروی نظامی نداریم که بخواهیم آنها را خارج کنیم. تعهدات ما دراز مدت هستند. ما نقش اصلی در کنفرانس کشورهای کمک کننده (برای بازسازی عراق) در کویت و نیز در فرآیند سیاسی ایفا کردیم. ما در سوریه هستیم تا به آنها برای گذار از مرحله کنونی به مرحله بهتر کمک کنیم.
دیدگاه آمریکا هنوز کاملا روشن نیست. امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه از آمریکایی ها خواست تا در سوریه بمانند و نقش آفرینی کنند. حضور آمریکا در شمال شرق و جنوب سوریه مهم است. دقیقا نمی دانم تصمیم نهایی آمریکایی ها در این باره چه خواهد بود. آمریکا و بریتانیا و فرانسه حملات مشترکی در سوریه در واکنش به بکارگیری سلاح شیمیایی در غوطه دمشق انجام دادند.
ما از آمریکایی ها می خواهیم تا در سوریه نقش موثری ایفا کنند تا «داعش» کاملا نابود شد. البته همزمان با شکست «داعش»علل ظهور این گروه هم باید از میان برداشته شود. همه از جمله آمریکایی ها باید برای رسیدن به این هدف با یکدیگر همکاری کنیم.
واکنش واشنگتن به توصیه شما چه بود؟
من دوباره تکرار می کنم که دور از انصاف است که مذاکرات بین ما و آمریکایی ها پشت درهای بسته انجام بشود. ما و دولت آمریکا گفت و گوهای سازنده ای انجام دادیم و حالا تصمیم نهایی به عهده پرزیدنت ترامپ و تیم او است. پرزیدنت ترامپ ثابت کرده که مرد تصمیم های سخت و دشوار در برخی مسائل است اما او در عین حال نشان داده که دیدگاه خود را با سند و دلایل قانع کننده تغییر می دهد.
کشور آلمان پیشنهادی برای ایجاد ساز و کار جدید برای مذاکرات بین قدرت های بزرگ درباره راهکار در سوریه مطرح کرده است. نظر بریتانیا در این باره چیست؟
ساز وکارهای گوناگونی مثل نشست آستانه و مذاکرات ژنو در این زمینه اجرا شده است. اما هیچ کشوری نمی تواند در همه این ساز و کارها شرکت کند. ما روابط تنگاتنگی با شرکای اروپایی داریم.
نظرتان درباره برجام چیست. قرار است روز سه شنبه نمایندگان کشورهای بریتانیا و فرانسه و آلمان با ایران در بروکسل دیدار کنند. چه پیشنهاداتی در این دیدار مطرح می کنید؟
حالا که شرایط تغییر کرده است. تصمیم آمریکا را که نمی شود نادیده گرفت. این موضوع سوال های فراوانی را برای ایرانیان ایجاد کرده است. ایران باید به التزامات خود با توجه به توافق هسته ای پایبند بماند. بریتانیا امیدوار است که چنین شود.اما بریتانیا و کشورهای دیگر اروپایی هم مصمم هستند به تعهداتشان پایبند بمانند. اما عواملی که آمریکا را به خروج از برجام واداشت قابل تامل هستند. ایران باید نگرانی های آمریکا را رفع کند. ایران نمی تواند بگوید که به تعهداتش عمل می کند اما شروط آمریکا درباره موشک های بالستیک یا نقش بی ثبات کننده در منطقه را نادیده می گیرد.
ما فکر می کنیم این مسائل را می توان حل کرد. اینکه بگویند برخی موارد غیر قابل گفت و گو بوده و اصلا در برجام قید نشده به این معنا نیست که نباید مورد بررسی و گفت و گو قرار بگیرند. ایران باید حاضر به بحث و گفت و گو درباره مسائلی باشد که موجب نگرانی کشورهای دیگر است و باید دلایل و اسنادی برای رفع نگرانی این کشورها ارائه کند. این تنها راه برای جلوگیری از درگیری است.
بریتانیا فعالیت های ایران در منطقه را زیر نظر دارد اما ابزارهای متعددی برای دست یابی به راهکار وجود دارد. این راهکار باید در راستای پایان خطر درگیری و تحقق اهداف برجام و رفع نگرانی و دغدغه امنیتی کشورهای دیگر باشد. مساله اصلی همین است.
