دیدار ولیعهد سعودی از هند جهشی در سطح همکاری جدید

دیدار ولیعهد سعودی از هند جهشی در سطح همکاری جدید
TT

دیدار ولیعهد سعودی از هند جهشی در سطح همکاری جدید

دیدار ولیعهد سعودی از هند جهشی در سطح همکاری جدید
در اوج برنامه‌های انتخاباتی و آمادگی برای برگزاری انتخابات عمومی در هند، سفر شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد سعودی به دهلی از راه می‌رسد. هر چند دیدار کوتاه است و از ۲۴ ساعت تجاوز نمی‌کند، اما اهمیت بزرگی برای هند دارد.
منابع دیپلماتیک در دهلی نو می‌گویند، نخست‌وزیر نارندرا مودی، در دیدار دوجانبه‌شان در حاشیه نشست گروه بیست در نوامبر سال گذشته در آرژانتین از شاهزاده محمد بن سلمان برای سفر به هند دعوت کرد.
به احتمال زیاد دیدار آینده ولیعهد، مشارکت امنیتی و استراتژیکی میان سعودی و هند را به سطح جدیدی می‌رساند به گونه‌ای که سعودی تمایل به تنوع ژئوپولتیک در روابطش با جنوب آسیا را نشان داده‌است.
سعودی برای هند همچنان منبع حیاتی انرژی می‌ماند که تقریباً همه نیازهایش به نفت خام را از سعودی وارد می‌کند. همچنین همکاری امنیتی بعد جدیدی به روابط دوطرفه میان دهلی نو و ریاض می‌بخشد. اسلام پیوند تمدنی محکمی میان سعودی و هند ایجاد می‌کند با توجه با اینکه هند دارای سومین جمعیت مسلمان در جهان است.
رابطه میان هند و سعودی که پس از چند دهه هنوز به شراکت متمرکز بر انرژی خلاصه شده بود، پیشرفت می‌کند و به رابطه‌ای استراتژیک دارای ابعاد مختلف تبدیل می‌شود. شاهزاده محمد بن سلمان نقش بزرگی در این راستا ایفا کرد. همچنین دولت مودی آمادگی خاصی برای همکاری با سعودی در زمینه‌های متنوع از مسائل امنیتی همچون آموزش‌های مشترک نظامی، مبادله اطلاعات و مبارزه با ترورویسم و پولشویی، حمایت مالی از تروریسم علاوه بر تلاش‌های مشترک برای رویاوریی با تندروی دینی نشان داد.
ظهور تروریسم و تندروی مسئله نگران کننده‌ای به‌طور خاص برای هند و سعودی بود. از آنجا که سعودی بازیگری مهم در جغرافیای سیاسی و منطقه است هنوز با تهدیدهای امنیتی داخلی و منطقه‌ای روبه رو است.
همچنین سعودی به سرمایه‌گذار اصلی در هند تبدیل شد به خصوص در بخش‌های پتروشیمی و شریکی مهم در گفت‌وگو پیرامون مسائل استراتژیک از جمله تبادل اطلاعات امنیتی و مبارزه با تروریسم.
از طرفی دیگر سعودی برای هند شریکی است که نمی‌توان از آن بی‌نیاز بود چرا که چهارمین شریک بزرگ تجاری پس از چین، ایالات متحده و امارات است و ۱۹ درصد نیازهای هند به انرژی را تأمین می‌کند.
پادشاه فقید عبدالله بن عبدالعزیز در سال ۲۰۰۶ سفری تاریخی به هند داشت که در آن بنیادی محکم برای روابط هند و سعودی پایه‌ریزی کرد. در «بیانیه دهلی» که در آن سفر به امضای دو کشور درآمده بود، اعلام می‌کرد، تروریسم آفتی است که «دو دولت با همکاری نزدیک و مؤثر» فیمابین به مبارزه با آن تأکید کردند. پس از آن نوبت به «بیانیه ریاض» در سال ۲۰۱۰ و طی سفر نخست‌وزیر آن وقت مانموهان سینگ به سعودی امضا شد، رسید. این بیانیه بر همکاری در زمینه مبادله اطلاعات در خصوص تروریسم تأکید می‌کرد. سفر مودی به پادشاهی در آوریل سال ۲۰۱۶ این مشارکت روبه رشد را تقویت کرد.
سفر مودی در سال ۲۰۱۶ شاهد محکومیت تروریسم توسط دو کشور بود و هر دو بر همکاری در مبارزه با تروریسم و تقویت مشارکت استراتژیک میان دو کشور از جمله در زمینه همکاری امنیتی و دفاعی متعد شدند. بیانیه مشترک بر لزوم افزایش سفرهای دریایی و هوایی و واردات اسلحه و مهمات و مدرن سازی مشترک آن تأکید داشت. دو مجموعه از دانشجویان نظامی سعودی در آکادمی دفاع ملی و آکادمی نظامی هند آموزش دیدند.
به گفته روزنامه‌نگار راجیو شارما «هند در سال گذشته به دعوت سعودی میهمان افتخاری در جشنواره میراثی فرهنگی ملی جنادریه سعودی بود که دارای معنای نمادین بسیار مهم دیپلماتیک بود و تأکید می‌کند جای هیچ شک و شبهه‌ای باقی نمی‌گذارد هند اهمیت روزافزونی برای سعودی دارد».
هند در عصر جدید یا دقیقاً از سال ۱۹۴۷ تلاش کرد روابط محکمی با سعودی داشته باشد که به عنوان پایگاه تجاری مهمی در غرب آسیا محسوب می‌شود. با آغاز دهه پنجاه ملک بن سعود سفری تاریخی به دهلی نو کرد و پس از آن نخست‌وزیر جواهر لعل نهرو در سال ۱۹۵۶به پادشاهی سفر کرد تا اساس محکمی باشد برای احترام متقابل میان دو کشور. وقتی هواپیمای اندرا گاندی در اکتبر سال ۱۹۸۲در سعودی به زمین نشست، سفرش لحظه سرنوشت سازی در تقویت روابط دو جانبه بود. در آن دیدار چهار روزه، گاندی با استقبال رسمی باشکوهی روبه رو شد.
تحلیل‌گرانی در دهلی نو جلسه نخست‌وزیر هند مودی با شاهزاده محمدبن سلمان در بوینس آیرس را ادامه طبیعی سیاست خارجه هند در غرب آسیا توصیف می‌کنند که در جوهرش به روح استقلال استراتژیک تعریف می‌شود.
به نوشته روزنامه‌نگار سریموی تالوکدار، «در نشست گروه بیست که در ماه دسامبر در آرژانتین برگزار شد، نارندرا مودی با ولیعهد سعودی محمد بن سلمان در محل اقامتش دیدار کرد. با انتخاب دیدار محمد بن سلمان در جلسه‌ای دوجانبه که وزیر خارجه ویجی گوخالی مدتی بعد آن را به صمیمی و دوستانه توصیف کرد، مودی تأکید کرد به‌طور اساسی تملق در سیاست خارجه هند جایی ندارد. ورود مودی به سعودی فقط بخشی از این برنامه مهم ملی بود. شاهزاده محمد بن سلمان با مودی مسئله سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های بین دو کشور در بسیاری از طرح‌ها خواه ساخت بنادر و راه‌های تندرو و دیگر طرح‌ها در کنار سرمایه‌گذاری در بخش‌های تکنولوژی و زراعت در هند را بررسی کردند».
در ادامه می‌گوید: «در حالی که سرمایه‌گذاری بخش کوچکی از دیدار را گرفت، انگیزه حقیقی مودی تضمین مقداری از ثبات قیمت‌های انرژی بود که سعودی می‌تواند در ثبات قیمت نفت نقش حیاتی بازی کند».


«بزرگ‌ترین شبکه حماس در کرانه باختری طی یک دهه»... شاباک چه چیزی پیدا کرد؟


فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته در کرانه باختری پرچم‌های حماس را در جشن آزادی اسرای فلسطینی از زندان‌های اسرائیل برافراشته‌اند (رویترز)
فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته در کرانه باختری پرچم‌های حماس را در جشن آزادی اسرای فلسطینی از زندان‌های اسرائیل برافراشته‌اند (رویترز)
TT

«بزرگ‌ترین شبکه حماس در کرانه باختری طی یک دهه»... شاباک چه چیزی پیدا کرد؟


فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته در کرانه باختری پرچم‌های حماس را در جشن آزادی اسرای فلسطینی از زندان‌های اسرائیل برافراشته‌اند (رویترز)
فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته در کرانه باختری پرچم‌های حماس را در جشن آزادی اسرای فلسطینی از زندان‌های اسرائیل برافراشته‌اند (رویترز)

سرویس امنیت داخلی اسرائیل، «شاباک»، اعلام کرد که یکی از بزرگ‌ترین زیرساخت‌های جنبش «حماس» در شهر الخلیل واقع در جنوب کرانه باختری را کشف و خنثی کرده است. این شبکه، بنا بر اعلام شاباک، یکی از «بزرگ‌ترین شبکه‌هایی است که در یک دهه گذشته کشف شده‌اند».

شاباک گفت که طی عملیات بزرگی که سه ماه به طول انجامید، «بیش از ۶۰ عضو حماس» را که برنامه‌ریزی برای اجرای حملات در آینده نزدیک داشتند، بازداشت کرده است. در جریان این عملیات، افرادی که در حملات قبلی مشارکت داشته یا کمک کرده بودند نیز بازداشت شده‌اند.

در بیانیه‌ای که رسانه‌های اسرائیلی با توجه بسیار آن را پوشش دادند، آمده است که «در طول سه ماه گذشته، فعالیت‌های روزانه گسترده‌ای از سوی شاباک، با همکاری ارتش و پلیس، اجرا شد که طی آن، زیرساختی گسترده، پیچیده و عظیم متعلق به حماس در شهر الخلیل کشف شد؛ شبکه‌ای که برای اجرای حملات مختلف در آینده نزدیک آماده‌سازی شده بود».

عکسی که توسط شاباک منتشر شده و آن را تسلیحات کشف‌شده از سلول حماس در کرانه باختری توصیف کرده‌اند

طبق تحقیقات شاباک، «در چارچوب فعالیت‌های این شبکه زیرساختی، که از دست‌کم ۱۰ سلول تشکیل شده بود، مسئولان ارشد حماس — اغلب از جمله اسیران سابق در زندان‌های اسرائیل — اقدام به جذب، مسلح‌سازی و آموزش عناصر جدید در منطقه، با هدف اجرای حملات تیراندازی و کارگذاری بمب‌های دست‌ساز علیه اهداف اسرائیلی کرده‌اند».

رسانه‌های عبری‌زبان گزارش دادند که اتهامات واردشده به افراد بازداشت‌شده شامل «تمرین تیراندازی، جمع‌آوری اطلاعات درباره اهداف اسرائیلی، ساخت مواد منفجره، سرهم‌بندی بمب‌ها و برنامه‌ریزی برای حملات در داخل کرانه باختری و اسرائیل» است.

در مجموع، ۶۰ نفر بازداشت شده‌اند که بنا بر ادعای شاباک، اطلاعات اطلاعاتی گسترده‌ای ارائه داده‌اند؛ اطلاعاتی که به کشف ۲۲ نوع سلاح مختلف، ۱۱ نارنجک دستی، مواد انفجاری و مقادیر زیادی مهمات منجر شده است. همچنین یک مخفیگاه زیرزمینی کشف شده که برای پناه‌دادن به افراد تحت تعقیب و ذخیره‌سازی سلاح‌ها استفاده می‌شده است.

بزرگ‌ترین پرونده در یک دهه

تحقیقات نشان داد که برخی از بازداشت‌شدگان، در حملاتی شرکت داشته‌اند که در سال‌های گذشته رخ داده، از جمله یکی از افراد که در عملیات تیراندازی ۳۱ اوت ۲۰۱۰ در تقاطع بنی نعیم در الخلیل شرکت داشت؛ حمله‌ای که به کشته‌شدن ۴ اسرائیلی انجامید.

عکس یک مخفیگاه زیرزمینی در الخلیل که شاباک آن را به حماس نسبت داده و گفته برای فعالیت‌های مسلحانه استفاده می‌شده است (شاباک)

یکی از مقام‌های ارشد شاباک گفت: «این بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین پرونده‌ای است که طی دهه گذشته در کرانه باختری توسط شاباک خنثی شده است». او افزود: «اکثر اعضای این شبکه، قبلاً در زندان‌های اسرائیل محبوس بوده‌اند و تجربه‌ بالایی در مواجهه با بازجویی دارند». او تأکید کرد که «کشف این شبکه، ناکامی بزرگی برای حماس در اجرای مجموعه‌ای از حملات خطرناک در اسرائیل به شمار می‌رود».

رسانه‌های اسرائیلی نیز گزارش دادند که در روزهای آینده، کیفرخواست‌هایی جدی علیه متهمان صادر خواهد شد؛ از جمله اتهاماتی نظیر «رهبری یک سازمان تروریستی، تصدی سمت‌های اجرایی یا رهبری، تلاش برای قتل عمد و اقدامات منجر به قتل عمد».

تلاش برای برافراشتن مجدد در کرانه باختری

این نخستین‌ بار نیست که سلول‌هایی در کرانه باختری که وابسته به حماس هستند کشف می‌شود، اما این رویداد توجه را به تلاش‌های حماس برای بازسازی حضور خود در کرانه باختری جلب کرده است — تلاشی که پس از حدود دو سال جنگ اسرائیل با هدف از میان‌بردن حماس در نوار غزه شدت گرفته است.

حماس همواره در کرانه باختری حضور داشته و دوره‌های مختلفی از حضور پررنگ و کم‌رنگ را تجربه کرده، اما به گفته ناظران، هرگز شرایط پیچیده‌تری از وضعیت فعلی را — که پس از حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد — تجربه نکرده است.

تظاهرات فلسطینی‌ها در الخلیل در ژوئیه ۲۰۲۴ در اعتراض به ترور اسماعیل هنیه، رهبر حماس (AFP)

منبعی در حماس در کرانه باختری به روزنامه «الشرق الاوسط» گفت: «کل جنبش در وضعیت پیچیده، دشوار و بی‌سابقه‌ای قرار دارد». وی افزود: «پیگرد مداوم اسرائیلی‌ها علیه رهبران، امکانات و پایگاه‌های حماس از زمان ۷ اکتبر، در غزه، کرانه و حتی خارج، آسیب زیادی به ما زده است».

این منبع ادامه داد: «شرایط امنیتی در کرانه باختری همیشه پیچیده‌تر از نوار غزه بوده، اما اکنون حتی پیچیده‌تر شده است. پیگرد امنیتی دائم، نظارت بر منابع مالی، و کاهش شدید توانایی حماس در تأمین منابع و حرکت، به بحران‌های ترکیبی و عمیق منجر شده است».

با این حال، منبع یادشده ابراز اطمینان کرد که این بحران نیز خواهد گذشت و افزود: «بازداشت‌ها، تعقیب‌ها و ترورها از بدو پیدایش حماس ادامه داشته، اما هرگز موفق به نابودی آن نشده‌اند. این یک جنگ قدیمی و همیشگی است».

حماس چگونه در کرانه باختری آغاز شد؟

حضور حماس در کرانه باختری از زمان تأسیس آن در سال ۱۹۸۷ آغاز شد. ابتدا تمرکز فعالیت آن بر جذب فلسطینیان از طریق مساجد بود و سپس به اجرای عملیات‌های تیراندازی و تلاش برای ربایش نظامیان روی آورد.

حماس با اجرای عملیات‌های انفجاری در داخل اسرائیل، در کرانه باختری شناخته‌تر شد و این اقدامات با آغاز انتفاضه دوم در سال ۲۰۰۰ شدت یافت. سپس در انتخابات ۲۰۰۶ مشارکت کرد و رهبرانی از کرانه باختری را برای شرکت در انتخابات قانون‌گذاری معرفی کرد که منجر به پیروزی بر فتح شد و جایگاه سیاسی حماس را تقویت کرد.

می‌توان گفت که پیش از شکاف داخلی فلسطین در سال ۲۰۰۷، فعالیت‌های حماس در کرانه باختری رسمی، علنی و گسترده بود، اما پس از آن، هر نوع فعالیتی برای حماس ممنوع اعلام شد. تشکیلات خودگردان فلسطینی اعضای حماس را بازداشت، منابع مالی آن را تعقیب و سلاح‌هایش را مصادره کرد و مؤسسات وابسته به آن را بست؛ اقدامی که به تضعیف حضور این جنبش در کرانه باختری انجامید.

منبعی امنیتی در فلسطین گفت: «دستور کار حماس همواره عامل بی‌ثباتی در کرانه بوده و این همان چیزی است که تشکیلات خودگردان با آن مقابله کرده، نه با خود جنبش».

پیش و پس از ۷ اکتبر، استفاده حماس از سلاح در کرانه باختری کاملاً ممنوع بود. این موضوع بارها به برخوردهایی با تشکیلات خودگردان منجر شد. با این حال، پس از ۷ اکتبر، برخی سلول‌های حماس حملاتی را علیه اهداف اسرائیلی در کرانه انجام دادند، اما این حملات در حد انتظارات رهبران حماس نبود.

فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته پرچم‌های حماس، فلسطین و حزب‌الله را در کرانه باختری برافراشته‌اند (رویترز)

یک منبع آگاه فلسطینی در کرانه باختری گفت که رهبری حماس در نوار غزه «روی حضوری بزرگ‌تر در کرانه باختری حساب کرده بود، حضوری که بتواند توازن را بر هم بزند».

رهبران سیاسی و نظامی حماس از همان لحظات آغازین حمله ۷ اکتبر، بارها از کرانه باختری خواستند وارد عرصه نبرد شود، اما چنین چیزی رخ نداد.

احتمال ورود کرانه به خط درگیری، یکی از نگرانی‌های دائمی اسرائیل در طول جنگ بود. شاباک بارها هشدار داده بود که انتفاضه‌ای سوم ممکن است شکل بگیرد و سلول‌های خفته حماس فعال شوند.

شاباک اعلام کرده که در سال ۲۰۲۴ موفق به خنثی‌سازی ۱۰۴۰ «عملیات تروریستی بزرگ» در کرانه باختری شده است، از جمله ۶۸۹ مورد تیراندازی، ۳۲۶ مورد انفجار، ۱۳ مورد چاقوکشی، ۹ مورد زیر گرفتن با خودرو، ۲ عملیات انتحاری و یک مورد آدم‌ربایی.