اتمام بازی ریتا حایک در یک فیلم ایتالیایی

ریتا حایک: روی آوردن بازیگران به عمل‌های زیبایی باعث می‌شود فرصت‌های زیادی را از دست بدهند

اتمام بازی ریتا حایک در یک فیلم ایتالیایی
TT

اتمام بازی ریتا حایک در یک فیلم ایتالیایی

اتمام بازی ریتا حایک در یک فیلم ایتالیایی

ریتا حایک هنرپیشه لبنانی می‌گوید انتظار این را داشت که سریال «ثوانی» (ثانیه‌ها) موفق عمل کند اما این اندازه از موفقیتی که با آن روبرو شد را پیش‌بینی نمی‌کرد.
وی که در این سریال درام اجتماعی با عمار شلق همبازی بود در گفتگو با «الشرق الاوسط» می‌گوید: «هنگام تصویربرداری احساس کردم این کار مورد استقبال مخاطب قرار می‌گیرد و همان روز به کادر فیلم گفتم که «ثوانی» یکی از زیباترین کارهایی است که در آن بازی کردم. پیش‌بینی کردم تکه کلام‌های عمار شلق نیز که با لهجهٔ خاصی می‌گفت ورد زبان مردم شود که شد».
ریتا حایک که از سال ۲۰۱۷ با بازی در سریال «وین کنتی» (کجا بودی) در موسم رمضان دیگر در تلویزیون ظاهر نشد، تأکید می‌کند که انتخاب بازیگران کاملاً با شخصیت‌های سریال که بازیگران توانایی همچون عمار الشلق، فادی ابراهیم، نهله داود و رودریگ سلیمان آنها را ایفا کردند، هماهنگ بود «گویا که فیلمنامه برای آنها نوشته شده‌است و آنها کار خود را با دقت بازی کردند و این موضوع به کار مصداقیت زیادی بخشید».
وی ضمن اشاره به اینکه با مشارکت در هر کار جدیدی تجربه‌ای غنی و جدید به دست می‌آورد، اظهار می‌کند: «همیشه در حرفهٔ خودم دنبال چالش هستم چرا که این کار باعث می‌شود درون من پر از شور و اشتیاق شود و عشق به شناخت را در من ایجاد می‌کند، بی‌شک کارهایی که با دقت انتخاب می‌کنم به‌طور مناسبی در پرورش استعدادم نقش دارد. من همیشه دنبال تجربه‌های جدید هستم تا از طریق آنها نوگرایی کنم؛ چرا که از این تیپ آدم‌هایی هستم که به سرعت از کاری خسته می‌شود و اگر کاری که در آن هستم این احساس چالش را در من به وجود نیارود آن را رد می‌کنم. برای همین است که دوره‌های استراحتی در بازیگری دارم که در آنها بازی خود را بررسی می‌کنم تا پخته‌تر شود».
در خصوص اینکه موفقیت‌هایش در سینما، تلویزیون و تئاتر این احساس را به او می‌دهد که اشباع شده‌است یا نه، به خصوص که آخرین موفقیتش در فیلم «پروندهٔ شماره ۲۳» بود که سال گذشته نامزد اسکار شد، وی می‌گوید: «هر بار که موفقیتی به دست می‌آورم فکر می‌کنم که اشباع شده‌ام اما رسیدن من به اسکار، ازدواج، مادر شدن و تمام موفقیت‌های پی در پی‌ام رؤیاها و آرزوهای آیندهٔ مرا تحریک کرد. قطعاً موفقیت‌های بیشتری انتظار مرا می‌کشد و من با ولع دنبال نوگرایی هستم. بازیگری به مثابهٔ اکسیژنی است که نفس می‌کشم و فکر نمی‌کنم به این زودی در آن به اشباع برسم».
اما چرا ظهور او در تلویزیون همیشه با اسم کلودیا مرشیلیان فیلمنامه‌نویس لبنانی و سمیر حبشی کارگردان لبنانی گره خورده‌است؟ مرشیلیان «وین کنتی» و دو فصل «ثوانی» را نوشته‌است و حبشی آنها را کارگردانی کرده‌است؟ وی در این باره می‌گوید: «کاملاً اتفاقی بود. روش کارگردانی حبشی نقطه ضعف من است به ویژه که استاد من در دانشگاه بود. متن‌های کلودیا مرشیلیان نیز از لحاظ قدرت مرا جذب می‌کند. متن‌های زیادی پیش از «ثوانی» خواندم اما مرا جذب نکرد. بی‌شک میان من و این دو ارتباطی است که دوست دارم».
ریتا حایک اخیراً بازی در فیلم ایتالیایی «القاعده الذهبیه» (قاعدهٔ طلایی) به کارگردانی الساندرو ماردیلی را به پایان رساند و به مراکش رفت تا نقش خود را در این فیلم ایفا کند، وی می‌گوید: «نقش دختری لبنانی را بازی می‌کنم که با نیروهای سازمان ملل در لبنان (یونیفل) همکاری می‌کند و عاشق یکی از سربازان ایتالیایی می‌شود. تنها لبنانی این گروه بودم».
وی در خصوص اینکه آیا از این تجربه بهره برده‌است می‌گوید: «همیشه از ابتدای کار هنری‌ام آرزوی بازی در سینمای اروپا را داشتم. همیشه آن را دنبال می‌کنم و بازیگران آن را دوست دارم. با مشارکت در فیلم (پرونده شماره ۲۳) به کارگردانی زیاد الدویری درهای پیشنهادهای سینمایی آمریکایی و اروپایی به رویم باز شد. با زبان‌های مختلفی همچون لبنانی، انگلیسی و ایتالیایی بازی کردم با اینکه زبان سینما واحد است و نیازی به ترجمه و تفسیر ندارد؛ بنابراین اهمیت این تجربه را که بسیار دنبال آن بودم احساس کردم. به نظرم هر آنچه می‌خواهیم را باید مرتب بخوانیم تا به دست بیاوریم. این فیلم به مثابهٔ هدیهٔ زیبایی بود که بلافاصله بعد از به دست آوردن هدیهٔ بزرگ زندگی‌ام که تولد فرزندم بود به دست آوردم».
حایک حتی وقتی که هنگام اکران فیلم «پروندهٔ ۲۳» در آمریکا بود پیشنهاد کاری در آنجا داشت به ویژه که مصاحبه‌های روزنامه‌ای و تلویزیونی پیرامون فیلم داشت. اما آن موقع به دلیل بارداری همهٔ آنها را رد کرد و منتظر فرصت مناسبی شد که از طریق این فیلم ایتالیایی به دست آورد.
وی شاید از جمله نادرترین بازیگران لبنانی باشد که عمل زیبایی انجام نداده و شکل ظاهری خود را حفظ کرده‌است.
وی در این باره می‌گوید: «امیدوارم که یک روز به این کار نیاز پیدا نکنم؛ چرا که ترجیج می‌دهم یک بازیگر چه زن چه مرد ظاهر طبیعی خود را حفظ کند. من اینجا نیستم که کسانی که عمل زیبایی انجام داده‌اند را محاکمه کنم یا مورد انتقاد قرار دهم؛ چرا که آنها این آزادی را دارند تا آن طور که می‌خواهند شکل ظاهری خود را بهتر کنند. اما خودم دوست دارم اصالت و مصداقیت هر شخصی حفظ شود به ویژه یک بازیگر که ممکن است با عمل زیبایی آن را از دست بدهد یا حتی برخی فرصت‌های بازیگری در داخل کشور و خارج از آن را که بر اساس طبیعی بودن شکل ظاهری استوار است از دست بدهد. شاید شایع شدن این موضوع در جامعهٔ ما به دلیل فرهنگ ما باشد چون این موضوع را در فرهنگ غرب یا نمی‌بینیم یا خیلی نادر است. آنجا اگر برای نقشی اقدام کنی و متوجه شوند که عمل زیبایی انجام داده‌ای بی‌شک تو را رد می‌کنند؛ بنابراین با عمل‌های زیبایی مخالفم و به آنها فکر نمی‌کنم».
اما برخی بازیگران تأکید می‌کنند که تهیه‌کنندگان و کارگردان‌هایی هستند که آنها را وادار به این کار می‌کنند؟ «فکر نمی‌کنم این‌طور باشد، هیچ‌کس نمی‌تواند کسی را به چنین کارهایی وادار کند بلکه این کارها بر اساس تصمیم‌های شخصی و سرمنشأ آن باورهای ما است».



فیروز در نود سالگی... نغمه‌ای جاودان از لبنان

در هر خانه‌ای تصویری از او هست... فیروز، نماد لبنان، به نود سالگی رسید و هرگز پیر نشد (الشرق الأوسط)
در هر خانه‌ای تصویری از او هست... فیروز، نماد لبنان، به نود سالگی رسید و هرگز پیر نشد (الشرق الأوسط)
TT

فیروز در نود سالگی... نغمه‌ای جاودان از لبنان

در هر خانه‌ای تصویری از او هست... فیروز، نماد لبنان، به نود سالگی رسید و هرگز پیر نشد (الشرق الأوسط)
در هر خانه‌ای تصویری از او هست... فیروز، نماد لبنان، به نود سالگی رسید و هرگز پیر نشد (الشرق الأوسط)

او که انسی الحاج شاعر، «جاودانه»اش نامید، فیروزی که هر سال که می‌گذرد، پیوندش با دل‌ها عمیق‌تر و صدایش بیشتر در گوش‌ها و خاطره‌ها حک می‌شود. سال‌ها، حتی اگر نود باشد، برای یک اسطوره که زمان نامش را بر ستون‌های جاودانگی حک کرده است، چه اهمیتی دارند؟

فیروز سکوت را بر پرگویی و انزوا را بر اختلاط و حضور ترجیح داد (اینستاگرام)

در نود سالگی‌اش، «بانوی آواز» در خانه‌اش در یکی از روستاهای کوهستانی لبنان نشسته و حافظ خاطرات یک ملت است. لبنانی‌ها دوست دارند بگویند: «تا زمانی که فیروز خوب است، لبنان هم خوب است». گویی حضور او در جایی از این لبنان خسته، پشت دری بسته‌که تنها عده‌ای اندک آن را می‌کوبند، برای نگهداری این کشور از هم پاشیده کافی است. همان‌طور که یک ترانه صبحگاهی از او کافی است تا آفتاب بر خلیج بیروت بتابد:
«یا مینا الحبايب یا بیروت... یا شطّ اللی دايب یا بیروت... یا نجمة بحریّة عم تتمرجح عالمیّ...»

بانوی سکوت

نهاد حداد که به فیروز لبنان و عرب تبدیل شد، در خانه دوردستش شمع نود سالگی‌اش را در کنار فرزندانش خاموش می‌کند. فیروز هرگز اهل سر و صدا نبوده است و این روزها نیز زمانی برای جشن گرفتن نیست، چرا که شناب افزایش شمار قربانیان و ویرانی‌ها در این کشور سریع‌تر از سال‌های عمر است.
او که به عنوان «بانوی سکوت» شناخته می‌شود، کمتر سخن می‌گوید و بیشتر آواز می‌خواند. آوازش تاریخ هنر و موسیقی را سیراب کرده، اما سخنش اندک بوده است. این را می‌توان از تعداد کم مصاحبه‌هایش فهمید. بسیاری به او به خاطر این سکوت طولانی خرده گرفتند، اما او ترجیح داد از طریق ترانه‌ها پاسخ دهد.
در ترانه‌هایش که از مرز زمان و مکان می‌گذرند و در سخنان معدودی که از طریق رسانه‌ها بیان کرده، فیروز حرف‌های بسیاری زده است. افکارش از حکمتی ساده و فلسفه‌ای بی‌ادعا سرچشمه می‌گیرند.

«پادشاهی من جایی برای گریه ندارد»

فیروز در زندگی شخصی‌اش به ندرت از «من» سخن گفته است؛ شاید به خاطر خجالتی بودن یا برای حفظ هاله استثنایی‌اش. این موضوع حتی در ترانه‌هایش نیز دیده می‌شود. اما در برخی از آثار جدیدش، به ویژه در آهنگ «فیكن تنسوا» از آلبوم «كيفك إنت» (1991)، برای اولین بار «منِ» خود را آشکار کرد:
«أنا البيسمّوني الملكة وبالغار متوّج زمني ومملكتي ما فيها بكي وجبيني ولا مرة حني».

فیروز مادر

فیروز، همچنان که زندگی خصوصی‌اش را پشت عینک‌های تیره مخفی کرد، تلاش داشت زندگی خانوادگی‌اش را نیز دور از چشم‌ها نگه دارد. با این حال، جزئیات زیادی از تراژدی خانوادگی او به رسانه‌ها و حتی به ترانه‌هایش راه یافت.

فیروز در مصاحبه‌ای معروف با فریدریک میتران، همسرش عاصی الرحبانی را فردی «سخت‌گیر و دیکتاتور» توصیف کرد. اما با وجود چالش‌های زندگی مشترکشان، زمانی که عاصی بیمار شد، برایش چنین خواند:
«سألوني الناس عنك يا حبيبي كتبوا المكاتيب وأخذها الهوا».

فیروز، این صدای جاودانه، حتی در نود سالگی همچنان نماد یک ملت است و صدایش در خانه هر لبنانی جاودان باقی مانده است.
افتخارات بسیاری که زندگی فیروز را روشن کرده‌اند، با اندوه‌ها و آزمون‌های دشواری مانند از دست دادن دخترش لیال در اوج جوانی همراه بوده‌اند. در حالی که این فاجعه در ترانه‌ها و مصاحبه‌های مطبوعاتی حضور نداشت، داستان پسرش هَلی و بیماری او در کودکی، به طور غیرمستقیم، در آثاری چون «بکوخنا یا ابني» (۱۹۶۶) با کلمات شاعر میشال طراد و آهنگ‌سازی برادران الرحبانی انعکاس یافت.

فیروز نودمین سالگرد تولد خود را جشن می‌گیرد. او متولد 21 نوامبر 1934 است (فیس‌بوک)

«علوّاه لو فيّي يا عينيّي لأطير اتفقّدك يا رجوتي بعدك زغير...». روایت شده که این شعر به پسر نوزاد شاعر تقدیم شده بود، اما کلمات آن مورد توجه برادران الرحبانی قرار گرفت و با داستان فیروز و پسر بیمار او که به خاطر کنسرت‌ها و سفرهای هنری مجبور به ترک او می‌شد، همخوانی یافت.
فیروز در نود سالگی هنوز شخصاً از هَلی که از راه رفتن، شنیدن و صحبت کردن محروم است، مراقبت می‌کند. او در سال ۱۹۹۹ بار دیگر او را با صدای خود در ترانه «سلّملي عليه» به یاد آورد. برخی منابع می‌گویند این ترانه توسط او و زیاد درباره هَلی نوشته شده است:
«سلّملي عليه وقلّه إني بسلّم عليه وبوّسلي عينيه وقلّه إني ببوّس عينيه».

عکسی که دختر فیروز، ریما الرحبانی، در سال ۲۰۲۲ از مادرش همراه با دو برادرش هَلی و زیاد منتشر کرد (اینستاگرام)

مشهورترین سفیر لبنان

فیروز با صدایش نقشه وطن را ترسیم کرد و صدای خود را وقف افتخار لبنان نمود، همان‌طور که در ترانه «وعدي إلك» از نمایشنامه «أيام فخر الدين» (۱۹۶۶) می‌گوید. این عشق تنها در ترانه‌ها نبود؛ او حتی در شدیدترین سال‌های جنگ نیز همچون نگهبانی از کلیدهای کشور باقی ماند. وقتی موشکی به ساختمانی که او در آن سکونت داشت برخورد کرد، ترسید و سکوتش عمیق‌تر شد و به دعا پناه برد.
ترانه‌هایی که توسط عاشقان لبنان، عاصی و منصور الرحبانی، ساخته شده بود، چون گردنبندی الماس بر گلوی فیروز نشستند.

این ترانه‌ها در صدای او به سرودهای ملی تبدیل شدند و هر واژه و نغمه، افتخار او به لبنانی بودن را به نمایش گذاشتند.
شاعر جوزیف حرب شاید این عشق فیروزی به لبنان را از شمال تا جنوب در ترانه «إسوارة العروس» که فیلمون وهبی آهنگ‌سازی کرده بود، خلاصه کرده باشد:
«لمّا بغنّي اسمك بشوف صوتي غلي... إيدي صارت غيمة وجبيني علي».

در بزرگ‌ترین پایتخت‌های جهان، صدای فیروز طنین‌انداز شد:
«بمجدك احتميت بترابك الجنّة ع اسمك غنيت ع اسمك رح غنّي».
او وعده داد و وفا کرد، و لبنان در تمامی محافل بین‌المللی همراه او باقی ماند تا جایی که به مشهورترین سفیر این کشور در سراسر جهان تبدیل شد.
در نود سالگی، فیروز همچون شمعی بر پلکان بعلبک ایستاده است؛ روغن در چراغ می‌ریزد تا تاریکی را روشن کند. شاید قلعه زیر سنگینی سال‌ها و چالش‌ها بلرزد، اما سقوط نمی‌کند. صدای «بانو» پلی است که از دشت بقاع به بیروت، به جنوب، و تا فلسطین، دمشق و مکه امتداد می‌یابد. او همچنان شهرها را در آغوش می‌گیرد و از دیوارهای آتشین با ندای خود عبور می‌کند:
«بيتي أنا بيتك وما إلي حدا من كتر ما ناديتك وسع المدى... أنا عالوعد وقلبي طاير صوبك غنّية»