ترامپ: برای مذاکره با ایران تلاش نمی کنیم

پمپئو و شاناهان امروز برای بررسی بحران ایران به کنگره می روند

AP
AP
TT

ترامپ: برای مذاکره با ایران تلاش نمی کنیم

AP
AP

دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا روز دوشنبه اعلام کرد کشورش برای گفتگو با ایران تلاش نمی کند و اگر تهران به دنبال مذاکره است باید گام اول را بردارد. 
به گزارش الشرق الاوسط، ترامپ در توئیتی نوشت: «رسانه‌های جعلی به طور معمول یک اظهارنظر نوعا غلط و بدون اساس منتشر می‌کنند، درباره زمینه‌چینی ایالات متحده برای مذاکره با ایران. این یک گزارش غلط است.. ایران هر وقت آمادگی لازم را برای این کار پیدا کند با ما تماس خواهد گرفت. در این فاصله، اقتصادشان به حرکت به سمت قهقهرا ادامه می دهد. من به شدت برای ملت ایران اندوهگین هستم».
کنگره آمریکا روز سه شنبه جلسه ای محرمانه درباره بحران ایران برگزار می کند و در آن مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا، پاتریک شاناهان وزیر موقت دفاع، جینا هاسپل رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) و جوزف دانفورد رئیس ستاد مشترک نیرو‌های مسلح این کشور در این جلسه حضور می یابند.
جلسه «مهم» مقامات ارشد دولت دونالد ترامپ با اعضای سنا و مجلس نمایندگان این کشور پس از این صورت می گیرد که قانونگذارانی از دموکرات ها و جمهوری خواهان از دولت ترامپ خواستند تا آنها را در جریان رویکرد واشنگتن درباره ایران قرار دهند.
در همین رابطه، روزنامه «الشرق الاوسط» به نقل از یکی از دستیاران کنگره مطلع شده است که  جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا در این جلسه پشت درهای بسته شرکت نخواهد کرد. 
در این میان دموکرات‌های کنگره آمریکا نشستی را با حضور جان برنان آخرین رئیس سیا در دولت سابق این کشور و وندی شرمن مسئول تیم مذاکرات هسته‌ای آمریکا به منظور ایجاد فشار علیه دولت ترامپ در سایه بحران کنونی برگزار کردند. 
دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا همچنین در گفت‌وگویی با شبکه تلویزیونی فاکس نیوز گفت: «به دنبال جنگ نیستم اما به ایران اجازه داشتن تسلیحات هسته‌ای را نمی‌دهم».
وی افزود: «خواهان رویارویی نیستم، اما مواضعی مثل ایران پیش روی شماست اصلا نمی توانید اجازه دهید تا سلاح هسته ای داشته باشند. من شخصی نیستم که به دنبال جنگ باشد، چون جنگ به اقتصادها آسیب می زند، مردم را از بین می برد و این از همه مهم تر است».
ترامپ توضیح داد تحریم هایی که دولتش پس از خروج از توافق هسته ای تصویب کرده منجر به فروپاشی اقتصاد ایران شده است. 
در این میان بسیاری از نامزدهای دموکران همچون جو بایدن متعهد شدند که در صورت پیروزی در انتخابات 2020 به برجام برخواهند گشت. 
از سوی دیگر، لیندزی گراهام سناتور جمهوری‌خواه از مسئولان وزارتخانه خارجه و دفاع خواستار ارائه توضیحات درباره رویدادهای اخیر شد و گفت ما می خواهیم دلیل تند شدن تهدیدات را بدانیم. 
رابرت منندز سناتور دموکرات نیز گفته است قانونگذاران آمریکایی با افزایش تنش‌ها در انتظار گزارشی درباره ایران هستند. وی افزود: من موافق تقویت حضور نظامی در خاورمیانه هستم. 
 مارکو روبیو سناتور جمهوریخواه اما با صراحت عنوان کرد: «مساله خیلی روشن است. اگر ایران حمله کند، جنگ خواهد شد. اگر ایران حمله نکند، جنگی در کار نخواهد بود.»
همچنین دن سالیوان سناتور جمهوریخوا  با حمایت از رویکرد دولت ترامپ گفت: «این پیامی به ایران خواهد بود که اگر بخواهید اقدامات سال ۲۰۰۴، ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ را در کشته و زخمی کردن نیروی نظامی ما در عراق تکرار کنید، ما می توانیم کاری کنیم بهای آن را بپردازید.»
در ادامه، سناتور چاک شومر رهبر اقلیت دموکرات در سنا، تاکید کرد: «اگر رئیس جمهور و جمهوریخواهان در کنگره در حال برنامه ریزی برای بردن ایالات متحده به یک مناقشه یا حتی جنگ در خاورمیانه باشند، حق ملت آمریکاست از آن و دلایلش مطلع شود.»
میت رامنی سناتور جمهوریخواه نیز به سی ان ان گفته است: فکر نمی کنم رئیس جمهوری و جان بولتون هیچ منفعتی در اعزام نیرو به خاورمیانه یا راه انداختن جنگ داشته باشند.»
آدام شیف رئیس دموکرات کمیته اطلاعاتی مجلس نمایندگان آمریکا، نیز گفته است: اقداماتی که دولت ترامپ درباره ایرانانجام داده ما را به جایی رسانده که تقابل بسیار محتمل تر شده است.



راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
TT

راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)

امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.

با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی‌ که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.

گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.

از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.

در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.

در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:

چرا ترامپ پیام فرستاد؟

ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»

ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی‌ که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.

ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)

او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.

پاسخ ایران چه بود؟

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»

رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»

رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)

در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.

چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟

با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.

نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.

در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.

ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟

در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.

اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.

در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.

در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.

از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.

در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.

بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)

در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.

در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.