- مشکل در تهران است، در جای دیگری نیست
- روابط ما با آمریکا با هجمه‌ها یا مواضع متأثر نمی‌شود
- در حال انتقال از اقتصاد تک‌محصولی به سمت اقتصاد رقابتی هستیم
- مفتخرم که شهروند سعودی سکان تغییر را به دست گرفته‌است
شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد، نائب رئیس شورای وزیران و وزیر دفاع سعودی می‌گوید که پادشاهی عربی سعودی به دنبال جنگ در منطقه نیست، البته او تأکید می‌کند «ما در تعامل با هرگونه تهدیدی که متوجه مردم، حاکمیت و منافع حیاتی ما بشود هرگز تردیدی به خود راه نمی‌دهیم».
ولیعهد سعودی در گفتگوی مفصل با روزنامه «الشرق الاوسط» می‌گوید «به دلیل ایمان به ضرورت اتخاذ موضع قاطع توسط جامعه جهانی علیه این ایران پادشاهی موافق بازگشت تحریم‌های آمریکایی علیه این کشور بود».
او در عین حال ابراز امیدواری می‌کند که «نظام ایرانی این گزینه را انتخاب کند که کشوری طبیعی باشد و از روش خصمانه‌اش دست بردارد».
وی با اشاره به حملات به تانکرهای نفتکش در خلیج و هدف قراردادن تأسیسات نفتی در پادشگاهی و فرودگاه آبها معتقد است «حوادثی که اخیراً در منطقه شاهدشان بودیم از جمله حمله به تأسیسات پمپاژ وابسته به شرکت «آرامکو» توسط میلیشیای حوثی مورد حمایت ایران، بر اهمیت خواسته‌های ما از جامعه جهانی برای اتخاذ موضع قاطع در برابر نظام توسعه طلبی که از تروریسم حمایت می‌کند و کشتار و ویرانی را در طول دهه‌های گذشته نه تنها در منطقه بلکه در سراسر جهان گسترانده صحه می‌گذارند».
شاهزاده بن سلمان همچنین از تهران به دلیل به کارگیرهای سودهای اقتصادی برآمده از توافق هسته ای در راستای «حمایت از اقدامات خصمانه در منطقه و پشتیبانی از ابزارهای هرج و مرج و تخریب» انتقاد می‌کند.
ولیعهد سعودی در ادامه با بیان اینکه «دست پادشاهی همیشه برای صلح دراز است تا امنیت و ثبات منطقه تأمین بشود» می‌افزاید «نظام ایرانی حتی حرمت نخست‌وزیر ژاپنی را که مهمان ایران بود نگه نداشت و در زمان دیدارش پاسخ تلاش‌هایش را عملی دادند و آن هم با حمله به دو کشتی که یکی از آنها به ژاپن برمی‌گشت. همچنین به وسیله میلیشیای خود دست به حمله بزهکارانه به فرودگاه أبها زدند. همه اینها به روشنی روش و مقاصد نظام ایران را نشان می‌دهد که امنیت و ثبات منطقه را نشانه رفته‌است».
شاهزاده محمد بن سلمان همچنین توضیح می‌دهد که «از نظر پادشاهی روابط استراتژیک با ایالات متحده بسیار مهم‌اند» زیرا که «عامل اساسی در تحقق امنیت و ثبات منطقه است».
وی ابراز اطمینان می‌کند «رابطه استراتژیک ما با ایالات متحده با حملات تبلیغاتی یا موضع‌گیری در گوشه و کنار هرگز متأثر نمی‌شود».
به گفته او «همیشه تلاش کرده‌ایم حقایق و افکار خطای برخی جهات در ایالات متحده و دیگر کشورها را توضیح دهیم. به سخنانی که گفته می‌شود گوش می‌دهیم و از طرح‌های منطقی و به جا استفاده می‌کنیم، اما در نهایت اولویت ما منافع ملی ماست».
ولیعهد سعودی می‌گوید ریاض «از تلاش‌های همه برای رسیدن به یک راه حل سیاسی در بحران یمن حمایت می‌کند، اما متأسفانه میلیشیای حوثی اهداف ایران را بر منافع یمن و مردمش مقدم می‌دارد».
وی اضافه می‌کند «پادشاهی امکان ندارد قبول کند میلیشیایی خارج از نهادهای حکومت در مرزهایش وجود داشته باشند».
شاهزاده بن سلمان اظهار می‌کند «هدف ما فقط آزاد کردن یمن از وجود میلیشیای ایرانی نیست بلکه تحقق رفاه و ثبات و شکوفایی برای همه فرزندان یمن است».
وی به موضوع سودان اشاره می‌کند و می‌گوید «امنیت سودان و ثبات آن برای ما مهم است و ثبات آن فقط برای موقعیت استراتژیک آن و خطر فروپاسی نهادهای حکومتی آن نیست، بلکه روابط برادری مستحکم میان دو ملت نیز مطرح است».
او در ادامه وعده می‌دهد «به حمایت مان از برادران سودانی خود در همه زمینه‌ها تا رسیدن سودان به استحقاق خود در رفاه، شکوفایی و پیشرفت ادامه خواهیم داد».
بن سلمان در بخش دیگری از این مصاحبه به بحران سوریه می‌پردازد و می‌گوید ریاض با کشورهای دوست برای تحقق اهداف زیر تلاش می‌کند «شکست گروه (داعش)، جلوگیری از قدرت گرفتن گروه‌های تروریستی، تعامل با نفوذ ایرانی برهم زننده ثبات در سوریه و به‌کارگیری همه ابزار مجاز برای تحقق انتقال سیاسی براساس قطعنامه شماره ۲۲۵۴ که وحدت ارضی سوریه را حفظ می‌کند».
وی کشته شدن جمال خاشقجی شهروند سعودی را «مسئله‌ای بسیار دردناک و اسف انگیز» توصیف می‌کند و می‌گوید «پادشاهی همه اقدامات لازم برای محاسبه مسئولین این جنایت را انجام داد؛ بدون آنکه توجهی به ادعاها و تهمت‌های از این یا آنجا بکنیم».
او خواستار «توقف بهره‌برداری سیاسی از کشته شدن شهروند سعودی جمال خاشقجی» می‌شود و می‌گوید «هر طرف که سعی می‌کند از این مسئله استفاده سیاسی بکند، باید دست از این کار بردارد و دلایل خودش را به دادگاه پادشاهی تقدیم کند تا در تحقق عدالت کمک کرده باشد».
ولیعهد متعهد می‌شود «در راه مواجهه قاطعانه با همه انواع تندروی، فرقه گرایی و سیاست‌های حامی آنها بدون درنگ گام برمی‌داریم» و می‌افزاید سعودی «زمان را برای مقابله‌های جزئی با افراط گرایی هدر نمی‌دهد و تاریخ، بی فایده بودن آنها را ثابت خواهد کرد».
وی در مسائل اقتصادی نیز بر پایبندی «به عرضه اولیه عمومی سهام «آرامکوی سعودی» طبق شرایط و زمان مناسب» تأکید می‌کند اما تعیین مکان عرضه سهام را زود می‌داند و از برداشتن گام‌های مهمی در چارچوب آماده‌سازی برای عرضه اولیه عمومی سهام آرامکو خبر می‌دهد.
بن سلمان اضافه می‌کند «چشم‌انداز سعودی ۲۰۳۰ از مرحله برنامهریزی و طراحی به مرحله اجرا در همه بخشها رسیده و نتایج عملی را در جهان واقعیت می‌بینیم».
او می‌گوید «آنچه که در سعودی در حال رخ دادن است صرف اصلاحات مالی و اقتصادی برای تحقق یک سری ارقام و اعداد مشخص نیست، بلکه تغییر ساختاری جامع برای اقتصاد کلان است که هدف از آن ایجاد تغییر در عملکرد اقتصادی و توسعه ای در دوره‌های متوسط و بلندمدت است».
ولیعهد سعودی اشاره می‌کند «برنامه‌های چشم‌انداز ۲۰۳۰ سعودی به‌طور فعالی در مسئله تحول اقتصادی نقش آفرینی می‌کند.. و ما اکنون در حال انتقال از اقتصاد تک محصولی به اقتصاد تولیدی و رقابتی در سطح جهان هستیم».
او توضیح می‌دهد «چشم‌انداز ۲۰۳۰ سعودی و برنامه‌های منشعب شده از آن همچون همه برنامه‌ریزی‌های استراتژیک نیازمند به روز رسانی، اصلاح طبق شرایط و داده‌هایی که هنگام اجرایی کردن خود را نشان می‌دهند، بدون آن که خللی به اصول چشم‌انداز و اهداف آن وارد شود».
وی همچنین مفتخر است «شهروند سعودی امروز سکان تغییر را به دست گرفته، علیرغم اینکه بسیاری از سر نگرانی در برابر چشم‌انداز به دلیل وسعت تغییراتی که موجب می‌شود، مقاومت کردند».
مشروح گفتگو را می خوانید:
* منطقه در مدت اخیر شاهد ناآرامی‌های خطرناکی است که امنیت و ثبات منطقه و همه جهان را تهدید می‌کند. موضع پادشاهی در برابر این حوادث چیست و چگونه با این افزایش تنش‌ها برخورد خواهد کرد؟
-موضع پادشاهی روشن است همان‌طور که در بیانیه دولتش آمد. پادشاهی خواهان جنگ در منطقه نیست اما ما در مواجهه با خطری که مردم ما و حاکمیت و منافع حیاتی ما را تهدید کند هرگز تردید به خود راه نمی‌دهیم. اولویت ما منافع ملی ماست و تحقق آمال مردم ما از طریق اهداف اقتصادی و اجتماعی «چشم‌انداز پادشاهی ۲۰۳۰»، توسعه و اصلاح اقتصادی و اجتماعی است. این مسئله نیازمند محیطی آرام و تشویق کننده در درون پادشاهی و منطقه است، به همین دلیل می‌بینی نقش پادشاهی خواه در منطقه خلیج یا در شمال آفریقا یا در منطقه شاخ آفریقا و غیره، نقشی حمایتگر از ثبات و آرامش است. روشی که پادشاهی از بدو تأسیس همیشه تلاش داشته این بوده که تفرقه، فرقه گرایی و افراطی گری را دورسازد و از وحدت و ثبات در منطقه و صلح جهانی محافظت کند. همچنین پادشاهی نقش مهمی در جامعه جهانی دارد و در تلاش‌هایش برای تأمین انتقال ذخایر نفتی از طریق گذرگاه‌های حیاتی پیرامونش متجلی می‌شود آن هم به منظور حفاظت از ثبات اقتصاد جهانی. جهان شاهد بود چگونه براساس آنچه اخلاق و اصول ما و معاهده‌ها و عرف‌های بین‌المللی بر ما دیکته می‌کند، با کشتی ایرانی در دریای سرخ رفتار کردیم. در مقابل می‌بینیم نظام ایرانی و کارگزارانش چطور به کارهای تخریبی در چهار کشتی در نزدیکی بندر الفجیره دست زدند که دوتا از آن کشتی‌ها سعودی بودند. این اتفاق براین نکته تأکید می‌کند که روش این نظام در منطقه و سراسر جهان همین است. دلایل آن زیاد و گسترده و در طول سال‌های زیادی تکرار شده‌اند.
فراموش نکنیم که این نظام از سال ۱۹۷۹ به همه اعلام کرده که اولویت اصلی‌اش صدور انقلاب است و به ضرر آمال مردمش و مردم این منطقه قدم برمی‌دارد. این انگیزه رفتارهای نظام ایرانی را تفسیر می‌کند، صادر کردن انقلاب و اصل ولایت فقیه نیازمند برهم زدن ثبات کشورها و منطقه و برانگیختن فرقه‌گرایی و گستردن تندروی و به دست گرفتن سرنوشت مردم ایران برای تأمین منابع مالی و مسلح ساختن میلیشیای تروریستی است.
با این حال همیشه دست پادشاهی برای صلح به سمت ایران کشیده شده بود و آن هم برای دور نگه داشتن منطقه و مردم آن از مصایب جنگ و ویرانی. حتی پادشاهی توافق هسته‌ای با ایران را تأیید کرد چون پادشاهی در طول تاریخ برای حل بحران‌هایی که با آنها روبه روشده از به کار بردن راه‌های دیپلماتیک و صلح آمیز دریغ نکرده. امیدوار بودیم نظام ایرانی از فرصت این ابتکار برای تغییر در رفتارش در مقابل کشورهای منطقه استفاده کند و گام اولی باشد برای برگشت ایران به جامعه جهانی به عنوان یک کشور طبیعی. اما متأسفانه آنچه اتفاق افتاد این بود که ایران از منابع اقتصادی این توافق برای حمایت از کارهای خصمانه در منطقه سوء استفاده کرد و به زیرپا گذاشتن قطعنامه‌های بین‌المللی ادامه داد. شایسته بود ایران از منافع اقتصادی توافق برای بهبود زندگی شهروندان ایرانی و مدرن سازی زیرساخت‌ها و تحقق توسعه اقتصادی استفاده می‌کرد به جای اینکه آنها را در مسیر حمایت از ابزار آشوب و ویرانی در منطقه به کارببرد.
ایران تهور را به سطح بی‌سابقه‌ای رساند. پس از توافق هسته‌ای بودجه «سپاه پاسداران» افزایش یافت و ضربآهنگ حمایتش از میلیشیای فرقه‌ای منطقه بلکه در جهان را سرعت بخشید. همه ما شاهد عملیات تروریستی و خصمانه ایران بودیم که چندی پیش دراروپا خنثی شد.
به همین دلیل پادشاهی موافق بازگشت تحریم‌های آمریکایی علیه ایران بود و آن هم به دلیل ایمان به ضرورت اتخاذ موضع قاطع توسط جامعه جهانی علیه این کشور بود. درعین حال باید اقدامات لازم برای محدود کردن قدرت نظام برای گسترش آشوب و ویرانی در سراسر جهان صورت بگیرد.
حوادثی که اخیراً در منطقه شاهدشان بودیم از جمله حمله به تأسیسات پمپاژ وابسته به شرکت «آرامکو» توسط میلیشیای حوثی مورد حمایت ایران، براهمیت خواسته‌های ما از جامعه جهانی برای اتخاذ موضع قاطع در برابر نظام توسعه طلبی که از تروریسم حمایت می‌کند و کشتار و ویرانی را در طول دهه‌های گذشته نه تنها در منطقه بلکه در سراسر جهان گسترانده صحه می‌گذارند.
گزینه روبه روی ایران روشن است. آیا می‌خواهد کشوری طبیعی باشد و نقش سازنده‌ای در جامعه جهانی ایفا کند یا اینکه دولتی سرکش باقی بماند؟ ما امیدواریم که نظام ایرانی این گزینه را انتخاب کند که کشوری طبیعی باشد و از روش خصمانه‌اش دست بردارد.
* حضرتعالی به موضع آمریکا در مقابل ایران اشاره فرمودید که با موضع پادشاهی توافق دارد، کما اینکه وضعیت در اغلب مسائل استراتژیک این گونه است. اما در مدت اخیر شاهد انتقاداتی از درون ایالات متحده دربارهٔ برخی مسائل از پادشاهی بودیم، به خصوص دربارهٔ ماجرای جمال خاشقجی. آیا این انتقادات بر همکاری استراتژیک میان دو کشور تأثیر گذاشته‌است؟
-از نظر پادشاهی روابط استراتژیک با ایالات متحده بسیار مهم‌اند، روابطی طولانی که بیش از هفتاد سال قدمت دارد و این مشارکت استراتژیک در طول تاریخ بسیاری از تهدیدهایی که امنیت و ثبات و حاکمیت کشورهای ما را هدف قرارداده بود، شکست داد. رابطه ما با ایالات متحده مهم و محوری است نه فقط برای تحقق منافع مشترک بین دو کشور، خواه در سطح اقتصادی یا امنیتی یا جنبه‌های دیگر، بلکه عامل اساسی در تحقق امنیت و ثبات منطقه است. ما و ایالات متحده و با همکاری بسیاری از کشورهای منطقه و جهان به‌طور یکسان برای تحقق ثبات دائمی درمنطقه تلاش می‌کنیم که محیط مناسب تحقق آمال مردم منطقه و زندگی کریمانه و توسعه حقیقی در زمینه‌های مختلف فراهم آورد. برای رسیدن به این امر از طریق رویارویی با نیروهای آشوبگری و ویرانی و بی‌ثباتی توسط گروه‌های تروریستی و سیاست‌های کشورهای حامی آنها و در رأس همه آنها نظام ایران و مواجهه با هر نوع افراطی گری اقدام می‌کنیم.
دربارهٔ حملات تبلیغاتی یا برخی موضع‌گیری‌ها که توسط اطراف آمریکایی گرفته می‌شود، بدون شک به اهداف مشترک دو کشور کمک نمی‌کند. اما در پادشاهی در طول تاریخ‌مان پیش آمده با چنین حملاتی روبه رو بشویم که اغلب آنها یک‌جانبه و غیر مستند به اطلاعات دقیق هستند. همیشه تلاش کرده‌ایم حقایق و افکار خطای برخی جهات در ایالات متحده و دیگر کشورها را توضیح دهیم. به سخنانی که گفته می‌شود گوش می‌دهیم و از طرح‌های منطقی و به جا استفاده می‌کنیم، اما در نهایت اولویت ما منافع ملی ماست. اولویت ما شهروند ما در ریاض و جده و جازان و تبوک و دمام و دیگر مناطق پادشاهی است و نه آنچه که دیگران دربارهٔ پادشاهی نظر دارند یا عنوان می‌کنند. در طول تاریخ پادشاهی با وجود اختلافات طبیعی میان همه کشورها از طریق احترام به حاکمیت کشورها و عدم دخالت در امور داخلی آنها موفق به همزیستی با متحدان اصلی شده‌ایم. در مقابل در خصوص حاکمیت ما و مسائل داخلی‌مان به کمتر از این راضی نمی‌شویم. من اطمینان دارم رابطه استراتژیک ما با ایالات متحده با حملات تبلیغاتی یا موضع‌گیری در گوشه و کنار هرگز متأثر نمی‌شود.
درخصوص کشته شدن شهروند جمال خاشقجی همان‌طور که قبلاً گفتم این یک جنایت واقعاً دردناکی بود و در تاریخ پادشاهی چنین جنایتی سابقه نداشته‌است. چنین مسائلی در فرهنگ ما نیستند و با ارزش‌ها و اصول ما منافات دارند. در پادشاهی اقدامات لازم را انجام دادیم خواه از طریق روند قضایی برای محاسبه همه کسانی که در این جنایت شرکت داشتند یا از طریق انجام اقدامات سازمانی برای تکرار چنین جنایت اسف‌انگیزی در آینده. این اقدامات اولا و اخیراً نتیجه دقت ما در پادشاهی بر زندگی شهروند سعودی با هر موضع و دیدگاهی که باشد ناشی می‌شود و این اقدامات از هیچ عامل دیگری نه متأثر شده و نه هرگز خواهد شد. ما کشوری هستیم که بر آن قانون حاکم است و پذیرفته نیست زندگی شهروندی در هیچ شرایطی به این شکل دردناک مورد تعرض قرار گیرد. بسیار مایه تأسف است که متهمان در ارتکاب این جنایت خود کارکنان دولتی‌اند و ما برای تحقق عدالت و محاسبه به‌طور کامل تلاش می‌کنیم. هر طرف که سعی می‌کند از این مسئله استفاده سیاسی بکند، باید دست از این کار بردارد و دلایل خودش را به دادگاه پادشاهی تقدیم کند تا در تحقق عدالت کمک کرده باشد.
* آیا این توافق دیدگاه با طرف آمریکایی دربارهٔ ایران بر مسئله سوریه هم منطبق است به خصوص در پرتو تصمیم آمریکا برای عقب‌نشینی از سوریه؟
-دربارهٔ اهداف در سوریه توافقی وجود دارد و آن شکست گروه «داعش» است و جلوگیری از قدرت گرفتن گروه‌های تروریستی، تعامل با نفوذ ایرانی برهم زننده ثبات در سوریه و به‌کارگیری همه ابزار مجاز برای تحقق انتقال سیاسی براساس قطعنامه شماره۲۲۵۴ که وحدت ارضی سوریه را حفظ می‌کند و با کشورهای دوست برای تحقق این اهداف تلاش می‌کنیم.
* حضرتعالی سفر نخست وزیر ژاپن به ایران و دیدارش با رهبر ایران را چطور می‌بینید؟
-از نخست‌وزیر ژاپن برای نیت خوبش تشکر می‌کنیم و دست پادشاهی همیشه برای صلح دراز است تا امنیت و ثبات منطقه تأمین بشود. اما نظام ایرانی حتی حرمت نخست‌وزیر ژاپنی را که مهمان ایران بود نگه نداشت و در زمان دیدارش پاسخ تلاش‌هایش را عملی دادند و آن هم با حمله به دو کشتی که یکی از آنها به ژاپن برمی‌گشت. همچنین به وسیله میلیشیای خود دست به حمله بزهکارانه به فرودگاه أبها زدند. همه اینها به روشنی روش و مقاصد نظام ایران را نشان می‌دهد که امنیت و ثبات منطقه را نشانه رفته‌است. ایران طرفی است که همیشه به دنبال افزایش تنش در منطقه است و به حملات تروریستی و حملات بزهکارانه به‌طور مستقیم یا به وسیله ملیشیای تابعش دست می‌زند. مشکل در تهران است و نه جای دیگر و همان‌طور که گفتم ایران باید انتخاب بکند یا کشوری طبیعی باشد و نقشی سازنده در جامعه جهانی ایفا کند یا کشوری سرکش بماند و باید عواقب جهانی این را هم بپزیرد.
* مدتی پیش لحن سخنان رئیس‌جمهوری ترکیه و مقامات دیگر ترک تند شد و سیستم قضایی پادشاهی را زیر سؤال بردند و آن کشور و رهبرانش را در ماجرای خاشقجی متهم می‌کردند… شما چه پاسخی به این اتهامات می‌دهید؟
-جمال خاشقجی یک شهروند سعودی است و بدون شک آنچه برایش اتفاق افتاد مسئله‌ای دردناک و اسف انگیز بود و پادشاهی همه اقدامات لازم برای محاسبه مسئولین این جنایت را انجام داد و همه متهمان به قوه قضائیه تحویل داده شدند. قوه قضائیه در پادشاهی یک قوه مستقل است و کسی نمی‌تواند در کارش دخالت کند. ما هم با هر مسئله‌ای با قاطعیت و بی هیچ تردیدی برخورد می‌کنیم. گام‌هایی برای تأمین و تحقق عدالت و اصلاح وجود حفره‌ها و شکاف و جلوگیری از تکرار اشتباهات برداشتیم بدون آنکه توجهی به ادعاها و تهمت‌های از این یا آنجا بکنیم.
درخصوص اظهارات برخی مقامات ترک دربارهٔ پادشاهی باید گفت، پادشاهی به عنوان کشوری که دو حرم شریف را در خود جای داده تلاش می‌کند روابطش با همه کشورهای اسلامی از جمله ترکیه قوی باشد. این مسئله‌ای برای منافع منطقه به‌طور کلی و کارهای مشترک اسلامی به‌طور خاص اهمیت دارد. ما در پادشاهی برای خدمات رسانی به حرمین شریفین و کسانی که به زیارت آنها می‌آیند تلاش می‌کنیم. تا امنیت و ثبات میهن‌و مردم‌مان تأمین شوند نه اینکه وارد جدل‌هایی بشویم که به منافع میهن و جهان اسلام آسیب بزند. ما بدون اهمیت دادن به آنچه که برخی به دلایل داخلی می‌گویند که برکسی پوشیده نیست، به سمت تحقق این اهداف حرکت می‌کنیم.
* چهارسال از آغاز عملیات ائتلاف در یمن می‌گذرد. نظرتان دربارهٔ پیشروی در دو سطح سیاسی و نظامی به دست آمده چیست و چه فرصت‌هایی برای پایان بخشیدن به بحران یمن به خصوص پس از رسیدن به توافق‌های استکهلم و حملات تروریستی که میلیشیای حوثی علیه تأسیسات پمپاژ نفت در پادشاهی و فرودگاه أبها انجام دادند، وجود دارد؟
-بسیاری فراموش می‌کنند یا خودشان را به فراموشی می‌زنند که بحران یمن چگونه شروع شد. عملیات ائتلاف بعد از اینکه جامعه جهانی همه راه‌های سیاسی میان طرف‌های یمنی و حوثی را آزمود، آغاز شد. اینجا باید یادآوری بشود که پادشاهی پیشتاز راه حل سیاسی است و او بود که راه حل پیشنهادی خلیجی را تقدیم کرد و سال ۲۰۱۱برای انتقال مسالمت آمیز قدرت در یمن تلاش کرد و از گفت‌وگوی ملی حمایت کرد و میان سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۴ بیش از ۷ میلیارد دلار کمک اقتصادی و توسعه‌ای به یمن کمک کرد. تلاش‌های پادشاهی از سال ۲۰۱۱ به منظور عملی شدن انتقال روان سیاسی در یمن بود که بتواند حافظ استقلال و حاکمیت یمن و حفظ پیوستگی نهادهای سیاسی و امنیتی باشد و مانع آن بشود که به سمت حالت آشوب برود؛ و واقعاً طرف‌های یمنی در ریاض پای ابتکار خلیجی و مکانیزم اجرایی آن امضا کردند. همه طرف‌های یمنی از جمله حوثی‌ها در گفت‌وگوی ملی فراگیر یمنی شرکت کردند. با کمال تأسف ایران از طریق ملیشیای تابع خود روند سیاسی در یمن را متوقف ساخت و شروع کرد به اشغال شهرها و مسلط شدن بر سرنوشت حکومت یمنی. پادشاهی همه فرصت‌ها را برای حل و فصل صلح آمیز وضع داد، اما ایران در کشورهای عربی برسیاست تحمیل از طریق سلاح قمارمی‌کرد. متأسفانه جامعه جهانی در آن زمان مقابل روش توسعه طلبانه و فرقه گرایانه ایران نایستاد و به همین دلیل از طریق میلیشیای خود به تلاش‌ها برای بسط سلطه‌اش در یمن ادامه داد. اما مردم یمن در کنار رهبران‌شان موضعی تاریخی در برابر دخالت ایرانی گرفتند. ما و برادرانمان در ائتلاف برای پاسخ به حکومت قانونی برای محافظت از یمن و مردمش و حفظ امنیت ملی‌مان درنگ نکردیم. پادشاهی امکان ندارد قبول کند میلیشیای خارج از نهادهای حکومت در مرزهایش وجود داشته باشند.
و خدای را شکر بخش‌های بزرگی از خاک یمن آزاد شد و از تلاش‌های همه برای رسیدن به یک راه حل سیاسی در بحران یمن حمایت کردیم. اما متأسفانه میلیشیای حوثی اهداف ایران را بر منافع یمن و مردم بزرگوارش مقدم می‌دارد و دیدیم حملات تروریستی اخیر حوثی بزهکار بر تأسیسات نفتی و فرودگاه نجران را و تفاخر رهبران حوثی در پذیرفتن مسئولیت آن را. این مسئله بار دیگر ثابت می‌کند که این میلیشیا اهمیتی به منافع مردم یمن و هرراه حل سیاسی برای بحران یمن نمی‌دهند. کارهای آنها منعکس کننده اولویت‌ها و نیازهای تهران است و نه صنعاء.
موضع ما درائتلاف دربارهٔ پایان بخشیدن به بحران یمن بسیار روشن است. ما تلاش‌ها برای رسیدن به راه حل سیاسی براساس قطعنامه شماره ۲۲۱۶ شورای امنیت و پیشنهاد خلیجی و مکانیزم اجرایی آن و نتایج گفت‌وگوی فراگیر ملی را تأیید می‌کنیم و مشارکت همه اطراف یمنی را در عملیات سیاسی می‌پذیریم، اما براساس آنچه که سه مرجعیت تأیید کرده‌اند. پادشاهی ادامه حضور میلیشیا و وجودشان در خارج از نهادهای حکومت را نمی‌پذیرد و برای رسیدن به هدف نهایی، عملیات و حمایت‌مان از مردم یمن را در تلاش برای حفظ استقلال و حاکمیتش ادامه خواهیم داد و هر هزینه‌ای را هم می‌پردازیم. در عین حال پادشاهی کارش را در دوسطح انسانی و اقتصادی در زمینه بازسازی مناطق آزاد شده ادامه می‌دهد. هدف ما فقط آزاد کردن یمن از وجود میلیشیای ایرانی نیست بلکه تحقق رفاه و ثبات و شکوفایی برای همه فرزندان یمن است.
* حضرتعالی دربارهٔ آرزوی تبدیل منطقه خاورمیانه به اروپای جدید صحبت کردید. چگونه با موانع تحقق آرزو در سایه ناآرامی‌های سیاسی بزرگ و چالش‌های اقتصادی و توسعه ای در منطقه روبرو می‌شوید؟
- نباید اسیر اوضاع فعلی موقت باشیم و مانعی در مقابل کار برای تحقق وظیفه اصلی ما به عنوان رهبران منطقه همانا پیشرفت کشورهایمان باشد. نباید چالش‌های روزمره ما را از عمل به صورت فوری به منظور تحقق آینده بهتر برای نسل‌های آینده بازدارد.
در سؤال تان به ناآرامی‌های سیاسی اشاره کردید، مسئله ای که – بدون شک – در منطقه می‌افتد، اما در عین حال به منطقه عربی نگاه کنیم می‌بینیم اجماعی بین اکثریت کشورها بر سر اولویت دار بودن زندگی مناسب و آسوده برای شهروندان و تحقق امنیت و ثبات کشورهایمان وجود دارد. امروزه و به‌طور بی‌سابقه ای میان کشورهای عربی ما بر سر ارائه بهترین شاخص‌های زندگی برای شهروندان، جذب سرمایه‌گذاری‌ها و تحقق توسعه در همه زمینه‌ها رقابت وجود دارد. اما منشأ ناآرامی‌های سیاسی در منطقه شناخته شدهاست؛ شامل سازمان‌های تروریستی مثل «داعش»، «القاعده»، «اخوان المسلمین» و سیاست‌های نظام ایران حامی نخست تروریسم و تندروی. زمان را برای مقابله‌های جزئی با افراط گرایی هدر نمی‌دهیم و تاریخ، بی فایده بودن آنها را ثابت خواهد کرد.. به یاری خداوند در راه مواجهه قاطعانه با همه انواع تندروی، فرقه‌گرایی و سیاست‌های حامی آنها بدون درنگ گام برمی‌داریم.
پادشاهی سعودی قبله مسلمانان و کشور حرمین شریفین است، خداوند ثروتهای طبیعی، موقعیت استراتژیک، رهبرانی حکیم از زمان ملک بنیانگذار (طیب الله ثراه) تا دوره مبارک مولایم خادم حرمین شریفین و ملتی سختکوش، خلاق و مبتکر به آن بخشیده‌است. خدا را شاکریم که کشور ما امروزه از نعمت امنیت، ثبات و رفاه برخوردار است و جایگاهی جز صدارت در همه زمینه‌ها با وجود همه شرایط و چالش‌ها برازنده آن نیست. آسوده نخواهیم شد مگر اینکه به این هدف در وهله اول برای وطنمان در وهله دوم برای برادرانمان در منطقه برسیم.
* حضرتعالی به حوادث سودان از جمله ناآرامی‌ها و تحولات سیاسی چگونه می‌نگرید؟
- امنیت سودان و ثبات آن برای ما مهم است و ثبات آن فقط برای موقعیت استراتژیک آن و خطر فروپاسی نهادهای حکومتی آن نیست، بلکه روابط برادری مستحکم میان دو ملت نیز مطرح است. برادران و خواهران ما در سودان از گذشته تاکنون بخشی از بافت اجتماعی ما هستند، نقش آفرینی‌های مشهودی در طول تاریخ حرکت ما در زمینه‌های مختلف داشته‌اند. در پادشاهی از هیچ تلاشی برای تحقق ثبات و امنیت سودان و ملت بزرگوار آن فروگذار نخواهیم بود. ما از مرحله تصمیم‌گیری دربارهٔ اقداماتی به سود ملت سودان گذشتیم و بخشی از وظیفه برادرانه در قبال برادران سودانی خود همچون بسته مساعدت‌های اقتصادی و سپرده گذاری مبلغ ۲۵۰ میلیون دلار در بانک مرکزی سودانی را تقدیم آنها کردیم؛ و به حمایت مان از برادران سودانی خود در همه زمینه‌ها تا رسیدن سودان به استحقاق خود در رفاه، شکوفایی و پیشرفت ادامه خواهیم داد.
* سه سال از گشایش چشم‌انداز ۲۰۳۰ گذشت.. به کجا رسیده‌ایم؟
- از مرحله برنامهریزی و طراحی به مرحله اجرا در همه بخشها رسیده و نتایج عملی را در جهان واقعیت می‌بینیم. به‌طور مثال در خصوص توسعه بخش مالی، بازار مالی پیشرفت قابل توجهی داشته به طوری که این بازار پس از آغاز چشم‌انداز به سه شاخص جهانی دست یافت که عبارتند از شاخص «فوتسی»، شاخص «مورگان استنلی» ویژه بازارهای نوپا و شاخص «استاندرد اند پورز داو جونز». از این شاخص‌ها سرمایه‌هایی در حدود میلیاردها ریال سعودی به بازار تزریق می‌شود، همچنین تعداد سرمایه گذاران در صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای اولین بار از سال ۲۰۰۶ به نسبت ۴۰ درصد افزایش یافت. اخیراً پادشاهی بیشترین پیشرفت در میان کشورهای پررقابت در گزارش کتاب سالانه ۲۰۱۹ مرکز جهانی رقابت پذیری وابسته به مؤسسه بین‌المللی مدیریت توسعه (IMD) را کسب کرده‌است و با ۱۳ پله صعود نسبت به سال گذشته، حائز رتبه بیست و ششم شده همچنین رتبه هفتم کشورهای گروه ۲۰ را در اختیار دارد.
در بخش ارتباطات و داده‌ها نیز پیشرفت قابل توجهی را رقم زدیم به طوری که مشارکت اقتصاد دیجیتال در تولید محلی به‌طور مستقیم و غیرمستقیم افزایش یافت، همچنین پادشاهی در میان ۱۰ کشور دارای بیشترین رشد در زمینه تجارت الکترونیک در جهان به نسبت ۳۲ درصد قرار گرفت. در عین حال سرعت اینترنت برای سرعت بخشیدن به تحرک دیجیتالی به میزان ۴ برابر افزایش یافت.
همچنین پادشاهی اولین کشور در خاورمیانه و شمال آفریقا بود که خدمات نسل پنجم 5G را در سال ۲۰۱۸ در منطقه شرقیه به‌طور آزمایشی را وارد مدار کرد و امروزه هزار عدد برج اتصال در سطح پادشاهی این خدمات را ارائه می‌دهند و کار برای توسعه آنها در حال انجام است.
اما در زمینه انرژی و صنعت، میزان صادرات غیرنفتی ۲۲ درصد در سال ۲۰۱۸ در مقایسه به سال قبل آن افزایش یافت و بسیاری از شهرک‌های صنعتی در مناطق مختلف پادشاهی را راه اندازی کردیم، این مسئله نشانگر اهتمام دولت خادم حرمین شریفین برای توسعه متوازن و جامع برای همه شهرها و مناطق است. از جمله این مناطق سبارک، جازان، وعد الشمال که مرحله اول پروژه‌های تولید فسفات و کود فسفاتی به پایان رسید و مرحله دوم آن آغاز شدهاست که به یاری خدا با این طرح سعودی تبدیل به دومین کشور تولیدکننده کود فسفاتی در جهان می‌شود.
لازم به یادآوری است آنچه که در سعودی در حال رخ دادن است صرف اصلاحات مالی و اقتصادی برای تحقق یک سری ارقام و اعداد مشخص نیست، بلکه تغییر ساختاری جامع برای اقتصاد کلان است که هدف از آن ایجاد تغییر در عملکرد اقتصادی و توسعه ای در دوره‌های متوسط و بلندمدت است. اصلاحات اقتصادی و ساختاری بزرگی را انجام دادیم که نقش به سزایی در تحقق توازن مالی، ساماندهی امور مالی دولتی، متنوع سازی منابع درآمدی همزمان با محافظت از استمرار رشد اقتصاد کلان، پایداری امور مالی عمومی، حمایت از هزینه‌های اجتماعی و تشویق بخش خصوصی به عنوان شریک اصلی در رشد توسعه و اهداف چشم‌انداز دارد.
* اما برخی از ناکامی‌ها در تعدادی از ابتکارعمل‌های متعلق به چشم‌انداز سخن می‌گویند؟
آنچه که در سعودی در حال رخ دادن است تغییر ساختاری جامع برای اقتصاد کلان است که هدف از آن ایجاد تغییر در عملکرد اقتصادی و توسعه ای در دوره‌های متوسط و بلندمدت است. چشم‌انداز ۲۰۳۰ سعودی و برنامه‌های منشعب شده از آن همچون همه برنامه‌ریزی‌های استراتژیک نیازمند به روز رسانی، اصلاح طبق شرایط و داده‌هایی که هنگام اجرایی کردن خود را نشان می‌دهند، بدون آن که خللی به اصول چشم‌انداز و اهداف آن وارد شود. همچنین از این طریق بهترین نتایج حاصل شود، به ویژه اینکه ما در بهترین کیفیت تصمیم‌گیری بر پایه پژوهش‌ها، تحلیل‌ها، ارقام، واقعیت‌ها و گزارش‌ها هستیم؛ و در پاسخ به سؤال شما دربارهٔ ناکامی برخی از ابتکارعمل‌های مرتبط با چشم‌انداز باید بگویم: پیش‌بینی ما غیر از این است، زیرا برنامه‌های چشم‌انداز ۲۰۳۰ سعودی به‌طور فعالی در مسئله تحول اقتصادی نقش آفرینی می‌کند.. و ما اکنون در حال انتقال از اقتصاد تک محصولی به اقتصاد تولیدی و رقابتی در سطح جهان هستیم.
* شاید برخی بگویند که صندوق سرمایهگذاریهای عمومی از طریق سرمایهگذاریهای مستقیم و پروژهای کلان و غول پیکر مزاحم بخش خصوصی باشد، نقش آن در تحقق چشم‌انداز چیست و چگونه از هرگونه اثرات منفی آن جلوگیری می‌شود؟
- همگام با «چشم‌انداز ۲۰۳۰» و به منظور تحقق اهداف آن، بازنگری در نقش صندوق سرمایهگذاریهای عمومی و بازسازی آن با هدف تبدیل آن به صندوق سرمایه‌گذاری حاکمیتی دولت، در سال ۲۰۱۵ برای راه اندازی مجدد صندوق با رویکرد و پیام جدید و با هدف گذاری پیشرفت بخش‌های جدید در سعودی، سرمایه‌گذاری در شراکت‌های بین‌المللی پیشرو و تشکیل مجدد هیئت مدیره به رهبری خودم اقدام کردیم.
در سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ تعداد کارمندان از ۴۰ نفر به چیزی در حدود ۵۰۰ نفر افزایش یافت. همچنین دارایی‌های صندوق سرمایه‌گذاری عمومی از ۵۰۰ میلیارد ریال به چیزی در حدود یک تریلیون ریال سعودی افزایش یافت، یعنی یک برابر افزایش در دو سال.
صندوق هم‌اکنون ابزاری بسیار مهم از ابزارهای حکومت برای متنوع سازی اقتصاد است و سرمایه‌گذاری محلی و بین‌المللی را هدف قرار داده‌است. در سرمایهگذاریهای محلی نیز سرمایه‌گذاری‌هایی را نشانه می‌گیرد که بخش خصوصی به تنهایی از عهده آنها بر نمی‌آید و از طریق ابرطرح‌هایی همچون نیوم، دریای سرخ و القدیه ده‌ها و چه بسا صدها فرصت سرمایه‌گذاری با سودهای خوب برای بخش خصوصی ایجاد می‌کند. همچنین مشارکت بخش خصوصی برای صندوق سرمایه‌گذاری عمومی و دولت بسیار حائز اهمیت است و از میان ۱۳ برنامه چشم‌انداز یک برنامه را برای خصوصی‌سازی به منظور میدان دادن به بخش خصوصی به منظور مشارکت در سرمایه‌گذاری، دستیابی به بازدهی مناسب، بالابردن کارایی هزینه‌ها و بهبود خدمات در نظر گرفتیم.
اما در خصوص سرمایهگذاریهای خارجی، علاوه بر دست یابی به بازدهی مناسب، صندوق در راه اندازی شراکت‌های اقتصادی زمینه‌ساز انتقال دانش، تشویق کننده سرمایهگذاریهای با راندمان بالا و تقویت کننده محتوای محلی نقش مهمی ایفا خواهد کرد. از این طریق سودهای بلندمدت قابل استفاده برای نسل‌های بعدی نیز ایجاد می‌شود. صندوق همچنین بخش‌های استراتژیک جدید مثل گردشگری و سرگرمی را نشانه گرفته‌است. این بخشها نقش مهمی در تشویق سرمایهگذاریهای خارجی، توسعه منطقه ای و ایجاد فرصت‌های شغلی، افزایش کیفیت زندگی دارند.
علاوه بر این، صندوق کارهای خود را از طریق سطح حاکمیتی بسیار بالا و استراتژی سرمایه‌گذاری شفاف مصوب شده پس از اصلاحات سال ۲۰۱۵ انجام می‌دهد، به طوری که صندوق در قالب مجموعه ای شامل هیئت مدیره، کمیته اجرایی و کمیته سرمایه‌گذاری که به ایفای نقش واضح زمینه‌ساز ضمانت اجرایی کارها به‌طور بسیار حرفه ای است، همچنین صندوق دارای کیفهای سرمایه‌گذاری توزیع شده براساس اولویت‌های توسعه ای همچون کیف صندوق در شرکت‌های سعودی، کیف سرمایهگذاریهای هدفمند برای پیشرفت بخش‌های آینده دار و کیف پروژه‌های کلان است.
* حضرتعالی دربارهٔ خصوصی‌سازی صحبت کردید.. از آخرین تحولات مربوطه بگویید؟
- هم‌اکنون یک مرکز متمایز و جهانی برای خصوصی‌سازی ساخته شده براساس بهترین تجارب بیش از ۲۰ کشور در اختیار داریم. در راه اندازی این مرکز یک هسته قانون‌گذاری ضامن حق حکومت و سرمایه‌گذار است. یک سری فرصت‌های آینده دار برای خصوصی‌سازی در ۱۲ بخش تعیین کرده‌ایم. هدف ما این است که این مرکز نقش دولت فعال را تقویت کند و مشارکت بخش خصوصی در تولید محلی را افزایش دهد.
مرکز ملی خصوصی‌سازی در سال ۲۰۱۹ از ۵ توافقنامه به ارزش کلی بیش از ۱۲٫۵ میلیارد ریال پشتیبانی کرده‌است. این امر از طریق شرکت‌های محلی و بین‌المللی در زمینه‌های مختلف با سرمایه‌گذاری خارجی از ۶ کشور به ارزش بیش از ۷۰ درصد صورت گرفته‌است. این توافقنامه‌ها شامل پروژه‌های ساماندهی فاضلاب، نمک زدایی آب و خدمات بهداشتی از طریق مراکز درمان دیالیزی‌ها می‌شود.
این مرکز هم‌اکنون روی پایان دادن به توافقنامه‌هایی با ارزش بیش از ۲ میلیارد ریال در زمینه‌های مختلف همچون آسیاب گندم، خدمات پزشکی و ترانزیت کار می‌کند. پیش‌بینی می‌شود که این توافقنامه‌های تا پایان ۲۰۱۹ محقق شوند. همچنین کار روی تخصیص پروژه‌های ویژه آموزش در سال ۲۰۲۰ به واسطه سرمایه‌گذاری‌هایی با اعتبار بیش از یک میلیارد ریال در حال انجام است.
همچنین بخش خصوصی در آینده بزرگترین سرمایه‌گذار در بخش برق به ویژه بخش تولید از طریق پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر کلان که قبلاً از آنها گفته بودیم، خواهد بود.
* در میان این تحول اقتصادی، پیام حضرتعالی به شهروندان چیست؟
- مفتخرم که شهروند سعودی امروز سکان تغییر را به دست گرفته، علیرغم اینکه بسیاری از سر نگرانی در برابر چشم‌انداز به دلیل وسعت تغییراتی که موجب می‌شود، مقاومت کردند. بسیار کسانی بودند که به من گفتند سخت‌ترین چیزی که که در تحول استراتژیک با آن مواجه خواهی شد همانا مقاومت است، اما این عامل را جوان سعودی ناچیز دیدم به طوری که خود جلوتر از ما زده و خود در حال رهبری این تغییر است. مایلم از نقش جوانان باتجربه در این جنبشی که در پادشاهی به راه افتاده تمجید کنم. چشم‌انداز حقیقتاً جوان است. روح آن جوان است.
همچنین اکنون گفتگوها از تغییری که حکومت در پی آن است به تغییری که همه به دنبال آن هستیم مبدل شدهاست.
* موضوع عرضه سهام «آرامکوی سعودی» در بازارهای جهانی را دنبال می‌کنیم، اما در این زمینه اطلاعات کمی از عرضه و زمان آن وجود دارد. این موضوع به کجا انجامید؟ چه اقداماتی در این زمینه صورت گرفته‌است؟
- ما به عرضه اولیه عمومی سهام «آرامکوی سعودی» طبق شرایط و زمان مناسب پایبند هستیم. پیش‌بینی من این است به یاری خدا در بین سال‌های ۲۰۲۰ و آغاز ۲۰۲۱ خواهد بود. تعیین مکان عرضه سهام فعلاً زود است. در این زمینه گام‌های خوبی برداشته شد و چارچوب زمانی عرضه وابسته به عوامل مختلفی همچون: تناسب اوضاع بازار برای اجرای فرایند عرضه باتوجه به کلان بودن عرضه اولیه عمومی آرامکو و فرایند تسلط آرامکو بر سهم صندوق سرمایه‌گذاری‌ها در «سابک» خواهد بود. این قرارداد باتوجه به تحول جامعی که ایجاد خواهد کرد به ایجاد یک شرکت انرژی و پتروشیمی ملی غول پیکر و متکامل منجر خواهد شد که می‌تواند بخش انرژی جهانی را راهبری کند امکان رشد در آرامکو و سود آن در نوسانات معمول بازار نفت را فراهم کند.
در چارچوب آماده‌سازی برای عرضه اولیه عمومی سهام آرامکو گام‌های مهمی برداشته شد همچون صدور سیستم مالیاتی مواد هیدروکربنی، تجدیدنظر در توافقنامه انحصاری، تعیین هیئت مدیره جدید برای شرکت، حسابرسی مستقل در ذخایر نفتی پادشاهی و اعلام رسمی آنها برای اولین بار و همچنین صورت‌های مالی حسابرسی شده آنها. همه اینها در تقویت اصل شفافیت به عنوان یکی از اصول اساسی در چشم‌انداز برای صیانت منافع سرمایه گذاران احتمالی سهیم خواهد بود؛ و در مقابل آرامکو دستاوردهای مختلفی در برنامه داخلی هدفمند خود برای عرضه اولیه سهام به دست آورده‌است. از مهمترین بندهای آن برنامه اصلاح اساسنامه و قوانین داخلی، تبدیل آن به یک شرکت مشارکتی، همگام شدن فهرست‌ها و گزارش‌های مالی داخلی برای بخش‌های بازرگانی در راستای نیازهای بازارهای مالی احتمالی برای عرضه است. این مسئله موجب رضایت سرمایه گذاران در جهان شده و اخیراً در عرضه بی‌سابقه اوراق قرضه آن را مشاهده کردیم.
