آغاز گشت مشترک آمریکا و ترکیه در شمال سوریه

خودروهای زرهی آمریکا و ترکیه در گشت زمینی مشترک در شمال سوریه (فرانس پرس)
خودروهای زرهی آمریکا و ترکیه در گشت زمینی مشترک در شمال سوریه (فرانس پرس)
TT

آغاز گشت مشترک آمریکا و ترکیه در شمال سوریه

خودروهای زرهی آمریکا و ترکیه در گشت زمینی مشترک در شمال سوریه (فرانس پرس)
خودروهای زرهی آمریکا و ترکیه در گشت زمینی مشترک در شمال سوریه (فرانس پرس)

نخستین گشت زمینی نیروهای مشترک آمریکا و ترکیه روز یکشنبه (۸ سپتامبر) در نزدیکی مرز ترکیه در بخش های تحت کنترل کردها در شمال سوریه انجام شد.
طرح گشت زمینی مشترک در راستای توافق بین ترکیه و سوریه بر سر ایجاد «منطقه امن» و جلوگیری از عملیات نظامی ترکیه اجرا می شود.
همزمان با افزایش تهدید ترکیه برای انجام عملیات نظامی علیه نیروهای کرد در شمال و شمال شرق سوریه آمریکا از طریق دیپلماسی مانع حمله نظامی به هم پیمانانش در سوریه شد.
واشنگتن و آنکارا پس از رایزنی های فشرده در هفتم اوت بر سر ایجاد منطقه امن در حد فاصل بین بخش های تحت کنترل «یگان های مدافع خلق کرد» و مرز ترکیه به توافق چند مرحله ای دست یافتند. یگان های کرد مدافع خلق یکی از گروه های وابسته به نیروهای دموکراتیک سوریه است.
به گزارش فرانس پرس اولین گشت زمینی مشترک آمریکا و ترکیه در راستای اجرای یکی از مفاد توافق روز یکشنبه در منطقه تل ابیض در حومه رقه انجام شد.
فرانس پرس افزود «شش خودروی زرهی ترکیه برای پیوستن به خودروهای زرهی آمریکا وارد خاک سوریه شدند. دو جنگنده نیز بر فراز منطقه به پرواز درآمدند».
این خبرگزاری گفت «یک آمبولانس و یک پیکاپ این خودروها را همراهی می کردند. مسیر خودروها شرق سوریه است».
قرار است گشت های زمینی تا ظهر امروز در خاک سوریه بمانند و پس از آن به سمت ترکیه حرکت می کنند. وزارت دفاع ترکیه گفت چند پهپاد در این عملیات شرکت می کنند.
ریاض خمیس رییس مشترک شورای نظامی تل ابیض وابسته به نیروهای سوریه دموکراتیک گفت گشت زمینی مشترک امروز تنها در محدوده چند کیلومتر در شرق ابیض انجام می شود.
او افزود «این توافق را اجرا کردیم. تا زمانی که گشت زمینی مشترک سایه جنگ را از سر سرزمین و مردم ما دور نگه می دارد با آن مشکلی نداریم. هنوز برنامه زمانی گشت های بعدی مشخص نشده است».
نیروهای دموکراتیک سوریه پیشتر گفته بود اقدامات لازم برای اجرای توافق را انجام می دهد که در این راستا استحکامات نظامی در منطقه مرزی برداشته شد.
اداره خودمختار حدود ده روز پیش کلیه گروه های یگان های کرد را از منطقه مرزی در اطراف تل ابیض و راس العین فراخواند و تسلیحات سنگین را جمع آوری کرد.
اداره خودمختار شوراهای نظامی محلی به جای یگان های کرد مدافع خلق تشکیل داد. اعضای شوراها نیروهای بومی هستند که وظیفه دفاع از محله های خود را به عهده دارند.
یگان های مدافع خلق در فهرست گروه های تروریستی دولت ترکیه قرار دارد. این گروه رکن اصلی نیروهای دموکراتیک سوریه و متحد اصلی ائتلاف بین المللی ضد «داعش» است. رهبری ائتلاف ضد «داعش» به عهده آمریکا است.
هم پیمانی بین واشنگتن و گروه های کرد همواره دغدغه اصلی دولت ترکیه بوده است. ترکیه می گوید یگان های مدافع خلق نیز بخشی از حزب کارگران کردستان است. این حزب در چند دهه پیش به مبارزه مسلحانه علیه دولت ترکیه می پردازد.
حالا به دنبال افزایش نقش آفرینی و نفوذ کردها در سوریه و تشکیل منطقه خودمختار در شمال و شمال شرق کشور نگرانی ترکیه درباره برقراری سیستم خودمختار در نزدیکی مرزهایش افزایش یافته است.
آنکارا برای مقابله با گسترش نفوذ کردها دو عملیات نظامی از ۲۰۱۶ به این سو در سوریه انجام داد که منجر به کنترل در مناطق مرزی شده است. دولت ترکیه با همکاری با گروه های سوریه تحت حمایت خود موفق شد در سال ۲۰۱۸ کنترل عفرین یکی از بخش های منطقه خودمختار را در اختیار بگیرد.
تهدیدهای ترکیه درباره آغاز عملیات نظامی علیه کردها در شمال و شمال شرق سوریه پس از آن متوقف نشد. عملیات نظامی موسوم به «شرق فرات» با استقرار چند صد نفر از نظامیان آمریکایی حامی کردها آغاز شد.
در مقابل کردها می گویند چنانچه ترکیه عملیات نظامی در مناطق تحت کنترل کردها انجام دهد آنها قادر به تامین امنیت این بخش ها نخواهند بود و کنترل زندان ها و اردوگاه نیروهای خارجی «داعش» و خانواده هایش از دستشان خارج می شود.
تهدید آنکارا علیه کردها در تابستان افزایش یافت. واشنگتن وارد رایزنی های فشرده با مقام های ترکیه برای دست یابی به توافق برای ایجاد منطقه امن شد. هدف آمریکایی ها این بود تا ترکیه را از انجام عملیات نظامی در مناطق کردنشین بازدارند.
در این راستا، مرکز عملیات مشترک ترکیه و آمریکا برای هماهنگی در خصوص نحوه ایجاد «منطقه امن» راه اندازی شد.
برنامه زمانی توافق و وسعت منطقه امن اعلام نشد اما رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه و دونالد ترامپ همتای آمریکایی اش گفتند که عرض منطقه ۳۲ کیلومتر خواهد بود.
نیروهای سوریه دموکراتیک گفتند که منطقه مورد توافق آنها تا عمق ۵ کیلومتری احداث می شود البته این رقم در بخش های بین راس العین و تل ابیض چیزی حدود ۹ تا ۱۴ کیلومتر است.
جمعیت منطقه بین تل ابیض و راس العین اکثریت عرب نشین است اما بخش عمده منطقه مرزی سوریه و ترکیه اکثریت کرد نشین هستند.
حکومت سوریه با این توافق به شدت مخالفت کرد.
ناظران می گویند یکی از اهداف آنکارا برای ایجاد منطقه امن این است که فضای امنی در سوریه برای بازگشت پناهجویان سوریه ایجاد کند. ۳.۶ میلیون پناهجوی سوریه در ترکیه هستند.
ترکیه در خصوص تعلل در اجرای توافق هشدار داد. اردوغان هفته پیش تهدید کرد که اگر پیشرفتی درباره «منطقه امن» ایجاد نشود عملیات نظامی علیه یگان های کردی مدافع خلق انجام می دهد.
یاشار گولر رییس ستاد مشترک نیروهای مسلح ترکیه روز شنبه (۷ سپتامبر) به همتای آمریکایی اش جوزف دانفورد گفت «منطقه امن باید بدون اتلاف وقت ایجاد شود».



«بزرگ‌ترین شبکه حماس در کرانه باختری طی یک دهه»... شاباک چه چیزی پیدا کرد؟


فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته در کرانه باختری پرچم‌های حماس را در جشن آزادی اسرای فلسطینی از زندان‌های اسرائیل برافراشته‌اند (رویترز)
فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته در کرانه باختری پرچم‌های حماس را در جشن آزادی اسرای فلسطینی از زندان‌های اسرائیل برافراشته‌اند (رویترز)
TT

«بزرگ‌ترین شبکه حماس در کرانه باختری طی یک دهه»... شاباک چه چیزی پیدا کرد؟


فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته در کرانه باختری پرچم‌های حماس را در جشن آزادی اسرای فلسطینی از زندان‌های اسرائیل برافراشته‌اند (رویترز)
فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته در کرانه باختری پرچم‌های حماس را در جشن آزادی اسرای فلسطینی از زندان‌های اسرائیل برافراشته‌اند (رویترز)

سرویس امنیت داخلی اسرائیل، «شاباک»، اعلام کرد که یکی از بزرگ‌ترین زیرساخت‌های جنبش «حماس» در شهر الخلیل واقع در جنوب کرانه باختری را کشف و خنثی کرده است. این شبکه، بنا بر اعلام شاباک، یکی از «بزرگ‌ترین شبکه‌هایی است که در یک دهه گذشته کشف شده‌اند».

شاباک گفت که طی عملیات بزرگی که سه ماه به طول انجامید، «بیش از ۶۰ عضو حماس» را که برنامه‌ریزی برای اجرای حملات در آینده نزدیک داشتند، بازداشت کرده است. در جریان این عملیات، افرادی که در حملات قبلی مشارکت داشته یا کمک کرده بودند نیز بازداشت شده‌اند.

در بیانیه‌ای که رسانه‌های اسرائیلی با توجه بسیار آن را پوشش دادند، آمده است که «در طول سه ماه گذشته، فعالیت‌های روزانه گسترده‌ای از سوی شاباک، با همکاری ارتش و پلیس، اجرا شد که طی آن، زیرساختی گسترده، پیچیده و عظیم متعلق به حماس در شهر الخلیل کشف شد؛ شبکه‌ای که برای اجرای حملات مختلف در آینده نزدیک آماده‌سازی شده بود».

عکسی که توسط شاباک منتشر شده و آن را تسلیحات کشف‌شده از سلول حماس در کرانه باختری توصیف کرده‌اند

طبق تحقیقات شاباک، «در چارچوب فعالیت‌های این شبکه زیرساختی، که از دست‌کم ۱۰ سلول تشکیل شده بود، مسئولان ارشد حماس — اغلب از جمله اسیران سابق در زندان‌های اسرائیل — اقدام به جذب، مسلح‌سازی و آموزش عناصر جدید در منطقه، با هدف اجرای حملات تیراندازی و کارگذاری بمب‌های دست‌ساز علیه اهداف اسرائیلی کرده‌اند».

رسانه‌های عبری‌زبان گزارش دادند که اتهامات واردشده به افراد بازداشت‌شده شامل «تمرین تیراندازی، جمع‌آوری اطلاعات درباره اهداف اسرائیلی، ساخت مواد منفجره، سرهم‌بندی بمب‌ها و برنامه‌ریزی برای حملات در داخل کرانه باختری و اسرائیل» است.

در مجموع، ۶۰ نفر بازداشت شده‌اند که بنا بر ادعای شاباک، اطلاعات اطلاعاتی گسترده‌ای ارائه داده‌اند؛ اطلاعاتی که به کشف ۲۲ نوع سلاح مختلف، ۱۱ نارنجک دستی، مواد انفجاری و مقادیر زیادی مهمات منجر شده است. همچنین یک مخفیگاه زیرزمینی کشف شده که برای پناه‌دادن به افراد تحت تعقیب و ذخیره‌سازی سلاح‌ها استفاده می‌شده است.

بزرگ‌ترین پرونده در یک دهه

تحقیقات نشان داد که برخی از بازداشت‌شدگان، در حملاتی شرکت داشته‌اند که در سال‌های گذشته رخ داده، از جمله یکی از افراد که در عملیات تیراندازی ۳۱ اوت ۲۰۱۰ در تقاطع بنی نعیم در الخلیل شرکت داشت؛ حمله‌ای که به کشته‌شدن ۴ اسرائیلی انجامید.

عکس یک مخفیگاه زیرزمینی در الخلیل که شاباک آن را به حماس نسبت داده و گفته برای فعالیت‌های مسلحانه استفاده می‌شده است (شاباک)

یکی از مقام‌های ارشد شاباک گفت: «این بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین پرونده‌ای است که طی دهه گذشته در کرانه باختری توسط شاباک خنثی شده است». او افزود: «اکثر اعضای این شبکه، قبلاً در زندان‌های اسرائیل محبوس بوده‌اند و تجربه‌ بالایی در مواجهه با بازجویی دارند». او تأکید کرد که «کشف این شبکه، ناکامی بزرگی برای حماس در اجرای مجموعه‌ای از حملات خطرناک در اسرائیل به شمار می‌رود».

رسانه‌های اسرائیلی نیز گزارش دادند که در روزهای آینده، کیفرخواست‌هایی جدی علیه متهمان صادر خواهد شد؛ از جمله اتهاماتی نظیر «رهبری یک سازمان تروریستی، تصدی سمت‌های اجرایی یا رهبری، تلاش برای قتل عمد و اقدامات منجر به قتل عمد».

تلاش برای برافراشتن مجدد در کرانه باختری

این نخستین‌ بار نیست که سلول‌هایی در کرانه باختری که وابسته به حماس هستند کشف می‌شود، اما این رویداد توجه را به تلاش‌های حماس برای بازسازی حضور خود در کرانه باختری جلب کرده است — تلاشی که پس از حدود دو سال جنگ اسرائیل با هدف از میان‌بردن حماس در نوار غزه شدت گرفته است.

حماس همواره در کرانه باختری حضور داشته و دوره‌های مختلفی از حضور پررنگ و کم‌رنگ را تجربه کرده، اما به گفته ناظران، هرگز شرایط پیچیده‌تری از وضعیت فعلی را — که پس از حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد — تجربه نکرده است.

تظاهرات فلسطینی‌ها در الخلیل در ژوئیه ۲۰۲۴ در اعتراض به ترور اسماعیل هنیه، رهبر حماس (AFP)

منبعی در حماس در کرانه باختری به روزنامه «الشرق الاوسط» گفت: «کل جنبش در وضعیت پیچیده، دشوار و بی‌سابقه‌ای قرار دارد». وی افزود: «پیگرد مداوم اسرائیلی‌ها علیه رهبران، امکانات و پایگاه‌های حماس از زمان ۷ اکتبر، در غزه، کرانه و حتی خارج، آسیب زیادی به ما زده است».

این منبع ادامه داد: «شرایط امنیتی در کرانه باختری همیشه پیچیده‌تر از نوار غزه بوده، اما اکنون حتی پیچیده‌تر شده است. پیگرد امنیتی دائم، نظارت بر منابع مالی، و کاهش شدید توانایی حماس در تأمین منابع و حرکت، به بحران‌های ترکیبی و عمیق منجر شده است».

با این حال، منبع یادشده ابراز اطمینان کرد که این بحران نیز خواهد گذشت و افزود: «بازداشت‌ها، تعقیب‌ها و ترورها از بدو پیدایش حماس ادامه داشته، اما هرگز موفق به نابودی آن نشده‌اند. این یک جنگ قدیمی و همیشگی است».

حماس چگونه در کرانه باختری آغاز شد؟

حضور حماس در کرانه باختری از زمان تأسیس آن در سال ۱۹۸۷ آغاز شد. ابتدا تمرکز فعالیت آن بر جذب فلسطینیان از طریق مساجد بود و سپس به اجرای عملیات‌های تیراندازی و تلاش برای ربایش نظامیان روی آورد.

حماس با اجرای عملیات‌های انفجاری در داخل اسرائیل، در کرانه باختری شناخته‌تر شد و این اقدامات با آغاز انتفاضه دوم در سال ۲۰۰۰ شدت یافت. سپس در انتخابات ۲۰۰۶ مشارکت کرد و رهبرانی از کرانه باختری را برای شرکت در انتخابات قانون‌گذاری معرفی کرد که منجر به پیروزی بر فتح شد و جایگاه سیاسی حماس را تقویت کرد.

می‌توان گفت که پیش از شکاف داخلی فلسطین در سال ۲۰۰۷، فعالیت‌های حماس در کرانه باختری رسمی، علنی و گسترده بود، اما پس از آن، هر نوع فعالیتی برای حماس ممنوع اعلام شد. تشکیلات خودگردان فلسطینی اعضای حماس را بازداشت، منابع مالی آن را تعقیب و سلاح‌هایش را مصادره کرد و مؤسسات وابسته به آن را بست؛ اقدامی که به تضعیف حضور این جنبش در کرانه باختری انجامید.

منبعی امنیتی در فلسطین گفت: «دستور کار حماس همواره عامل بی‌ثباتی در کرانه بوده و این همان چیزی است که تشکیلات خودگردان با آن مقابله کرده، نه با خود جنبش».

پیش و پس از ۷ اکتبر، استفاده حماس از سلاح در کرانه باختری کاملاً ممنوع بود. این موضوع بارها به برخوردهایی با تشکیلات خودگردان منجر شد. با این حال، پس از ۷ اکتبر، برخی سلول‌های حماس حملاتی را علیه اهداف اسرائیلی در کرانه انجام دادند، اما این حملات در حد انتظارات رهبران حماس نبود.

فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته پرچم‌های حماس، فلسطین و حزب‌الله را در کرانه باختری برافراشته‌اند (رویترز)

یک منبع آگاه فلسطینی در کرانه باختری گفت که رهبری حماس در نوار غزه «روی حضوری بزرگ‌تر در کرانه باختری حساب کرده بود، حضوری که بتواند توازن را بر هم بزند».

رهبران سیاسی و نظامی حماس از همان لحظات آغازین حمله ۷ اکتبر، بارها از کرانه باختری خواستند وارد عرصه نبرد شود، اما چنین چیزی رخ نداد.

احتمال ورود کرانه به خط درگیری، یکی از نگرانی‌های دائمی اسرائیل در طول جنگ بود. شاباک بارها هشدار داده بود که انتفاضه‌ای سوم ممکن است شکل بگیرد و سلول‌های خفته حماس فعال شوند.

شاباک اعلام کرده که در سال ۲۰۲۴ موفق به خنثی‌سازی ۱۰۴۰ «عملیات تروریستی بزرگ» در کرانه باختری شده است، از جمله ۶۸۹ مورد تیراندازی، ۳۲۶ مورد انفجار، ۱۳ مورد چاقوکشی، ۹ مورد زیر گرفتن با خودرو، ۲ عملیات انتحاری و یک مورد آدم‌ربایی.