عصیان مدنی عراقی‌ها در راه است.. عشایر به معترضان می‌پیوندند

ده‌ها زخمی در تظاهرات بصره .. صدور حکم بازداشت ۶۰ نماینده و مسئول عراقی * محکومیت قتل معترضان عراقی با نارنجک‌های گاز اشک‌آور

عصیان مدنی عراقی‌ها در راه است.. عشایر به معترضان می‌پیوندند
TT

عصیان مدنی عراقی‌ها در راه است.. عشایر به معترضان می‌پیوندند

عصیان مدنی عراقی‌ها در راه است.. عشایر به معترضان می‌پیوندند

 اعتراضات در عراق شدت گرفت و در پی آن یک نفر در بغداد کشته شد و بندر ام القصر همچنان تعطیل است. سازمان شفافیت عراق نیز اعلام کرد که حکم جلب و بازداشت ۶۰ نماینده و مسئول کنونی صادر شده که متهم به فساد و تضییع بیت‌المال هستند. از سوی دیگر، سندیکای مرکزی معلمان عراق تصمیم گرفت اعتصاب خود را به مدت یک هفته دیگر تمدید کند. در همین رابطه، سازمان عفو بین‌الملل در گزارشی تکان دهنده از قتل‌های «وحشتناک» در عراق خبر داد.
به گزارش الشرق الاوسط، معترضان از تلاش خود برای بستن راه‌های اصلی آمد و شد در عراق خبر دادند که واکنش سخنگوی وزارت کشور را به همراه داشت و تهدید کرد که با این اقدام به شدت برخورد خواهد کرد.
در این میان خبرگزاری فرانس پرس گزارش داد که تظاهرات عراقی‌ها که خواستار «فروپاشی نظام کنونی» هستند، با وجود وعده اصلاحات از طرف مقام‌ها معمولاً در شب به خشونت کشیده می‌شود، خبرگزاری رویترز نیز از کشته شدن یک معترض و زخمی شدن ۹۱ نفر دیگر در پایتخت خبر داد.
در همین رابطه، سازمان عفو بین‌الملل در گزارشی مفصل از شاهدان عینی گفته‌است، تحقیقات نشان می‌دهد که معترضان عراقی با نوعی از اسلحه «کشنده» مورد هدف قرار گرفته‌اند.
نیروهای امنیتی و شبه نظامیانی که در قتل تظاهر کنندگان دست داشتند از نارنجک‌های به ظاهر اشک آور اما کشنده استفاده کردند. آنها با شلیک این نارنجک‌های اشک‌آور به سوی جمجمه افراد تظاهر کننده آنها را به قتل می‌رسانند.
با تأکید بر اینکه این نوع نارنجک‌ها تاکنون در هیچ جای دنیا مورد استفاده قرار نگرفته‌است، تأکید کرده که این نوع نارنجک برای قتل تظاهر کنندگان مورد استفاده قرار گرفته‌است نه برای متفرق کردن آنها.
این نهاد بین‌المللی گفته‌است اغلب قربانیان که تاکنون به بیش از ۳۰۰ نفر رسیده‌اند به وسیله این نارنجک‌ها که به جمجمه آنها اصابت کرده‌است کشته شدند. این سلاح به‌طور مستقیم سمت تظاهرکنندگان شلیک شده تا آنها را بکشد و نه پراکنده کند.
سازمان عفو بین‌الملل از مقامات عراقی و پلیس و نیروهای این کشور خواسته‌است بلافاصله شلیک این نوع نارنجک‌های کشنده و بی‌سابقه علیه معترضان را متوقف کنند.
از سوی دیگر، منابع عراقی روز شنبه ۲ اکتبر ۲۰۱۹ از درگیری نیروهای امنیتی عراق با معترضین در بصره و زخمی شدن ۱۲۰ از تظاهرکنندگان خبر دادند.
طبق این گزارش درگیری زمانی آغاز شد که تظاهرکنندگان تلاش کردند تا جاده‌های اصلی منتهی به بندر «ام القصر» را ببندند.
دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر عراق تیز در بیانیه‌ای اعلام کرد، ۱۲۰ نفر در جریان درگیری پلیس با معترضین در بصره زخمی شدند.
در این راستا، روز شنبه عراق شاهد ادامه اعتراضات ملیونی در بغداد و سایر شهرهای این کشور بود. اعتراضات در بغداد و کربلا صورت گرفت.
در تظاهرات روز جمعه در بغداد یک نارنجک گاز اشک‌آور به سر یک زن پرستار که به تظاهر کنندگان مجروح کمک می‌کرد، اصابت کرد و باعث مرگ او شد.
تظاهرات اعتراضی عراقی در شهر ناصریه، مرکز استان ذی قار واقع در جنوب شرقی عراق برای نهمین روز در میدان «الحبوبی» مرکز شهر ناصریه برگزار شد.
منابع عراقی گزارش دادند که نور رحیم علی که یک پزشک بوده شنبه‌شب هنگام معالجه زخمی شدگان در میدان تحریر کشته شد. روز شنبه هزاران نفر برای تشییع جنازه اولین زن در رویدادهای اخیز در یک تظاهرات گسترده در بغداد شرکت کردند.
از سوی دیگر، آمریکا روز جمعه اول نوامبر از دولت عراق خواست تا پاسخگوی مطالبات مشروع مردم این کشور باشد. مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، نیز با انتشار بیانیه‌ای از تحقیقات دولت عراق دربارهٔ خشونت‌های مرگبار پلیس انتقاد کرد و آن را بی‌اعتبار خواند. در این بیانیه همچنین آمده‌است که دولت عراق باید به مردم این کشور حساب پس دهد و از شدت محدودیت اخیر آزادی بیان و مطبوعات که از اجزای جدانشدنی اصلاحات دموکراتیک است بکاهد.
در همین خصوص، سازمان شفافیت عراق آخرین آمار مربوط به اقدامات مبارزه با فساد را منتشر کرد.
این سازمان با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که «اداره تحقیقات این سازمان، حکم بازداشت و جلب ۶۰ نماینده و مسئول محلی را صادر کرده‌است».
بازداشت و صدور حکم جلب این افراد، به خاطر «اتهامات فساد و تضییع بیت‌المال» است.
در این بیانیه تصریح شده‌است که حکم‌هایی نیز علیه یک وزیر، پنج نماینده کنونی پارلمان و دو وزیر سابق نیز صادر شده‌است.
دستور بازداشت یک استاندار، یک رئیس شورای استانداری و پنج مدیر کل نیز صادر شده‌است.
سندیکای مرکزی معلمان عراق نیز تصمیم گرفت در راستای حمایت از جوانان معترض در حمایت از مطالبات مشروع‌شان و لزوم برکناری دولت و برگزاری انتخابات زودهنگام به همراه اصلاح قانون اساسی و نیز به علت وضعیت نامناسب آموزشی اعتصاب خود را به مدت یک هفته دیگر تمدید کند.



«تابستان سوئیسی»: درمان توهمات حافظه عراقی... با اعتراف

«تابستان سوئیسی»: درمان توهمات حافظه عراقی... با اعتراف
TT

«تابستان سوئیسی»: درمان توهمات حافظه عراقی... با اعتراف

«تابستان سوئیسی»: درمان توهمات حافظه عراقی... با اعتراف

زمان داستان اصلی از لحظه قدرت گرفتن «قاتل» و کنترل او بر «حزب» و زندگی آغاز می‌شود

چهار عنصر اساسی پشت صحنه متفاوت دنیای رمان «صیف سویسری/ تابستان سوئیسی» نوشته إنعام کجه‌جی- انتشارات تکوین/ الرافدین ۲۰۲۴ - قرار دارد:
اول، حافظه روایی‌ای که پروژه نویسنده را به طور کلی شکل داده است.
دوم، منطق تمثیلی متضاد و حتی برخوردی که در این رمان به اوج خود می‌رسد.
سوم، نحوه به تصویر کشیدن جایگاه مکان غریب در روایت.
چهارم، حضور آشکار سبک اعتراف که در سراسر متن غالب است.
اما ساختارهای اصیل شکست در این رمان چیست؟ شاید بتوان گفت که این شکست‌ها، بخشی از استعاره‌های کلی این اثر هستند. چرا این را نمی‌توان حافظه روایی دانست؟ شاید، اما عنوان «تابستان سوئیسی» از همان ابتدا ما را آماده می‌کند که انتظار داستان‌های بزرگ و امیدهای عظیم را نداشته باشیم؛ ما فقط به یک تابستان سوئیسی می‌رویم! حداقل این چیزی است که از عنوان ساده و بی‌ادعای کتاب درک می‌شود.

حافظه روایی پیشنهادی

چهار شخصیت عراقی با دقت از سوی نمایندگان شرکت‌های دارویی سوئیس انتخاب می‌شوند تا به یک اقامتگاه دانشگاهی – که می‌توان آن را سرپناه یا آسایشگاه نامید – در حاشیه شهر بازل، سوئیس بروند. این سفر درمانی رایگان در اواخر هزاره انجام می‌شود و هدف آن معالجه بیماری‌ای صعب‌العلاج است که حافظه عراقی و توهمات ناشی از آن، به‌ویژه اعتیاد ایدئولوژیک نام دارد.
تعیین زمان این رویداد بسیار مهم است، زیرا این سفر چند سال پیش از اشغال عراق انجام می‌شود. این چهار شخصیت که در رمان بر اساس اهمیت‌شان معرفی می‌شوند عبارتند از: حاتم الحاتمی، یک بعثی ملی‌گرا که از کشورش فرار کرده است. بشیره حسون صاج آل محمود، یک زندانی کمونیست که در بازداشتگاه مورد تجاوز قرار گرفته و دخترش سندس نتیجه این زندان و فریب بوده است. غزوان البابلی، یک شیعه متدین که سابقاً در زندان‌های رژیم بعث بوده است. دلاله شمعون، یک مسیحی آشوری که به عنوان مبلغ دینی یَهُوَه، خدایی متفاوت از مذهب خود، فعالیت می‌کند.
در این اقامتگاه درمانی، دکتر بلاسم مسئول درمان این افراد است. در اینجا، تعادل نسبی بین شخصیت‌ها دیده می‌شود: دو مرد و دو زن. این چهار نفر، چهار نوع حافظه روایی متفاوت و شاید متضاد را در این رمان ارائه می‌دهند. اما سرنوشت آن‌ها در داستان متفاوت است؛ چراکه روایت حاتم الحاتمی، که یک مأمور امنیتی بعثی با ریشه‌های روستایی از جنوب عراق است، بخش عمده‌ای از رمان را به خود اختصاص می‌دهد. او تنها شخصیتی است که روایت از دیدگاه او و با ضمیر اول شخص بیان می‌شود، که این انتخاب، معنای خاصی در درک کل متن دارد.

زمان در رمان

از آنجایی که زمان منطق اصلی روایت است، دو اشاره زمانی در رمان وجود دارد که زمینه حافظه روایی را مشخص می‌کند: لحظه‌ای که «قاتل» قدرت را در حزب و زندگی به دست می‌گیرد – که همان لحظه‌ای است که پاکسازی‌های گسترده‌ای علیه مخالفان آغاز می‌شود. آیا می‌توان گفت که این لحظه، همان کشتار قاعة الخلد در سال ۱۹۷۹ است؟ زمان سفر درمانی در اواخر هزاره، که این سفر را به یک حافظه روایی از پیش تعیین‌شده تبدیل می‌کند.
در این روایت، قربانیان مختلفی را می‌بینیم: بشیره، غزوان، و دلاله، که هرکدام نوعی از قربانی‌شدن را تجربه کرده‌اند. اما این قربانیان، اسیر توهم ایدئولوژیک خود هستند، و داستان‌هایشان یک افسانه دروغین از مظلومیت را می‌سازد که از فرد شروع می‌شود و به ادعای گروهی تبدیل می‌شود. برای مثال: بشیره‌ نماینده سرکوب کمونیست‌ها و تجاوز در رژیم بعث است. غزوان البابلی نماینده روایت‌های مظلومیت شیعیان در دوران صدام است. دلاله، به‌عنوان یک آشوری مسیحی که به دینی جدید گرویده، تصویری از قربانی‌بودن را بازتعریف می‌کند.

روایت قاتل

اما در نهایت، «تابستان سوئیسی» بیشتر از آنکه داستان قربانیان باشد، داستان قاتلی است که به اعتراف می‌رسد. این قاتل کسی نیست جز حاتم الحاتمی، که بخش اعظم روایت را در اختیار دارد.
آیا توصیف او به عنوان قاتل اغراق‌آمیز است؟ نه چندان. شخصیت او بر دو اصل متضاد استوار است: کشتار مخالفان حزب و نظام. رسیدن به عشق واقعی و طلب بخشش، زمانی که سعی می‌کند بشیره را از دست همکاران سابق خود نجات دهد. رمان به‌جای پرداختن به جزئیات قتل‌ها، از نمادها و اشاره‌ها استفاده می‌کند. مثلاً: همسر الحاتمی از او فاصله می‌گیرد و از برقراری رابطه با او امتناع می‌کند. فصل‌هایی با عناوین کنایی مانند «جشن اعدام» نام‌گذاری شده‌اند. در مقابل این روایت فشرده، توصیف زندگی الحاتمی – رابطه او با قدرت و عشقش به بشیره – با جزئیات بیشتری بیان می‌شود.

نقش اعتراف در رمان

در این آسایشگاه در بازل، همه افراد – از قاتل تا قربانی – برای درمان حافظه خود مجبور به اعتراف می‌شوند. اعتراف، هسته مرکزی رمان است و چیزی مهم‌تر از آن در داستان وجود ندارد. اما این اعتراف تنها در صورتی معنا پیدا می‌کند که شرایط آن وجود داشته باشد. مکان: محیطی بیگانه، منضبط، و خالی از هیجانات حافظه ملتهب عراقی. صدای اعتراف‌کننده: تنها کسی که از زاویه دید اول‌شخص روایت می‌کند، حاتم الحاتمی است.
از ۱۵ فصلی که به داستان او اختصاص دارد، ۹ فصل با صدای خودش روایت می‌شود، در حالی که دیگر شخصیت‌ها چنین امتیازی ندارند. تنها سندس در فصل آخر، با صدای خود درباره سرنوشت شخصیت‌ها صحبت می‌کند.
«تابستان سوئیسی» یک رمان اعتراف است که به‌ندرت در فضای فرهنگی ما دیده می‌شود. این اثر موفق شده است از دام تقیه – که در فرهنگ و روایت‌های ما رایج است – عبور کند و به سطحی از صداقت برسد که کمتر در ادبیات عربی و عراقی تجربه شده است. این، ویژگی منحصربه‌فردی است که اثر إنعام کجه‌جی را برجسته می‌کند.