شیب ملایم روحانی برای عقب‌نشینی از وعده‌ها

حسرت رئیس‌جمهوری: اگر تحریم‌ها نبود…

 شیب ملایم روحانی برای عقب‌نشینی از وعده‌ها
TT

شیب ملایم روحانی برای عقب‌نشینی از وعده‌ها

 شیب ملایم روحانی برای عقب‌نشینی از وعده‌ها

ایران معمولاً از اعلام آمارهای مرتبط با فروش نفت خودداری می‌کند، اما امروز سه شنبه، حسن روحانی رئیس‌جمهوری این کشور به صورت سربسته گفته «تحریم‌ها در سه سال اخیر باعث کاهش ۲۰۰ میلیارد دلار از درآمد ایران شده‌است».
به گزارش الشرق الاوسط، بر اساس تخمین‌ها، صادرات نفت ایران به زیر نیم میلیون بشکه در روز کاهش یافته‌است؛ در آوریل ۲۰۱۸ میلادی و پیش از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، صادرات ایران روزانه به ۲/۵ میلیون بشکه هم می‌رسید.
این اظهارات واکنش کاربران شبکه‌های اجتماعی را به همراه داشته‌است. یکی از کاربران نوشته‌است: «چه می‌کنند این مشاورین روحانی؟! بابا به ایشان بگویید اینروزها کمتر حرف بزنه به نفعشه».
 کلید روحانی پیدا شد
حسن روحانی رئیس‌جمهور روز گذشته نیز حاشیه ساز شده بود. این بار با اظهاراتی که محافظه کاران به تندی به آنها واکنش نشان دادند و اصلاح طلبان در تعامل با آنها روی لبه حرکت کردند. او انتقادات به دولتش برای عمل نکردن به «قول‌هایی که اول دولت داده» را پاسخ داده و می‌گوید «ما در شرایط صلح قول دادیم و الان شرایط جنگ است» و این مسئله را دلیل عدم عمل به وعده‌های انتخاباتی‌اش می‌داند. او انتقادها را خرده فرمایش توصیف می‌کند و در ادامه می‌گوید که «لحن‌ها در دوره جنگ و صلح فرق دارد.»
به گزارش الشرق الاوسط، اظهارات حسن روحانی با واکنش روزنامه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی روبرو شد. برخی آنها را «وعده‌های جنگ زده»، «جنگ و صلح حسن روحانی با وعده‌هایش!» و «فرصت‌سوزی در زمان صلح» خواندند و برخی خطاب به روحانی گفتند «اگر جنگ است، بجنگید!»، «آقای رئیس‌جمهور! فریاد جنگ ات کو؟» و «برجام فریب جنگ داشت اما صلح انگاشتید». برخی نیز به تمسخر گفتند «شاه‌کلید روحانی در وضعیت جنگی پیدا شد!»
اشاره روحانی به واژه «جنگ» تحریم‌های اعمال شده از سوی آمریکا پس از خروج این کشور از برجام اشاره دارد که مقامات ایران آن را «جنگ اقتصادی» می‌خوانند.
روحانی پیشتر در سال ۱۳۹۲ و در زمان رقابت‌های انتخاباتی گفته بود: «راه‌حل‌های کوتاه‌مدت یک ماه و ۱۰۰ روزه برای حل مشکلات و معضلات اقتصادی، اجتماعی و سیاست داخلی و خارجی در دولت تدبیر و امید پیش‌بینی شده‌است که با این برنامه ما می‌توانیم در یک فرصت کوتاه شاهد تحول اقتصادی باشیم.»
در سال ۹۲ بر اساس اظهاراتی که روحانی در تلویزیون ایران پخش شد گفته بود: «آنچنان رونق اقتصادی ایجاد شود و آنچنان درآمد اقتصادی نصیب مردم ایران شود که مردم اصلاً به این ۴۵ هزار تومان (یارانه) نیازی نداشته باشند».
 واکنش تند رسانه‌های محافظه کار
اولین واکنش توسط روزنامه کیهان رقم خورد. این روزنامه تندروی نزدیک به رهبر ایران عملکرد دولت روحانی در سال‌های اخیر را «تأسف‌برانگیز» خواند و نوشت: «سؤالی که پس از اظهارنظر اخیر آقای روحانی در ذهن ایجاد می‌شود این است که، آیا رفتار دولت روحانی، رفتاری متناسب با شرایط جنگی است؟! آیا اظهارات و اقدامات آقای روحانی در سال‌های اخیر، رفتار رئیس‌جمهور کشوری است که در حال جنگ است؟ !متأسفانه پاسخ منفی است.» به گفته این روزنامه، «علی‌رغم اینکه اکنون ما در یک جنگ تمام‌عیار اقتصادی با دشمن قرار داریم متأسفانه دولت روحانی، آرایش شرایط بزم به خود دارد.»
خبرگزاری امنیتی تسنیم وابسته به سپاه پاسداران نیز حسن روحانی را به «کشاندن کشور را از صلح به جنگ» و «وارونه نشان دادن حقایق کشور» متهم کرد.
روزنامه وطن امروز دیگر روزنامه محافظه کار در ایران نیز می‌گوید «اگر جنگ اقتصادی و تحریم‌های خارجی برای هیچ‌کس آبی نداشته، برای دولت او بیشترین نان را به تنور چسبانده‌است.» این روزنامه با انتقاد از عدم تحمل انتقادها توسط رئیس دولت نوشت «روحانی با ادبیات و نوع مواجهه‌اش با صورت مسئله، به جای آن که گامی در جهت آرامش جامعه بردارد به شکلی معکوس جامعه را بیش از پیش عصبانی کرده‌است».
خبرگزاری فارس وابسته به بسیج نیز به نقل از علیرضا زاکانی عضو شورای مرکزی ائتلاف نیروهای انقلاب آورده‌است: توجیه وعده‌های عملی‌نشده توسط روحانی فرافکنی و توهین به مردم است.
زاکانی می‌گوید «رئیس‌جمهور ما اصلاً رئیس‌جمهور شرایط جنگ نیست. چرا وقتی سیل می‌آید ایشان به جنوب کشور و قشم می‌رود؟ و آلودگی هم اوج می‌گیرد رئیس‌جمهور ما به شمال نقل مکان می‌کند؟ رئیس‌جمهوری که برای سخنرانی کردن باید برایش کولر بگذارند تا بتواند سخنرانی کند از بالا بردن ظرفیت مقاومتی مردم سخن می‌گوید.»
دیگر روزنامه وابسته به نهادهای امنیتی ییعنی جوان نیز به اظهارات روحانی واکنش نشان داده و نوشت «واکنش دیروز رئیس‌جمهور البته بیش از آنکه پاسخی به منتقدان سنتی وی باشد، پاسخی به هواداران بی‌شماری است که خواستار پاسخی روشن در مورد وعده‌های گذشته هستند؛ وعده‌هایی که حالا هیچ‌کدام از آن‌ها به نتیجه نرسیده‌است.»
 درماندگی رسانه‌های اصلاح طلب
بسیاری از روزنامه‌های موسوم به اصلاح طلب در ایران یا به این اظهارات حجمی ندادند یا اینکه در حد پوشش خبری و بدون تحلیل آنها را منتشر کردند.
واکنش روزنامه آفتاب یزد اما نسبت به دیگر روزنامه‌های اصلاح طلب متفاوت بود به طوری که این روزنامه نوشت «حسن روحانی دیروز با همین جمله کوتاه نقطه پایانی گذاشته بر تمام وعده‌هایی که در دوران انتخابات داد. کمتر از دوسال تا پایان هشت سال ریاست روحانی اوضاع همچون دو سال پایانی دوران محمود احمدی‌نژاد است و گویی در صحنه سیاسی ایران، در همیشه روی همان پاشنه می‌چرخد و فرقی ندارد این یکی برسر کار باشد یا آن یکی».
روزنامه اصلاح طلب ابتکار که اخیراً گفته شد که به دلیل مشکلات اقتصادی فقط ۲۰۰ نسخه در روز چاپ می‌کند نوشت «وعده‌های انتخاباتی روحانی هیچ‌کدام پیگیری نشد و الان دولت برای فرار از پاسخگویی می‌گوید ما در شرایط جنگ قرار داریم. سؤال اینجاست مگر یک سیاستمدار نباید برای هر شرایطی استراتژی داشته باشد؟» این روزنامه با انتقاد از روحانی به دلیل «عبور از اصلاح‌طلبانی که در هر دو دوره انتخابات از او حمایت کردند» ادامه می‌دهد «پشت کردن به وعده‌های انتخاباتی که برخی از آنها مطالبه درونی بدنه اجتماعی بود چه ربطی به شرایط جنگ در کشور دارد؟»
روزنامه همشهری نزدیک به اصلاح طلبان و ارگان شهرداری تهران نیز معتقد است «دولت در سومین‌سال فعالیت خود با شیب ملایمی از وعده‌های خود عقب‌نشینی می‌کند».
عباس عبدی تحلیلگر مسائل سیاسی نیز به فرارو می‌گوید: «درمورد آقای روحانی، تا حدی عدم تحقق وعده‌هایش قابل دفاع است. آن هم بخشی که به خروج ترامپ از برجام بر می‌گردد. این چیزی است که می‌تواند مسئولیتش را تا حدی و نه همه‌اش را از خود رفع کند، اما باقی تصمیمات دولت این گونه نیست و بخش مهمی از مشکلات فعلی مربوط به همین تصمیمات است.»
 شبکه‌های اجتماعی: به ریش مردم نخندید
احمد زیدآبادی روزنامه‌نگار اصلاح طلب در کانال تلگرامی خود نوشت: «تا آنجا که به یاد دارم مهمترین وعدهٔ آقای روحانی همان تحقق شرایط صلح و جلوگیری از شرایط جنگ بود. اگر بنا به شرایط جنگ بود که رقبایش چیزی از او کم نداشتند! خب از اول همین را بگو! چه کار به شرایط صلح و جنگ داری!»
فرید مدرسی فعال رسانه ای اصلاح طلب که اخیراً حقوق ماهیانه او از خبرگزاری دولتی ایرنا حاشیه ساز شده بود، نیز در توییتر نوشت: «ما انتظار نداریم رئیس‌جمهور فقط برای شرایط صلح خود را آماده کرده باشد؛ آقای حسن روحانی می‌داند که رئیس‌جمهور در هر شرایطی قرار است مملکت را خوب اداره کند؛ حتی در زمان جنگ. پس این بهانه پذیرفتنی نیست. بهتر است کابینه را تغییر دهد، اگر وزرا آمادگی جنگ را ندارند.»
سید نظام الدین موسوی از حلقه رسانه‌های نزدیک به رهبر ایران هم نوشت: «آقای روحانی امروز در اظهارنظری عجیب گفتند که وعده‌های ما در سال ۹۶ مربوط به دوران صلح بوده و الان ما در شرایط جنگی هستیم. این حرف هم مثل همان جمله همراه با خنده ایشان بود که گفتند من هم روز جمعه فهمیدم بنزین گران شده. آقای رئیس‌جمهور! به درد مردم خندیدید، به ریش مردم نخندید.»



احتمال مذاکره واشنگتن و تهران پیش از اکتبر ۲۰۲۵

(AP)
(AP)
TT

احتمال مذاکره واشنگتن و تهران پیش از اکتبر ۲۰۲۵

(AP)
(AP)

یک دیپلمات ارشد اروپایی بر این باور است که دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، به دنبال مذاکره مستقیم و محرمانه با ایران درباره برنامه هسته‌ای این کشور است و احتمالاً پیش از اکتبر ۲۰۲۵ به یک توافق جدید دست خواهد یافت.

این دیپلمات که از مذاکرات هسته‌ای پیشین با ایران آگاهی گسترده‌ای دارد، در گفت‌وگو با روزنامه «الشرق الاوسط» اظهار کرد که ماه‌های آینده نقش تعیین‌کننده‌ای در دستیابی به توافقی جدید با تهران خواهد داشت؛ توافقی که جایگزین توافق کنونی می‌شود، توافقی که دولت اول ترامپ از آن خارج شد و اعتبار آن در اکتبر آینده به پایان می‌رسد.

وی تأکید کرد که واشنگتن احتمالاً مذاکرات را با ایران «به‌صورت محرمانه و در مکانی غیر از مکان‌های معمول» که میزبان مذاکرات مشابهی در گذشته بودند، انجام خواهد داد.

در گذشته، واشنگتن و تهران مذاکرات مستقیمی را پیش از توافق هسته‌ای سال ۲۰۰۵ در مسقط، پایتخت عمان، برگزار کردند. همچنین، پس از شکست مذاکرات وین، دور جدیدی از گفتگوها در دوحه انجام شد، جایی که اتحادیه اروپا نقش میانجی را بر عهده داشت.

دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، مذاکرات هسته‌ای را با ایران در قالب گروه ۱+۵ از سر گرفت تا این توافق را به‌طور کامل احیا کند.

در تابستان ۲۰۲۳، مذاکره‌کنندگان اروپایی پیش‌نویس یک توافق را به ایران ارائه دادند، آن‌هم پس از بیش از هفت دور مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و ایالات متحده که در وین برگزار شد و در آن، سه کشور اروپایی (فرانسه، بریتانیا و آلمان) به همراه روسیه و چین حضور داشتند. اما ایران در آخرین لحظات از امضای توافق خودداری کرد و خواستار امتیازات بیشتری از دولت بایدن شد، امری که واشنگتن نپذیرفت.

ایران «ضعیف‌تر از گذشته» است

این دیپلمات اروپایی که در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ با «الشرق الاوسط» گفت‌وگو کرد، معتقد است که هر توافقی که اکنون میان واشنگتن و تهران حاصل شود، «بهتر از توافقی نخواهد بود که ایران دو سال پیش رد کرد».

با این حال، وی خوش‌بین است که توافقی تا پیش از اکتبر حاصل شود و افزود: «ایران در حال حاضر در موقعیتی ضعیف‌تر از گذشته قرار دارد» زیرا نفوذ نیروهای نیابتی آن در منطقه به شکلی بی‌سابقه تضعیف شده است.

وی تأکید کرد که «این موضوع به این معناست که هر توافق هسته‌ای جدیدی گسترده‌تر خواهد بود و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران را نیز شامل خواهد شد»؛ مسئله‌ای که تا پیش از این حتی تصور آن نیز ممکن نبود.

برخی کشورهای منطقه‌ای همواره خواستار توافقی گسترده‌تر با ایران بوده‌اند که علاوه بر برنامه هسته‌ای، مداخله‌های منطقه‌ای تهران را نیز محدود کند، اما ایران تاکنون این درخواست را رد کرده است.

ترامپ پیشتر با صدور یک فرمان اجرایی، تحریم‌های ایران را تشدید کرد، اما همزمان اعلام نمود که دولت او «به دنبال مذاکره و دستیابی به توافقی جدید با تهران است».

این دیپلمات اروپایی اظهار کرد که تلاش‌های ترامپ در این زمینه «جدی» است، زیرا او «می‌خواهد نام خود را در تاریخ به‌عنوان یک توافق‌ساز ثبت کند».

بااین‌حال، وی به یک مانع کلیدی اشاره کرد که هنوز پابرجاست: «عدم وجود یک مذاکره‌کننده از سوی آمریکا». وی توضیح داد که دولت جدید ایالات متحده هنوز جانشینی برای رابرت مالی، نماینده ویژه سابق در امور ایران، تعیین نکرده است.

رابرت مالی به دلیل «انتقال اطلاعات محرمانه به طرف ایرانی در جریان مذاکرات غیرمستقیم در وین» از سمت خود تعلیق و مجوزهای امنیتی‌اش لغو شد.

این دیپلمات اظهار کرد که ایران در انتظار تعیین مذاکره‌کننده‌ای از سوی واشنگتن است و «بسیار مشتاق» مذاکره با ایالات متحده می‌باشد.

او حتی مدعی شد که «ایران حاضر است هر توافقی را بپذیرد تا تحریم‌ها علیه این کشور برداشته شود».

وی افزود که این بار «مشوق‌ها و تضمین‌های اقتصادی از سوی اروپا ارائه نخواهد شد»، زیرا اروپا پس از خروج ایالات متحده از توافق و کاهش سطح تجارت با ایران «دیگر مورد اعتماد تهران نیست».

مخاطرات عدم دستیابی به توافق

بااینکه این دیپلمات مطمئن نبود که توافقی تا پیش از اکتبر ۲۰۲۵ حاصل شود، اما گفت: «اگر دولتی در آمریکا قادر به دستیابی به توافقی هسته‌ای با ایران باشد، قطعاً دولت ترامپ خواهد بود» زیرا ایران اطمینان خواهد داشت که هیچ دولت آمریکایی دیگری پس از او، این توافق را لغو نخواهد کرد؛ همان‌طور که ترامپ توافق دوران اوباما را لغو کرد.

وی هشدار داد که اگر توافقی قبل از این تاریخ حاصل نشود، کشورهای اروپایی ممکن است مکانیسم «اسنپ‌بک» را فعال کنند، که منجر به بازگشت تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران خواهد شد.

سه کشور اروپایی در آخرین نشست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هشدار دادند که «همکاری ایران در پایین‌ترین سطح ممکن قرار دارد» و فعالیت‌های هسته‌ای این کشور «به‌طور مداوم در حال افزایش است» به‌گونه‌ای که دیگر نمی‌توان اطمینان داشت که این فعالیت‌ها صلح‌آمیز باقی مانده‌اند.

این دیپلمات اروپایی هشدار داد که در صورت عدم دستیابی به توافق با ایران تا پیش از اکتبر، «خاورمیانه با یک بحران واقعی مواجه خواهد شد» و این موضوع اسرائیل را به حمله نظامی علیه ایران سوق خواهد داد.