آوارگان سوریه: سلیمانی عامل بدبختی ما در جنگ است

قاسم سلیمانی ژنرال پرنفوذ ایرانی که هفته گذشته آمریکا جانش را در بغداد گرفت، در مناطق زیادی از خاورمیانه یک قهرمان به حساب می‌آید. اما در شمال غرب سوریه بسیاری او را مسئول آوارگی خود و از دست دادن عزیرانشان در سال‌های جنگ می‌دانند.
به گزارش الشرق الاوسط، سلیمانی معمار سیاست‌های منطقه ای ایران از جمله در سوریه به‌شمار می‌رفت. حمایت نظامی و اقتصادی رژیم ایران از نظام سوریه از آغاز جنگ در ۲۰۱۱ آغاز شد.
دخالت نظامی ایران و گروه‌های شیعی هوادار رژیم از جمله حزب‌الله لبنان از سال ۲۰۱۳ به این سو منجر به تغییر توازن قدرت به سود نیروهای هوادار رژیم در سوریه شد.
در این میان، اسماعیل العسلی (۲۲ ساله) به فرانس پرس گفت «سلیمانی و نیروهای رژیم سوریه و روسیه در همه کشتارها دست داشتند. اینها عامل کشتار مردم و کودکانمان هستند».
اسماعیل چند سال پیش از جنوب استان ادلب به شمال این منطقه مهاجرت کرد. او اینک در یک اردوگاه نزدیک شهر قاح در نزدیکی مرز ترکیه به سر می‌برد.
اسماعیل افزود همسر و برادر و برادرزاده اش در حمله موشکی به اردوگاه در نوامبر کشته شدند.
سازمان دیده‌بان حقوق بشر سوریه گفت ۱۶ شهروند غیرنظامی در این حمله کشته شدند.
اسماعیل در آن حمله کشته نشد اما از ناحیه پا زخمی شد. پای پسر یک ساله اش نیز قطع شد.
اسماعیل افزود سلیمانی و گروه‌های هوادار او «به‌شمار فراوانی از مردم سوریه ستم رو داشتند».
محمود شریمو نیز همچون اسماعیل در سال ۲۰۱۵ از شهر حلب به سمت شمال سوریه کوچ کرد. دختر نوزادش در یک حمله موشکی در همان سال کشته شد. خانه محمود ویران شد.
او به فرانس پرس گفت «دردکشیده را دردکشیده می‌فهمد. سلیمانی اعضای خانواده اش را از دست نداده که بفهمد من چه حسی دارم».
محمود در ادامه افزود «از حلب آواره شدیم و به ادلب رفتیم. این بلایی که بر سرمان آمد به دلیل رژیم سوریه و ایران بود».
کنترل شهر حلب در اواخر سال ۲۰۱۶ در اختیار نیروهای رژیم سوریه و گروه‌های هوادار آن و رژیم ایران قرار گرفت.
این گروه‌ها عملیات گسترده‌ای با حمایت جنگنده‌های روسیه انجام دادند و حلب را پس گرفتند.
به دنبال درگیری چند ساله و محاصره شدید بخش‌های شرقی حلب عملیات گسترده برای تصرف این منطقه آغاز شد.
بخش‌های شرقی حلب در تابستان ۲۰۱۲ به دست گروه‌های اپوزیسیون رژیم سوریه افتاد.
به دنبال این حمله رژیم سوریه ده‌ها هزار نفر از غیرنظامیان و نیروهای نظامی اپوزیسیون به ادلب انتقال یافتند.
تصرف شهر حلب توسط رژیم سوریه ضربه بزرگی به گروه‌های اپوزیسیون سوریه زد.
سازمان دیده‌بان حقوق بشر سوریه گفت سلیمانی نقش محوری در جلوگیری مخالفان رژیم سوریه از محاصره کامل حلب در ۲۰۱۳ ایفا کرد. اپوزیسیون رژیم سوریه در آن زمان از نفوذ فراوانی برخوردار بود و بخش‌های شرقی حلب نیز در دست مخالفان بود.
چند روز پیش از تصرف شهر حلب توسط نیروهای حکومتی عکس‌های سلیمانی در نزدیک قلعه باستانی حلب در سایت‌ها و شبکات اجتماعی هوادار رژیم سوریه منتشر شد.
این عکس در آن زمان انتقاد مخالفان رژیم سوریه را به دنبال داشت و نقش میدانی سلیمانی در کانون توجه قرار گرفت.
به گفته یک مقام امنیتی میدانی سوریه و سازمان دیده‌بان حقوق بشر سوریه سلیمانی در چند درگیری میان نیروهای رژیم سوریه و گروه‌های اپوزیسیون در حومه جنوبی حلب در نوامبر ۲۰۱۳ زخم‌های سطحی برداشت اما ایران در آن زمان ادعای مطرح شده را رد کرد.
سلیمانی در درگیری‌های حلب حضور مستقیم داشت. دامنه نقش نظامی سلیمانی بعدها به منطقه البوکمال (منطقه مرزی بین سوریه و عراق) رسید. او چند بار به جبهه‌های درگیری در این منطقه رفت.
برخی از جبهه‌های درگیری با نیروهای داعش زیر نظر سلیمانی هدایت می‌شد و سرانجام داعش در سال ۲۰۱۷ از این منطقه خارج شد.
گروه‌های شیعی هوادار ایران و گروه‌های اپوزیسیون رژیم سوریه در بخش‌های دیگر درگیر شدند. حزب‌الله لبنان یکی از این گروه هاست. جبهه‌های درگیری متعددی در استان حمص (مرکز سوریه) توسط حزب‌الله لبنان هدایت شدند.
بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه از نقش و حمایت سلیمانی از نیروهای رژیم در سال‌های جنگ قدردانی کرد.
او هفته گذشته با انتشار بیانیه ای گفت «یاد شهید سلیمانی در حافظه مردم سوریه جاودان خواهد بود. مردم سوریه حمایت او از ارتش عربی سوریه و دفاع از سوریه علیه تروریسم و عاملان تروریسم را فراموش نمی‌کنند. نقش او در پیروزهای فراوان علیه گروه‌های تروریستی مشهود است».
شادی حمید پژوهشگر اندیشکده بروکینگز در یادداشتی که روز پنجشنبه (۹ ژانویه) در نشریه آتلانتیک منتشر شد گفت «رژیم اسد با حمایت اربابان ایرانی اش به رهبری سلیمانی در بیش از هشت سال گذشته جنایات وحشیانه ای علیه مردم سوریه مرتکب شدند».
نویسنده افزود «صدها هزار نفر از مردم سوریه جان خود را از دست دادند».
این در حالی است که صدها نفر در حلب روز سه شنبه (۷ ژانویه) به خیابان‌ها ریختند. آنها عکس‌های سلیمانی را بلند کرده بودند و از نقش او در آزادسازی این شهر گفتند.
اما در مقابل گروه دیگری چند روز پیشتر به خاطر کشته شدن سلیمانی شیرینی پخش کردند.
ابو احمد (۳۵ ساله) که از حلب آواره شده به فرانس پرس گفت «اگرچه جنگنده‌های روسیه مردم را هدف گرفتند اما سلیمانی فرمانده عملیاتی بود. عملیات نظامی ایران زیر نظر او هدایت می‌شد. از این رو مردم در حومه حلب و ادلب به خاطر کشته شدن سلیمانی ابراز شادمانی می‌کنند».
همسر و پسر ابو احمد در حمله هوایی به خانه شان در جریان حمله به حلب کشته شدند.
ابو احمد به ادلب منتقل شد.
او می‌گوید «همه افرادی که شرایطی مثل آنچه بر من گذشت دارند کشتن سلیمانی را پیروزی بر جور و ستم می‌دانند».
او افزود «عبرتی که باید از کشته شدن سلیمانی گرفت این است هر ظالمی را پایانی است».

اظهاراتی که از سوی باسم العوادی، سخنگوی دولت عراق، مطرح شد و از سوی بسیاری «احساسی» و «غیر حرفه‌ای» توصیف شده‌اند، موجی از انتقادها را در پی داشت؛ به‌ویژه آن‌که تنها چند ساعت پس از پایان اجلاس سران عرب در بغداد و صدور بیانیه پایانی بیان شدند.

این اظهارات، حتی باعث شگفتی و ناراحتی برخی از نزدیکان دولت و دوستان شخصی العوادی شد؛ فردی که به گفته منابع آگاه، همواره به آرامش و خونسردی شهرت داشته است.
یکی از منابع نزدیک به دولت در گفت‌وگو با «الشرق الأوسط» اظهار کرد: «نمی‌دانم چه اتفاقی افتاد که باعث شد آقای العوادی چنین واکنشی نشان دهد؛ او معمولاً فردی آرام و منطقی است.»

خشم و واکنش تند

العوادی در گفت‌وگویی تلویزیونی و با لحنی تند و خشمگین اظهار داشت: «یکی از دستاوردهای این اجلاس آن است که به دیگران بگوییم: به ما احترام بگذارید، ما قوی هستیم. اگر کسی نگران بازگشت رهبری عربی عراق است، باید بداند که ما چنین قصدی نداریم.»
او با این سخنان به نوعی به دوران صدام حسین و پیامدهای جنگ‌افروزانه‌ی آن دوره اشاره کرد.

منبع مذکور افزود: «به نظر می‌رسد فشارهای مربوط به میزبانی اجلاس و انتقادهایی که از سطح مشارکت هیئت‌های عربی مطرح شد، بر برخی از مسئولان دولت تأثیر گذاشته است.»

وی در عین حال گفت که مشخص نیست آیا نخست‌وزیر محمد شیاع السودانی قصد دارد به دلیل این اظهارات، العوادی را از سمت خود برکنار کند یا خیر.

نخست‌وزیر السودانی در پایان اجلاس ضمن قدردانی از مشارکت کشورهای عربی گفت: «به نمایندگی از دولت و ملت عراق، از برادران عربی که در دو اجلاس سیاسی و توسعه‌ای بغداد شرکت کردند، تشکر می‌کنم. امیدواریم نتایج این نشست‌ها در تحقق آرمان‌های ملت‌های عربی مؤثر باشد.»

او افزود: «بغداد همواره عرصه‌ای برای همکاری مشترک عربی، مظهر قدرت و جایگاهی اثرگذار در روند تصمیم‌سازی عربی خواهد بود. ابتکارات و مصوباتی که از این اجلاس‌ها حاصل شد، پاسخی درخور به چالش‌های منطقه‌ای است. مردم عراق با آغوشی باز پذیرای هر تلاش واقعی برای آینده‌ای بهتر، ثبات و توسعه هستند.»

درخواست برای اصلاح یا عذرخواهی

در واکنش به سخنان العوادی، عماد عبداللطیف سالم، استاد اقتصاد در دانشگاه بغداد، در یادداشتی نوشت: «امیدوارم آقای باسم العوادی، سخنگوی محترم دولت، این سخنان را اصلاح کرده یا از آن عذرخواهی کند.»

به نظر می‌رسد موضوع سطح پایین نمایندگی برخی کشورها در اجلاس بغداد، ناراحتی‌هایی را در میان مقامات عراقی، از جمله سخنگوی دولت، ایجاد کرده است؛ با وجود آنکه مسئولان بارها از موفقیت نشست و توازن در سطح مشارکت دفاع کرده‌اند.

العوادی در مصاحبه‌ای دیگر که روز شنبه انجام شد، اظهار داشت: «تعامل سیاسی عراق با کشورهای عربی و سیاست خارجی ما، بر پایه درس‌هایی که از این اجلاس و سطح مشارکت کشورهای عربی گرفتیم، شکل خواهد گرفت. ما همچنان به رویکرد مثبت خود نسبت به برادران عرب پایبندیم، اما این اجلاس برای ما تجربه‌ای آموزنده بود.»

او افزود: «تعامل ما با کشورهای عربی ادامه خواهد داشت، اما این اجلاس، نقطه عطفی مهم برای دستگاه دیپلماسی عراق بود و بی‌تردید سیاست خارجی کشور بر مبنای نتایج و درس‌های آن بازنگری خواهد شد.»

آوارگان سوریه: سلیمانی عامل بدبختی ما در جنگ است